Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 września 2017 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy IV Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Roger Michalczyk

Sędziowie SO Adam Sygit - sprawozdawca

SO Ewa Kujawska - Loroch

Protokolant st. sekr. sądowy Aleksandra Deja - Lis

przy udziale Gizeli Kubickiej - prokuratora Prokuratury Okręgowej w Bydgoszczy

po rozpoznaniu dnia 8 września 2017 r.

sprawy W. O. s. S. i H. ur. (...) w M.

oskarżonego z art. 178 a § 4 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Mogilnie

z dnia 10 maja 2017 r. sygn. akt II K 401/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok ustalając, że zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczony wyrokiem Sądu Rejonowego w Mogilnie w sprawie II K 99/15 obowiązywał od dnia 23 stycznia 2016r.;

2.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. B. – Kancelaria Adwokacka w M. kwotę 516,60 (pięćset szesnaście 60/100) złotych brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

4.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze i jego wydatkami obciąża Skarb Państwa.

SSO Ewa Kujawska-Loroch SSO Roger Michalczyk SSO Adam Sygit

Sygn. akt IV Ka 596/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Mogilnie z dnia 10 maja 2017 roku, wydanym w sprawie o sygnaturze akt II K 401/16, oskarżonego W. O. uznano za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, tj. tego, że w dniu 29 listopada 2016 roku około godziny 10.00 w D. na ulicy (...) kierował samochodem osobowym marki (...) o nr rejestracyjnym (...), znajdując się w stanie nietrzeźwości, tj. posiadając 1,24 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się w czasie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres od 29.01.2016 roku do 23.01.2021 roku orzeczonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Mogilnie sygn. akt II K 99/15 oraz będąc wcześniej skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Mogilnie sygn. akt II K 40/02 za czyn z art. 177 § 2 k.k., z tym ustaleniem, że oskarżony był uprzednio skazany prawomocnie wyrokiem Sądu Rejonowego w Mogilnie z dnia 13.11.2002 roku w sprawie II K 40/02 za czyn z art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 178 k.k., będąc w stanie nietrzeźwości i z tym ustaleniem, że oskarżony był uprzednio skazany prawomocnie wyrokiem Sądu Rejonowego w Mogilnie z dnia 14.01.2016 roku w sprawie II K 99/15 za czyn z art. 178 a § 4 k.k., tj. za winnego popełnienia występku z art. 178a § 4 k.k. i za to, na podstawie art. 178a § 4 k.k., wymierzono mu karę roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art. 42 § 3 k.k. orzeczono wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio. Na podstawie art. 43 a § 2 k.k. orzeczono wobec oskarżonego środek karny w postaci świadczenia pieniężnego w wysokości dziesięć tysięcy złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Ponadto zwolniono oskarżonego od obowiązku uiszczenia opłaty i ponoszenia kosztów postępowania, którymi obciążono Skarb Państwa.

Od powyższego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonego, skarżąc go w całości i zarzucając:

-obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. naruszenie art. 201 k.p.k. poprzez oddalenie wniosku dowodowego obrońcy w przedmiocie powołania biegłych psychiatrów w celu wydania nowej opinii sądowopsychiatrycznej, w sytuacji, gdy treść pisemnej opinii biegłych jest niejasna i nasuwa wątpliwości,

-rażącą niewspółmierność (surowość) kary wymierzonej oskarżonemu poprzez wymierzenie kary roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności,

i wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku do ponownego rozpoznania.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja była bezzasadna.

Odnośnie pierwszego z zarzutów sformułowanych przez apelującego należy wskazać, że kwestia konieczności przeprowadzenia dowodu z dalszego opiniowania przez biegłych (tych samych czy też innych) ale dotycząca tej samej kwestii, wyczerpująco uregulowana jest w art. 201 k.p.k. Stanowi on, że jeżeli opinia jest niepełna lub niejasna albo gdy zachodzi sprzeczność w samej opinii lub między różnymi opiniami w tej samej sprawie, można wezwać ponownie tych samych biegłych lub powołać innych. Z powyższego wynika, że sąd ma fakultatywną możliwość a nie jest bezwzględnie zobligowany, przeprowadzenia weryfikacji takiego dowodu albo poprzez ponowne opiniowanie przez tych samych biegłych albo poprzez zasięgnięcie opinii innych biegłych. W sytuacji, gdy dana opinia biegłego czy zespołu biegłych jest pełna, jasna i przekonująca dla sądu, który jednocześnie swoje stanowisko w tym względzie szczegółowo uzasadni, to fakt, iż opinia taka nie spełnia oczekiwań określonych uczestników postępowania, nie jest przesłanką do dopuszczenia kolejnej opinii ( vide: orzeczenia Sądu Najwyższego z 2016-09-22 w sprawie V KK 217/16 czy postanowienie Sądu Najwyższego z 2016-02-12 w sprawie III KK 29/16).

