Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 sierpnia 2016 r., nr (...)- (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na podstawie przepisów art. 83 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963 j.t.), stwierdził, że M. Z. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą od 07.08.2012 r. do 30.11.2012 r. oraz nie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu jako osoba prowadząca działalność gospodarczą od 01.11.2011 r. do 06.08.2012 r. Organ rentowy wskazał, iż ubezpieczona zgłosiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej od 01.11.2011 r. do 30.11.2012 r. i zgłosiła się z tego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z podstawami wymiaru składek w wysokości 8.000,00 zł za miesiące 11-12/2011 r. oraz 4.903,23 zł za miesiąc 01/2012 r. M. Z. w okresie od 20.01.2012 r. do 05.07.2012 r. pobierała zasiłek macierzyński. Pierwsza umowa zlecenia którą ubezpieczona wykonywała w Polsce w ramach prowadzonej działalności, została zawarta z E. L. na okres od 07.08.2012 r. do 09.08.2012 r. Kolejne umowy zawarto na okres od 01.09.2012 r. do 30.09.2012 r., od 01.10.2012 r. do 31.10.2012 r., od 01.11.2012 r. do 31.12.2012 r. również E. L. oraz na okres od 01.10.2012 r. do 31.10.2012 r., od 01.11.2012 r. do 31.12.2012 r. z J. K..

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła M. Z., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie, iż M. Z. od 01.11.2011 r. do 11.11.2011 r. oraz od 31.12.2011 r. do 06.08.2012 r. podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Odwołująca wskazała, iż od dnia 01.11.2011 r. prowadziła działalność gospodarczą w przedmiocie pomocy społecznej osobom w podeszłym wieku. Ubezpieczona podniosła, iż podjęła czynności przygotowawcze, ukończyła stosowne szkolenie, podjęła się poszukiwania klientów, zawarła umowę z biurem rachunkowym, a zatem nieprawidłowym jest twierdzenie przez organ rentowy, że działalność gospodarcza nie była prowadzona oraz, iż nie ma podstaw do podlegania przez M. Z. ubezpieczeniu od 1 listopada 2011 r.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

M. Z. ukończyła w dniu 05.07.2011 r. kurs opiekuna osób chorych i starszych, który został zorganizowany w okresie od 13.06.2011 r. do 05.07.2011 r. Ubezpieczona w ramach szkolenia odbyła nieodpłatną praktykę w (...) w N. i S. od 29.06.2011 r. do 05.07.2011 r. W dniu 07.11.2011 r. skarżąca zawarła z biurem rachunkowym, reprezentowanym przez A. W. umowę, której przedmiotem było prowadzenie ubezpieczonej spraw finansowo – księgowych. Ubezpieczona od 12.11.2011 r. do 30.12.2011 r. świadczyła opiekę na rzecz J. L. (ur. (...)) na podstawie zawartej umowy zlecenia.

Odwołująca M. Z. zgłosiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej pod firmą (...) od 01.11.2011 r. do 30.11.2012 r. i zgłosiła się z tego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z podstawami wymiaru składek w wysokości 8.000,00 zł za miesiące 11-12/2011 r. oraz 4.903,23 zł za miesiąc 01/2012 r. Ubezpieczona pierwszą usługę na terenie Polski wykonywała dopiero w 2012 r. po okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego. Skarżąca zawarła umowę zlecenia z E. L. na okres od 07.08.2012 r. do 09.08.2012 r. Kolejne umowy zawarto na okres od 01.09.2012 r. do 30.09.2012 r., od 01.10.2012 r. do 31.10.2012 r., od 01.11.2012 r. do 31.12.2012 r. również z E. L. oraz na okres od 01.10.2012 r. do 31.10.2012 r., od 01.11.2012 r. do 31.12.2012 r. z J. K.. M. Z. w dniu 01.12.2012 r. zawiesiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.

Decyzją z dnia 19.12.2013 r., znak: (...)-450/208-D/13/UE Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonej wydania formularza A1 z uwagi na fakt, iż przed dniem rozpoczęcia wykonywania usług za granicą M. Z. nie prowadziła działalności w Polsce. W konsekwencji organ rentowy wskazał, iż od 12.11.2011 r. do 30.12.2011 r. ubezpieczona nie podlegała ubezpieczeniom społecznym w Polsce. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 12.01.2015 r., sygn. akt VI U 351/14 oddalił odwołanie M. Z. od wspomnianej decyzji ZUS. Następnie Sąd Apelacyjny w Gdańsku III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 20.10.2015 r., sygn. akt III AUa 728/15, oddalił apelację ubezpieczonej.

