Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2013r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 listopada 2013r. w O.

sprawy z odwołania J. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

z dnia 30.08.2013r. znak (...)

orzeka:

oddala odwołanie

Sygn. akt III U 1608/13

UZASADNIENIE

W dniu 09.08.2013r. J. R. złożył w Oddziale ZUS w P. Inspektorat w W., wniosek o ustalenie uprawnień do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Po rozpoznaniu tego wniosku decyzją z dnia 30.08.2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił mu prawa do tego świadczenia uznając, że nie udowodnił wymaganego 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

J. R., reprezentowany przez pełnomocnika, decyzję powyższą zaskarżył, wnosząc od niej odwołanie. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że ZUS bezzasadnie uznał, że nie udowodnił wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach pomimo, że przedłożone przez niego świadectwa pracy potwierdzały powyższe.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że J. R. nie spełnia warunków do przyznania wcześniejszej emerytury, o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż pomimo, iż nie jest członkiem OFE, legitymuje się ponad 25-letnim ogólnym stażem pracy, nie posiada on wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. ZUS nie uznał jako okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia J. R. w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w W. od dnia 01.01.1977r. do 31.12.1984r. na stanowisku monter napraw pojazdów samochodowych, ponieważ stanowisko pracy, na którym odwołujący był zatrudniony nie odpowiada stanowisku pracy wykazanemu w załączniku do zarządzenia Prezesa Centralnego Urzędu Geologii z 04.07.1983r. oraz od 01.01.1985r. do 31.07.1991r. na stawisku monter mechanik silników spalinowych kierowca, ponieważ wykonywanie podczas zmiany roboczej pracy na różnych stanowiskach wyklucza możliwość spełnienia wymogu wskazanego w § 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983r., tj. wykonywanie pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przewidzianym dla danego stanowiska pracy.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie J. R. nie jest zasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że podstawą do ubiegania się przez odwołującego o prawo do wcześniejszej emerytury jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz.1227 ze zm.) w zw. z §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), gdyż urodził się on 2 września 1953 roku. Zgodnie z tymi przepisami prawo do emerytury przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 01.01.1949r., jeżeli:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa,

- w dniu 01.01.1999r. udowodnił 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Regułą jest, że okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy (tak: § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.). Zgodnie jednak z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego możliwe jest wykazywanie okoliczności, od których zależy nabycie uprawnień, w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń wszelkimi dowodami (wyrok SN z dnia 06.09.1995r., II URN 23/95, OSNP 1996/5/77, wyrok SN z dnia 02.02.1996r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239).

Na okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach odwołujący przedłożył świadectwo pracy z dnia 02.07.2013r., z którego wynika, że J. R. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w W. w okresie od 05.08.1971r. do 31.07.1991r. i w okresach:

- od 05.08.1971r. do 25.10.1972r. oraz od 15.11.1974r. do 31.12.1974r. na stanowisku montera samochodowego, wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych (Wykaz A dział XIV, poz. 14 pkt. 2);

- od 01.01.1975r. do 31.12.1976r. oraz od 01.01.1985r. do 31.07.1991r. na stanowisku montera mechanika silników spalinowych + kierowca, wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych (Wykaz A dział XIV, poz. 14 pkt. 1). W świadectwie widnieje dodatkowa adnotacja, że od 01.01.1985r. do m31.07.1991r. J. R. pracował na stanowisku montera mechanika silników spalinowych + kierowca – kierowca sam. ciężarowych S. (...), (...) 130 tj. samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony – wykaz A dział VIII, poz. 2 pkt. 1 ;

- od 01.01.1977r. do 31.12..1984r. na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych, wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych (Wykaz A dział XIV, poz. 16 pkt. 1).

Na podstawie przedłożonego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach ZUS uznał J. R. staż pracy w szczególnych warunkach w rozmiarze 3 lat, 4 miesięcy i 8 dni.

Wobec zakwestionowania przez ZUS przedstawionego przez odwołującego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach w spornym okresie (spełnienie przez odwołującego pozostałych przesłanek warunkujących nabycie uprawnień do wcześniejszej emerytury było poza sporem), zasadniczą kwestią wymagająca rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie było ustalenie, czy charakter pracy J. R. w Przedsiębiorstwie (...) w W. pozwala na zakwalifikowanie jej jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach bądź szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze. zm.).

Na powyższe okoliczności Sąd przesłuchał zawnioskowanych przez odwołującego świadków oraz odwołującego w charakterze strony, przeprowadził też dowód z dokumentów z akt osobowych oraz dokumentów z akt emerytalnych.

