Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 02 marca 2017 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSR Małgorzata Kryńska - Mozolewska

Ławnicy: Bogumiła Krzymińska

Elżbieta Janina Trusińska

Protokolant: protokolant sądowy Marzena Szablewska

po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2017 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa A. M.

przeciwko (...)z siedzibą w W.

o ustalenie nieważności oświadczenia woli, odszkodowanie

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powódki A. M. na rzecz pozwanego (...)z siedzibą w W. kwotę 967,00 zł (dziewięćset sześćdziesiąt siedem złotych zero groszy) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Bogumiła Krzymińska SSR Małgorzata Kryńska – Mozolewska Elżbieta Janina Trusińska

sygn. akt VI P 243/15

UZASADNIENIE

Powódka A. M. w pozwie z dnia 8 czerwca 2015 r przeciwko (...)z siedzibą w W. domagała się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 17.500,00 złotych odszkodowania odpowiadającemu trzymiesięcznemu wynagrodzeniu w związku z niezgodnym z prawem rozwiązaniem umowy o pracę za porozumieniem stron. Powódka w uzasadnieniu swojego stanowiska podnosiła, że pracodawca wymusił na niej podpisanie porozumienia pod groźbą zwolnienia dyscyplinarnego z wpisaniem nagany do akt sprawy. Powódka podnosiła, że nie otrzymała od pracodawcy procedur dotyczących wydawania leków po wyjazdach szkolnych. Powódka twierdziła, że wszystkie swoje obowiązki wykonywała z należytą starannością i dbałością o zdrowie dzieci.

W piśmie procesowym z dnia 6 maja 2016 r powódka uchyliła się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem groźby (k. 114).

W piśmie procesowym z dnia 30 maja 2016 r powódka żądała zasądzenia na swoją rzecz odszkodowania w wysokości 41.928,00 złotych opierając swoje żądania o treść art 415 kodeksu cywilnego (k.134 verte)

Na rozprawie w dniu 27 września powódka cofnęła żądanie ponad kwotę 8.071,00 złotych.

W odpowiedzi na pozew pozwana wnosiła o oddalenie powództwa wywodząc, że powódka wyraziła chęć rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron, a pozwana działała w przekonaniu, co do zgodnej woli stron. Powódka nie zachowywała się w sposób świadczący o tym, że znajduje się pod wpływem groźby, a zatem roszczenie powódki w ocenie pozwanego jest bezpodstawne.

sąd ustalił, co następuje:

Powódka była zatrudniona w pozwanej szkole początkowo na podstawie umowy zawartej na czas określony, a następnie od dnia 1 lipca 2012 roku na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku pielęgniarki w środowisku nauczania.

bezsporne, a nadto umowa o pracę k. 3

W okresie od 24 maja do 30 maja odbywał się wyjazd szkolny na tzw. zieloną szkołę Pracodawca w informacji skierowanej do rodziców dzieci w sposób jasny wskazywał, że leki powinny być deponowane przez rodziców u pielęgniarki. Zadaniem pielęgniarki było podawanie leków dzieciom w razie potrzeby, a także piecza nad tym lekami. Powódka dwa dni przed wyjazdem zwróciła dzieciom leki zamiast wydać je rodzicom po powrocie z zielonej szkoły. Jedno z sześcioletnich dzieci H. L. spożyła do połowy lek o nazwie (...), co zagrażało jej życiu i zdrowiu. Mama dziecka niezwłocznie po stwierdzeniu tego faktu zadzwoniła na pogotowie, aby dowiedzieć się, jakie skutki może to wywołać. Matka dziecka otrzymała informację, że nastąpiło przedawkowanie leku przez co może dojść do uszkodzenia narządów wewnętrznych, co mogłoby skutkować natychmiastowym przeszczepem wątroby lub nawet zgonem dziecka. W związku z ą informacją dziecko zostało poddane kontrolnym badaniom, które jak się okazało nie potwierdziło uszkodzeń narządów wewnętrznych.

