Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy X Wydział Cywilny Rodzinny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2013 r. w Bydgoszczy

na rozprawie sprawy

z powództwa małoletnich D. i A. sióstr S. reprezentowanych przez matkę V. S.

przeciwko M. S.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 10 maja 2013 roku, sygnatura akt VI RC 1050/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 2, w ten tylko sposób, że w miejsce alimentów zasądzonych na małoletnie D. S. i A. S., w kwocie po 300zł miesięcznie na każdą z nich, zasądza kwoty po 250zł /dwieście pięćdziesiąt złotych/ miesięcznie na każdą z nich to jest łącznie kwotę 500zł /pięćset złotych/ miesięcznie i oddala powództwo w pozostałej części;

2.  oddala apelację pozwanego w pozostałej części;

3.  nie obciąża pozwanego kosztami procesu za II instancję.

Sygn. akt X Ca 200/13

UZASADNIENIE

Przedstawicielka ustawowa małoletnich powodów D. S. i A. S. - V. S., wniosła pozew przeciwko pozwanemu M. S. o podwyższenie renty alimentacyjnej na rzecz małoletnich córek z kwoty po 170 zł. miesięcznie do kwoty po 500 zł. miesięcznie, na rzecz każdej z córek, płatnych do rąk matki do 15 dnia każdego miesiąca, poczynając od dnia wytoczenia powództwa.

Pozwany M. S. na rozprawie w dniu 22 lutego 2013 r. oświadczył, że nie wyraża zgody na podwyższenie alimentów w żadnej wysokości i wniósł o oddalenie pozwu w całości.

