Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lipca 2017 r.

Sąd Rejonowy we Włocławku Wydział I Cywilny

Przewodniczący: SSR Aneta Kurdubska

po rozpoznaniu w dniu 25 lipca 2017 r.

we W.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy

z powództwa J. B.,

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w Ł.

o zapłatę

z powództwa Ł. B.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w Ł.

o zapłatę

I.

1.  oddala w całości powództwo J. B. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w Ł. ;

2.  nie obciąża powoda J. B. kosztami postępowania poniesionymi w sprawie przez pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł.;

3.  kosztami sądowymi od uiszczenia których został zwolniony powód J. B. obciąża Skarb Państwa-Sąd Rejonowy we Włocławku;

II.

1.  oddala w całości powództwo Ł. B. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w Ł.;

2.  zasądza od powoda Ł. B. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w Ł. kwotę 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

UZASADNIENIE

Powód J. B. wniósł do Sądu Rejonowego we Włocławku pozew o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł. kwoty 9 285,28 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 sierpnia 2016 r. Powód Ł. B. wniósł do Sądu Rejonowego we Włocławku pozew o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł. kwoty 5 000 zł tytułem zadośćuczynienia z powodu strat spowodowanych niewykorzystywaniem samochodu do wywozu płodów rolnych,

Zarządzeniem z dnia 9 marca 2017 r. żądanie Ł. B. w zakresie dochodzenia zadośćuczynienia wyłączono do odrębnego rozpoznania. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. I C 1016/17. Postanowieniem z dnia 16 maja 2017 r. sprawa została połączona z niniejszą.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w dniu 3 czerwca 2016 r. w miejscowości K. doszło do kolizji. Pojazd marki R. (...) o numerze rejestracyjnym (...) stojąc niezabezpieczony na parkingu sklepu (...) staczając się uderzył w pojazd powoda J. B.. Właściciel pojazdu przyznał się do winy, wobec czego powód zgłosił zdarzenie do swojego ubezpieczyciela, tj. (...) S.A. z siedzibą w Ł., jednak nie otrzymał żadnej kwoty. Odnośnie żądania zadośćuczynienia powód Ł. B. wskazał, iż dochodzona kwota jest odszkodowaniem za niewykorzystanie samochodu do przewozu płodów rolnych w miesiącach: sierpniu, wrześniu, październiku, listopadzie i grudniu. Z powodu braku odszkodowania powód zmuszony był do wynajęcia innego pojazdu.

Postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2017 r. powód J. B. został zwolniony od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości.

W odpowiedzi na pozew (...) S.A. z siedzibą w Ł. wniosło o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu wskazano, że po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego pozwany uznał zgłoszone roszczenia odszkodowawcze za niezasadne i odmówił wypłaty odszkodowania, albowiem nie zostały spełnione kryteria usługi oferowanej przez ubezpieczyciela w ramach systemu bezpośredniej likwidacji szkód. Z kolei ubezpieczyciel sprawcy szkody nie potwierdził ochrony dla pojazdu marki R. (...) o numerze rejestracyjnym (...). Wobec powyższego pozwany podniósł brak legitymacji biernej po stronie pozwanej. Odnośnie żądania Ł. B. o odszkodowanie pozwany wskazał, iż powód nie dostarczył jakichkolwiek dowodów celem wykazania podnoszonych twierdzeń.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 3 czerwca 2016 r. około godziny 7:30 w miejscowości K. doszło do zdarzenia drogowego – kierujący pojazdem marki R. (...) o numerze rejestracyjnym (...) W. P. stoczył się z parkingu położonego przy sklepie (...) uderzając w nadjeżdżający pojazd marki M. o numerze rejestracyjnym (...) należący do J. B., czym spowodował uszkodzenia błotnika, nadkola, skrzynki akumulatora, skrzynki narzędziowej, skrzynki bocznej, zaworu zasilania prądu, bocznej listwy oraz tłumika. Sprawca zdarzenia wskazał, iż w dacie zdarzenia korzystał z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z (...) S.A. Powód J. B. w dacie zdarzenia korzystał z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z pozwanym.

(dowód: okoliczność bezsporna, a nadto oświadczenie o zdarzeniu drogowym k. 16-16v., polisa nr (...) k. 14)

Zgodnie z kalkulacją końcową sporządzoną przez rzeczoznawcę ubezpieczyciela, ogólne koszty naprawy pojazdu powoda J. B. wyniosły 9 252,28 zł.

(dowód: kalkulacja naprawy k. 7)

Decyzją z dnia 1 października 2016 r. (...) S.A. z siedzibą w Ł. uznało roszczenia powoda J. B. za niezasadne i odmówiło wypłaty odszkodowania. W uzasadnieniu wskazano, iż (...) S.A. z siedzibą w Ł. nie może podjąć czynności likwidacyjnych, ponieważ nie zostały spełnione kryteria usługi oferowanej przez (...) S.A. z siedzibą w Ł. w ramach likwidacji bezpośredniej. Ponadto wskazano, że towarzystwo ubezpieczeń sprawy nie potwierdziło ochrony dla sprawcy szkody.

