Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 04 października 2013r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 04 października 2013r. w O.

sprawy z odwołania C. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania C. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

z dnia 13.05.2013r. znak (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje C. D. prawo do emerytury począwszy od dnia 01.04.2013r.;

2.  stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt III U 984/13

UZASADNIENIE

W dniu 10.04.2013r. C. D. złożył w II Oddziale ZUS w W., wniosek o ustalenie uprawnień do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Po rozpoznaniu tego wniosku decyzją z dnia 13.05.2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił mu prawa do tego świadczenia uznając, że nie udowodnił wymaganego 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

C. D. decyzję powyższą zaskarżył, wnosząc od niej odwołanie. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że do okresów pracy w szczególnych warunkach winien mieć zaliczony dodatkowo okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w N. od 08.10.1980r. do 01.08.1983r. kiedy został kierowcą samochodów ciężarowych pow. 3,5 tony.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że C. D. nie spełnia warunków do przyznania wcześniejszej emerytury, o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż pomimo osiągnięcia wymaganego wieku emerytalnego 60 lat i legitymowania się ponad 25-letnim ogólnym stażem pracy, nie posiada wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. ZUS do stażu pracy w szczególnych warunkach zaliczył łącznie okres 14 lat, 10 miesięcy i 8 dni, uwzględniając wszystkie przedłożone przez odwołującego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Do okresów pracy w szczególnych warunkach ZUS nie zaliczył natomiast okresu pracy w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w N. podnosząc, że na postawie przedłożonych przez odwołującego dokumentów nie można stwierdzić, że odwołujący w spornym okresie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego pow. 3, 5 tony. Z dokumentów tych wynika bowiem, że wykonywał on równocześnie pracę ładowacza, czynności spedycyjne oraz prowadził samochód marki (...).

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie C. D. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że podstawą do ubiegania się przez odwołującego o prawo do emerytury jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz.1227 ze zm.) w zw. z §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), gdyż urodził się on 20.07.1952r. Zgodnie z tymi przepisami prawo do emerytury przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 01.01.1949r., jeżeli:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa,

- w dniu 01.01.1999r. udowodnił 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. l powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Zasadniczo okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § l ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy (tak: § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.). Zgodnie jednak z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego możliwe jest wykazywanie okoliczności, od których zależy nabycie uprawnień, w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń wszelkimi dowodami (wyrok SN z dnia 06.09.1995r., II URN 23/95, OSNP 1996/5/77, wyrok SN z dnia 02.02.1996r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239).

Odnosząc powyższe do realiów przedmiotowej sprawy wskazać należy, że na okoliczność pracy w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w N., odwołujący nie przełożył do ZUS świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach podnosząc, że aktualnie uzyskanie takiego świadectwa jest niemożliwe, gdyż zakład pracy został zlikwidowany.

Wobec powyższego zasadniczą kwestią wymagającą przesądzenia w przedmiotowej sprawie było rozstrzygnięcie, czy odwołujący również w wyżej wskazanym okresie wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Nadmienić w tym miejscu należy, że ZUS uznał odwołującemu staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat, 10 miesięcy i 8 dni.

Na okoliczność rzeczywistego charakteru pracy odwołującego w spornym okresie Sąd przesłuchał świadków oraz odwołującego w charakterze strony, przeprowadził też dowód z dokumentów z akt osobowych oraz dokumentów z akt emerytalnych.

Świadek S. W. zeznała, że również pracowała w firmie (...) jako pracownik umysłowy, odwołujący pracował natomiast jako kierowca. Najpierw jeździł samochodem osobowym W., a potem ciężarowym z przyczepą. Świadek nie potrafiła jednak wskazać kiedy nastąpiła zmiana charakteru zatrudnienia odwołującego. Świadek dodała, że odwołujący czasami musiał pomóc ułożyć towar na samochodzie.