Wyrokiem z dnia 10 maja 2013 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy VI Wydział Rodzinny i Nieletnich podwyższył od pozwanego alimenty ustalone wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) z dnia (...)r., w sprawie VI (...), na rzecz małoletniej D. S. z kwoty po 170 zł. miesięcznie do kwoty po 300 zł. miesięcznie oraz na rzecz małoletniej A. S. z kwoty po 170 zł. miesięcznie do kwoty po 300 zł. miesięcznie, tj. łącznie do kwoty po 600 zł. miesięcznie, płatnej z góry do 15-tego dnia każdego miesiąca, do rąk przedstawicielki ustawowej V. S. wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 27 września 2012 r. (pkt 1 wyroku), w pozostałej części powództwo oddalił (pkt 2 wyroku), wyrokowi w punkcie pierwszym nadał rygor natychmiastowej wykonalności (pkt 3 orzeczenia) oraz nie obciążył pozwanego kosztami postępowania sądowego (pkt 4 wyroku). Sąd Rejonowy ustalił, iż Sąd Rejonowy w (...) wyrokiem z dnia (...)., w sprawie o sygn. akt VI (...), obniżył rentę alimentacyjną należną od M. S. na rzecz małoletnich D. S. i A. S. z kwoty 460 zł. miesięcznie do kwot po 170 zł. miesięcznie na rzecz każdej z powódek, to jest łącznie do kwoty po 340 zł. miesięcznie, płatnych z góry w terminie do dnia 15 każdego miesiąca, do rąk matki małoletnich V. S. z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 1 czerwca 2008 roku. Sąd I Instancji ustalił także, że małoletnie córki w trakcie poprzedniej sprawy dotyczącej alimentów miały odpowiednio 11 i 12 lat. Obecnie mają szesnaście i siedemnaście lat oraz uczęszczają do szkoły. Stały miesięczny koszt utrzymania małoletnich powódek, to kwota około 500 zł. Sąd ustalił ponadto, że matka małoletnich powódek nigdzie nie pracuje, córki i siebie utrzymuje z zasiłku rodzinnego w wysokości po 106 zł. na każdą z powódek oraz z alimentów w wysokości po 170 zł. na każdą z nich. Przechodząc dalej Sąd Rejonowy ustalił, iż pozwany M. S. obecnie nie pracuje. Utrzymuje się z renty w wysokości 789,98 zł. w związku z umiarkowanym I stopniem niepełnosprawności. Poza małoletnimi powódkami nie ma na utrzymaniu innych osób. Pozwany mieszka u rodziców, za co płaci im kwotę 75 zł. miesięcznie oraz raz w roku 400-500 zł. tytułem kosztów opału. Pozostałe koszty jego utrzymania stanowią wydatek rzędu 898 zł. Spłaca on również dwa kredyty w łącznej wysokości 348,22 zł. miesięcznie. Sąd I Instancji ustalił również, iż pozwany nie posiada żadnego majątku. Przechodząc do rozważań natury prawnej Sąd Rejonowy wskazał, iż od czasu orzekania o alimentach w 2008 r. bez wątpienia uzasadnione potrzeby małoletnich powódek wzrosły i to znacznie. Małoletnie powódki D. S. i A. S. to dziewczyny w okresie dojrzewania, które potrzebują więcej pieniędzy na swe utrzymanie niż pięć lat temu. Niewątpliwie wzrost kosztów utrzymania małoletnich ma związek z upływem czasu i wzrostem cen jaki w tym okresie nastąpił. Sąd I Instancji podkreślił przy tym, iż pozwany nie kwestionował wydatków na córki wskazywanych przez ich matkę i ich wysokości. Wskazywał jedynie, iż w swojej obecnej sytuacji nie stać go na płacenie wyższych alimentów na rzecz powódek. Małoletnie nie posiadają majątku, z którego mogłyby zaspokoić swe potrzeby. Zatem obowiązek utrzymania ich spoczywa na rodzicach. Odnosząc się do sytuacji zdrowotnej, majątkowej i możliwości zarobkowych pozwanego, Sąd Rejonowy wskazał, iż jest ona trudna. Sąd podkreślił, iż pozwany jest osobą chorą, ma stwierdzony umiarkowany stopień niepełnosprawności i utrzymuje się z renty inwalidzkiej w wysokości 789,98 zł. Zaznaczył jednocześnie, iż nic nie stoi na przeszkodzie, aby pozwany nadal dorabiał do otrzymywanej renty i w ten sposób zwiększył swoje możliwości zarobkowe i tym samym przyczyniał się do pokrywania zwiększonych kosztów utrzymania córek. Podniósł także, iż pozwany musi mieć jakieś inne źródło dochodu, skoro jego renta wynosi niespełna 800 zł., a koszt jego miesięcznego utrzymania to wydatek rzędu 1.300 zł. Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd powództwo o podwyższenie obowiązku alimentacji wyrażone w pozwie uwzględnił w stosunku do obu małoletnich powódek i zasądził od pozwanego rentę alimentacyjną na rzecz małoletnich w wysokości po 300 zł. miesięcznie, łącznie w wysokości 600 zł., płatnych z góry do dnia 15 - tego każdego miesiąca do rąk matki małoletnich, z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 27 września 2012r. W pozostałym natomiast zakresie Sąd powództwo oddalił. W myśl art. 333 § 1 kpc Sąd z urzędu nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności, o kosztach procesu natomiast orzeczono na mocy art. 102 kpc i odstąpiono od obciążania pozwanego tymi kosztami.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości pozwany wskazując, iż Sąd Rejonowy w nieprawidłowy sposób ocenił jego aktualną sytuację finansową i możliwość podjęcia dodatkowego zatrudnienia. Podkreślił, iż w listopadzie 2012 r. miał wypadek, który spowodował u niego uszczerbek na zdrowiu i obecnie nie jest w stanie świadczyć pracy w dotychczasowym zakresie. Dodał, iż aktualnie to on utrzymuje córki kupując im żywność i płacąc alimenty w kwocie 340 zł. miesięcznie. Na koniec podkreślił, iż V. S. unika zatrudnienia z obawy przed utratą zasiłków, które otrzymuje na córki (k. 106-108).

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym (k. 120-121).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego częściowo zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy dokonał pełnych i prawidłowych ustaleń natury faktycznej. W toku postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy ustalił dodatkowo, że pozwany w listopadzie 2012 r. miał wypadek, w konsekwencji którego musi poddać się operacji. Termin operacji wyznaczony został na dzień 20 maja 2013 r. Sąd II Instancji ustalił także, że pozwany pracuje dorywczo i z tego tytułu uzyskuje dochód w wysokości około 100-120 zł. tygodniowo. Sąd ustalił nadto, iż pozwany dostarcza córkom żywność o wartości 50-60 zł. w każdą pierwszą i trzecią niedzielę miesiąca (oświadczenie pozwanego k. 126-126 v).

