Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 sierpnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Dorota Stańczyk

Protokolant p.o. prot. sąd. Julia Biegaj

po rozpoznaniu w dniu 28 lipca 2017 roku w Lublinie

sprawy K. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania K. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 16 listopada 2016 roku znak (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala K. P. prawo do emerytury od dnia 1 listopada 2016 roku;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na rzecz wnioskodawcy K. P. kwotę 180 złotych (sto osiemdziesiąt złotych), tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII U 4023/16

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 16 listopada 2016 roku odmówił K. P. prawa do emerytury wcześniejszej. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że na dzień 1 stycznia 1999 roku nie został udowodniony wymagany 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Do stażu pracy w takich warunkach Zakład nie uwzględnił żadnego okresu, ponieważ wnioskodawca nie przedłożył świadectwa potwierdzającego wykonywanie pracy w szczególnych warunkach. W przedłożonych świadectwach nie znajdowały się natomiast informacje o wykonywaniu takiej pracy (decyzja – k. 20 a.e.).

K. P. złożył odwołanie od powyższej decyzji, domagając się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do emerytury. Jednocześnie wskazał, że okres pracy w warunkach szczególnych na stanowisku mechanika kanałowego sprzętu ciężkiego potwierdzić mogą zeznania świadków (odwołanie – k. 2 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, argumentując jak w zaskarżonej decyzji. Ponadto Zakład poinformował, że w dniu 6 grudnia 2016 roku wydał kolejną decyzję, na mocy której zmianie uległ ogólny staż pracy (odpowiedź na odwołanie – k. 3 a.s.).

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił, co następuje:

K. P., urodzony w dniu (...), w dniu 7 listopada 2016 roku złożył wniosek o emeryturę (wniosek – k. 1-4 a.e.).

Rozpatrując powyższy wniosek organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję, odmawiając prawa do przyznania emerytury wcześniejszej z uwagi na brak udowodnienia 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Jednocześnie organ uznał, że ubezpieczony spełnił pozostałe warunki do przyznania świadczenia (decyzja – k. 20 a.e.).

Wydając rozstrzygnięcie Zakład Ubezpieczeń Społecznych oparł się na zgromadzonych w aktach świadectwach pracy. Ze świadectwa z dnia 18 lutego 1999 roku, wystawionego przez (...) sp. z o.o. wynika, że wnioskodawca w okresie od dnia 1 września 1968 roku do dnia 30 czerwca 1983 roku w pełnym wymiarze czasu był zatrudniony na stanowiskach - ucznia szkoły przyzakładowej, a następnie montera sprzętu ciężkiego. Ze świadectwa pracy z dnia 14 maja 1992 roku, wystawionego przez Przedsiębiorstwo (...) w likwidacji wynika, że w okresie od dnia 21 lipca 1983 roku do dnia 30 kwietnia 1992 roku był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mechanika maszyn budowlanych. Natomiast ze świadectwa pracy z dnia 8 marca 1999 roku wystawionego przez Przedsiębiorstwo (...) S.A. wynika, w okresie od dnia 21 lipca 1983 roku do dnia 7 marca 1999 roku był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mechanika konserwatora żurawia (świadectwa – k. 4, 5, 6 t. II a.r.).

K. P. w okresie od dnia 1 września 1968 roku do dnia 15 czerwca 1972 roku uczęszczał do (...) Szkoły Budowlanej dla Pracujących L. (...) w L. w zawodzie mechanik maszyn budowlanych. Po ukończeniu szkoły, od dnia 16 czerwca 1972 roku został zatrudniony na stanowisku montera samochodowego w (...) Przedsiębiorstwie (...) (świadectwo ukończenia szkoły, angaż, świadectwo pracy k. nienumerowane a.o. – k. 23 a.s.)

Powyższe przedsiębiorstwo zajmowało się usługami budowlanymi z użyciem sprzętu ciężkiego. Posiadało ciężkie maszyny budowlane w ilości ponad 100 sztuk, takie jak koparki, ładowarki, spycharki, walce i samochody ciężarowe. Do obowiązków wnioskodawcy należała naprawa tego sprzętu, co wykonywał w kanałach znajdujących się w hali remontowej. Kanałów było 5, natomiast mechaników ponad 10 osób. Wnioskodawca wykonywał wszelkie niezbędne naprawy, takie jak naprawy skrzyni biegów, zerwanych gąsienic, resorów i tylnego mostu. Zazwyczaj przy naprawie jednej maszyny pracowało od dwóch do trzech mechaników, co było spowodowane koniecznością demontażu ciężkich elementów silnika. Napraw drobniejszych, niewymagających korzystania z kanału takich jak wymiana kół, oleju czy filtrów, nie wykonywał, dokonywali tego operatorzy sprzętu. Wnioskodawca nie pobierał dodatku w warunkach szczególnych. Dostawał zimą zupy regeneracyjne (zeznania wnioskodawcy – k. 10v-11, 37 a.s., zeznania S. S. – k. 34v-35 a.s., zeznania E. K. – k. 35 a.s.)

