Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Piotr Niezgodzki

Sędziowie SO Małgorzata Balcerak-Tkacz

SO Joanna Mrozek (spr.)

Protokolant: sekr. sądowy Magdalena Wierzchowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 sierpnia 2017 r. w Warszawie sprawy

sprawy z powództwa Z. K.

przeciwko G. K.

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie

z dnia 28 października 2016 r., sygn. akt V RC 126/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I. w ten tylko sposób, że alimenty za maj 2016 roku zasądza w kwocie 300 (trzysta) zł, alimenty za lipiec, sierpień i wrzesień 2016 roku zasądza w kwocie 450 (czterysta pięćdziesiąt) zł, a w pozostałym zakresie oddala powództwo o alimenty za maj, lipiec, sierpień i wrzesień 2016 r. oraz w punkcie III. w ten sposób, że kwotę 2400 zł (dwa tysiące czterysta złotych) zastępuje kwotą 1694,40 zł (jeden tysiąc sześćset dziewięćdziesiąt cztery złote czterdzieści groszy);

2.  w pozostałym zakresie oddala apelację;

3.  zasądza od G. K. na rzecz Z. K. kwotę 614,40 zł (sześćset czternaście złotych czterdzieści groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Małgorzata Balcerak-Tkacz Piotr Niezgodzki Joanna Mrozek

Sygn. akt IV Ca 471/17

UZASADNIENIE

W dniu 8 lutego 2016 roku małoletnia Z. K. reprezentowana przez matkę A. S. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego G. K. alimentów w kwocie po 800 zł miesięcznie.

Wyrokiem z dnia 28 października 2016 roku w sprawie V RC 126/16 Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie w punkcie I zasądził od G. K. na rzecz córki Z. K., ur. (...) w W. alimenty w kwocie po 800 złotych miesięcznie, płatne do 10 – go dnia każdego miesiąca z góry do rąk przedstawicielki ustawowej A. S., z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności, poczynając od dnia 8 lutego 2016 r., w punkcie II nakazał pobrać od pozwanego G. K. na rzecz Skarbu Państwa Kasy Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie kwotę 270 złotych tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej, w punkcie III zasądził od pozwanego G. K. na rzecz przedstawicielki ustawowej A. S. kwotę 2400 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego i w punkcie IV wyrokowi w pkt I nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Na podstawie dokumentów oraz przesłuchania stron Sąd Rejonowy ustalił, że Z. K. ur. (...) w W. jest córką G. K. i A. S., którzy rozstali się w marcu 2016 roku. Przedstawiciela ustawowa powódki podjęła decyzję o powrocie wraz z córką do domu rodzinnego w G., gdzie obecnie nadal przebywa. Pozwany nieregularnie wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego. Matka małoletniej pozostaje na urlopie wychowawczym, korzysta z pomocy finansowej swoich rodziców w kwocie 1500-2000 zł oraz otrzymuje zasiłek rodzinny z OPS w wysokości 489 zł i świadczenie wychowawcze w kwocie 500 zł. A. S. wcześniej przebywała na zasiłku macierzyńskim, a obecnie jest na urlopie wychowawczym. Mieszkanie w W., w którym wcześniej mieszkała małoletnia z matką, zostało wynajęte za opłaty i spłatę raty kredytu hipotecznego zaciągniętego na jego zakup. Małoletnia córka stron ma skończone dwa lata i cierpi na przewlekłe schorzenie nerek, pozostając pod opieką Centrum (...). Matka małoletniej wskazała, że na koszt miesięczny utrzymania córki składają się m.in.: pieluchy – 400 zł; wyżywienie – 700 zł; ubrania – 150-200 zł; leki – 100-300 zł; środki czystości – 50 zł; badania – 200 zł; koszty przyjazdu raz w miesiącu do Centrum (...) w W. - 300 zł oraz udział w kosztach utrzymania domu i koszt zajęć edukacyjnych. Pozwany był zarejestrowany u rodziców A. S., miał opłacane ubezpieczenie i otrzymywał wynagrodzenie. Osobiście kupował artykuły żywnościowe i potrzebne dla domu, ale nie przekazywał środków pieniężnych matce dziecka, która niejednokrotnie musiała sama utrzymywać córkę. Sąd ustalił, że pozwany w czasie odbywania kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym zdobył zawód mechanika samochodowego i kucharza. Przedstawicielka ustawowa powódki od kwietnia 2016 roku otrzymuje od pozwanego kwotę po 350 zł miesięcznie, a dwukrotnie kwotę po 500 zł. W kwietniu 2016 r. pozwany wyjechał do pracy w Wielkiej Brytanii, gdzie w dalszym ciągu przebywa pracując 25 godzin tygodniowo w manufakturze plastiku. Pozwany uzyskuje wynagrodzenie w kwocie 150 funtów tygodniowo, mieszka z konkubiną, wydatkuje tygodniowo na mieszkanie 80 funtów, na wyżywienie 50 funtów, na dojazd do pracy 50 funtów. Pozwany posiada 12-letnią córkę S., z którą nie ma kontaktu.

