Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2017r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Katarzyna Antoniak

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2017r. w Siedlcach na rozprawie

odwołania M. Ł.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W.

z dnia 17 marca 2017 r. (Nr (...)) ora od decyzji z dnia 13 kwietnia 2017 r. (Nr (...))

w sprawie M. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. z udziałem A. Ś.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym oraz ustalenie wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne

I.  zmienia zaskarżoną decyzję z 13 kwietnia 2017 roku i ustala, że M. Ł. od 1 stycznia 2017 roku podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek A. Ś. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) z podstawą wymiaru składek wynoszącą 2.800 (dwa tysiące osiemset) zł brutto miesięcznie;

II.  umarza postępowanie z odwołania od decyzji z 17 marca 2017 roku;

III.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. na rzecz M. Ł. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 328/17

UZASADNIENIE

Decyzją z 17 marca 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W., działając na podstawie art.83 ust.1 pkt 1, art.68 ust.1 lit. a, art.6 ust.1 pkt 1, art.13 pkt 1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 83 par. 1 kodeksu cywilnego stwierdził, że: M. Ł. jako pracownik u płatnika składek V. A. Ś. nie podlega od 1 stycznia 2014r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym – emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu.

Podstawę do wydania powyższej decyzji stanowiły ustalenia organu rentowego dokonane w ramach postępowania wyjaśniającego, z których wynikało, że M. Ł. została zgłoszona jako pracownik u płatnika składek V. A. Ś., przy czym dokument zgłoszeniowy (...) został złożony w dniu 10 stycznia 2017r., a zatem po terminie jak również jeden dzień po tym, jak M. Ł. stała się niezdolna do pracy. Organ rentowy zwrócił uwagę na okoliczność, iż M. Ł. była uprzednio, tj. w okresie od 23 listopada 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. niezdolna do pracy w związku z ciążą. Ponadto M. Ł. oraz A. Ś. posiadają tożsamy adres zamieszkania i zameldowania. ZUS podał, iż przedmiotową umowę o pracę strony zawarły na okres 5 lat, a w okresie nieobecności ubezpieczonej nikt nie został zatrudniony w jej zastępstwie. Płatnik składek nie przedłożył również zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy oraz karty szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. W ocenie organu rentowego, wyżej wymieniona umowa została zawarta dla pozoru, celem umożliwienia uzyskania przez M. Ł. prawa do zasiłku chorobowego.

Odwołanie od w/w decyzji złożyła ubezpieczona M. Ł., reprezentowana przez pełnomocnika, wnosząc o jej zmianę poprzez ustalenie, że od dnia 1 stycznia 2017r. podlega ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek V. A. Ś.. Ubezpieczona podała, iż prowadzona przez jej pracodawcę lista obecności była pomocna przy zliczaniu przepracowanych godzin i może stanowić dowód świadczenia przez nią pracy. W okresie niezdolności do pracy ubezpieczonej, A. Ś. sam osobiście wykonywał usługi z zakresu fryzjerstwa oraz poszukiwał pracowników na zastępstwo, co ostatecznie nie przyniosło efektów z uwagi na zbyt wygórowane oczekiwania finansowe potencjalnych pracowników. Nie powinno budzić wątpliwości, iż przedmiotowa umowa o pracę została zawarta na okres 5 lat. Wcześniej bowiem Marzenia Ł. pracowała w przejętym przez płatnika składek zakładzie fryzjerskim i miała dostęp do grupy klientów. Logicznym jest przy tym pozostawienie pracowników, którzy generują zysk. Ubezpieczona powołała się na zaświadczenie lekarskie z którego wynika, iż w dniach 1 stycznia 2017r. do 8 stycznia 2017r. była zdolna do pracy. Wskazała również, iż faktycznie obsługiwała w tym czasie klientów, co potwierdzą zgłoszeni świadkowie. Wniesienie tego odwołania zainicjowało sprawę IV U 328/17 (odwołanie wraz z załącznikami k. 1-20 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.22-24 akt sprawy).

