Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2017 r. w Szczecinie

sprawy D. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 2 lutego 2015 r. sygn. akt VI U 676/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i przyznaje D. R. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1 lipca 2014 roku do osiągnięcia wieku emerytalnego,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz adw. J. L. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) powiększoną o stawkę podatku od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ubezpieczonej z urzędu oraz kwotę 200,59 zł (dwieście złotych i pięćdziesiąt dziewięć groszy) tytułem zwrotu wydatków.

SSA Jolanta Hawryszko SSA Anna Polak SSO del. Barbara Konieczna

Sygn. akt III AUa 308/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. decyzją z 15 lipca 2014 r. odmówił D. R. prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W odwołaniu od decyzji ubezpieczona wniosła o przyznanie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wskazując, że stan zdrowia nie uległ poprawie. W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. wyrokiem z 2 lutego 2015 r. oddalił odwołanie ubezpieczonej.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że D. R., ur. (...), uzyskała prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy decyzją z 23 marca 2013 r. Prawo to przedłużano do 30 września 2014 r.; 30 stycznia 2013 r. ubezpieczona złożyła wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, przy czym Komisja Lekarska ZUS nie stwierdziła całkowitej niezdolności do pracy. Ubezpieczona cierpi na polineuropatię czuciowo-ruchową, zespół bólowy kręgosłupa, cukrzycę typu 2, makroangiopatię w zakresie krążenia mózgowego, chorobę wieńcową dwunaczyniową, nadciśnienie tętnicze, jaskrę i zaćmę. Na dzień wydania spornej decyzji nie była całkowicie niezdolna do pracy.

Sąd okręgowy wydał rozstrzygnięcie w oparciu o przepisy art. 57, art. 12 oraz art. 13 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r. nr 748 ze zm.). Sąd pierwszej instancji na podstawie dowodu z opinii biegłego z zakresu okulistyki ustalił, że D. R. jest częściowo niezdolna do pracy. Sąd okręgowy uznał zastrzeżenia do opinii, zgłaszane przez ubezpieczoną za ogólne i tym samym niezasadne. Opinię biegłego ocenił jako rzetelną i wyczerpująco wyjaśniającą wątpliwości.

Apelację od wyroku złożyła ubezpieczona, zarzucając nieuwzględnienie
w dostateczny sposób całości zebranego w sprawie materiału dowodowego,
a w szczególności wyników opinii biegłych diabetologa i neurologa. Dodatkowo D. R. złożyła zaświadczenie lekarskie z 25 marca 2015 r. stwierdzające aktualnie brak kwalifikacji do pracy. Ubezpieczona wniosła o zmianę wyroku i uznanie całkowitej niezdolności do pracy, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Sąd Apelacyjny, po przeprowadzeniu uzupełniającego postępowania dowodowego oraz dokonaniu dodatkowych ustaleń rozważył, że apelacja ubezpieczonej jest zasadna.

W ocenie sądu odwoławczego sąd pierwszej instancji nie dokonał w sprawie dostatecznych ustaleń, zatem okoliczności sprawy nie pozwalały na trafną subsumpcję. Sąd apelacyjny dokonał ponownej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i w świetle zgłoszonych zarzutów apelacji uznał konieczność przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych sądowych z zakresu diabetologii, neurologii, okulistyki oraz medycyny pracy na okoliczność stopnia niezdolności do pracy ubezpieczonej D. R. w dacie złożenia wniosku o rentę, tj. styczeń 2013 r., ewentualnie w okresie do wydania decyzji – lipiec 2014 r. Na podstawie wskazanego dowodu sąd apelacyjny w stanie zdrowia ubezpieczonej dodatkowo ustalił rozpoznanie: 1. cukrzyca typu 2 leczona insuliną przewlekle niewyrównana; 2. retinopatia cukrzycowa; 3. polineuropatia cukrzycowa; 4. choroba wieńcowa stabilna – przebyta w 2012 r. leczenie interwencyjne – angioplastyka i stentowanie – do LAD i OM; 5. nadciśnienie tętnicze; 6. przewlekła obturacyjna choroba płuc; 7. zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa z okresowym zespołem bólowym kręgosłupa; 8. otyłość olbrzymia (BMI = 40,5 kg/m ²); 9. stan po usunięciu guza nadnercza lewego (26.10.2016 r.) – zmiana łagodna. Biegła okulista stwierdziła, że z przyczyn wzrokowych D. R. była całkowicie niezdolna do pracy w lipcu 2014 r. W ocenie biegłej praktyczna jednooczność, niska ostrość wzroku do bliży używanego oka (D-1,25 przy normie D-0,5) oraz liczne ubytki bezwzględne w centralnym polu widzenia, zlokalizowane głownie od dołu, czyli w obszarze, wykorzystywanym przy pracy z bliska – pisaniu, czytaniu) uniemożliwiały wykonywanie pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji ubezpieczonej, czyli pracy wzrokowej z bliska. Praktyczna jednooczność z ograniczeniem pola widzenia lepszego oka do 20-30° z ubytkami bezwzględnymi w centralnym polu widzenia uniemożliwiała bezpieczne dla ubezpieczonej wykonywanie innych prac zarobkowych na otwartym rynku pracy. Biegła neurolog oraz biegły diabetolog we wnioskach końcowych opinii łącznej wskazali, że stan zdrowia ubezpieczonej D. R. w dacie składania wniosku o rentę (styczeń 2013 r.) nie dawał podstaw do stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy (z przyczyn neurologicznych oraz diabetologicznych). Dopiero istotne powikłania w obrębie narządu wzroku w przebiegu cukrzycy powodują całkowitą niezdolność do pracy – zgodnie z opinią biegłej w zakresie okulistyki – od lipca 2014 r. Biegła lekarz medycyny pracy, podzielając stanowisko wszystkich poprzednich biegłych sądowych uznała, że badana jest całkowicie niezdolna do pracy od lipca 2014 r. z uwagi na stan narządu wzroku, natomiast na dzień składania wniosku o rentę, tj. styczeń 2013 r. brak było podstaw do uznania całkowitej niezdolności do pracy.

