Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

R. W. został oskarżony o to, że dniu 12 czerwca 2016 roku o godzinie 20:30 na ulicy (...) w T., województwo (...), prowadził pojazd mechaniczny marki F. o numerze rejestracyjnym (...) w ruchu lądowym znajdując się w stanie nietrzeźwości – 0.31 mg/l zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu,

tj. o przestępstwo z art. 178a § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim, wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2017 roku w sprawie II K 522/16 na podstawie art. 66 § 1 k.k. i art. 67 § 1 k.k. warunkowo umorzył postępowanie wobec oskarżonego R. W. na okres próby 1 roku, z tą zmianą w opisie zarzucanego mu czynu, że w miejsce wyrażenia: „znajdując się w stanie nietrzeźwości – 0.31 mg/l zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu”, przyjął wyrażenie: „znajdując się w stanie nietrzeźwości z zawartością alkoholu w wydychanym powietrzu prowadzącą o godzinie 20:36 do stężenia na poziomie 0.31 mg/l”.

Na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 39 pkt 3 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w strefie ruchu lądowego na okres 1 roku, z wyłączeniem prawa jazdy kategorii CE.

Na podstawie art. 67 § 3 k.k. w zw. z art. 39 pkt 7 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci świadczenia pieniężnego w kwocie 1.000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Na podstawie art. 63 § 4 k.k. na poczet orzeczonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w strefie ruchu lądowego z wyłączeniem prawa jazdy kategorii CE zaliczył oskarżonemu okres rzeczywistego zatrzymania prawa jazdy od dnia 15 czerwca 2016 roku.

Zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 60 złotych tytułem opłaty i kwotę 100 złotych tytułem wydatków poniesionych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.

Wyrok ten zaskarżył oskarżyciel publiczny w całości na niekorzyść oskarżonego.

Apelacja wywiedziona została z podstawy prawnej art. 438 pkt 1, 3 i 4 k.p.k. i zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi:

- błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść wydanego orzeczenia, a polegający na przyjęciu przez Sąd Rejonowy, iż wina i społeczna szkodliwość czynu, którego dopuścił się oskarżony prowadząc w stanie nietrzeźwości pojazd mechaniczny, nie są znaczne, co w konsekwencji doprowadziło do warunkowego umorzenia postępowania karnego, podczas gdy rodzaj i charakter naruszonego przestępstwem dobra, sposób i okoliczności popełnienia czyny, waga naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać jego zamiaru, motywacja sprawcy i rodzaj naruszonych reguł ostrożności wraz ze stopniem ich naruszenia, wskazują jednoznacznie na fakt, iż stopień społecznej szkodliwości przestępstwa w ruchu drogowym, jakiego dopuścił się oskarżony, jest znaczny, a co za tym idzie nie zasługuje on na skorzystanie z dobrodziejstwa warunkowego umorzenia postępowania karnego;

- obrazę przepisów prawa karnego materialnego, a mianowicie art. 43a § 1 k.k., polegając na niepowołaniu tego przepisu w punkcie 3 zaskarżonego postanowienia jako podstawy orzeczenia świadczenia pieniężnego albowiem z przepisu tego wynika, że w wypadkach wskazanych w ustawie, sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, a więc samo wskazanie art. 67 § 3 k.k. jest niewystarczające albowiem przepis art. 413 § 1 pkt 6 k.p.k. wymaga aby każdy wyrok zawierał wskazanie zastosowanych przepisów ustawy karnej;

- rażącą niewspółmierność środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, orzeczonego w wymiarze 1 roku z wyłączeniem prawa jazdy kategorii (...) i świadczenia pieniężnego orzeczonego w wymiarze 100 złotych, podczas gdy wobec sprawcy przestępstwa, który był w stanie nietrzeźwości, Sad orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów na okres nie krótszy niż 3 lata oraz w razie skazania sprawcy za przestępstwo określone 178a § 1 kk sąd orzeka świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 k.k. na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5000 złotych, a ponadto bez uwzględnienia przez Sad I instancji okoliczności obciążających skazanego, w szczególności stanu nietrzeźwości oskarżonego, rodzaju naruszonych zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym, społecznej szkodliwości tego rodzaju czynów i nagminności tego typu przestępstw, co w konsekwencji spowodowało, iż orzeczony środek karny nie spełni swych celów zapobiegawczych i wychowawczych jakie ma osiągnąć w stosunku do oskarżonego oraz potrzeb w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, podczas gdy wymienione okoliczności przemawiają za orzeczeniem wobec oskarżonego powyższego środka karnego bez wyłączeń co do poszczególnych kategorii prawa jazdy.