- dowody: zeznania świadka R. Z. oraz ubezpieczonej M. Z. (k. 20-24 akt sądowych); umowy zlecenia, zaświadczenie o ukończeniu kursu, zaświadczenie o odbyciu praktyki, umowa z biurem rachunkowym, wydruk z (...) oraz inne dokumenty (akta rentowe ZUS); dokumentacja zawarta w aktach sądowych sprawy o sygn. akt VI U 351/14 oraz w aktach sądowych o sygn. akt VI U 4004/12

Sąd dokonał ustalenia stanu faktycznego w oparciu o dokumentację znajdującą się w aktach sądowych przedmiotowej sprawy, w aktach sądowych o sygn. VI U 351/14 oraz w aktach sądowych o sygn. VI U 4004/12 a także w aktach organu rentowego oraz w oparciu o zeznania osób przesłuchanych w sprawie. Sąd dał wiarę dokumentom zebranym w toku postępowania dowodowego oraz zeznaniom osób przesłuchanych w sprawie, odmawiając wiarygodności wspomnianym dowodom w zakresie w jakim miały przemawiać za tym, iż ubezpieczona M. Z. w okresie od 1 do 11 listopada 2011 r. oraz od 31 grudnia 2011 r. do 6 sierpnia 2012 r. wykonywała pozarolniczą działalność gospodarczą w Polsce i miała taki zamiar w tym okresie, albowiem pozostawało to w sprzeczności z zasadami doświadczenia życiowego oraz z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. W wyniku analizy treści dopuszczonych dowodów w przedmiotowej sprawie, które Sąd uznał za wiarygodne, Sąd dokonał ustalenia okoliczności faktycznych, których ustalenie było niezbędne do wydania rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie M. Z. nie zasługiwało na uwzględnienie. W myśl art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963 j.t.), osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Zgodnie z art. 13 pkt 4 ustawy systemowej, obowiązek ubezpieczenia osób prowadzących pozarolniczą działalność istnieje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności. Zdaniem sądu ubezpieczona M. Z. w okresie od 1 do 11 listopada 2011 r. oraz od 31 grudnia 2011 r. do 6 sierpnia 2012 r. nie wykonywała pozarolniczej działalności gospodarczej w Polsce i nie miała takiego zamiaru w tym okresie ( nie wykazała nawet, aby podjęła czynności przygotowawcze w tym właśnie kierunku ) . Wskazać należy, iż w zasadzie zostało to przesądzone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 12.01.2015 r., sygn. akt VI U 351/14, którym oddalono odwołanie ubezpieczonej do decyzji ZUS, którą organ rentowy odmówił wydania odwołującej zaświadczenia o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej na formularzu A1. Według punktu 2 decyzji nr A2 z dnia 12 czerwca 2009 r. dotyczącej wykładni art. 12 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie ustawodawstwa mającego zastosowanie do pracowników delegowanych i osób wykonujących pracę na własny rachunek, tymczasowo pracujących poza państwem właściwym (Dz.U.UE.C.2010.106.5), dla celów stosowania art. 14 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 987/2009 spełnienie wymogów w państwie członkowskim, w którym dana osoba ma siedzibę, ocenia się na podstawie kryteriów takich, jak korzystanie z powierzchni biurowej, płacenie podatków, posiadanie legitymacji zawodowej i numeru identyfikacyjnego VAT bądź przynależność do izb handlowych lub organizacji zawodowych. Tytułem wskazówki, wymóg, do którego odnoszą się słowa "od pewnego czasu przed dniem, od którego zamierza skorzystać z przepisów tego artykułu", można uważać za spełniony, jeśli dana osoba prowadzi swą działalność przez co najmniej dwa miesiące. Krótsze okresy wymagać będą indywidualnej oceny w konkretnych przypadkach, z uwzględnieniem wszelkich innych występujących czynników. Sąd Okręgowy w sprawie o sygn. VI U 351/14 oddalił odwołanie M. Z., gdyż w kontekście pkt 2 przywołanej decyzji A2, ustalił, iż ubezpieczona takowej działalności gospodarczej w Polsce w okresie poprzedzającym wyjazd do Francji nie świadczyła i nie miała zamiaru świadczyć. Sąd wskazał w uzasadnieniu wyroku, iż jego zdaniem ubezpieczona od początku miała zamiar realizowania tej działalności wyłącznie na terytorium Francji, na co wskazują okoliczności wyjazdu i podpisania umowy o świadczenie usług opieki z J. L.. Sąd w przedmiotowej sprawie podziela wywody Sądu Okręgowego poczynione w przywołanym wyżej uzasadnieniu orzeczenia w przedmiocie tego, iż biorąc pod uwagę zasady doświadczenia życiowego propozycja wyjazdu i opieki nad osobą