Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 24 listopada 2016 roku Sąd Rejonowy w Zgierzu w sprawie z wniosku J. K. z udziałem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o ustanowienie służebności przesyłu:

1. ustanowił na stanowiącej własność J. K. nieruchomości oznaczonej numerami ewidencyjnymi jako działka nr (...), położonej w O. (obręb 6) przy trasie E 16, dla których Sąd Rejonowy w Zgierzu V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...) za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 13.582,77 zł, nie ograniczoną w czasie, służebność przebiegu podziemnego gazociągu na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w W. polegającą: na prawie korzystania przez przedsiębiorcę z nieruchomości - pasa ziemi oznaczonego na mapie numerami 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, w celu naprawy i konserwacji urządzeń przesyłowych, zgodnie z projektem sporządzonym przez biegłego geodetę mgr. inż. K. C., przedstawionym na mapie przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego Starostwa Powiatowego w Z., w dniu 13 stycznia 2016 roku pod poz. P.1020.2016 196 oraz na obowiązku powstrzymania się, każdoczesnego właściciela nieruchomości opisanej wyżej, od działań, które uniemożliwiłyby dostęp do urządzeń przemysłowych wybudowanych przez przedsiębiorcę, w szczególności powstrzymania się od wybudowania budowli w pasie ochronnym;

2. ustalił, iż projekt przebiegu podziemnego gazociągu na nieruchomości oznaczonej numerami 138/1, 138/2 położonej w O. (obręb 6) przy trasie E-16 opisany w pkt 1 stanowi integralną część niniejszego orzeczenia;

3. zasądził od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w W. na rzecz J. K. kwotę 280,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

4. zasądził od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Oddział w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Zgierzu kwotę 6.710,85 zł tytułem zwrotu kwot tymczasowo wydatkowanych przez Skarb Państwa.

Apelację od powyższego postanowienia wniosła uczestniczka, zarzucając rozstrzygnięciu naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nielogiczną ocenę dowodu z opinii biegłego w zakresie szacunku nieruchomości P. B., która spowodowała przyjęcie wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu w wysokości uwzględniającej potencjalny wzrost opłat z podatku od nieruchomości, podczas gdy przedmiotowa nieruchomość jest nieruchomością rolną, a wnioskodawca nie uiszcza i nie będzie uiszczać podatku od nieruchomości,

- art. 65 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że z oświadczenia woli o zgodzie na posadowienie urządzeń przesyłowych na nieruchomości nie wynika także zgoda na płynące z tego konsekwencje, w tym zgoda na korzystanie przez uczestniczkę w określonym zakresie z nieruchomości ograniczenia w dysponowaniu nieruchomością i zgoda na obniżenie jej wartości,

- art. 305 ² § 2 k.c. przez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że w zakresie zawartego w nim pojęcia „odpowiedniego wynagrodzenia” za ustanowienie służebności przesyłu mieści się także odszkodowanie za zmniejszenie wartości nieruchomości na skutek posadowienia na niej urządzeń przesyłowych, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. w sytuacji gdy właściciel nieruchomości wyraził zgodę na ich posadowienie i otrzymał odszkodowanie za ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości.

W oparciu o powyższe zarzuty apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie wniosku oraz zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych ewentualnie zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt. 1 poprzez ustanowienie służebności przesyłu bez wynagrodzenia, względnie za wynagrodzeniem w wysokości 7.886,10 zł a także o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja uczestniczki okazała się częściowo uzasadniona i skutkowała zmianą zaskarżonego orzeczenia, choć Sąd Okręgowy nie podzielił w pełni argumentacji w niej zaprezentowanej i oddalił apelację w pozostałej części.

Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że ustalenia i ocena dowodów zaprezentowana przez Sąd I instancji były prawidłowe, dlatego podziela je i przyjmuje za własne. Za wyjątkiem błędnie przyjętego przez Sąd Rejonowy wariantu 2 z opinii biegłego sądowego z zakresu szacunku nieruchomości P. B., określającego wysokość wynagrodzenia z tytułu służebności na kwotę 13.582,77 zł z uwzględnieniem potencjalnego wzrostu opłat z podatku od nieruchomości. Tymczasem przyjęcie określonej wartości wynagrodzenia z tytułu służebności przesysłu powinno uwzględniać wypracowane kryteria ustalania wynagrodzenia, które nie obejmują podatku od nieruchomości. W wariancie 1 biegły przedstawił wartość wynagrodzenia w wysokości 7.886,10 zł bez tego podatku. Ta wartość wynagrodzenia zdaniem Sądu Okręgowego jest prawidłowa.