Podobnej treści zeznania złożył świadek K. R., który podał, że również on pracował w firmie (...). Również ten świadek potwierdził, że początkowo odwołujący był kierowcą samochodu osobowego i jeździł z dyrektorami a później, gdzieś od 1980 roku pracował jako kierowca samochodów ciężarowych z przyczepą. Jako kierowca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Świadek przyznał że zajmowali się też dodatkowo załadunkami i rozładunkami, ale otrzymywali za to dodatkowe pieniądze. Łącznie pracowali dużo więcej niż 8 godzin dziennie.

Zeznania świadków w pełni korespondują z zeznaniami odwołującego C. D., który zeznał, że początkowo w firmie (...), do połowy 80 roku jeździł W., a potem przesiadł się na S.. Jako kierowca samochodów ciężarowych pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Dodał, że miał sporo nadgodzin. Zwykle jako kierowca jeździł około 10 godzin dziennie. Odwołujący przyznał, że pomagał też przy załadunku i rozładunku, ale było to dodatkowe zajęcie, za które otrzymywał dodatkowe pieniądze.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i odwołującego, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Świadkowie są osobami obcymi dla odwołującego. Nie mają żadnego interesu w składaniu fałszywych zeznań. Ich zeznania wzajemnie się uzupełniają, tworząc logiczną całość. Świadkowie pracowali razem z odwołującym, zatem posiadali wiedzę w przedmiocie charakteru jego pracy w spornym okresie.

Zeznania świadków korespondują też w pełni z dokumentami z akt osobowych, które udało się Sądowi pozyskać. Z pisma z dnia 01.06.1976r. wynika, że C. D. został przyjęty do pracy z dniem 01.06.1976r. na stanowisko kierowcy samochodowego (vide k. 12). Pisma (vide k. 13,14) potwierdzają, że odwołujący prowadził pojazd marki W.. Pierwszy dokument z akt osobowych potwierdzający, że odwołujący został przeszeregowany na (...), jest datowany na 31.03.1981r. (vide wniosek o przegrupowanie k. 21). Pisma z k. 26 - 28 potwierdzają, że od dnia 01.04.1981r. odwołujący jeździł dodatkowo z przyczepą o ładowności 6 ton.

Dokumenty z akt osobowych C. D. zostały uznane za wiarygodne i nie budziły wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy.

Reasumując powyższe, Sąd doszedł do przekonania, że przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że do okresów pracy wykonywanych w szczególnych warunkach, należy odwołującemu dodatkowo zaliczyć okres od 31.03.1981r. do 01.08.1983r. tj. łącznie 2 lata, 4 miesiące i 2 dni. W tym okresie C. D.pracował w szczególnych warunkach jako kierowca samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Była to praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym przekraczającym 3,5 tony są wyszczególnione w wykazie A dziale VIII poz. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze. zm.). Jako datę zmiany charakteru pracy odwołującego z kierowcy samochodu osobowego na kierowcę samochodu ciężarowego, Sąd w oparciu o dokumenty z akt osobowych przyjął datę 31.03.1981r., bowiem pierwszy dokument z akt osobowych potwierdzający, że odwołujący został przeszeregowany na samochód ciężarowy(...) jest datowany na 31.03.1981r. (vide wniosek o przegrupowanie k. 21). W aktach osobowych brak formalnej zmiany angażu sprzed tej daty, który pozwoliłby określić datę zmiany charakteru pracy odwołującego. Podobnie sam odwołujący konkretnej daty zmiany angażu też nie potrafił wskazać. W ocenie Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało też, że pracę kierowcy samochodu ciężarowego o ładowności pow. 3,5 tony, odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy tj. min. 8 godzin dziennie. Odwołujący wykonywał też pomocniczo prace związane z załadunkami i rozładunkami, ale były to dodatkowe czynności, ponad pełen etat kierowcy, za które odwołujący otrzymywał dodatkowe wynagrodzenie (vide dokumenty z akt osobowych).

