Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiesława Stachowiak /spr./

Sędziowie: SSA Małgorzata Woźniak-Zendran

del.SSO Natalia Barecka

Protokolant: st. sekr. sądowy Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2017 r. w Poznaniu

sprawy A. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o przywrócenie prawa do renty socjalnej

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 31 marca 2016 r. sygn. akt IV U 1591/15

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 czerwca 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił A. P. prawa do renty socjalnej, ponieważ komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 29 maja 2015r. roku stwierdziła, że wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

A. P. odwołała się od powyższej decyzji, domagając się jej zmiany i przyznania prawa do renty socjalnej. W uzasadnieniu wskazywała, że stan jej zdrowia jest nadal zły, a z powodu karmienia piersią nie przyjmuje leków.

Wyrokiem z dnia 31 marca 2016r., sygn. akt IV U 1591/15, Sąd Okręgowy w Zielonej Górze zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przywrócił odwołującej A. P. prawo do okresowej renty socjalnej poczynając od dnia 1 czerwca 2015r. do dnia 31 maja 2018r.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i prawne:

A. P., urodzona (...), uprawniona była do renty socjalnej od dnia 1.03.2013r. do dnia 31.05.2015r. W dniu 19.03.2015r. wystąpiła z wnioskiem o rentę socjalną na dalszy okres.

Lekarz orzecznik orzeczeniem z dnia 24.04.2015r. uznał, że nie jest ona całkowicie niezdolna do pracy. Wobec wniesienia przez odwołującą sprzeciwu od tego orzeczenia komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 29.05.2015r. orzekła, że odwołująca nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Obie opinie poprzedziła dokonana w dniu 16.04.2015r. ocena lekarza konsultanta psychiatry, który uznał odwołującą za zdolną do pracy.

Na tej podstawie pozwany zaskarżoną decyzją odmówił odwołującej prawa do renty socjalnej.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze rozpoznając odwołanie od tej decyzji, dopuścił dowód z opinii biegłego lekarza psychiatry, który rozpoznał u odwołującej schizofrenię paranoidalną. W jego ocenie czyni ona badaną nadal całkowicie niezdolną do pracy na okres trzech lat. Według biegłego lekarze orzecznicy i konsultant źle ocenili zdolność odwołującej do pracy.

Biegły w opinii uzupełniającej podtrzymał swoje stanowisko zawarte w opinii głównej. Stwierdził, że było mu wiadomym, iż odwołująca już w roku 2014 przerwała przyjmowanie leków przeciwpsychotycznych w związku ze staraniami o ciążę. Początkowo nastąpiła poprawa w stanie jej zdrowia. Jednak w czasie ciąży objawy choroby powróciły.

Zdaniem biegłego różnica w ocenie stanu zdolności odwołującej do pracy dokonanej na etapie postępowania przed organem rentowym i na etapie postępowania przed sądem polega na tym, że badana nie przyznawała się tym pierwszym lekarzom do objawów chorobowych rzeczywiście występujących u odwołującej.

Pozwany nie kwestionował wprost opinii biegłego, zaś jego zdaniem po dniu złożenia odwołania zaistniały nowe okoliczności w postaci zaprzestania przyjmowania leków, co doprowadziło do pogorszenia stanu zdrowia. Dlatego pozwany w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. wnosił o uchylenie zaskarżonej decyzji, przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu i umorzenie postępowania.

Odwołująca nie miała zastrzeżeń do opinii biegłego i wnosiła o rozstrzygnięcie sprawy bez uwzględnienie wniosku pozwanego. Stwierdziła, że zaprzestała przyjmowania leków w związku ze staraniem się o dziecko już od początku 2014r. Jej zdaniem biegły sądowy, w przeciwieństwie do lekarzy orzeczników i lekarza konsultanta, zrobił szczegółowy wywiad dając szansę na opis wszystkich objawów choroby. To pozwoliło na obiektywną ocenę stanu zdolności do pracy odwołującej. Stanowisko biegłego sformułowane we wnioskach opinii w pełni podziela lekarz prowadzący.

W oparciu o wyżej ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie, jako zasadne, należało uwzględnić.

Sąd Okręgowy powoływał następnie art. 4 ust. 1 ustawy z 27.06.2003r. o rencie socjalnej, zgodnie z którym renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu powstałego przed ukończeniem przez nią 18 roku życia, w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia.