Tak więc, gdy dowód z opinii dostarczonej w sprawie przez biegłych nie jest przekonujący dla strony procesowej, nie może to stworzyć podstawy do stosowania przepisu art. 201 k.p.k. ani do sięgania po inną podstawę prawną dopuszczenia takiego rodzaju dowodu dla obejścia w/wym. regulacji ustawowej. Zwłaszcza zaś nie może stać się podstawą do stosowania tego przepisu procesowego czy też ziszczenia się konsekwencji z niego wynikających (tj. ponownego opiniowania przez tych samych biegłych czy też opiniowania przez kolejnych, nowych biegłych) okoliczność, że skarżący, wdając się samodzielnie w spekulacje myślowe natury specjalistycznej czy odwołując do wyrwanych z kontekstu niektórych sformułowań opiniujących, dochodzi w rezultacie do przekonania, że wnioski natury ściśle fachowej - i to w dziedzinie, w której z natury rzeczy brakuje stronie wiadomości specjalnych - są błędne.

Wydana w przedmiotowej sprawie opinia sądowopsychiatryczna słusznie została uznana przez sąd I instancji za pełną, jasną i spójną. Z pisemnej opinii wynikają jednoznaczne i kategoryczne wnioski o zdolności oskarżonego do rozpoznania znaczenia zarzuconego mu czynu i pokierowania swoim postępowaniem a biegli nie stwierdzili u niego choroby psychicznej ani upośledzenia umysłowego. Przedstawiona przez skarżącego argumentacja, prowadząca do wniosku o konieczności nowego opiniowania, oparta jest za występujących rozbieżnościach pomiędzy rzeczywistym a przedstawionym przez badanego (zdaniem apelującego rzekomo) stanem faktycznym odnośnie sytuacji rodzinnej i kształcenia.

Podkreślić należy, że z uwagi na treść wyjaśnień oskarżonego, w tym kwestionowanie wskazań wynikających z opinii, opiniujących biegłych przesłuchano na rozprawie. Wówczas to zgodnie podtrzymali w/wym. wnioski. Wskazali dodatkowo, że treść zamieszczonego w opinii wywiadu wynika wprost z relacji przedstawionej im przez badanego. Nieznane im są przyczyny takiego opisu, jeżeli jest on niezgodny z rzeczywistością ale ewentualne faktyczne rozbieżności, co do rzeczywistej a im przedstawionej sytuacji rodzinnej czy procesu kształcenia, nie mają żadnego wpływu na wnioski opinii i nie wzbudzają jakichkolwiek wątpliwości, co do stanu zdrowia psychicznego i poczytalności. Dodatkowo podkreślili, iż oskarżony miał świadomość wpływu alkoholu na organizm, w tym spożywania go wraz z zażywanymi lekami a upojenie alkoholowe miało charakter prosty. Jednocześnie należy wskazać na relację interweniującego funkcjonariusza Policji, iż po zatrzymaniu z oskarżonym był zachowany logiczny kontakt i miał on świadomość przebiegu wydarzeń. Tym samym zasadnie sąd I instancji przyjął, iż skoro nie zachodzą przesłanki z art. 201 k.p.k. to wniosek dowodowy obrońcy o powołanie biegłych lekarzy psychiatrów celem wydania nowej opinii powinien zostać oddalony. Nie doszło więc do naruszenia normy proceduralnej.

Niezasadny był również zarzut sformułowany przez apelującego a kwestionujący prawidłowość prawnokarnej reakcji na popełnione przestępstwo. Zarzucona przez skarżącego „rażąca niewspółmierność”, o jakiej mowa w art. 438 pkt 4 k.p.k. a której wystąpienie winno skutkować modyfikacją rozstrzygnięcia pierwszoinstancyjnego, zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które winny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można byłoby zasadnie przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd I instancji a karą, jaką należałoby orzec w instancji odwoławczej, w następstwie prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary, przewidzianych w art. 53 k.k. Na gruncie regulacji art. 438 pkt 4 k.p.k. nie chodzi bowiem o każdą ewentualną różnicę w ocenach, co do wymiaru kary ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, że karę dotychczas wymierzoną nazwać można by – również w potocznym znaczeniu tego słowa – rażąco niewspółmierną, tj. niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować i będącą zatem, również w odczuciu społecznym, „karą niesprawiedliwą”.

Dokonując oceny orzeczenia o karze (przy jednoczesnym braku przesłanek do zmiany orzeczenia w zakresie przypisania sprawstwa, zawinienia czy kwalifikacji prawnej) uznano, że prawidłowość rozstrzygnięcia zapadłego w tej części nie budzi jakichkolwiek wątpliwości. Orzeczona bezwzględna kara pozbawienia wolności w wymiarze roku i sześciu miesięcy w sposób prawidłowy uwzględnia stopień zawinienia oskarżonego i stopień społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu, jak również prawidłowo realizuje jej ustawowo określone cele w zakresie oddziaływania indywidualnego i społecznego.