Decyzją z dnia 13 kwietnia 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W., działając na podstawie art.83 ust.1 pkt 1, art.83 ust.6 i ust. 7 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych zmienił decyzję z dnia 17 marca 2017r. w ten sposób, że stwierdził, iż M. Ł. od 1 stycznia 2017r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika V. A. Ś. z podstawą wymiaru składek w kwocie 2000 zł, tj. równą minimalnemu wynagrodzeniu za pracę w 2017r. Organ rentowy podał, iż w dniu 10 kwietnia 2017r. wpłynęło do niego odwołanie ubezpieczonej od powyższej decyzji. W odwołaniu tym wskazano, iż od dnia 1 stycznia 2017r. pozostawiono ubezpieczoną jako pracownika generującego zysk. Nie wskazano jednak, czym była spowodowana znaczna podwyżka jej wynagrodzenia. Poprzedni pracodawca przyznał bowiem ubezpieczonej minimalne wynagrodzenie za pracę. Organ rentowy podał, iż przedłożone zaświadczenie o braku przeciwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku fryzjera/stylisty zostało wystawione przez lekarza specjalistę położnictwa i ginekologii, nie zaś przez lekarza medycyny pracy. W ocenie ZUS, zgłoszenie M. Ł. do ubezpieczeń społecznych ze znacznie podwyższoną podstawą wymiaru składek nastąpiło na krótko przed powstaniem niezdolności do pracy i wieloma miesiącami pobierania zasiłku z ubezpieczenia chorobowego i tym samym odbyło się kosztem innych uczestników systemu ubezpieczeń społecznych, dlatego też jako działanie naruszające zasady współżycia społecznego nie zasługuje na ochronę prawną.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona żądała zmiany rozstrzygnięcia ZUS i stwierdzenia, że od 1 stycznia 2017r. podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika V. A. Ś. z podstawą wymiaru składek 2800 zł brutto. Uzasadniając to stanowisko ubezpieczona powtórzyła poprzednio wyrażoną argumentację. Zwróciła uwagę, iż organ rentowy nie kwestionował wysokości wynagrodzenia jako ustalonego ponad miarę i możliwości zarobkowe pracodawcy, lecz podnosił, iż umowa o pracę może być zawarta dla pozoru. Wniesienie tego odwołania zainicjowało sprawę o sygn. akt IV U 376/17 (odwołanie k. 39-44 akt sprawy).

Sąd Okręgowy w Siedlcach w dniu 28 sierpnia 2017r. postanowił dołączyć do sprawy IV U 328/17 sprawę o sygn. akt IV U 376/17 celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (k.57-57v akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona M. Ł. od 1 czerwca 2006r. była zatrudniona jako fryzjerka, przy czym w okresie od 1 września 2010r. do 31 grudnia 2016r. pracę tę świadczyła na rzecz Salonu (...) usytuowanego w W. przy ul. (...) (świadectwa pracy k. 26-29 akt organu rentowego). W ostatnim czasie ubezpieczona, łącznie z premiami, otrzymywała wynagrodzenie miesięczne w kwocie 3000 zł netto. Wtedy też S. S. zatrudniała dwie pracownice. Ubezpieczona miała stałą grupę klientów.

Od 1 stycznia 2017r. A. Ś. rozpoczął prowadzenie pod tym samym adresem Zakładu (...). Płatnik składek prowadził działalność w zakresie fryzjerstwa i pozostałych zabiegów kosmetycznych (wydruk z CEiIDG k. 13 akt organu rentowego).

Wcześniej, bo w dniu 31 grudnia 2016 r. ubezpieczona zawarła z Salonem (...) umowę o pracę na stanowisku fryzjera/stylistki. Ubezpieczona miała otrzymać za wykonaną pracę wynagrodzenie w kwocie 2800 zł brutto miesięcznie, a angaż ten został zawarty na okres pięciu lat, tj. do 31 grudnia 2021r.