W ocenie Sądu Okręgowego dowody przeprowadzone w sprawie wskazują na to, że odwołująca spełnia przesłanki, od których zależy uzyskanie prawa do renty socjalnej. Wynika to w sposób jednoznaczny z opinii głównej i uzupełniającej biegłego sądowego psychiatry.

Sąd Okręgowy wskazał, że ostatecznie sporną okolicznością w sprawie była ocena, czy w sprawie wystąpiły nowe okoliczności, które uzasadniałyby zastosowanie art. 477 ¹⁴§4 k.p.c. Te nowe okoliczności według pozwanego to pogorszenie stanu zdrowia odwołującej z powodu zaprzestania przyjmowania leków.

Zdaniem Sądu Okręgowego takie stanowisko pozwanego należało uznać za błędne. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na błąd w ocenie stanu zdrowia odwołującej popełniony przez lekarzy orzeczników oraz lekarza konsultanta. Ponadto odwołująca zaprzestała przyjmowania niektórych leków starając się o zajście w ciążę już od początku 2014r., a wiec na ponad rok przed badaniem przez lekarzy orzeczników i konsultanta. Wpływ tego na jej zdolność do pracy nie był zatem nową okolicznością.

W tej sytuacji zdaniem Sądu Okręgowego brak jest podstaw aby uznać, że błąd w ocenie zdolności do pracy popełniony na etapie postępowania kontrolnego został spowodowany nowymi okolicznościami w rozumieniu przepisu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.

Mając to wszystko na względzie, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.

Apelację od powyższego wyroku – w całości – złożył organ rentowy, zarzucając:

1.  Naruszenie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie wniosku organu rentowego o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy organowi rentowemu celem ponownego rozpoznania ze względu na pogorszenie w stanie zdrowia w trakcie postępowania odwoławczego zgodnie z pismem procesowym z dnia 15.12.2015r.,

2.  Naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów polegające na ustaleniu, że wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy poczynając od dnia wstrzymania renty socjalnej tj. od dnia 1.06.2015r. do dnia 31.05.2018r., podczas gdy materiał dowodowy nie daje podstawy do takich ustaleń.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Wbrew zarzutom apelującego Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje uzasadnienie w całokształcie okoliczności faktycznych sprawy oraz w treści obowiązujących przepisów prawnych. W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał wszechstronnej oceny całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. W pisemnych motywach zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy wskazał, jaki stan faktyczny stał się jego podstawą oraz podał na jakich dowodach oparł się przy jego ustalaniu. Sąd Apelacyjny ustalenia Sądu I instancji w całości uznał i przyjął jako własne, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 oraz z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, LEX nr 585720 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, LEX nr 558303). Również rozważania prawne, które skłoniły Sąd pierwszej instancji do uwzględnienia odwołania od zaskarżonej decyzji są trafne i Sąd odwoławczy podziela je także w całości.

Mając na uwadze treść zarzutów wywiedzionych w apelacji pozwanego - kwestią sporną w niniejszej sprawie było ostatecznie ustalenie, czy pogorszenie stanu zdrowia wnioskodawczyni, skutkujące uznaniem, że jest ona osobą w dalszym ciągu całkowicie niezdolną do pracy, jest nową okolicznością w rozumieniu przepisu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., co powodowałoby konieczność uchylenia zaskarżonej decyzji i przekazania sprawy organowi rentowemu celem ponownego rozpoznania oraz umorzenia postępowania.

Ustalenie, że odwołująca nadal jest osobą całkowicie niezdolną do pracy było przesłanką konieczną przywrócenia prawa do renty socjalnej wskazanej w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego zarzut naruszenia art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. (omyłkowo wskazanego w apelacji jako art. 477 ¹ § 4 k.p.c.) jest bezzasadny.

Zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. - sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji albo stwierdzenia stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W tym przypadku sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie.

