Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 września 2017r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie

IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym :

Przewodniczący : SSO Dorota Radaszkiewicz /spr/

Sędziowie : SSO Beata Łożyńska-Motyka

SSO Tomasz Madej

po rozpoznaniu w dniu 15 września 2017 2017r. w Olsztynie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa W. B.

przeciwko :

Województwu (...), Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa (...)– (...) w O.

- o odprawę emerytalną

na skutek zażalenia pozwanych

na postanowienie Sądu Rejonowego w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11.07.2017r. w przedmiocie umorzenia postępowania i orzeczenia o kosztach procesu

postanawia :

uchylić zaskarżone postanowienie w całości i znieść postepowanie przed Sądem I Instancji oraz sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Olsztynie pozostawiając temu Sądowi rozstrzygniecie o kosztach postępowania zażaleniowego.

SSO Beata Łożyńska-Motyka SSO Dorota Radaszkiewicz SSO Tomasz Madej

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 11 lipca 2017r. Sąd Rejonowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych umorzył postępowanie w sprawie z powództwa W. B. przeciwko „Województwu (...) Urzędowi Marszałkowskiemu w O.” w związku z cofnięciem pozwu przez powoda, dlatego, że pozwany dokonał zapłaty dochodzonej przez powoda należności ( pkt I ).

W pkt II orzeczenia Sąd Rejonowy zasądził od tak określonego pozwanego na rzecz powoda kwotę 3 600 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu.

Zażalenie na powyższe rozstrzygnięcie złożyli pozwani :

1)  Województwo (...) reprezentowane przez profesjonalnego pełnomocnika,

2)  Urząd Marszałkowski Województwa (...) w O. reprezentowane przez tego samego pełnomocnika zaskarżając postanowienie w całości.

Pozwani zaskarżonemu postanowieniu zarzucili :

1) naruszenie przepisów prawa materialnego – tj.

a) art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008r. o pracownikach samorządowych ( Dz. U. z 2006r., poz. 902) poprzez jego niezastosowanie, w konsekwencji czego sąd I instancji przyjął, iż pracodawcą oraz pozwanym w rozpoznawanej sprawie jest „Województwo (...) Urząd Marszałkowski w O.”, podczas gdy z powołanego przepisu wynika, iż pracodawcami pracowników samorządowych są m.in. urzędy marszałkowskie,

b) art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie województwa

( Dz. U. z 2016r., poz. 486 ze zm.) w konsekwencji czego sąd I instancji przyjął, iż podmiotem posiadającym zdolność sądową i pozwanym w rozpoznawanej sprawie jest „Województwo (...) Urząd Marszałkowski w O.”, podczas gdy z powołanego przepisu wynika, iż osobowość prawną (a w konsekwencji zdolność sądową) ma Województwo (...), c) art. 8 kodeksu pracy poprzez jego niezastosowanie, w konsekwencji czego sąd I instancji zasądził od na rzecz powoda koszty procesu w kwocie 3 600 złotych, podczas gdy w sprawie - jej okoliczności przemawiały za uznaniem, iż wniesienie powództwa przez powoda było sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa oraz zasadami współżycia społecznego,

3)  naruszenie przepisów postępowania, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy – tj. :

a)  art. 64 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w rozpoznawanej sprawie, w konsekwencji czego sąd I instancji przyjął, iż podmiotem posiadającym zdolność sądową i pozwanym w rozpoznawanej sprawie jest „Województwo (...) Urząd Marszałkowski w O.”, podczas gdy z powołanego przepisu wynika, iż zdolność sądową ma Województwo (...),

b)  art. 460 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w rozpoznawanej sprawie, w konsekwencji czego sąd I instancji przyjął, iż podmiotem posiadającym zdolność sądową i pozwanym w rozpoznawanej sprawie jest „Województwo (...) Urząd Marszałkowski w O.”, podczas gdy z powołanego przepisu wynika, iż zdolność sądową w sprawach z zakresu prawa pracy ma pracodawca, którym w stosunku do powoda był Urząd Marszałkowski Województwa (...) w O.,

c)  art. 130 § 1 w zw. z art. 89 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w rozpoznawanej sprawie, w konsekwencji czego sąd I instancji nie wezwał pełnomocnika powoda do uzupełnienia braków formalnych wniesionego pozwu poprzez dołączenie do akt sprawy pełnomocnictwa wraz z odpisem dla strony przeciwnej obejmującego umocowanie do reprezentowania powoda w sprawie z powództwa przeciwko Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa (...) w O. o zapłatę odprawy emerytalnej, co uzasadnia tezę, iż w rozpoznawanej sprawie pozew został zarówno wniesiony jak i cofnięty przez pełnomocnika strony, który nie był należycie umocowany,

d)  art. 207 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i umorzenie postępowania przed upływem terminu do wniesienia odpowiedzi na pozew przez pozwanych,