starszą we Francji nie zrodziła się z dnia na dzień i musiała zostać ujawniona co najmniej na kilka tygodni przed podjęciem przez odwołującą decyzji o wyjeździe do Francji. Przed delegowaniem działalności na teren Francji M. Z. nie wykonała na terenie kraju ani jednej usługi. Natomiast czynności przygotowawcze jakie podjęła odwołująca w celu rozpoczęcia działalności gospodarczej, m.in. udział w organizowanym przez Urząd Pracy kursie opiekuna osób chorych i starszych bądź bezpłatnych praktyk w (...) w N. i S. nie podważają w sposób skuteczny powyższego stwierdzenia, gdyż przerwa pomiędzy ukończeniem kursu (5 lipca 2011 r.) a zarejestrowaniem działalności (1 listopada 2011 r.) wyniosła 4 miesiące, a usługi świadczone od 7 listopada 2011 r. przez biuro rachunkowe z którym w tymże dniu odwołująca zawarła umowę na prowadzenie spraw finansowo – księgowych miały dotyczyć jedynie działalności na terytorium Francji. Powyższe ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego w sprawie o sygn. akt VI U 351/14 korespondują z ustaleniami poczynionymi w niniejszej sprawie. W ocenie sądu twierdzenia czy też sugestie M. Z. jakoby przerwa pomiędzy ukończeniem kursu a rozpoczęciem działalności wynikała z tego, iż w tym czasie skarżąca kończyła szkołę (liceum dla dorosłych) pozostają w sprzeczności z treścią jej zeznań złożonych w zakończonym prawomocnym wyrokiem postępowaniu, gdzie ubezpieczona zeznała, iż szkołę tą ukończyła w 2010 r., a na kurs została skierowana po jej ukończeniu jako osoba bezrobotna przez Urząd Pracy. Powyższe może wręcz świadczyć o tym, że zarejestrowanie działalności gospodarczej przez odwołującą w 7. miesiącu ciąży z deklarowaną podstawą wymiaru składek wynoszącą 8000 zł nie było przypadkowe i mogło zmierzać do uzyskania nienależnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tytułu macierzyństwa. Oprócz tego, w niniejszym postępowaniu ubezpieczona w najmniejszym stopniu nie wykazała, aby w okresie od 1 do 11 listopada wykonywała jakiekolwiek czynności przygotowawcze czy też zmierzające do pozyskania klientów w kraju. Twierdzenia M. Z. odnośnie rzekomego umieszczania ogłoszeń na portalu tablica.PL bądź roznoszenia ulotek nie znajdują potwierdzenia w materiale dowodowym. Powódka nie podjęła jakichkolwiek kroków, aby potwierdzić podniesione okoliczności mające przemawiać za wykonywaniem czynności związanych z działalnością gospodarczą. Jest to symptomatyczne jeżeli zważyć, że już w uzasadnieniu orzeczenia z dnia 20 października 2015 r., którym oddalono apelację ubezpieczonej, Sąd Apelacyjny w Gdańsku wskazywał na brak udowodnienia choćby tych fragmentarycznych czynności, które ubezpieczona miała jakoby wykonywać we wskazanym okresie. Odnosząc się do okresu po powrocie z Francji (od 31.12.2011 r.), niewątpliwie, co również zostało stwierdzone przez Sąd Okręgowy w sprawie VI U 351/14, odwołująca nie była gotowa do wykonywania tej działalności w Polsce, bowiem znajdowała się w zaawansowanej ciąży, tj. w 9 miesiącu ciąży, zatem nie była w stanie wykonywać działalności wymagającej wysiłku umysłowego a przede wszystkim fizycznego. Następnie M. Z. korzystała z urlopu macierzyńskiego, więc w tym okresie również nie mogła prowadzić działalności gospodarczej. Wyeksponować również należy pozornie nieistotną okoliczność w postaci nazwy firmy obranej przez ubezpieczoną dla prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. Przywołana nazwa firmy (opieka, pflege, care) wskazuje w sposób nie budzący wątpliwości na intencje M. Z. przejawiające się w chęci prowadzenia tego typu działalności za granicą. Użycie dwóch obco brzmiących wyrazów (obu oznaczających opiekę, pierwszy w języku niemieckim, drugi w języku angielskim) nie miało, wbrew temu co utrzymywał składający zeznania w niniejszym postępowaniu świadek - mąż ubezpieczonej jakiegokolwiek sensu w przypadku prowadzenia takiej działalności w Polsce. Wskazana okoliczność stanowi jeszcze jeden dowód na potwierdzenie tezy , iż działalność ta nakierowana była na świadczenie tego rodzaju usług poza granicami kraju. Nie wpływa na zmianę stanowiska Sądu w tym zakresie fakt incydentalnego sprawowania przez ubezpieczoną opieki nad osobami schorowanymi i starszymi w Polsce, albowiem już od kilku lat przebywa ona i świadczy tego rodzaju usługi w Niemczech.