Z zeznań świadka S. K. wynika, że pracował on z odwołującym w Przedsiębiorstwie (...). Był zastępcą wydziału warsztatowego, odwołujący był jego podwładnym. Świadek podał, że J. R. pracował jako mechanik, zajmował się naprawą silników, skrzyni biegów, mostów, układów kierowniczych, elektryki. Jeździł też w pogotowiu i dokonywał napraw w terenie. Były to różnego rodzaju naprawy - od drobniejszych do poważnych. Świadek podkreślił, że większość czasu odwołujący spędzał właśnie w terenie. Pogotowie jeździło samochodem S. (...), który również prowadził odwołujący. Jak był na miejscu, na bazie, pracował w kanałach remontowych oraz na silnikowni, w zależności od potrzeb, ale głównie pracował jako mechanik w terenie.

Z zeznań świadka K. Z. wynika, że również on pracował z odwołującym w Przedsiębiorstwie (...) od 1976r. do 1991r. Podobnie jak świadek K., również ten świadek podał, że odwołujący w zakładzie pracował głównie w pogotowiu technicznym, które do napraw wyjeżdżało w teren. Świadek dodał, że wyjazdów było bardzo dużo, bo baza liczyła około 450 samochodów, które pracowały na terenie całej Polski. W terenie zakres prac był bardzo szeroki, począwszy od wymiany silników, podzespołów napędowych, skrzyni biegów. Świadek dodał, że odwołujący, gdy nie pracował w terenie, zajmował się na miejscu pracami przy silnikach, a jeśli nie było pracy przy silnikach, wykonywał inne prace naprawcze. Widywał odwołującego też przy pracach w kanale remontowym. Świadek podkreślił jednak, że około 70 % czasu pracy odwołujący spędzał na wyjazdach w terenie, a około 30 % w warsztacie. Charakter pracy odwołującego, przez te lata kiedy pracowali razem, raczej nie zmieniał się.

Zeznania świadków korespondują zasadniczo z zeznaniami samego odwołującego, przesłuchanego w charakterze strony. J. R. doprecyzował jedynie, że w pierwszym okresie zatrudnienia, zanim poszedł do wojska, zajmował się naprawami pojazdów wyłącznie w terenie. Po wojsku natomiast przyszedł na warsztat, na silnikownię, ale nadal pracował dodatkowo w pogotowiu technicznym, wykonując naprawy pojazdów w terenie. Odwołujący określił, że około 80 % swojego czasu pracy poświęcał na pracę w terenie, jako pogotowie techniczne, a 20 % czasu jako mechanik w warsztacie albo na silnikowni, bądź w kanale remontowym. Podkreślił, że charakter jego zatrudnienia przez wszystkie lata zatrudnienia nie zmieniał się, przez cały czas robił to samo.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i odwołującego, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Świadkowie są osobami obcymi dla odwołującego. Nie mają żadnego interesu w składaniu fałszywych zeznań. Ich zeznania wzajemnie się uzupełniają, tworząc logiczną całość. Świadkowie pracowali razem z odwołującym w spornym okresie, zatem posiadali wiedzę w przedmiocie charakteru jego pracy.

Zeznania świadków i odwołującego korespondują też zasadniczo z dokumentami z akt osobowych.