Sąd uwzględnił powództwo w całości podkreślając, że przy ocenie, czy dana osoba może zostać obciążona obowiązkiem alimentacyjnym, bierze się pod uwagę nie tyle jej aktualną sytuację majątkową, lecz to, jakie ma ona w tej mierze możliwości zarobkowe. Sąd przyjął, że pozwany wyjechał do Wielkiej Brytanii, aby polepszyć swoją sytuację materialną, posiada wyuczony zawód mechanika samochodowego, w którym może podjąć pracę w pełnym wymiarze czasowym i jednocześnie uczyć się języka angielskiego, aby osiągać średnie zarobki w kwocie ok. 1.200 funtów miesięcznie. Pozwany jest młodym, zdrowym mężczyzną i mógłby zarobić w Polsce kwotę odpowiadającą równowartości 600 funtów miesięcznie, przy niższych kosztach utrzymania. Skoro pozwany nadal pozostaje w Wielkiej Brytanii, powinien w większym zakresie wykorzystywać swoje możliwości zarobkowe.

Sąd podkreślił zwiększony koszt utrzymania dziecka związany ze schorzeniem nerek, koniecznością stosowania odpowiedniej diety, dbaniem o higienę, odbywaniem wizyt i analiz lekarskich, dojazdów do Centrum (...) w W.. Sąd nie podzielił jednak stanowiska przedstawicielki ustawowej, że koszt miesięczny utrzymania córki to kwota 2.500-3.200 zł i ustalił go na poziomie 1300-1500 zł miesięcznie. Sąd zaznaczył, że udział finansowy ojca w kosztach utrzymania córki jest większy, gdyż w żaden sposób nie uczestniczy osobiście w jej wychowaniu. Sąd Rejonowy miał na uwadze również obowiązek alimentacyjny pozwanego wobec drugiej córki.