Sąd apelacyjny w całości zaaprobował wnioski opinii biegłych uznając, że
w pełnym zakresie wyjaśniają wątpliwości co do stanu zdrowia ubezpieczonej.
W tym miejscu podkreślić należy, że w postępowaniu sądowym ocena niezdolności do pracy, a co za tym idzie weryfikacja orzeczeń lekarzy orzeczników wymaga zasięgnięcia wiadomości specjalnych. Podstawowym więc dowodem w sprawach o rentę jest dowód z opinii biegłego. W myśl utrwalonego orzecznictwa, w takim wypadku sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym. Należy zauważyć, że w sprawie opinie biegłych poprzedzał wywiad, badania przedmiotowe i opisy stanu zdrowia ubezpieczonej. Badania zostały przeprowadzone rzetelnie, wnioski opinii są jednoznaczne i kategoryczne, korespondują z treścią dokumentacji medycznej oraz logicznie wynikają z opisu przebiegu badań. Z tych powodów brak jest przesłanek do negowania prawidłowości sporządzonych opinii.

W oparciu o ponowną ocenę całości zebranego materiału dowodowego, w tym na podstawie opinii biegłych sporządzonych na etapie postępowania odwoławczego, sąd apelacyjny ustalił, że ubezpieczona D. R. w dacie wydania spornej decyzji była całkowicie niezdolna do pracy, a zatem spełnia ustawowe kryteria przyznania prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w myśl art. 57 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach.

Sąd Apelacyjny miał również na uwadze, że ubezpieczona stała się całkowicie niezdolna do pracy w lipcu 2014 r. zatem w okresie zbieżnym z datą wydania spornej decyzji. Zgodnie z art. 129 ustawy z 17 grudnia 1998 r. świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Bezspornie ubezpieczona decyzją z 23.03.2012 r. pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy przyznaną do 30.09.2014 r. W styczniu 2013 r. wystąpiła o zmianę stopnia niezdolności do pracy i tym samym podwyższenie renty. Skoro z ustaleń sprawy, że od lipca 2014 r. stała się niezdolna do pracy w stopniu całkowitym, to sąd przyznał ubezpieczonej prawo do realizacji świadczenia od 1.07.2014 r. Natomiast koniec okresu, za który ubezpieczonej przysługuje prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy Sąd Apelacyjny ustalił kierując się przepisem art. 13 ust. 3a ustawy o emeryturach i rentach. Zgodnie z jego treścią, jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się ją na okres do dnia osiągnięcia tego wieku. Konstrukcja wskazanego przepisu ustawy emerytalnej oceniana była przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie w sprawie zakończonej wyrokiem z 23 października 2012 r., sygn. akt III AUa 424/12; Sąd Apelacyjny określił, że dalsze stwierdzenie niezdolności do pracy (zarówno całkowitej jak i częściowej) winno skutkować orzeczeniem niezdolności do pracy na okres do osiągnięcia wieku emerytalnego. Przy czym nie jest warunkiem koniecznym stwierdzenie niezdolności do pracy w całym tym okresie. Sąd wskazał, że przepis wprowadził fikcję prawną, sprowadzającą się do uznania, że dalsze stwierdzenie niezdolności do pracy ubezpieczonego, któremu brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, jeżeli miał on przyznane prawo do renty w ostatnich 5 latach, skutkuje stwierdzeniem niezdolności do pracy w całym okresie pozostałym do nabycia prawa do emerytury, bez względu na rzeczywisty okres niezdolności do pracy. Pogląd ten aprobuje Sąd rozstrzygający analizowaną sprawę.

Sąd Apelacyjny zatem rozważył, że ubezpieczona urodziła się (...), więc powszechny wiek emerytalny osiągnie po ukończeniu 61 lat i 2 miesięcy (wg art. 24 ust. 1a. 15 ustawy z 17 grudnia 1998 r.); na datę spornej decyzji 15.07.2014 r. miała ukończone 58 lat. Ubezpieczona podała, że na rencie przebywała od 1993 r., co też znajduje potwierdzenie w obszernej dokumentacji rentowej (wg akt co najmniej od 2000 roku), a której to okoliczności organ nie zakwestionował. Zatem Sąd Apelacyjny orzekł o przyznaniu rety z tytułu całkowitej niezdolności do pracy do osiągnięcia wieku emertytalnego.

Mając na względzie dokonane w sprawie ustalenia i ocenę prawną, sąd apelacyjny na podstawie art. 386 §1 k.p.c., orzekając co do istoty sprawy, zmienił zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i przyznał D. R. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1 lipca 2014 r. do osiągnięcia wieku emerytalnego. O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 12 ust. 2 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. 2002 nr 163 poz. 1348). Nadto, zgodnie z wnioskiem pełnomocnika ubezpieczonej, orzeczono zwrot wydatków w kwocie 200,59 zł.

SSA Jolanta Hawryszko SSA Anna Polak SSO del. Barbara Konieczna