Na wstępie zauważyć należy, iż zasadność roszczenia o zmianę orzeczenia określającego zakres obowiązku alimentacyjnego uzależniona jest od tego, czy po wydaniu tego orzeczenia nastąpiła zmiana stosunków, przez którą rozumie się bądź zwiększenie się albo zmniejszenie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji bądź też zwiększenie się albo zmniejszenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. W konsekwencji, rozstrzygnięcie o żądaniu opartym na postawie art. 138 k. r. i o. wymaga po pierwsze porównania stanu istniejącego w dacie uprawomocnienia się wyroku zasądzającego rentę alimentacyjną ze stanem istniejącym w dacie orzekania o ich obniżeniu bądź ewentualnie o ich podwyższeniu a następnie rozważenia, czy określony w orzeczeniu obowiązek alimentacyjny mieści się w granicach określonych w art. 135 § 1 k. r. i o. Gdy okaże się, że zakres obowiązku alimentacyjnego wynikającego z przepisów ustawy, na skutek zmiany stosunków, jest wyższy od wysokości obowiązku wynikającego z treści orzeczenia, żądanie podwyższenia renty alimentacyjnej należy uznać za uzasadnione.

Sąd odwoławczy podziela stanowisko Sądu I instancji, iż od dnia (...)r. (tj. dnia wydania wyroku w sprawie VI RC (...)) do chwili obecnej nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca podwyższenie renty alimentacyjnej na podstawie art. 138 kro. Należy wskazać, że uzasadnione potrzeby małoletnich zwiększyły się od tego czasu. Stan ten był wynikiem nie tylko wzrostu cen, ale przede wszystkim zmian w zakresie ich potrzeb indywidualnych związanych z rozpoczęciem edukacji w szkołach ponadpodstawowych, co szczegółowo zostało omówione w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia i nie wymaga powtórzenia, tym bardziej iż okoliczności te nie były przez pozwanego kwestionowane.

W ocenie Sądu Okręgowego nieco inaczej należy jednakże ocenić możliwości zarobkowe i sytuację majątkową pozwanego. Sąd Okręgowy podziela zawarte w treści apelacji twierdzenia, że pozwany nie jest w stanie partycypować w kosztach utrzymania dzieci w zakresie określonym w zaskarżonym orzeczeniu. Należy bowiem podkreślić, iż pozwany ma orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności i z tego tytułu otrzymuje rentę w kwocie niespełna 800 zł. miesięcznie. Co prawda uzyskuje dodatkowe dochody z tytułu pracy dorywczej, jednak kwoty te nie są znaczne i z całą pewnością nie poprawiają w relewantny sposób jego kondycji finansowej. Ponadto, orzekając o wysokości świadczeń alimentacyjnych na rzecz powódek Sąd Rejonowy nie wziął dostatecznie pod uwagę tego, że pozwany w listopadzie 2012 r. miał wypadek, na skutek którego jego możliwości zarobkowania uległa dalszym ograniczeniom. Uszczerbek na zdrowiu powstały na skutek upadku z drabiny znacznie utrudnia pozwanemu podjęcie jakiegokolwiek stałego zatrudnienia w warunkach pracy chronionej i ewentualna zmiana tego stanu rzeczy będzie możliwa dopiero po przeprowadzeniu zabiegu operacyjnego, którego data wyznaczona została na dzień 20 maja 2013 r. W chwili obecnej brak jest zatem możliwości by pozwany zwiększył swój dochód na tyle, by w większym zakresie partycypować w kosztach utrzymania córek.

Uwzględniając zatem powyższe oraz fakt, iż pozwany musi mieć także zapewnione środki finansowe na zaspokojenie swoich elementarnych potrzeb, uznać należało, że pozwany nie ma możliwości zarobkowych na takim poziomie, który pozwalałby na podwyższenie alimentów do kwoty łącznej 600 zł. miesięcznie.

Reasumując stwierdzić należy, iż możliwości zarobkowe pozwanego są niższe, niż to przyjął Sąd I instancji. W tych okolicznościach zasadnym było obniżenie świadczeń alimentacyjnych określonych przez ten sąd. Sąd Okręgowy jest zdania, iż obecna sytuacja majątkowa pozwanego pozwala mu łożyć na utrzymanie córek jedynie po 250 zł. miesięcznie.

Dlatego też, na podstawie art. 386 § 1 k. p. c., Sąd Okręgowy zmienił punkt 1i 2 zaskarżonego wyroku w ten tylko sposób, że w miejsce alimentów zasądzonych na małoletnie D. S. i A. S., w kwocie po 300 zł. miesięcznie na każdą z nich, zasądził kwoty po 250 zł. miesięcznie na każdą z nich, to jest łącznie kwotę 500 zł. miesięcznie i oddalił powództwo w pozostałej części (pkt 1 wyroku). W pozostałej części Sąd II Instancji apelację pozwanego oddalił jako oczywiście bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. (pkt 2 wyroku). Z uwagi na sytuacje finansową pozwanego, Sąd nie obciążył go obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz strony powodowej za II Instancję ( pkt 3 wyroku).