Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w S. IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariola Watemborska (spr.)

Sędziowie SO: Elżbieta Jaroszewicz, Wanda Dumanowska

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Zadrożna

po rozpoznaniu w dniu 30 sierpnia 2017 r. w S.

na rozprawie

sprawy z powództwa T. B.

przeciwko (...) S.A z siedzibą
w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w C.
z dnia 25 kwietnia 2017r., sygn. akt I C 69/17

oddala apelację.

Sygn. akt IV Ca 362/17

UZASADNIENIE

Powód T. B. wniósł do Sądu Rejonowego w C. pozew, w którym domagał się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 1510 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 lipca 2016 do dnia zapłaty, domagał się także zasądzenia na jego rzecz kosztów postępowania. Powyższej kwoty dochodził z tytułu odszkodowania za skutki zdarzenia komunikacyjnego z dnia (...) r., w następstwie którego uszkodzeniu uległ samochód F. nr rej. (...) stanowiący własność poprzedników prawnych powoda. Kwota wypłacona przez pozwanego - ubezpieczyciela sprawcy zdarzenia, nie pokryła, zdaniem powoda, kosztów naprawy pojazdu.

Nakazem zapłaty wydanym w dniu 30 listopada 2016 r. w postępowaniu upominawczym Sąd Rejonowy wC. uwzględnił powództwo w całości
i w konsekwencji zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1510 zł
z ustawowymi odsetkami oraz z kosztami postępowania.

Pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty, w którym wskazał, iż kwota wypłacona w toku postępowania likwidacyjnego tj. 2.025,75 zł w całości wyrównała uszczerbek w majątku właścicieli pojazdu. Po ostatecznym skonkretyzowaniu stanowiska pozwany podniósł nadto zarzut braku legitymacji czynnej powoda. Argumentował, że umowa cesji wierzytelności jest umową kauzalną zaś takowa cauza nie została wykazana przez powoda. Pozwany wniósł też o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że w dniu 15 kwietnia 2016 r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ samochód F. nr rej. (...). Pojazd stanowił współwłasność R. H. i M. W..

W toku postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel sprawcy szkody - (...) S.A. w W. wypłacił R. H.
i M. W. łącznie 2025,75 zł. Kwota ta miała pokryć szkody
w pojeździe spowodowane zdarzeniem drogowym.

Z dalszych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że w dniu 17 października 2016 r. M. W. i R. H. jako cedenci zawarli z (...) Spółką z o.o. w P. jako cesjonariuszem umowę cesji wierzytelności. Na jej podstawie przelali na rzecz cesjonariusza wszelkie wierzytelności przysługujące im od (...) SA w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 15 kwietnia 2016 r. w pojeździe F. nr rej. (...). Cesja nie objęła jedynie wypłaconej już kwoty 2025,75 zł, a nadto roszczeń z tytułu kosztów holowania, parkingu lub najmu pojazdu zastępczego.

Natomiast w dniu 21 października 2016 r. (...) Spółka z o.o. w P. przelała niniejszą wierzytelność na rzecz T. B..

Ustalił Sąd Rejonowy także, że ani M. W., ani też R. H. nie łączył z (...) Spółką z o.o. w P. żaden stosunek prawny.

W opinii prywatnej sporządzonej na zlecenie powoda koszt naprawy przedmiotowego pojazdu wyliczono na 5424,50 zł.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie i wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2017r. oddalił je, zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 917 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania w sprawie.

Sąd Rejonowy uznał za zasadny - podniesiony przez pozwanego zarzut braku kauzy umowy przelewu wierzytelności z dnia 17 października 2016 r. Konsekwencją zaś takiego braku względnie wadliwości kauzy jest nieważność umowy cesji. Zgodnie bowiem z art. 510 § 1 kc umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Przepis § 2 stanowi zaś, że jeśli zawarcie umowy przelewu następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, z zapisu zwykłego, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przelewu zależy od istnienia tego zobowiązania. Stosownie zatem do cytowanego przepisu ważność umowy przelewu zależy od istnienia zobowiązania do przeniesienia wierzytelności. Umowa przelewu jest więc czynnością kauzalną, co oznacza, że kauza stanowi samodzielną przesłankę ważności tej umowy. W sytuacji, gdy przelew dochodzi do skutku w drodze umowy czysto rozporządzającej, ważność przelewu wierzytelności zależy od istnienia ważnego zobowiązania do przeniesienia wierzytelności. Znajduje to potwierdzenie zarówno w judykaturze jak i doktrynie.