W tej sytuacji pracodawca rozważał rozwiązanie z powódką umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym, jednakże z uwagi na wieloletnią współpracę zaproponował jej rozwiązanie umowy za porozumieniem stron, na co powódka wyraziła zgodę ze skutkiem na 1 czerwca 2015 r.

dowód: porozumienie stron z dnia 1 czerwca 2015 r k. 4, informacja dla rodziców przed wyjazdem na zieloną szkołę k. 59-61, pisma A. L. (1) k. 61-63, dokumentacja medyczna 64-67, zeznania świadków B. S. M. P. rozprawa z dnia 22 marca 2016 r, zeznania świadków D. J., świadka G. M., świadka M. C. rozprawa w dniu27 września 2016 r, zeznania świadka A. L. (1), zeznania strony pozwanej J. B. , częściowo zeznania powódki rozprawa z dnia 2 marca 2017 r;

Następnie pismem z dnia 8 czerwca 2015 r powódka zwróciła się do pracodawcy o wypłatę wynagrodzenia za czerwiec 2015 r oraz odszkodowanie odpowiadające trzymiesięcznemu wynagrodzeniu.

bezsporne, a nadto pismo powódki z dnia 8 czerwca 2015 r k. 5

Sąd dał wiarę zgromadzonym w niniejszej sprawie dowodom z dokumentów Sąd ocenił je jako w pełni wiarygodne. Na żadnym etapie rozpoznawania sprawy strony postępowania nie zakwestionowały jakiegokolwiek dowodu, nie podniosły jego nieautentyczności lub niezgodności ze stanem rzeczywistym. Były one, zatem nie tylko spójne wewnętrznie, ale i korespondowały ze sobą, tworząc logiczną całość, dlatego też stanowiły podstawę ustalonego przez Sąd stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

Sąd uznał za wiarygodne w całości zeznania słuchanych świadków, zeznania dyrektora pozwanej i częściowo zeznania powódki.

Sąd zważył, co następuje:

Bezsporne jest, że doszło do rozwiązania z powódką umowy o pracę na zasadzie porozumienia stron w dniu 1 czerwca 2015 r. Decyzja pozwanej szkoły została poprzedzona zdarzeniami związanymi ze spożyciem przez sześcioletnie dziecko leku o nazwie (...). Powódka twierdziła, że lek schowała do plecaka dziewczynki tuż przed samym wyjazdem. Podnosiła również, iż pracodawca nie stworzył regulaminu dotyczącego przechowywania leków podczas pobytu dzieci na zielonej szkole oraz, że powódka godziła się na rozwiązanie umowy o pracę na zasadzie porozumienia stron z wagi na groźby pracodawcy, polegające na rozwiązaniu umowę o pracę w trybie dyscyplinarnym.

Poza sporem pozostaje, także kwestia, że pismem z dnia 8 czerwca powódka zażądała od pracodawcy wypłaty odszkodowania oraz nie zgadzała się z decyzją pracodawcy. Oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli, w którym zgodziła się na rozwiązanie umowy o pracę, na mocy porozumienia stron” powódka złożyła 6 maja 2016 r

Kwestią sporną w rozpoznawanej sprawie pozostawało, to czy oświadczenie powódki o rozwiązaniu umowy o pracę na mocy porozumienia stron było w istocie dotknięte wadami oświadczenia woli.

W myśl art. 30 § 1 k.p. umowa o pracę rozwiązuje się: 1) na mocy porozumienia stron; 2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem); 3) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia) 4) z upływem czasu, na który była zawarta; 5) z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.

Przepis art. 30 § 1 k.p. określa sposoby rozwiązania stosunku pracy, stanowiąc, iż każdą z umów o pracę można rozwiązać w drodze porozumienia stron oraz przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia Za wypowiedzeniem może zostać rozwiązana wyłącznie umowa na czas nieokreślony, okres próbny. Istotą rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron jest obustronne porozumienie, podczas gdy wypowiedzenie czy też rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia jest czynnością prawną jednostronną i odnosi skutek bez względu na stanowisko drugiej strony. Do skutecznego rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron konieczne jest, zatem złożenie przez strony stosunku pracy zgodnego oświadczenia woli w przedmiocie rozwiązania umowy. Przepisy prawa pracy nie wprowadzają żadnych ograniczeń, co do możliwości rozwiązania stosunku pracy w tym trybie, nie wymagają również precyzowania przyczyny czy przyczyn takiej decyzji jednej czy obu stron.

Porozumienie stron jest to czynność prawną składającą się z dwóch zgodnych oświadczeń woli stron stosunku pracy ukierunkowanych na rozwiązanie umowy. Jest to, zatem w istocie umowa rozwiązująca stosunek pracy. Można zakładać, że takie właśnie ulokowanie porozumienia rozwiązującego w komentowanym przepisie świadczy o traktowaniu go przez ustawodawcę, jako preferowanego sposobu zakończenia umowy, biorąc zwłaszcza pod uwagę to, że ma ono charakter bezkonfliktowy. Trzeba przy tym podkreślić, że pracownik i pracodawca decydują w tym przypadku wspólnie nie tylko o samym rozwiązaniu umowy o pracę, ale również o warunkach tego rozwiązania. W związku z tym, że regulacja kodeksowa tej czynności prawnej jest nieuregulowana, zachodzi potrzeba posiłkowego stosowania przepisów kodeksu cywilnego o składaniu oświadczeń woli i zawieraniu umów. Oświadczenie woli składające się na porozumienie rozwiązujące umowę o pracę może być dotknięte wadami, co oznacza konieczność odpowiedniego stosowania przepisów kodeksu cywilnego o tego rodzaju wadach (art. 82-88 k.p.c. stosowane w zw. z art. 300 k.p.).