e)  art. 98 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, polegające na niezasądzeniu od powoda na rzecz Województwa (...) kosztów procesu według norm przepisanych a także na zasądzeniu od strony pozwanej określonej jako „Województwo (...) Urząd Marszałkowski w O.” na rzecz powoda kosztów procesu w kwocie 3 600 zł., pomimo, iż wniesienie pozwu w niniejszej sprawie nie było obiektywnie wymagane dla realizacji praw powoda, a zatem zasądzone koszty nie były kosztami niezbędnymi do celowego dochodzenia praw i celowej obrony,

f)  art. 101 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, w konsekwencji czego sąd I instancji zasądził od strony pozwanej określonej jako „Województwo (...) Urząd Marszałkowski w O.” na rzecz powoda koszty procesu w kwocie 3 600 zł., pomimo, że były pracodawca powoda – Urząd Marszałkowski Województwa (...) w O. nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał ( w rozumieniu art. 101 k.p.c.) przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu,

g)  § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U. z 2015r., poz. 1804 ze zm.) poprzez jego niezastosowanie, w konsekwencji czego sąd I instancji zasądził od strony pozwanej określonej jako „Województwo (...) Urząd Marszałkowski w O.” na rzecz powoda koszty procesu w kwocie 3 600 zł., pomimo, iż w świetle powołanego przepisu stawka wynagrodzenia radcy prawnego reprezentującego stronę w rozpoznawanej sprawie nie powinna przekraczać kwoty 2 700 złotych.

Pozwani zgłosili w zażaleniu wnioski dowodowe, szczegółowo tamże wskazane, m.in. o wyznaczenie w sprawie rozprawy i przeprowadzenie dowodów z dokumentów, akt osobowych, zeznań świadków i stron

oraz wnieśli o :

1)  uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia, zniesienie postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazanie sprawy sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania ewentualnie

2)  o zmianę zaskarżonego postanowienia ( w razie niestwierdzenia przez sąd II instancji podstaw do przekazania sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania) poprzez :

- umorzenie postępowania z powództwa przeciwko Województwu (...),

- umorzenie postępowania z powództwa przeciwko Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa (...) w O. w razie dołączenia przez pełnomocnika do akt sprawy pełnomocnictwa wraz z odpisem dla strony przeciwnej obejmującego umocowanie do reprezentowania powoda w sprawie z powództwa przeciwko Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa (...) w O. o zapłatę odprawy emerytalnej,

- zasądzenie od powoda na rzecz Województwa (...) oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa (...) w O. kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa prawnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Zażalenie pozwanych zasługiwało na uwzględnienie, albowiem wszystkie jego zarzuty są uzasadnione i Sąd Okręgowy podziela je w całości. Nie ma zatem potrzeby przytaczania ich uzasadnienia w tym miejscu, albowiem jest ono znane pełnomocnikom stron.

W sprawie pierwszą podstawową kwestią jest to, iż podmiot wskazany przez profesjonalnego pełnomocnika powoda jako strona pozwana, czyli „Województwo (...) Urząd Marszałkowski w O.” jest faktycznie podmiotem nieistniejącym, a w związku z tym i nieposiadającym zdolności sądowej – w takim zaś wypadku, przy niezastosowaniu przez sąd I instancji podczas wstępnego badania sprawy art. 130 § 1 k.p.c. – faktycznie zaistniały podstawy do odrzucenia pozwu ( art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c.). Tymczasem Sąd Rejonowy nie zastosował w sprawie wskazanego wyżej art. 130 § 1 k.p.c. w sytuacji gdy „ pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu” ( tak skonstruowany pozew) i nie wezwał do uzupełnienia braków formalnych pozwu poprzez prawidłowe oznaczenie strony pozwanej, mimo ciążącego na nim obowiązku w tym zakresie ( art. 202 k.p.c.). Co więcej powielił błędne oznaczenie strony pozwanej w zaskarżonym postanowieniu, gdy tymczasem właściwe oznaczenie strony pozwanej ma bardzo doniosłe znaczenie w związku z treścią art. 192 k.p.c., stanowiącego o skutkach doręczenia pozwu.

Podkreślić należy, że takie postępowanie strony powodowej a następnie sądu skutkowało powstaniem tzw. pierwotnego braku zdolności sądowej, który jest brakiem nieusuwalnym na aktualnym etapie postępowania. Sąd odwoławczy nie może w tym zakresie zastąpić sądu I instancji w usunięciu tego braku ( por. wniosek ewentualny zażalenia jak i odpowiedź na zażalenie). Wskazać bowiem należy, że brak zdolności sądowej stanowi przeszkodę procesową, którą sąd ma obowiązek badać z urzędu w każdym stanie sprawy (podobnie zresztą jak pełnomocnictwo- o czym jeszcze poniżej) - art. 202 k.p.c.