O kosztach sądowych Sąd orzekł na podstawie art.96 ust. 1 pkt 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 roku oraz art. 108§1 k.p.c., a o kosztach zastępstwa prawnego na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Apelację od powyższego wyroku w zakresie przekraczającym kwotę 350 zł miesięcznie wniósł pozwany, domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa ponad kwotę 350 zł. Pozwany zarzucił naruszenie art.233§1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i ustalenie, że koszty utrzymania powódki wynoszą 1300-1500 zł, podczas gdy nie zostały udowodnione. Zdaniem pozwanego Sąd naruszył art.135§1 k.r.o. oraz art.233§1 k.p.c. przy ustalaniu jego możliwości finansowych i zarobkowych, uznając sprzecznie z zebranym materiałem dowodowym, że pozwany może zarobić 1200 funtów miesięcznie, podczas gdy w Wielkiej Brytanii przebywa od niedawna, wyuczonych zawodów nie wykonywał od lat, a odbycie kursu językowego byłoby długotrwałe i wiązałoby się z kosztami. Ponadto pozwany wskazał, że alimenty niesłusznie zostały zasądzone od 8 lutego 2016 roku, kiedy rodzice małoletniej do końca marca 2016 roku wspólnie opiekowali się córką, jak również nie zostały uwzględnione dokonywane przez niego wpłaty alimentów w kwocie 500 zł za maj 2016 r. oraz w wysokości 350 zł na lipiec, sierpień i wrzesień 2016 roku. Zakres zaskarżenia wynikający z pisemnej apelacji został przez pełnomocnika pozwanego sprecyzowany na rozprawie apelacyjnej poprzez żądanie oddalenia powództwa w całości za miesiące maj, lipiec, sierpień i wrzesień 2016 roku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego była zasadna w zakresie dotyczącym zarzutu nieuwzględnienia przez Sąd Rejonowy, że pozwany przekazał na zaspokojenie potrzeb małoletniej powódki kwotę 500 zł w maju 2016 roku oraz kwoty po 350 zł w lipcu, sierpniu i wrześniu 2016 roku, co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku i zasądzeniem za te miesiące alimentów w wysokości pomniejszonej o dokonane wpłaty wynikające ze złożonych do akt potwierdzeń przelewów (k.53-56).

Niezasadne okazały się natomiast twierdzenia pozwanego zmierzające do oddalenia powództwa o alimenty za miesiące luty i marzec 2016 roku. Pozwany nie wykazał, że ponosił koszty utrzymania córki w tych miesiącach, czemu konsekwentnie przeczyła przedstawicielka ustawowa małoletniej uzasadniając potrzebę wystąpienia z żądaniem alimentów w dniu 8 lutego 2016 roku. Bezsporne między stronami było, że rodzice powódki rozstali się na początku marca 2016 roku, a ze znajdujących się w aktach potwierdzeń przelewów wynika, że pozwany rozpoczął przekazywanie kwot pieniężnych na utrzymanie dziecka wraz z opuszczeniem kraju w kwietniu 2016 roku.

Apelacja nie zasługiwała również na uwzględnienie w zakresie zmierzającym do obniżenia w pozostałych okresach zasądzonej kwoty do 350 zł miesięcznie. Niezasadny okazał się zarzut naruszenia art.233§1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny materiału dowodowego z przekroczeniem zasady swobodnej oceny dowodów i uznanie, że koszty utrzymania małoletniej nie zostały udowodnione. Sąd Rejonowy w zgodzie z zasadami doświadczenia życiowego oszacował koszty utrzymania dwuletniego dziecka obejmujące wydatki na zakup pieluch, wyżywienia, odzieży, leczenie, zajęcia edukacyjne i utrzymanie mieszkania, podkreślając trafnie zwiększony koszt utrzymania dziecka związany ze schorzeniem nerek, koniecznością stosowania odpowiedniej diety, dbaniem o higienę, odbywaniem wizyt i analiz lekarskich, dojazdów do Centrum (...) w W.. W ocenie Sądu Okręgowego za niewygórowane należy uznać przyjęcie kosztu zakupu pieluch w kwocie około 200 zł, wyżywienia 400 zł, ubrań 100 zł, leczenia 200 zł, środków czystości 50 zł, zabawek 50 zł. Do powyższego należy doliczyć wydatki na zajęcia edukacyjne w kwocie 250 zł oraz udział małoletniej w wydatkach mieszkaniowych w wysokości 100-150 zł. obejmujący część kwoty niezbędnej do sfinansowania opłat za media. Wydatek ten należy uznać za usprawiedliwiony. Pozwany nietrafnie zmierza do przerzucenia w tym zakresie ciężaru utrzymania córki na dziadków macierzystych, których obowiązek alimentacyjny powstaje dopiero w dalszej kolejności.