(dowód: decyzja z dnia 1.10.2016 r. k. 44)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentów załączonych do pozwu oraz odpowiedzi na pozew, których prawdziwości i autentyczności nie zakwestionowała żadna ze stron.

W sprawie poza sporem było, iż w dniu 3 czerwca 2016 r. w miejscowości K. doszło do zdarzenia drogowego z udziałem J. B. i W. P., w wyniku którego uszkodzeniu uległ należący do J. B. pojazd. Bezsporny był również fakt, iż J. B. miał zawartą umowę od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów za szkody mogące powstać w związku z ruchem pojazdu w (...) S.A. z siedzibą w Ł.. Sporną kwestią w sprawie było ustalenie zasadności oraz wysokości dochodzonych przez powodów roszczeń.

W ocenie Sądu zarówno powództwo J. B. o zapłatę kwoty 9 252,28 zł, jak i Ł. B. o zapłatę kwoty 5 000 zł okazało się pozbawione podstaw w całości i jako takie podlegały oddaleniu.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do roszczenia zgłoszonego przez J. B. wskazać należy, iż powód domagał się zapłaty odszkodowania w związku z uszkodzeniami jego pojazdu powstałymi w wyniku kolizji. Jednocześnie podał, że w związku z łączącą go z pozwanym umową, pozwany winien wypłacić mu odpowiednie odszkodowanie.

W tym miejscu należy zauważyć, iż jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z 27 września 2000 (sygn. akt V CKN 1099/00; Legalis nr 58142) powód powinien wyraźnie sprecyzować żądanie nie tylko pod względem podmiotowym, ale także przedmiotowym. Powód wskazuje tym samym jakiego rozstrzygnięcia oczekuje, co jest równoznaczne z zakreśleniem granic rozpatrywania sprawy przez sąd. Powód zachowuje co prawda możliwość modyfikowania swojego żądania, niemniej jednak, dopóki tego nie uczyni, sąd nie może wyrokować co do przedmiotu nie objętego żądaniem. Art. 321 § 1 k.p.c., określający granice wyrokowania wskazuje, że nie można wyrokować co do rzeczy która nie była przedmiotem żądania, czyli zasądzić coś innego niż strona żądała. Uwagi te uznać należy za konieczne, w świetle stanowiska powoda, właśnie w zakresie podstawy faktycznej dochodzonego roszczenia.

W ocenie Sądu, w przedmiotowym stanie faktycznym podstawą faktyczną żądania pozwu jest odpowiedzialność ubezpieczyciela wynikająca z umowy ubezpieczenia obowiązkowego OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, zawartej przez właściciela samochodu, którego kierowca był sprawcą kolizji. Wypada zatem na wstępie ogólnie wskazać, że podstawę odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkodę w zakresie będącym przedmiotem sprawy statuują normy art. 436 k.c. w związku z art. 822 i nast. k.c. oraz przepisy ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 2060). Na gruncie odpowiedzialności cywilnoprawnej, odpowiedzialność deliktowa posiadacza pojazdu mechanicznego, którego kierowca spowodował wypadek, uregulowana została w art. 436 k.c., która na zasadzie treści art. 436 § 2 k.c. nakazuje stosować zasady ogólne odpowiedzialności deliktowej za szkodę wyrządzoną z winy sprawcy szkody (art. 415 k.c.). Do przesłanek odpowiedzialności deliktowej należą więc: zdarzenie, z którym system prawny wiąże odpowiedzialność, szkoda i związek przyczynowy między owym zdarzeniem, a szkodą. Uwzględniając zaś, że odpowiedzialność ubezpieczyciela na podstawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdów jest taka sama jak posiadacza pojazdów, ocenie będą więc podlegały przesłanki, o których mowa powyżej. W myśl art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Art. 34 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 r. stanowi natomiast, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, przy czym zgodnie z art. 36 ust. 1 zd. 1 odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Jak wynika z art. 822 § 4 k.c. uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. Potwierdzeniem powyższej zasady jest norma art. 19 ust. 1 cytowanej ustawy, zgodnie z którą poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. O zgłoszonym roszczeniu zakład ubezpieczeń powiadamia niezwłocznie ubezpieczonego. Oczywiście mowa tu o zakładzie ubezpieczeń w rozumieniu art. 5. ust 1. ustawy z 22 maja 2003 r., zgodnie z którym ubezpieczający zawiera umowę ubezpieczenia obowiązkowego z wybranym zakładem ubezpieczeń, wykonującym działalność ubezpieczeniową w zakresie tego ubezpieczenia.