Z pisma z dnia 05.08.1971r. wynika, że J. R. został przyjęty do pracy w Przedsiębiorstwie (...), Oddział (...) Sprzętowy w W. z dniem 05.08.1971r. na stanowisko montera samochodowego (k. 7 a.o.). Dnia 26.10.1972r, został powołany do służby wojskowej (k.16 a.o.). Na k. 18 znajduje się podanie odwołującego o ponowne przyjęcie do pracy, po odbyciu służby wojskowej, w którym J. R. podaje, że uprzednio pracował w terenie a obecnie wnioskuje o przyjęcie na miejscowe warsztaty. Na piśmie znajduje się adnotacja kierownika warsztatu, o wyrażeniu zgody na zatrudnienie odwołującego na stanowisku montera samochodowego. Z pisma k. 21 wynika, że z dniem 15.11.1974r. powierzono odwołującemu obowiązki montera samochodowego w Wydziale Warsztatowym. Na k. 25 znajduje się angaż, z którego wynika, że z dniem 01.01.1975r. J. R. powierzono obowiązki montera mechanika silników spalinowych. Protokół oceny kwalifikacji pracownika fizycznego z dnia 25.07.1979r. ( k. 32 a.o.) potwierdza, że odwołujący był zatrudniony w P. jako „monter samochodowy, warsztaty – pogotowie techniczne”, a za egzamin praktyczny w zakresie „napraw samochodów w terenie” otrzymał ocenę bardzo dobrą. Podobnie we wniosku o przeszeregowanie z 10.08.1979r. wskazane jest w rubryce „przebieg pracy zawodowej - pracuje na stanowisku montera samochodowego na pogotowiu technicznym” (k. 33 a.o.). W kolejnych angażach stanowisko pracy odwołującego określane było jako „mechanik napraw pojazdów samochodowych - Wydział Warsztatowy. Od dnia 01.01.1985r. powierzono mu obowiązki montera mechanika silników spalinowych plus dodatkowo kierowcy w Wydziale Warsztatowym (k. 47). Z wniosku o przeszeregowanie (k.49 a.o.) wynika, że J. R. poza wykonywaniem całokształtu napraw pojazdów samochodowych i urządzeń wiertniczych (silnikowe, zespołowe, podwoziowe), był przeszkolony w zakresie napraw i konserwacji urządzeń grzewczych. Obowiązki związane z pracą w pogotowiu technicznym wykonywał bez zastrzeżeń. Fakt, iż odwołujący wykonywał prace w pogotowiu technicznym potwierdzają też pisma z 14.02.1986r.( k. 55 a.o.) i 21.11.1988r. (k. 65 a.o.).

Reasumując powyższe, w przekonaniu Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że charakter pracy J. R. w Przedsiębiorstwie (...) w całym okresie od 05.08.1971r. do 31.07.1991r. (a więc również w okresie uznanym przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji) nie pozwala na zaliczenie do prac wykonywanych w szczególnych warunkach bądź szczególnym charakterze w rozumieniu cytowanych wyżej przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku, pomimo wystawienia przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Podkreślić w tym miejscu należy, że zgodnie z ugruntowanym w tym zakresie orzecznictwem i doktryną, dla oceny czy pracownik wykonywał prace w szczególnych warunkach bądź w szczególnym charakterze, znacznie ma nie tyle nazwa stanowiska pracy, ale rodzaj faktycznie powierzonych i wykonywanych obowiązków. Ponadto praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Nadmienić też należy, że prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od ogólnej zasady nabywania świadczeń emerytalnych po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo - por. np. wyrok Sądu Najwyższego z 08.06.2011r., I UK 393/10, LEX nr 950426).

Odnosząc powyższe do realiów przedmiotowej sprawy nie może budzić wątpliwości, że rzeczywisty zakres obowiązków odwołującego i charakter jego pracy w (...) nie uprawnia go do świadczenia emerytalnego w oparciu o powołane wyżej przepisy. Część obowiązków wykonywanych przez odwołującego można wprawdzie zakwalifikować do prac, o których mowa w Wykazie A dział XIV poz. 14, tj. prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych oraz prac, o których mowa w Wykazie A, dział XIV poz. 16, tj. prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych. Jak wskazano wyżej, z przeprowadzonych dowodów wynika jednakże, że J. R. nie wykonywał wyżej wymienionych prac stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie może budzić wątpliwości, że praca montera czy mechanika może być zakwalifikowana jako praca, o której mowa w Wykazie A, dział XIV poz. 16, tylko wówczas gdy jest wykonywana wyłącznie w kanałach remontowych. Podobnie prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych muszą być wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Tymczasem, jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, około 70 – 80 % czasu pracy odwołujący pracował jako mechanik w pogotowiu technicznym, tj. dokonywał szeroko rozumianych napraw i remontów samochodów w terenie. Pozostały czas pracy poświęcał na prace w warsztacie, w tym czasem w kanałach remontowych oraz w silnikowni. Zakres tych czynności wynikał w szczególności z wiarygodnych zeznań odwołującego i świadków, którzy z racji zatrudnienia w tym samym zakładzie mieli możliwość poczynienia odpowiednich spostrzeżeń. Prace montera czy mechanika w terenie, nie wykonywane w kanałach remontowych i nie będące pracami przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych, nie są wyszczególnione w cyt. wyżej rozporządzeniu Rady Ministrów. Dlatego też w przekonaniu Sądu Okręgowego, nie było podstaw do przyznania wnioskodawcy emerytury art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz.1227 ze zm.) w zw. z §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd w oparciu o art. 477 ¹⁴§1 kpc oddalił odwołanie J. R. od decyzji z dnia 30.08.2013r., gdyż jest ona słuszna i odpowiada prawu.