Sąd Rejonowy zwrócił przy tym uwagę, że przepis art. 510 § 2 k.c. nie wymaga, aby zobowiązanie zostało ujawnione w samej umowie rozporządzającej wierzytelnością, co powoduje, że nie istnieje wymóg kauzalności formalnej. Nie zwalnia to jednak stron od dokładnego określenia zobowiązania, w którego wykonaniu zawarta jest umowa przelewu wierzytelności. Strony powinny w sposób wyraźny lub dorozumiany porozumieć się co do kauzy dokonanego przelewu, czyli co do tego, jaki stosunek zobowiązaniowy stanowi jego podstawę.

W ocenie zaś Sądu Rejonowego powód nie wykazał przyczyny prawnej przedmiotowego przelewu wierzytelności. Jakkolwiek w umowie z 17.10.2016 r. (podobnie w umowie z 21.10.2016 r.) znajduje się zapis, że została ona zawarta w wykonaniu umowy sprzedaży wierzytelności, fakt ten nie został jednak w żaden sposób wykazany przez stronę powodową. W aktach sprawy nie znalazła się umowa sprzedaży wierzytelności, o której mowa w umowie cesji. Co istotne, słuchany w charakterze świadka M. W. zaprzeczył aby wiązał go z firmą (...) jakikolwiek stosunek prawny. Powyższe wynika też z zeznań R. H..

W konsekwencji tego i wobec braku inicjatywy dowodowej powoda w zakresie wykazania swojej legitymacji czynnej, do czego obliguje art. 6 kc, Sad Rejonowy powództwo oddalił rozstrzygając o kosztach procesu zgodnie z treścią art. 98 kpc w zw. art. 99 kpc.

Z takim rozstrzygnięciem Sądu nie zgodził się powód wnosząc apelację, w której zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu:

1.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 510 kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż przedłożone do pozwu umowy cesji wierzytelności są nieważne z uwagi na brak kauzy umowy przelewu wierzytelności z dnia 17 października 2016 roku, w sytuacji gdy umowa przelewu wierzytelności w dostateczny sposób indywidualizuje nabytą wierzytelność, konkretnie określa stosunek zobowiązaniowy, którego dotyczy zbywana wierzytelność, zawarte jest oznaczenie stron oraz przedmiot świadczenia co skutkuje twierdzeniem, iż zawiera essentialia negotii ww. umowy nazwanej;

2.  naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na treść wyroku a mianowicie art. 217 § 1 kpc w zw. z art. 278 kpc, poprzez pominięcie wniosku dowodowego pełnomocnika powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu techniki motoryzacyjnej na okoliczność ustalenia zakresu i wysokości kosztów naprawy pomimo, iż powyższy wniosek został złożony w pozwie, nie został on na żadnym etapie postępowania cofnięty, zaś powyższy dowód miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy w przedmiocie ustalenia wysokości kosztów naprawy;

3.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego, a polegające na przyjęciu, iż po stronie powodowej występuje brak legitymacji czynnej do dochodzenia odszkodowania od (...) z siedzibą w W. w związku szkodą komunikacyjną z dnia (...). bowiem umowa cesji wierzytelności nie zawiera kauzy w sytuacji, gdy umowy przelewu wierzytelności załączone do pozwu zawierają wszystkie niezbędne składniki umowy cesji, które są dokładnie sprecyzowane, co skutkuje twierdzeniem, że powód posiada legitymację czynną do występowania w niniejszym postepowaniu.

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wniósł o uchylenie przedmiotowego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji, przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego jako części kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda jako bezzasadna nie zasługuje na uwzględnienie.

Mając na uwadze treść art. 382 k.p.c., sąd II instancji ma nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału oraz dokonania własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów (uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1998 r., II CKN 704/97 - za pośrednictwem Systemu (...) Prawnej Lex). Sąd II instancji nie ogranicza się zatem tylko do kontroli sądu I instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a rozważając wyniki postępowania przed sądem I instancji, władny jest ocenić je samoistnie. Postępowanie apelacyjne jest przedłużeniem postępowania przeprowadzonego przez pierwszą instancję, co oznacza, że nie toczy się on na nowo.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił Sądowi rozpoznającemu apelację na konstatację, że dokonane przez Sąd Rejonowy rozstrzygnięcie, jak i wnioski wywiedzione z ustalonych okoliczności, prowadzące do wydania zaskarżonego wyroku były prawidłowe. Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do innej, aniżeli dokonana przez Sąd Rejonowy, oceny okoliczności powoływanych przez strony w toku postępowania sądowego przed obiema instancjami.