W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji ewentualnie o jego zmianę poprzez podwyższenie kwoty świadczenia pieniężnego do 5000 złotych i orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w strefie ruchu lądowego na okres 2 lat (bez wyłączenia prawa jazdy kat (...)) oraz przyjęcie okresu próby na okres 2 lat, a w pozostałej części o utrzymanie wyroku w mocy.

SĄD OKRĘGOWY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Apelacja co do zasady nie jest trafna.

Jeżeli chodzi o pierwszy z podniesionych w apelacji zarzutów, stwierdzić należy, że nie ma racji skarżący, iż Sąd Rejonowy dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych, który w konsekwencji doprowadził do podjęcia błędnej decyzji o warunkowym umorzeniu postępowania wobec oskarżonego.

Podkreślić należy, iż wbrew twierdzeniom skarżącego, ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji są prawidłowe, gdyż stanowią wynik nie budzącej żadnych zastrzeżeń oceny zebranych w sprawie dowodów. Zresztą analiza treści apelacji wskazuje, że w istocie skarżący ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd meriti nie kwestionuje, lecz dokonuje innej ich interpretacji, w kontekście zaistnienia przesłanek dla warunkowego umorzenia postępowania karnego.

Nie można jednak zgodzić się z twierdzeniami skarżącego, że Sąd meriti nie był władny warunkowo umorzyć postępowania karnego wobec oskarżonego.

W pełni słuszne jest bowiem stanowi­sko Sądu I instancji, że zebrany w sprawie materiał dowodowy i poczynione na jego podstawie ustalenia faktyczne, pozwalały na przyjęcie, iż stopień zawinienia oskarżonego oraz stopień społecznej szkodliwości popełnionego czynu były nieznaczne. Nie ulega wszak wątpliwości, iż oskarżony, kierując samochodem, znajdował się w stanie nietrzeźwości tylko nieznacznie przekraczającym próg ustawowej inkryminacji tego rodzaju czynu. Ponadto, kierował on pojazdem w godzinach wieczornych, kiedy ruch drogowy jest niewielki, a przez to zagrożenie dla jego bezpieczeństwa było odpowiednio mniejsze.

Ponadto, jak wynika z dokumentów zawartych w aktach sprawy, oskarżony cieszy się dobrą opinią w miejscu pracy, prowadzi ustabilizowany tryb życia i przejawia dbałość o ciągłość zatrudnienia. Nic nie wskazuje na to, by zmagał się z uzależnieniem od alkoholu, zaś czyn którego się dopuścił miał charakter wybitnie incydentalny. Poza tym oskarżony przyznał się do winy, wyraził skruchę. Nigdy wcześniej nie dopuścił się przestępstwa skierowanego przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (wcześniejsze skazanie za inny występek z art. 290 § 1 k.k. uległo zatarciu z mocy prawa – k. 74).

Przyjmując zatem stopień zawinienia oraz społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonego czynu, jako nieznaczne i przy uwzględnieniu okoliczności, że spełnione są także pozostałe przesłanki z art. 66 § 1 i 2 k.k., w pełni do­puszczalnym w tym stanie rzeczy rozstrzygnięciem, było wydanie wyroku warunkowo uma­rzającego postępowanie karne.

Także i w przekonaniu Sądu Okręgowego, mając na względzie dotychczasowy sposób życia oskarżonego oraz jego warunki i właściwości osobiste, takie właśnie rozstrzygnięcie będzie zupełnie wystarczające dla uświadomienia mu naganności swojego postępowania, jak również stanowić będzie dla oskarżonego właściwą nauczkę i przestrogę na przyszłość. Uzasadnione jest jednocześnie przypuszczenie, że pomimo warunkowego umorzenia postępowania karnego, oskarżony będzie przestrzegać porządku prawnego i w przyszłości nie popełni ponownie przestępstwa.

Zauważyć przy tym należy, że warunkowe umorzenie postępowania nie jest uwolnieniem od odpowiedzialności. Wobec oskarżonego został bowiem orzeczony środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym, a także świadczenie pieniężne. Został on także obciążony kosztami postępowania, a więc poniósł on niemałą dolegliwość swojego nieodpowiedzialnego zachowania.

Nie ma potrzeby dalszego zaostrzania tej dolegliwości, o co wnosi skarżący w swojej apelacji.