Podniesione przez apelującego okoliczności, jak: problemy zdrowotne oskarżonego, w tym stan zdrowia psychicznego nie mogły skutkować dalszym złagodzeniem orzeczonej kary, i tak wymierzonej w dolnych granicach ustawowego zagrożenia. Oskarżony miał świadomość skutków spożywania alko0holu, w tym wraz z zażywanymi lekami, a z drugiej strony pozostawało to bez wpływu na jego poczytalność. Natomiast relacja sprawującego dozór kuratora G. S. została zweryfikowana dla oskarżonego w sposób negatywny, wobec kolejnej powrotności do przestępstwa.

Natomiast istotne okoliczności obciążające to:

-stopień nietrzeźwości oskarżonego (tj. 1,24 mg/l) czyli znacznie przekraczający próg decydujący o konieczności kwalifikacji czynu jako przestępstwa,

-wcześniejsza karalność sądowa, przy czym należy podkreślić, że oskarżony dopuścił się przypisanego mu zachowania, zarówno będąc wcześniej karany za przestępstwo z art. 178 a § 4 k.k. (wyrok Sądu Rejonowego w Mogilnie w sprawie II K 99/15), jak i będąc wcześniej karny za przestępstwo z art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 178 k.k. popełnione w stanie nietrzeźwości (wyrok Sądu Rejonowego w Mogilnie w sprawie II K 40/02), a oprócz faktu wcześniejszej karalności przedmiotowego przestępstwa dopuścił się w trakcie obowiązującego go zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych (wyrok Sądu Rejonowego w Mogilnie w sprawie II K 99/15) oraz w okresie próby związanej z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności (wyrok Sądu Rejonowego w Mogilnie w sprawie II K 99/15),

-znaczny stopień społecznej szkodliwości czynu wynikający również z poruszania się drogą o dużym natężeniu ruchu.

Wszystkie okoliczności mające znaczenie dla rodzaju i wymiaru kary zostały uwzględnione przez sąd I instancji, poddane analizie a wyciągnięte z niej wnioski są w pełni akceptowane przez sąd odwoławczy. Przypisany apelującemu występek zagrożony jest karą do 5 lat pozbawienia wolności, co wskazuje, iż wymierzono karę zbliżoną do dolnej granicy ustawowego zagrożenia.

W przedmiotowej sprawie żadna z kar łagodniejszego rodzaju niż kara pozbawienia wolności (tj. kara grzywny czy kara ograniczenia wolności) nie zrealizowałaby - w sposób prawidłowy - celów określonych przez ustawodawcę w art. 53 k.k. Zresztą rozstrzygnięcie takie, odnosząc to do cech podmiotowych sprawcy, byłoby postrzeganie jako przejaw nieuzasadnionej pobłażliwości. Dlatego tylko i wyłącznie kara izolacyjna może skutkować poszanowaniem przez oskarżonego, w przyszłości, norm postępowania chronionych sankcją karną. Ostatecznie więc uznano, iż sąd pierwszej instancji prawidłowo rozważył wszystkie okoliczności wpływające na wymiar kary w przedmiotowej sprawie i ustawowo określone cele kary w zakresie prewencji ogólnej i indywidualnej zrealizował odpowiednio określając wymiar kary na rok i sześć miesięcy pozbawienia wolności. Z tych wszystkich względów należy uznać ocenę sądu pierwszej instancji za słuszną w świetle treści art. 53 k.k. oraz uwzględniając ustawowo określone zagrożenie karą uznać brak jakichkolwiek racjonalnych przesłanek do modyfikacji zaskarżonego orzeczenia w zakresie orzeczenia o karze.

Jedynej modyfikacji zaskarżonego wyroku dokonano poprzez prawidłowe określenie początkowego terminu biegu zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych a orzeczonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Mogilnie w sprawie II K 99/15, gdyż obowiązywał on od dnia 23 stycznia 2016 roku a nie jak mylnie wskazano od 29 stycznia 2016 roku.

Z powyższych względów sąd odwoławczy nie znajdując w argumentacji apelującego, jak i z urzędu, podstaw do uchylenia lub dalszej zmiany zaskarżonego wyroku w pozostałej części utrzymał go w mocy. Jednocześnie orzeczono o zasądzeniu od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy wyznaczonego z urzędu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej na etapie postępowania odwoławczego. Natomiast ze względu na aktualną sytuację majątkową oskarżonego i jego zdolności zarobkowe oraz orzeczoną karę bezwzględną pozbawienia wolności sąd odwoławczy zdecydował się zwolnić go od kosztów sądowych uznając, że ich poniesienie byłoby dla niego zbyt uciążliwe.

SSO Ewa Kujawska-Loroch SSO Roger Michalczyk SSO Adam Sygit