Sąd Okręgowy w pełni akceptuje poczynione przez Sąd I instancji ustalenia stanu faktycznego, jak i zaprezentowane w uzasadnieniu skarżonego orzeczenia rozważania prawne. Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny merytorycznej zgłoszonego roszczenia. W konsekwencji, zarzuty podniesione w treści apelacji - w ocenie Sądu II instancji - stanowią w istocie gołosłowną polemikę z prawidłowymi wskazaniami i rozważaniami Sądu I instancji.

Zważyć należy, że powód oparł apelację na zarzutach dotyczących naruszenia zarówno prawa procesowego i jak i prawa cywilnego materialnego.

Wbrew twierdzeniom apelującego dołączona do pozwu umowa przelewu wierzytelności nie indywidualizuje w dostateczny sposób nabytą wierzytelność, nie określa dokładnie stosunku zobowiązaniowego, którego dotyczy zbywana wierzytelność. Co prawda zarówno w umowie cesji wierzytelności z dnia 17.10.2016r. jak i w umowie cesji wierzytelności z dnia 21,10.2016r. zostało wskazane, że zostały one zawarte w wykonaniu umowy sprzedaży wierzytelności, jednakże nie zostało to w żaden sposób wykazane przez powoda. W szczególności powód wraz z rzeczonymi umowami przelewu wierzytelności nie przedstawił Sądowi Rejonowemu umów sprzedaży wierzytelności, na które strony powoływały się w umowie cesji. Nie dokonał tego również w postępowaniu apelacyjnym. Przesłuchiwany w sprawie świadek M. W. tj. strona pierwszej umowy cesji wierzytelności z dnia 17.10.2016r. , słuchany jako świadek przez Sąd Rejonowy na rozprawie w dniu 4 kwietnia 2017r. nie potwierdził, aby była zawierana między stronami jakakolwiek umowa sprzedaży wierzytelności, w tym, aby strony umówiły się co do ceny. Zeznał natomiast „żadne stosunki prawne wcześniej nie wiązały mnie z firmą (...)”. W takiej sytuacji, skoro z umowy cesji wierzytelności wynika, że w/w umowa była zawarta w wykonaniu umowy sprzedaży wierzytelności, a strona tej umowy twierdzi, że nie łączyły ją z cesjonariuszem – przed zawarciem tej umowy - żadne stosunki prawne, powstaje pytanie jaką formę i treść miała umowa sprzedaży wierzytelności, o której mowa w umowie cesji wierzytelności. Nie sposób odpowiedzieć na w/w pytanie w oparciu o materiał dowodowy zaproponowany przez powoda w niniejszym postępowaniu. Zgodnie zaś z brzmieniem art. 6 k.c. to na powodzie jako osobie wywodzącej skutki prawne z faktu zawarcia w/w umowy sprzedaży wierzytelności ciążył obowiązek wykazania okoliczności dotyczącej zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności a w szczególności jej treści. Powód nie sprostał temu obowiązkowi.

Słusznie zatem Sąd I instancji stwierdził, iż umowa przelewu wierzytelności z uwagi na brak causy jest nieważna.

Zasadnie w takiej sytuacji Sąd I instancji uznał także - oddalając na rozprawie w dniu 25 kwietnia 2017r., zgłoszony przez powoda wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia zakresu i wysokości kosztów naprawy samochodu – że nie zachodziła potrzeba ustalenia powyższych danych w sytuacji, gdy powód nie wykazał, aby był on legitymowany do wytoczenia niniejszego powództwa.

Wbrew też twierdzeniom apelującego Sąd I instancji właściwie uznał, że powód nie posiada legitymacji do wytoczenia niniejszego procesu, skoro umowa przelewu (z uwagi na brak causy) uznana została za znieważą, a powód nie wykazał innej podstawy żądania.

Mając na uwadze powyższe apelacja powoda jako bezzasadna na podstawie art. 385 kpc podlegała oddaleniu.