W okresie od 2 stycznia 2017r. do 8 stycznia 2017r. ubezpieczona świadczyła pracę na rzecz płatnika składek. W tym czasie obsługiwała dziennie około 10 klientów zakładu fryzjerskiego, w tym M. M., której wykonała podcięcie włosów oraz refleksy. Godziny pracy ubezpieczonej były uzależnione od godzin, na które byli umówieni klienci.

Płatnik składek dokonał w dniu 9 stycznia 2017 r. zgłoszenia M. Ł. do ubezpieczeń społecznych.

W dniu 9 stycznia 2017r. ubezpieczona, z powodu stresu, stała się ponownie niezdolna do pracy z powodu ciąży. W poprzednim okresie, tj. od 23 listopada 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. M. Ł. była również niezdolna do pracy w związku z ciążą.

Za wykonaną pracę w styczniu 2017r. ubezpieczona otrzymała wynagrodzenie w kwocie 2087,04 zł netto, które zostało przelane na rachunek bankowy w dniu 30 stycznia 2017r.

W okresie niezdolności do pracy ubezpieczonej, płatnik składnik nie zatrudnił pracownika na zastępstwo. Obsługą klientów zajął się A. Ś..

W dniu 11 lipca 2017r. nastąpiło rozwiązanie ciąży ubezpieczonej (zeznania stron: M. Ł. k. 57v-58 akt sprawy, A. Ś. k. 58-58v akt sprawy, zeznania świadek M. M. k. 58v akt sprawy, umowa o pracę k. 17 akt organu rentowego, lista płac oraz potwierdzenie przelewu z dnia 30 stycznia 2017r. k. 16 i 18 akt organu rentowego, druki ZUS-ZUA k. 19-20 akt organu rentowego, karty ewidencji czasu pracy oraz lista obecności k. 22-25 akt organu rentowego, zaświadczenie wydane przez lekarza specjalistę położnictwa i ginekologii o zdolności ubezpieczonej do pracy k. 8 akt sprawy, kserokopia akt osobowych koperta- k. 35 akt sprawy).

Sąd zważył, co następuje:

Organ rentowy uwzględnił odwołanie ubezpieczonej od decyzji z dnia 17 marca 2017r. i w drodze decyzji z dnia 13 kwietnia 2017r. przyjął, że M. Ł. podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę z dnia 31 grudnia 2016r. (z terminem rozpoczęcia pracy w dniu 2 stycznia 2017r.) zawartej z płatnikiem składek V. A. Ś.. Wobec powyższego bezsporna okazała się kwestia podlegania ubezpieczeniom społecznym, a koniecznym do ustalenia była jedynie wysokość podstawy wymiaru składek.

W myśl art. 477 ¹³ § 1 kpc zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Mając na uwadze treść tego przepisu oraz przywołane wyżej okoliczności, Sąd był zobligowany do umorzenia postępowania toczącego się na skutek złożenia odwołania od decyzji z dnia 17 marca 2017r. Stąd też Sąd rozstrzygnął jak w pkt II wyroku.