Skoro matka małoletniej sprawująca bezpośrednią pieczę nad dzieckiem przebywa na urlopie wychowawczym utrzymując się ze świadczeń z OPS z kwocie około 1000 zł, zasadne jest, aby pozwany partycypował w kosztach utrzymania córki w większym zakresie.

Niesłusznie wskazuje pozwany na naruszenie przepisu prawa materialnego, a mianowicie art.135§1 k.r.o. przy dokonywaniu oceny jego możliwości zarobkowych. Sąd Rejonowy zasadnie wskazał na wyższe od wykorzystywanych możliwości zarobkowe pozwanego, który jako osoba młoda, zdrowa oraz posiadająca wyuczony zawód kucharza i mechanika samochodowego może zarobkować w większym zakresie czasu niż dotychczas. Zgodnie z treścią artykułu 135 § 1 k.r.o. zakres obowiązku alimentacyjnego wyznacza nie tyle kwota aktualnie osiąganych przez obowiązanego zarobków, ale kwoty, jakie zarabiałby, gdyby wykorzystywał w pełni możliwości zarobkowe determinowane m. in. wiekiem, stanem zdrowia, przygotowaniem zawodowym i wykształceniem (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1959 r., III CR 212/58, OSN 1960, nr 2, poz. 48). Ponadto, zdaniem Sądu Okręgowego zasady logicznego rozumowania nakazują przyjąć, że pozwany celowo wskazuje na niższe zarobki od rzeczywiście otrzymywanych, nie oferując materiału dowodowego na poparcie własnych twierdzeń w tym zakresie. Mając na względzie wynikające z przesłuchania pozwanego tygodniowe zarobki w wysokości 150 funtów oraz koszty utrzymania w kwocie 180 funtów trudno uznać, by pozwany decydował się po ponad roku na dalszy pobyt w Wielkiej Brytanii w sytuacji, której nie jest w stanie pokryć miesięcznych kosztów własnego utrzymania. Biorąc pod uwagę spędzony za granicą kraju okres czasu zasadne jest również oczekiwanie, że pozwany pracując zarobkowo 25 godzin w tygodniu, jest w stanie poświęcić czas na naukę języka angielskiego chociażby we własnym zakresie. Zdaniem Sądu Okręgowego pozwany nie wykazał także przekazywania alimentów na drugą córkę, tymczasem z twierdzeń matki powódki wynika, że nie realizuje obowiązku alimentacyjnego i posiada z tego tytułu znaczne zadłużenie.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art.386§1 k.p.c. orzeczono jak w punkcie 1 wyroku oraz na podstawie art.385 k.p.c. w punkcie 2.

O kosztach procesu w obu instancjach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., stosując zasadę ich stosunkowego rozdzielenia. Pozwany uznawał powództwo do kwoty 350 zł miesięcznie. Powódka wygrała w znacznej części sprawę przed Sądem Rejonowym i postępowanie odwoławcze. Tym samym zasadnym było zasądzenie na jej rzecz poniesionych kosztów procesu w stosunku do wygranej, pomniejszonych o kwotę należną pozwanemu w związku z częściowym oddaleniem powództwa na skutek uwzględnienia apelacji (1550:5400). Na koszty postępowania przed sądem I instancji złożyły się wynagrodzenia pełnomocników stron (w przypadku powódki w wysokości 2400 zł, ustalonej na poziomie stawki minimalnej zgodnie z §4 ust.4 w zw. z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, a w przypadku pozwanego 120 zł zgodnie z §4 ust.1 pkt 9 ww. rozporządzenia). Na koszty procesu w instancji odwoławczej składa się opłata od apelacji oraz wynagrodzenie pełnomocnika (w przypadku powódki 900 zł na podstawie §4 ust.4 w zw. z § 2 pkt 4 i §10 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu obowiązującym w dniu wniesienia apelacji oraz 120 zł w przypadku pozwanego stosownie do §4 ust.1 pkt 9 w zw. z §10 ust.1 pkt 1 ww. rozporządzenia).

Małgorzata Balcerak – Tkacz Piotr Niezgodzki Joanna Mrozek