W orzecznictwie przyjmuje się, że wysokość wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu na podstawie art. 305 ² k.c. powinna uwzględniać przede wszystkim spadek wartości użytkowej nieruchomości, która będzie obciążona taką służebnością. Czynnikami, które mogą wywierać wpływ na jego wielkość, są: 1) charakter nieruchomości, która ma być obciążona – położenie, rodzaj, rozmiar, kształt; 2) jej społeczno-gospodarcze przeznaczenie ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a w ich braku właściwości terenu i sposób korzystania z nieruchomości sąsiednich; 3) utrata pożytków; 4) zakres ograniczenia w prawie rozporządzania, swobodnego decydowania o przeznaczeniu i zagospodarowaniu nieruchomości, która ma być obciążona; 5) zakres i sposób ingerencji przedsiębiorcy w prawa właściciela nieruchomości, która ma być obciążona; 6) zakres i sposób pozbawienia władztwa nad nieruchomością, która ma być obciążona; 7) umiejscowienie urządzeń; 8) trwałość i nieodwracalność obciążenia w dłuższej perspektywie (por. post. SN z 8.2.2013 r., IV CSK 317/12, L.; post. SN z 27.2.2013 r., IV CSK 440/12, L.). Wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu może być odpowiednio zmniejszona, gdy jej ustanowienie służy również zwiększeniu użyteczności nieruchomości obciążanej. Górną granicą wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu powinna być co do zasady wartość zajętej nieruchomości (post. SN z 18.4.2012 r., V CSK 190/11, L.). Wydaje się, że dla określenia wysokości wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu nie powinny mieć znaczenia korzyści uzyskiwane przez przedsiębiorcę przesyłowego (por. E. Gniewek, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz, art. 305 ², Nb 11).

Analizując powyższe, wbrew stanowisku Sądu Rejonowego stwierdzić należy, iż wynagrodzenie z tytułu ustanowionej służebności nie powinno obejmować opłat z tytułu podatku od nieruchomości. Obowiązek ponoszenia tego ciężaru obciąża wnioskodawcę jako właściciela nieruchomości a nie posiadacza służebności przesyłu, w tym wypadku uczestnika (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w W.. Ustalenie wynagrodzenia z tytułu służebności przesyłu obejmujące taki podatek równoznaczne byłoby z przerzuceniem tego ciężaru podatkowego na uczestnika.

Wartość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu wynosiła w przedmiotowej sprawie 7.886,10 zł (bez podatku od nieruchomości, wariant 1 opinii biegłego sądowego z zakresu szacunku nieruchomości P. B. k.320). W takiej sytuacji ustalone przez Sąd Rejonowy wynagrodzenie powinno zostać obniżone z kwoty 13.582,77 zł do kwoty 7.886,10 zł.

Wbrew stanowisku apelującego Sąd Rejonowy nie naruszył art. 65 § 1 k.c. poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie, że z „oświadczenia woli o zgodzie na posadowienie urządzeń przesyłowych na nieruchomości nie wynika także zgoda na płynące z tego konsekwencje, w tym zgoda na korzystanie przez uczestniczkę w określonym zakresie z nieruchomości ograniczenia w dysponowaniu nieruchomością i zgoda na obniżenie jej wartości”. Mianowicie z oświadczenia właściciela J. K. złożonego w dniu 29 sierpnia 2002 roku wyraźnie wynikało, że wyraził ona zgodę na czasowe dysponowanie gruntem, dla ułożenia gazociągu za odszkodowaniem za czasowe dysponowanie terenem przez uczestniczkę w okresie budowy gazociągu. Nie ma żadnych wątpliwości zdaniem Sądu Okręgowego, że owe czasowe dysponowanie nieruchomością dotyczyło czasu budowy gazociągu a nie bezterminowego korzystania z nieruchomości.

W wyniku przedstawionych rozważań Sąd Okręgowy, uwzględniając apelację zmienił odpowiednio zaskarżone postanowienie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art.13 § 2 k.p.c. w pozostałym zakresie oddalił apelację w oparciu o art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., uznając, że nie ma podstaw do odstąpienie od zasady wyrażonej we wskazanej regulacji.