Z jednoznacznego brzmienia tego przepisu wynika, że w przypadku stwierdzenia przez sąd, iż w sprawie pojawiły się po dniu złożenia odwołania nowe okoliczności - a więc nowe fakty czy nowe dowody dotyczące stwierdzenia niezdolności do pracy, sąd obligatoryjnie wykonuje dyspozycję zawartą w cytowanym przepisie, albowiem nie może wyrokować na podstawie nowych okoliczności, ale nie może również wyrokować z pominięciem tych nowych okoliczności. Sąd uchylając zaskarżoną decyzję i przekazując organowi rentowemu sprawę do ponownego rozpoznania daje stronie odwołującej możliwość po raz kolejny rozpoznania jej wniosku tym razem jednak z uwzględnieniem nowych okoliczności.

Wbrew zarzutom apelującego w niniejszej sprawie nie zaistniała sytuacja, o której mowa w cytowanym art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., bowiem w toku postępowania odwoławczego nie doszło do stwierdzenia nowych okoliczności, w postaci np. rozpoznania u odwołującej nowych schorzeń czy nowych faktów medycznych mających wpływ na pogorszenie stanu jej zdrowia. Odnosząc się do argumentacji pozwanego – nie można uznać, że nową okolicznością w rozumieniu powołanego przepisu jest fakt, że odwołująca zaprzestała przyjmowania leków przeciwpsychotycznych podczas ciąży. Sąd Okręgowy – w oparciu o prawidłowo ocenioną opinię biegłego psychiatry trafnie zwrócił uwagę na błąd w ocenie stanu zdrowia odwołującej popełniony przez lekarzy orzeczników oraz lekarza konsultanta. Istotne jest, że odwołująca zaprzestała przyjmowania niektórych leków starając się o zajście w ciążę już od początku 2014r., a wiec na ponad rok przed badaniem przez lekarzy orzeczników i konsultanta, a zatem wpływ tego faktu na jej niezdolność do pracy nie był nową okolicznością. Odstawienie leków nasiliło objawy i mogło powodować pogorszenie stanu zdrowia. Należało też zwrócić uwagę na stanowisko samej odwołującej, która wskazała, że biegły sądowy, w przeciwieństwie do lekarzy orzeczników i lekarza konsultanta, zrobił szczegółowy wywiad dając szansę na opis wszystkich objawów choroby. To pozwoliło na obiektywną ocenę stanu niezdolności do pracy odwołującej.

Jednocześnie podkreślić należy, że biegły psychiatra jednoznacznie stwierdził, że odwołująca jest nadal całkowicie niezdolna do pracy na okres 3 lat z uwagi na schizofrenię paranoidalną. Pozwany nie kwestionował przy tym ostatecznie w sposób skuteczny podstaw do stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy u odwołującej, zarzucając jedynie, że w sprawie zaistniała nowa okoliczność w rozumieniu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., o czym była mowa powyżej, zaś zarzut błędnej oceny dowodów sformułowany w apelacji pozwanego miał charakter ogólnikowy i nie został w żaden sposób uzasadniony.

W postępowaniu dowodowym przeprowadzonym przez Sąd Okręgowy Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się zatem żadnych nieprawidłowości.

Podkreślić należy, że w postępowaniu sądowym ocena niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy wymaga wiadomości specjalnych, a zatem dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego. W takiej sytuacji, sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych. Jednak w sprawach o rentę z tytułu niezdolności do pracy ostatecznie zawsze decyduje sąd, gdyż niezdolność do pracy, jako przesłanka renty, ma tu znaczenie prawne (art. 12 i 13 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), tak Sąd Najwyższy w wyroku z 3 września 2009 r. (sygn. III UK 30/09, LEX nr 537018).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego brak skutecznych przesłanek do kwestionowania omówionej wyżej opinii biegłego psychiatry, jako podstawy do dokonania ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Uwzględniając powyższe wyniki postępowania dowodowego przeprowadzonego przed Sądem Okręgowym, Sąd Apelacyjny uznał, że odwołująca jest osobą nadal całkowicie niezdolną do pracy, co skutkuje przywróceniem jej prawa do renty socjalnej na dalszy okres, tj. od 1.06.2015r. do 31.05.2018r.

Wobec powyższego, zdaniem Sądu Apelacyjnego, zarzuty apelującego nie mogły zasługiwać na uwzględnienie, a przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że decyzja organu rentowego była błędna, trzeba uznać za prawidłowe i mające odzwierciedlenie w ustalonym stanie faktycznym.

Konkludując, Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. apelację oddalił, nie znajdując podstaw do jej uwzględnienia.