Odwołanie ubezpieczonej M. Ł. od decyzji z dnia 13 kwietnia 2017r. określającej wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016r., poz.963 ze zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych- pracowników stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, czyli przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Analizując okoliczności sprawy Sąd doszedł do przekonania, że organ rentowy nie przedstawił żadnych merytorycznych argumentów przemawiających za prawidłowością ustalenia podstawy wymiaru składek wynikającej z przyjęcia minimalnego wynagrodzenia za pracę ubezpieczonej. Organ rentowy w zasadzie uzasadniając decyzję z dnia 13 kwietnia 2017r. powielił argumentację dotyczącą pierwszej z decyzji, która kwestionowała sam tytuł objęcia M. Ł. ubezpieczeniami społecznymi. Działanie to jest zatem wewnętrznie sprzeczne i nielogiczne. W przekonaniu Sądu, nie ma podstaw do kwestionowania ustalonej przez strony umowy z 31 grudnia 2016r. wysokości wynagrodzenia pracownika. Strony umowy o pracę mają prawo do ustalenia wynagrodzenia pracownika, które będzie adekwatne do rodzaju wykonywanej pracy, jej nakładu i charakteru obowiązków. Zdaniem Sądu, wynagrodzenie za wykonywanie usług fryzjerskich w kwocie 2800 zł brutto nie jest nadmiernie wygórowane. Pod względem wysokości nie odbiega ono znacznie od minimalnego wynagrodzenia. Ponadto prac fryzjera wymaga dużej aktywności i nie jest pracą łatwą, zwłaszcza, kiedy istnieje potrzeba obsłużenia wielu klientów. Przy jej wykonywaniu konieczne jest zachowanie uwagi oraz przebywanie w ruchu, tj. chodzenie i pochylanie się. Przy ocenie zasadności wysokości wynagrodzenia ubezpieczonej należy mieć na uwadze, iż jej praca wykonywana była w W.. Nie budzi wątpliwości, iż zarobki uzyskiwane w stolicy z tytułu tego samego zatrudnienia różnią się od uzyskiwanych w mniejszych miejscowościach. Należy również pamiętać, że ubezpieczona, jak wynika z jej zeznań, podczas zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, tj. S. S., obok wynagrodzenia minimalnego otrzymywała również premię. Ponadto przechodząc do pracy u nowego płatnika składek zapewniła temu płatnikowi stałe grono klientów, których obsługiwała w tym samym zakładzie, w czasie, gdy prowadzony on był przez poprzednią właścicielkę. W tej sytuacji nie ma uzasadnionych podstaw, by twierdzić, iż wypłacane przez A. Ś. wynagrodzenie było nadmiernie wysokie i przez to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

W tych okolicznościach zasadnym jest zatem przyjęcie, iż ubezpieczona zawarła umowę o pracę z zamiarem jej wykonywania i faktycznie obsługiwała przez kilka dni klientów zakładu fryzjerskiego. Taki obraz wyłania się z logicznych, korespondujących z sobą oraz zasługujących na wiarę zeznań złożonych przez świadka M. M. oraz przez ubezpieczoną i płatnika składek. Zeznania te wsparte zostały zgromadzoną dokumentacją w postaci listy obecności czy zaświadczenia lekarskiego o zdolności ubezpieczonej do pracy w okresie od 31 grudnia 2016r. do 8 stycznia 2017r. Sąd nie doszukał się również podstaw do uznania, iż wysokość wynagrodzenia ubezpieczonej była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Zatrudnianie kobiet w ciąży nie jest bowiem działaniem zakazanym przez prawo. Wręcz przeciwnie celem każdego pracownika odprowadzającego składki na ubezpieczenia społeczne jest niejako uzyskanie stosownych świadczeń ze wskazanego źródła. Jak wskazuje się w orzecznictwie (uzasadnienie do wyroku Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2005r., III UK 89/05) skorzystanie z ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym jest legalnym celem zawierania umów o pracę. Może ono być nawet głównym motywem nawiązania stosunku pracy, zamiast wykonywania pracy na innych podstawach prawnych (…) w szczególności trudno uznać, że dążenie kobiety ciężarnej do uzyskania takiej ochrony jest sprzeczne z prawem. Przeciwnie, jest to zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia. Tym samym, powyższy pogląd powinien znaleźć zastosowanie przy wydaniu rozstrzygnięcia na gruncie niniejszej sprawy.

W tej sytuacji Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§2 kpc uwzględnił odwołanie ubezpieczonej od decyzji z dnia 13 kwietnia 2017r. i orzekł jak w pkt I wyroku.

Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art.98§1 i 3 kpc Sąd obciążył organ rentowy obowiązkiem zwrotu ubezpieczonej kwoty 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Stawka ta wynika z §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r. poz. 1800 ze zm.).