Decyzja Sądu I instancji orzekająca wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym, z wyłączeniem kategorii (...) zyskuje bowiem aprobatę Sądu odwoławczego. Za takim rozstrzygnięciem przemawiają właściwości i warunki osobiste oskarżonego, sposób jego życia przed popełnieniem przestępstwa, incydentalność inkryminowanego zdarzenia, wartość ustalonego stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu, jak również zachowanie się po popełnionym przestępstwie. Poza tym zważyć należy, że jeśli sprawca przestępstwa jazdy pod wpływem alkoholu posiada prawo jazdy kilku kategorii, to sąd wcale nie musi względem niego orzec zakazu prowadzenia wszystkich rodzajów pojazdów, możliwe bowiem jest wydanie zakazu jedynie wobec określonych pojazdów. Winno się przy tym pamiętać, że wobec sprawcy należy przede wszystkim orzec zakaz prowadzenia tego rodzaju pojazdu, jakim kierując dopuścił się przypisanego mu czynu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 1995 roku – II KRN 54/95 – Prok. i Pr. 1995/10/13).

Nie sposób też zgodzić się z żądaniem apelacji orzeczenia 2 - letniego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Czyn oskarżonego nie cechował się bowiem aż tak znacznym stopniem społecznej szkodliwości, żeby środek karny ukształtowany został na wnioskowanym przez skarżącego poziomie. Skarżący odwołuje się tu do zagrożenia ustawowego, jednakże dotyczy ono przecież sytuacji, kiedy dochodzi do skazania oskarżonego, a nie – jak w przedmiotowej sprawie – przypadku warunkowego umorzenia postępowania.

Sąd Okręgowy nie podzielił również postulatu skarżącego w zakresie przyjęcia wobec oskarżonego 2 - letniego okresu próby. Zdaniem Sądu wystarczającym dla weryfikacji postawionej wobec oskarżonego prognozy kryminologicznej będzie jednoroczny okres próby, na który warunkowo umorzono postępowanie. Okres ten będzie też właściwie służył oddziaływaniu wychowawczemu oraz pozwoli na weryfikację postawionej prognozy kryminologicznej.

Sąd Rejonowy słusznie orzekł wobec oskarżonego świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w kwocie 1000 złotych. Świadczenie w takiej wysokości jest właściwą dolegliwością dla wymienionego w obliczu warunkowego umorzenia postępowania. Wskazany w apelacji obowiązek orzeczenia wskazanego świadczenia w wysokości, co najmniej 5.000 złotych, przewidziany jest w sytuacji skazania za przestępstwo z art. 178a § 1 k.k. Tymczasem w przypadku oskarżonego postępowanie karne zostało warunkowo umorzone, wobec czego nie miała w sprawie zastosowania regulacja z art. 43a § 2 k.k.

Trafnym okazał się natomiast drugi zarzut apelacji. Zważyć należy, iż art. 67 § 3 k.k. statuuje ogólną zasadę, że w przypadku warunkowego umorzenia postępowania karnego możliwe jest orzeczenie świadczenia pieniężnego przewidzianego w art. 39 pkt 7 k.k. Przy czym przepis ten (a tym bardziej art. 39 pkt 7 k.k.) nie określa, ani wysokości świadczenia pieniężnego, ani podmiotu uprawnionego, na rzecz którego to świadczenie może być orzeczone. Czyni to dopiero art. 43a § 1 k.k. Zatem orzekając o świadczeniu pieniężnym w wyroku warunkowo umarzającym postępowanie karne, sąd musi mieć na uwadze, obok art. 67 § 3 k.k., także treść art. 43a § 1 k.k. Powoduje to konieczność powołania ww. przepisu w podstawie prawnej wyroku. W dyrektywie wskazanej w art. 413 § 1 pkt 6 k.p.k., chodzi bowiem o przywołanie w wyroku ,,zastosowanych” przepisów ustawy karnej, a więc o wskazanie pełnej (kompletnej) podstawy prawnej. Z tych też względów, Sąd Okręgowy dokonał zmiany wyroku, poprzez uzupełnienie podstawy prawnej orzeczenia o świadczeniu pieniężnym o ,,brakujący” przepis art. 43a § 1 k.k.

Z powyższych względów należało zmienić zaskarżony wyrok, natomiast w zasadniczej części, zaskarżony wyrok, jako słuszny i odpowiadający prawu, utrzymano w mocy.

Mając na względzie względy słuszności, Sąd Okręgowy – na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. – zwolnił oskarżonego od wydatków poniesionych przez Skarb Państwa w postępowaniu odwoławczym.