Należy w tym miejscu zatem wskazać, iż brak zdolności sądowej może mieć charakter pierwotny lub następczy. W obu wypadkach może być usuwalny albo nieusuwalny. A zatem ( o czym już częściowo wspomniano) sąd zawsze winien – stwierdzając brak zdolności sądowej – ocenić jaki jest charakter braku zdolności sądowej. Od tego bowiem zależne są dalsze podejmowane czynności i decyzje procesowe : odrzucenie pozwu, odrzucenie pozwu i zniesienie postępowania, zawieszenie postępowania, umorzenie postępowania.

Pierwotny brak zdolności sądowej zachodzi, gdy :

1)  jako strona występuje jednostka niemająca zdolności sądowej, a usunięcie tego braku nie jest możliwe,

2)  jako strona występuje jednostka niemająca zdolności sądowej, którą jednak może uzyskać przez np. uzyskanie wpisu do odpowiedniego rejestru konstytuującego tę jednostkę jako osobę prawną,

3)  jako strona został oznaczony w pozwie podmiot nieistniejący (nieżyjąca osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, która nigdy nie powstała albo ustała przed wniesieniem pozwu).

W sytuacjach określonych w pkt 1 i 3 mamy do czynienia z pierwotnym i nieusuwalnym brakiem zdolności sądowej, skutkującym koniecznością zniesienia postępowania i odrzucenia pozwu ( art. 71 i 199 § 1 pkt 3 k.p.c.).

W sprawie niniejszej - sprawa wraca do postępowania pierwszoinstancyjnego w celu zastosowania przez sąd art. 130 § 1 k.p.c. i wezwania powoda do prawidłowego oznaczenia strony pozwanej (przy wzięciu pod uwagę uzasadnionych w całej rozciągłości zarzutów zażalenia). Być może dojdzie wówczas do jakichś czynności dyspozycyjnych strony powodowej w stosunku do jednostki, której w istocie powód nie miał zamiaru pozywać, tym bardziej w sytuacji, gdy tylko jeden z pozwanych wskazanych zażaleniem spełnił świadczenie w stosunku do powoda (dokonał zapłaty odprawy emerytalnej).

Już wzgląd na ten argument ( pierwotny i nieusuwalny brak zdolności sądowej tak wskazanego przez powoda pozwanego) powodował konieczność orzeczenia jak w postanowieniu.

Wskazać jednak również należy, iż postępowanie pierwszoinstancyjne powinno zostać zniesione również i z tej przyczyny, że pełnomocnictwo udzielone przez powoda jest wadliwe, skoro wskazuje umocowanie do działania w procesie w imieniu powoda jedynie przeciwko pozwanemu „Województwu (...) w O.”, natomiast postępowanie w sprawie (wprawdzie wadliwie), ale prowadzone było przeciwko innemu podmiotowi (por. treść pozwu oraz zaskarżone orzeczenie).

Ponadto, po trzecie - rozstrzygniecie reformatoryjne sądu odwoławczego powodowałoby praktycznie pozbawienie strony pozwanej (stron) jednej instancji, a cywilne postępowanie sądowe jest dwuinstancyjne. Dodatkowo bowiem – poza zarzutami zażalenia należy wskazać, iż sąd naruszył również art. 203 § 3 k.p.c., albowiem postanowienie o umorzeniu postępowania było przedwczesne, skoro pozwany nie zajął żadnego stanowiska w związku z cofnięciem pozwu, w sytuacji gdy pozew ten został już doręczony ( k. 14 akt sprawy – pismo sądu z dnia 3 lipca 2017r., odebrane 5 lipca 2017r.) .

Zgodnie bowiem ze wskazanym wyżej art. 203 § 3 k.p.c. w razie cofnięcia pozwu poza rozprawą przewodniczący odwołuje wyznaczoną rozprawę i o cofnięciu zawiadamia pozwanego, który może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów (pomijając już nawet pozostałe argumenty podniesione przez pozwanych w uzasadnieniu zażalenia).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji zobowiązany będzie do prawidłowego ustalenia strony pozwanej, oczywiście po wezwaniu do uzupełnienia braków formalnych pozwu oraz następnie rozstrzygnięcia o wszystkich dotychczasowych wnioskach podniesionych zarówno w odpowiedzi na pozew jak i w zażaleniu przez dwóch pozwanych wskazanych tamże, skoro dopuścił do wstąpienia do postępowania dwóch pozwanych poprzez nieustalenie właściwego pozwanego na wstępnym etapie postępowania. Być może, zgodnie z wnioskami stron koniecznym będzie wyznaczenie rozprawy. Kwestia ta pozostaje jednakże pozostawiona decyzji sądu I instancji, skoro postępowanie przed tym sądem wraca do fazy wstępnego badania sprawy ( art. 130 § 1 k.p.c.) w celu nadania sprawie prawidłowego biegu.

Mając na uwadze powyższe – orzeczono jak w postanowieniu z mocy art. 397 § 1 i § 2 k.p.c. w zw. z art. 386 § 2 k.p.c.

SSO Beata Łożyńska-Motyka SSO Dorota Radaszkiewicz SSO Tomasz Madej