Zgodnie z art. 82 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. Z kolei w myśl art. 84 § 1 k.c. w razie błędu, co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo, gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny) (§ 2). W art. 87 k.c. określono, iż osoba, która złożyła oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika, że mogła się obawiać, iż jej samej lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał (art. 88 § 1 i 2 k.p.c.).

W przypadku oświadczenia woli złożonego pod wpływem groźby jest ono nieważne. Wówczas pracownik może uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli poprzez złożenie pracodawcy stosownego oświadczenia na piśmie (art. 88 k.c.). Realnym problemem jest ocena tego, czy za groźbę bezprawną możliwe jest uznanie wysuniętej przez pracodawcę groźby zwolnienia dyscyplinarnego, a więc zastosowanie skądinąd legalnego środka prawnego. W doktrynie prawa słusznie przyjmuje się, że jeśli były podstawy takiego zwolnienia, zgoda na porozumienie rozwiązujące jest dla pracownika korzystnym sposobem zakończenia zatrudnienia. Inaczej rzecz się ma w razie braku podstaw do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, czego pracodawca ma świadomość (por. komentarz do art. 30 Kodeksu Pracy, autor: Zbigniew Góral, stan prawny: 2014.08.15, Lex Omega).

Opisując przebieg wydarzeń związanych z wydaniem uczennicy leku powódka zeznała, iż przed wyjazdem włożyła lekarstwo do jej plecaka, zatem nie kwestionowała tego faktu. Wątpliwości sądu budziła okoliczność, kiedy to nastąpiło. Z relacji powódki wynika również, że w trakcie spotkania dyrektor szkoły zaproponował powódce rozwiązanie umowy za porozumieniem stron informując ją równocześnie, że istnieją podstawy do rozwiązania umowy w trybie dyscyplinarnym.

Tymczasem powódka twierdziła, że oświadczenie złożyła pod wpływem presji pracodawcy grożącego dyscyplinarnym zwolnieniem z pracy. Powódka uświadomiwszy sobie konsekwencje, wymuszonego jej zdaniem oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę za porozumieniem stron, starała się uchylić od jego skutków prawnych, ale nastąpiło to dopiero w piśmie procesowym z dnia 6 maja 2016 r, a zatem po upływie roku od chwili, kiedy stan obawy ustał (art. 88 § 1 i 2 k.p.c.).

W ocenie sądu nie jest takim oświadczeniem pismo powódki z dnia 8 czerwca 2015 r gdzie powódka odnosi się jedynie do oceny sytuacji związanej z wydaniem leku uczennicy oraz do faktów związanych z pracą w godzinach nadliczbowych.

Strona pozwana utrzymywała z kolei, że powódka dobrowolnie i w pełni świadomie podpisała przedłożone jej porozumienie. Według pozwanej istotne pozostaje, w jakich okolicznościach powódce zaproponowano rozwiązanie umowy z nią umowy o pracę za porozumieniem stron. Zdaniem pozwanej, powódka zatrudniona na stanowisku pielęgniarki w sposób nieuprawniony wydała dziecku leki, co naraziło je na utratę zdrowia i życia. Przełożona poinformowała powódkę, że w jej ocenie dopuściła się ona ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych, co jest podstawą dyscyplinarnego zwolnienia z pracy. Jednocześnie powódce zaproponowano podpisanie oświadczenia w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron. Zdaniem pozwanej powódka podpisała dokument w pełnej świadomości tego, co robi.