W tym stanie rzeczy, sąd – na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. – oddalił odwołanie ubezpieczonej M. Z., albowiem nie było podstaw do jego uwzględnienia.

W punkcie 2. wyroku sąd zasądził od ubezpieczonej na rzecz pozwanego kwotę 2400 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego strony przeciwnej, nie obciążając jej kosztami w pozostałym zakresie. Warto w tym miejscu przytoczyć treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2016 r., III UZP 2/16, LEX nr 2071356, w którym to SN stwierdził, iż w sprawie o ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku ubezpieczenia społecznego lub jego zakresu (o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego; o podleganie ubezpieczeniom społecznym) do niezbędnych kosztów procesu zalicza się wynagrodzenie reprezentującego stronę radcy prawnego, biorąc za podstawę zasądzenia opłaty za jego czynności z tytułu zastępstwa prawnego stawki minimalne określone w § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.). W sprawach , w których ustalenie nieistnienia tytułu ubezpieczenia ( ustalenie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym ) wiąże się z wstrzymaniem wypłaty świadczenia lub zwrotem nienależnie pobranych świadczeń ( a taką niewątpliwie stanowi niniejsze sprawa ) to wartość tych świadczeń powinna stanowić podstawę ustalenia wartości przedmiotu sporu. W rozpatrywanej sprawie wartość przedmiotu sporu wynosi zatem ponad 38 000 zł, co wynika jednoznacznie z decyzji ZUS, jaką zobowiązano ubezpieczoną do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w takiej właśnie wysokości będącej nadal przedmiotem procedowania (sprawa pozostaje nierozstrzygnięta - postępowanie nie zostało prawomocnie zakończone, ale przedmiot sprawy jest ściśle określony). Tym samym mając na uwadze przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804), w brzmieniu obowiązującym pomiędzy styczniem a październikiem 2016 r. do czasu zakończenia sprawy w danej instancji stosuje się przepisy dotychczasowe, koszty zastępstwa prawnego przy wartości przedmiotu sporu wynoszącym jak w niniejszej sprawie wyniosłyby 4800 zł. Uwzględniając jednak z jednej strony fakt, iż uiszczenie takowej sumy nawet przez osoby zarabiające w Niemczech byłoby poważnym obciążeniem dla ich budżetu domowego, z drugiej natomiast strony mając na uwadze fakt, iż podniesienie stawek minimalnej do takiej wysokości miało charakter epizodyczny (regulacja funkcjonowała raptem 9 miesięcy, gdyż z dniem 27.10.2016 r. ponownie obniżono stawki - Dz.U. z 2016 r., poz. 1667), Sąd uznał iż zachodzą przesłanki do częściowego (w ¹/2) nie obciążania strony przegrywającej tymi kosztami na podstawie art. 102 k.p.c.

SSO Maciej Flinik