W czasie zatrudnienia w powyższym zakładzie pracy wnioskodawca odbył służbę wojskową w okresie od dnia 26 kwietnia 1973 roku do dnia 23 kwietnia 1975 roku. Po jej zakończeniu pracę podjął ponownie w dniu 2 maja 1975 roku, powracając na dotychczasowe stanowisko i wykonując takie same czynności na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Pracę w tym zakładzie wykonywał do 30 dnia czerwca 1983r. (podanie o przyjęcie do pracy po służbie wojskowej, umowa o pracę, świadectwo pracy, k. nienumerowane a.o. – k. 23 a.s.).

Wnioskodawca przebywał w powyższym okresie pracy na urlopie bezpłatnym w dniach : 5, 19 oraz 23 października 1981 roku, od 3 do 4 grudnia 1981 roku, 6 stycznia 1982 roku, 15 listopada 1982 roku, od 31 grudnia 1982 roku do 5 stycznia 1983 roku (2 dni), 25 kwietnia 1983 roku, 2 maja 1983 roku, od 30 maja do 3 czerwca 1983 roku, tj. łącznie przez 15 dni (podania o urlop bezpłatny, karty urlopowe k. nienumerowane a.o. – k. 23 a.s.).

K. P. od dnia 21 lipca 1983 roku został zatrudniony w Zakładzie (...) w L. na stanowisku mechanika maszyn budowlanych (umowa o pracę k. 6. – k. 26 a.s.)

Przedsiębiorstwo (...) zajmowało się budową kanalizacji, oczyszczalni ścieków, wykopami oraz budownictwem mieszkaniowym. Podczas zatrudnienia do obowiązków wnioskodawcy należało dokonywanie napraw wykorzystywanych przez zakład maszyn budowlanych, takich jak spychacze, koparki, dźwigi i samochody. Praca wykonywana była w kanałach remontowych znajdujących się w hali. Część kanałów była przeznaczona do napraw samochodów, część do napraw sprzętu ciężkiego, a jeden do napraw dźwigów. W zakładzie pracy wyodrębniona była grupa mechaników przeznaczonych do prac tylko w kanałach oraz grupa zajmująca się drobniejszymi remontami nawierzchniowymi. Wnioskodawca przez cały okres pracował w kanałach remontowych.

Z dniem 1 sierpnia 1992 roku K. P. został przeniesiony na stanowisko mechanika maszyn budowlanych – konserwatora żurawi. Od tego czasu wykonywał tylko naprawy dźwigów w przeznaczonym do tego kanale.

W 1993 roku K. P. został przeniesiony na stanowisko mechanika dźwigów. Posiadał już wówczas uprawnienia dozorowe do dźwigów, co wiązało się z dokonywaniem przeglądu technicznego. Wnioskodawca dokonywał wówczas napraw dźwigów, dla których był wyodrębniony specjalny kanał.Był jedynym pracownikiem „kanałowym”, który zajmował się dźwigami, jedynym który miał uprawnienia dozoru technicznego dźwigów. W celu dokonania dozoru przeglądał sprzęt z kanału remontowego, a inni mechanicy, poza kanałem. Następnie wnioskodawca musiał sprawdzić pracę pozostałych mechaników, aby podpisać się na dokumencie stwierdzającym sprawność dźwigu. Ubezpieczony pracę poza kanałem remontowym wykonywał tylko w przypadku dokonywania dozoru, co trwało łącznie 2 dni w ciągu każdego miesiąca. Warunki pracy na hali były ciężkie, w zimie było zimno, w lecie gorąco, podczas napraw dochodziło do wycieku oleju (zeznania wnioskodawcy – k. 10v-11, 37 a.s, zeznania M. K. – k. 35v-36 a.s., zeznania I. W. – k. 36v a.s., angaż k. 32 a.o. – k. 26 a.s.)

W okresie od dnia 25 stycznia 1986 roku do dnia 16 lipca 1986 roku pracował jako mechanik na budowie C. Elektrowni (...) w N. w ZSRR (umowa o pracę, podanie o rozwiązanie umowy, rozliczenie k. 15, 17-18 a.o. – k. 26 a.s.).W 1998 r. miał wypadek w pracy, wówczas w drodze wyjątku kierownik zlecił mu inną pracę, tj. kazał jechać pogotowiem technicznym na teren budowy i doznał zmiażdżenia ręki.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów oraz w oparciu o zeznania świadków i wnioskodawcy.

Zeznania świadków S. S., E. K., M. K. i K. P. zostały uznane za wiarygodne. Są one spójne i wzajemnie uzupełniające się. Świadkowie zgodnie przedstawiali zakres czynności wnioskodawcy podczas zatrudnienia w poszczególnych zakładach pracy.

S. S. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) od 1971 roku do 2000 roku na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony. W razie potrzeby pracował jednak w kanałach remontowych, gdzie spotykał również wnioskodawcę i mógł potwierdzić, że stale wykonywał on jedynie pracę w takich kanałach. Wyjaśnił również, że praca w ramach praktyk w szkole przyzakładowej nie odbywała się codziennie. Podobnie należało ocenić zeznania E. K., który pracował w Przedsiębiorstwie jako kierowca-mechanik. On także wykonywał niektóre naprawy wspólnie z wnioskodawcą w kanałach remontowych. Obaj świadkowie wskazali również, że w związku z koniecznością zdemontowania i ponownego zamontowania ciężkich części maszyny, często w jednym kanale pracowało dwie osoby.