Również w ocenie sądu poinformowanie powódki o naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych w postaci wydania uczennicy leków w wyniku, czego zostało zagrożone jej życie i zdrowie nie stanowi groźby w rozumieniu przepisów prawa. Powódka, jako osoba posiadająca wyższe wykształcenie medyczne ma elementarną wiedzę dotyczącą skutków wydawania leków sześcioletniemu dziecku i świadomość zagrożenia, jakie niosło ze sobą nieuzasadnione użycie leków przez uczennicę. W ocenie sadu okoliczność ta mogłaby być również przyczyną rozwiązania z powódką umowy o pracę w trybie art. 52 kodeksu pracy. To powódka z uwagi na charakter pracy powinna określić procedury związane z wydawaniem dzieciom leków. Przerzucanie tej odpowiedzialności na pracodawcę mija się z rolą, jaką pełniła w szkole. Świadek A. L. (1) zeznała, że informacji uzyskanej od córki dowiedziała się, że lek został wydany dziecku przez powódkę do ręki dwa dni przed wyjazdem z zielonej szkoły. Sąd dał wiarę zeznaniom świadka – mamy dziewczynki, a tym samym odmówił wiarygodności zeznaniom powódki, które zeznała, że leki wydała tuż przed wyjazdem. Doświadczenie życiowe wskazuje, że dziecko musiało mieć pewien margines czasu by użyć w połowie leku, który był fabrycznie zapakowany.

Reasumując okoliczności faktyczne jakkolwiek nie kwestionowane przez powódkę poza czasem, kiedy lek został przekazany dziecku znalazły potwierdzenia w zeznaniach matki dziewczynki, którym sąd dał wiarę.

Sąd nie podzielił zarzutu powódki, iż wyrażając zgodę na rozwiązanie umowy o pracę działała pod wpływem groźby. Zgodnie z treścią art. 87 k.c., kto złożył oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, ten może uchylić się od skutków pranych swego oświadczenia woli, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się obawiać, iż jemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

Przesłankami działania pod wpływem groźby, jako wady oświadczenia woli są: bezprawność i powaga groźby oraz normalny związek przyczynowy między groźbą a złożeniem oświadczenia woli określonej treści. Przesłanki te muszą występować łącznie. Groźba jest bezprawna, jeżeli ktoś grozi dokonaniem czynu zabronionego przez prawo (np. pobicie) albo sprzecznego z powszechnie przyjętymi normami etycznymi postępowania i wzajemnego współżycia (np. ujawnienie kompromitujących faktów życia prywatnego). Powaga groźby oznacza zagrożenie dla życia, zdrowia lub mienia składającego oświadczenie woli lub innej osoby.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażony został pogląd, iż poinformowanie pracownika przez przełożonego o negatywnej ocenie samowolnego działania tego pracownika i wskazanie na możliwe konsekwencje prawne, w tym uprzedzenie pracownika, że jego czyn może być uznany za dający podstawę do zwolnienia bez wypowiedzenia, nie stanowi bezprawnej groźby w rozumieniu art. 87 k.c. w zw. z art. 300 k.p. (wyrok SN z dnia 05.01.1983 r., I PR 106/82, OSNC 1983/9/137). Podobnie Sąd Najwyższy stwierdził, że nie można uznać za bezprawną groźbę działanie pracodawcy, który wskazuje na możliwość rozwiązania stosunku pracy w razie odmowy podjęcia pracy na nowym stanowisku pracy. Jako groźbę bezprawną należałoby kwalifikować nie tylko zachowanie sprzeczne z przepisami prawa pracy, lecz także sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. (wyrok SN z dnia 10.10.2002 r., I PKN 439/01, Pr.Pracy 2003/4/37).

Sąd podzielając stanowisko Sądu Najwyższego stwierdził, iż pracodawcy przysługuje prawo oceny zachowania pracownika, jak również prawo rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia, jeżeli uzna, iż pracownik dopuścił się naruszenia obowiązków pracowniczych uzasadniających taką decyzję. Uprzedzenie pracownika o takiej możliwości, nie może być uznane za bezprawną groźbę, gdyż pracodawca informuje o przysługującym mu prawie, zgodnie z treścią tego prawa i jego przeznaczeniem.

W konsekwencji Sąd przyjął, że oświadczenie woli powódki w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron, nie było dotknięte wadą oświadczenia woli i jest ważne. Nie zmienia to faktu, że pozwana była zdeterminowana na rozwiązanie stosunku pracy z powódką.

W ocenie Sądu doszło do rozwiązania umowy o pracę w drodze porozumienia stron

Podstawową zasadą dotyczącą kosztów w procesu jest zasada odpowiedzialności za wynik postępowania. Zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Koszty zastępstwa procesowego określone zostały na podstawie § 6 pkt 4 w zw. z § 11 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 z poźniejszymi zmianami). Powódka żądała odszkodowania w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego. Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził w punkcie drugim wynagrodzenie w wysokości 977,00 w tym 17,00 złotych tytułem opłaty za udzielenie pełnomocnictwa.

(...)