W świetle powyższego, adresatem żądania powoda J. B., jako poszkodowanego, winien być zakład ubezpieczeń, z którym sprawcę szkody łączyła umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, nie zaś dowolny zakład ubezpieczeń, a w szczególności zakład ubezpieczeń, z którym to on sam zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy mechanicznych. Stąd też żądanie zasądzenia odszkodowania w związku z kolizją z dnia 3 czerwca 2016 r., skierowane przeciw pozwanemu – jako ubezpieczycielowi powoda, a nie sprawy szkody - podlegało oddaleniu, wobec braku legitymacji procesowej biernej pozwanego. Wskazać bowiem należy, że legitymacja materialna, a więc posiadanie prawa podmiotowego lub interesu prawnego do wytoczenia powództwa stanowi przesłankę materialną powództwa, a jej brak stoi na przeszkodzie udzieleniu ochrony prawnej. Brak legitymacji materialnej skutkuje co do zasady oddaleniem powództwa. W odróżnieniu od zdolności sądowej i zdolności procesowej kodeks postępowania cywilnego nie zawiera definicji legalnej legitymacji procesowej. W nauce prawa postępowania cywilnego, jak i w praktyce sądowej przyjmuje się jednak na ogół, że legitymacja procesowa jest właściwością podmiotu, w stosunku do którego sąd może rozstrzygnąć o istnieniu albo nieistnieniu indywidualno–konkretnej normy prawnej przytoczonej w powództwie. Legitymacja procesowa jest więc zawsze powiązana z normami prawa materialnego. Sąd dokonuje oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania co do istoty sprawy (art. 316 § 1 k.p.c.), a stwierdziwszy brak legitymacji procesowej (zarówno czynnej, jak i biernej), zamyka rozprawę i wydaje wyrok oddalający powództwo. Wobec powyższego orzeczono jak w punkcie I. 1 wyroku.

W punkcie I. 2 wyroku Sąd nie obciążył powoda J. B. kosztami postępowania poniesionymi w sprawie przez pozwanego (...) S.A. z siedzibą w Ł., mając na uwadze treść przepisu art. 102 k.p.c., w myśl którego w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasadzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, iż zastosowanie art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (postanowienie Sądu Najwyższego z 14 stycznia 1974 r., II CZ 223/73, Legalis nr 17661). W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie uprawnione jest stwierdzenie, że zachodziła sytuacja uzasadniająca odstąpienie od obciążania powoda J. B. kosztami przegranego przez niego procesu. Za tym, że w sprawie zaistniał szczególny przypadek, o którym mowa w art. 102 k.p.c. przemawia bowiem w szczególności fakt, że powód jest osobą starszą, prowadzi działalność rolniczą oraz znajduje się w trudnej sytuacji majątkowej, co znalazło odzwierciedlenie w postanowieniu w przedmiocie zwolnienia powoda od kosztów sądowych w całości.

W punkcie I. 3 wyroku kosztami, od których zwolniony był powód Sąd obciążył Skarb Państwa - Sąd Rejonowy we Włocławku, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 623).

Odnosząc się zaś do roszczenia powoda Ł. B. o zapłatę kwoty 5 000 zł tytułem zadośćuczynienia z powodu strat spowodowanych niewykorzystywaniem pojazdu do wywozu płodów rolnych wskazać należy, iż w ocenie Sądu powód w żadnym razie nie wykazał zasadności swoich twierdzeń, co w efekcie doprowadziło do oddalenia powództwa. Jednocześnie zauważyć należy, iż braki w materiale dowodowym przedstawionym przez stronę powodową uniemożliwiły w zasadzie poczynienie ustaleń mających znaczenie dla sprawy. Podkreślić bowiem należy, iż zgodnie z art. 227 k.p.c. i art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne. Zatem na powodzie spoczywał obowiązek wykazania poniesionych strat z powodu niemożności wywozu płodów rolnych z powodu braku pojazdu. Ł. B. nie przedłożył zaś w szczególności umowy na dostawę bądź przewóz płodów rolnych, nie wskazał, że uszkodzony pojazd był mu niezbędny do wykonywania działalności rolniczej, nie przedłożył dowodów potwierdzających wynagrodzenie za wykonanie umów, które odpowiadałyby dochodzonej pozwem kwocie. Powód ograniczył się jedynie do wskazania żądanej kwoty oraz niepopartego żadnymi dowodami stwierdzenia, iż żądana kwota wynika z powodu strat powstałych w wyniku braku pojazdu, który uległ kolizji. W konsekwencji należy wskazać, że powód Ł. B. powinności wynikającej z art. 6 k.c. nie sprostał. Powyższe, przy uwzględnieniu stanowiska pozwanego, który kwestionował zarówno zasadność, jak i wysokość zgłoszonego roszczenia, musiało prowadzić do oddalenia powództwa bowiem fakty, z których powód wywodzi skutki prawne dla siebie – winny zostać przez niego wykazane. Skoro powód temu nie sprostał, musiał ponieść negatywne konsekwencje. W konsekwencji powództwo Ł. B. podlegało oddaleniu, o czym orzeczono w punkcie II. 1 wyroku.

W punkcie II. 2 wyroku o kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik, na podstawie art. 98 k.p.c. Na gruncie niniejszej sprawy nie ulega wątpliwości, że powód Ł. B. jest stroną przegrywającą i zgodnie z powołanym wyżej przepisem to on winien ponieść wszelkie koszty procesu. Na postawie wyżej wskazanych przepisów powód został obciążony kosztami poniesionymi przez pozwanego, na które złożyła się kwota 900 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, obliczona zgodnie z § 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).