Niezależnie od powyższego podnieść też należy, że ZUS niezasadnie wyłączył z okresu zatrudnienia od 15.07.1991r. do 31.12.1998r. (zaliczonego do szczególnych warunków), okres zwolnień lekarskich w łącznym wymiarze 6 miesięcy i 5 dni, uznając za zasadne z tego okresu zaliczenie jedynie 6 lat, 11 miesięcy i 12 dni. Przypomnieć w tym zakresie należy, że zgodnie z aktualnie ugruntowanym już orzecznictwem, za okresy, za które odwołujący otrzymał po dniu 14.11.1991r. wynagrodzenie za czas choroby, a które przypadały w okresie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, również należy zaliczyć do okresów pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Sąd podziela w tym zakresie pogląd wyrażony m.in. przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23.04.2010r., zgodnie z którym, wykazanie w dniu 1 stycznia 1999r. określonego w art. 184 ww. ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004r. (II UK 313/09). Taka interpretacja wynika z faktu, że ustawodawca w art. 184 w/w ustawy utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki stażu szczególnego i ogólnego i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym. Przez wydanie tego przepisu nastąpił stan związania, tj. zobowiązania się przez Państwo do powstrzymania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Wobec tego przewidziana w ustawie ekspektatywa prawa do emerytury nie mogła wygasnąć na skutek nowej regulacji ustalania stażu zatrudnienia. Gwarancji przyszłego prawa do emerytury złożonej wobec osób, o których mowa w art.184 ustawy, ustawodawca nie mógł już naruszyć przez ustalenie innego sposobu wyliczenia ich stażu ubezpieczenia. Stąd ocena, że wykazanie w dniu 1 stycznia 1999r. określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004r.

Odnosząc powyższe do realiów przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że na podstawie przedłożonego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach obejmującego okres zatrudnienia w (...) Zakładzie (...) w N. od 15.07.1991r. do 02.03.1999r. (vide k. 17 akt rentowych), do stażu pracy w szczególnych warunkach winien być zaliczony okres od 15.07.1991r. do 31.12.1998r. ( z włączeniem okresów zwolnień lekarskich) tj. łącznie okres 7 lat, 5 miesięcy i 17 dni, co łącznie z drugim uznanym przez ZUS okresem w wymiarze 7 lat, 10 miesięcy i 25 dni daje łącznie 15 lat, 4 miesiące i 12 dni. Konsekwencją powyższego jest przyjęcie, że nawet uznanie, że w spornym okresie, o którym była mowa wyżej tj. w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w N. odwołujący faktycznie nie świadczył pracy w szczególnych warunkach bądź szczególnym charakterze, jest bez znaczenia, gdyż odwołujący w pozostałych dwóch okresach zgromadził wymagane 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

C. D.spełnił też wszystkie pozostałe przesłanki warunkujące nabycie uprawnień do wcześniejszej emerytury wynikające z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Na dzień 01.01.1999 r. udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat tj. łącznie 29 lat, 11 miesięcy i 9 dni, osiągnął wiek 60 lat w dniu (...) i nie przystąpił do OFE.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd w oparciu o art. 477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 13.05.2013r. i przyznał C. D. prawo do emerytury począwszy od dnia 01.04.2013 roku tj. od pierwszego dnia, w którym złożył on wniosek o świadczenie.

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd był zobowiązany, przyznając odwołującemu prawo do emerytury, do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji tj. zarówno przyznającego prawo do świadczenia, jak też jego brak ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.04.2010 roku, II UK 330/09, LEX 604220). W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do obciążenia organu rentowego odpowiedzialnością za nieustalenie wszystkich okoliczności niezbędnych do wydania decyzji o przyznaniu odwołującemu prawa do wcześniejszej emerytury. ZUS nie dysponował bowiem niezbędnymi i wystarczającymi dokumentami pozwalającymi na uznanie pracy odwołującego w spornym okresie jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Przedłożone przez odwołującego na etapie postępowania przed organem rentowym dokumenty były niejednoznaczne i niespójne. Dopiero na etapie postępowania sądowego po przeprowadzeniu stosownego postępowania dowodowego odwołujący w sposób niewątpliwy wykazał, że zgromadził wymagany ustawą 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych. Z tych względów orzeczono jak w pkt. 2 wyroku.