Świadkowie M. K. oraz I. W. byli zatrudnieni w Przedsiębiorstwie (...) na stanowiskach mechaników i wykonywali pracę w kanałach remontowych. W związku z tym potrafili przedstawić szczegóły dotyczące spornego okresu zatrudnienia. Dzięki zeznaniom Sąd ustalił, że w zakładzie znajdowały się dwie grupy mechaników, przy czym wnioskodawca pracował wyłącznie w kanałach remontowych. Ponadto świadkowie wyjaśnili, że dźwig oraz żuraw to ten sam sprzęt budowlany, co pozwoliło dookreślić zakres obowiązków wnioskodawcy po zdobyciu uprawnień na konserwację takiego sprzętu. Wyjaśnili ponadto na czym polegał wykonywany przez odwołującego się dozór techniczny dźwigu.

Zeznania wnioskodawcy jako tożsame z zeznaniami świadków i zostały obdarzone wiarą.

Akta osobowe także zostały uznane za wiarygodne. Nie były one kwestionowane przez strony oraz nie budziły wątpliwości Sądu. W aktach z okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) stanowisko wnioskodawcy określane jest jako „monter samochodowy”, „mechanik samochodowy” lub „monter sprzętu ciężkiego”. Natomiast w Przedsiębiorstwie (...) stanowisko określano jako „mechanik maszyn budowlanych”, a następnie „mechanik maszyn budowlanych – konserwator żurawi” oraz „mechanik konserwator żurawia”. W aktach osobowych nie znajdują się jednak pisemne zakresy obowiązków na poszczególnych stanowiskach, w związku z czym zostały one ustalone na podstawie zeznań świadków. Jedynie w świadectwach pracy z dnia 08.03.1999r. oraz z 31.07.1999r z okresu pracy w (...) znajduje się zapis , który Sąd uznał za niewiarygodny w kontekście dowodów zgromadzonych w sprawie, iż skarżący nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy w Lublinie zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 roku, poz. 887, tekst jedn. ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat – dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Według art. 32. ust. 2 cytowanej ustawy za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Ponadto zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W niniejszej sprawie bezsporne jest, że wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, a także osiągnął co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy. Jedynym warunkiem, którego nie uznał organ rentowy było nieudowodnienie co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych z uwagi na brak przedstawienia świadectwa wykonywania pracy w takich warunkach. W świadectwie pracy także nie znajduje się odpowiednia informacja. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie kwestionował przy tym samego faktu i okresów zatrudnienia.

Należy jednak przypomnieć, że brak wskazania w świadectwie pracy informacji o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych nie może powodować negatywnych konsekwencji dla pracownika w sytuacji, gdy taką okoliczność wykaże za pomocą innych dowodów. Świadectwo pracy nie jest bowiem dokumentem urzędowym i w postępowaniu sądowym jest traktowane jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 r., I UK 24/09, LEX nr 518067). Należy mieć również na uwadze treść art. 473 k.p.c., zgodnie z którym sąd rozpoznający sprawę z zakresu ubezpieczeń społecznych, przy ustalaniu spornych okoliczności może korzystać z wszelkich środków dowodowych, w szczególności może w celu sprawdzenia faktów niewynikających dostatecznie z treści przedłożonych do sprawy dokumentów przeprowadzić dowód ze świadków lub z przesłuchania stron. Regulacja ta ma pierwszeństwo przed instrukcyjną normą przewidzianą w § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, zgodnie z którą okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów resortowych. A zatem w postępowaniu sądowym treść świadectwa pracy nie jest wiążąca i ubezpieczony może dowodzić innymi środkami fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W niniejszej sprawie, w toku postępowania dowodowego, K. P. udowodnił, że w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) od dnia 16 czerwca 1972 roku do dnia 30 czerwca 1983 roku, a także w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) od dnia 21 lipca 1983 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, określone w wykazie A, dziale XIV „Prace różne”, poz. 16 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Od powyższego stażu pracy, wynoszącego łącznie 26 lat, 5 miesięcy i 26 dni należy jednak odliczyć następujące okresy:

- 5, 19 oraz 23 października 1981 roku, 3 i 4 grudnia 1981 roku, 6 stycznia 1982 roku, 15 listopada 1982 roku, od 31 grudnia 1982 roku do 5 stycznia 1983 roku (2 dni), 25 kwietnia 1983 roku, 2 maja 1983 roku, od 30 maja do 3 czerwca 1983 roku, tj. łącznie 15 dni urlopu bezpłatnego z okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...);

- od 25 stycznia 1986 roku do 16 lipca 1986 roku, tj. 5 miesięcy i 22 dni pracy na budowie C. Elektrowni (...) w ZSRR.

Sąd uwzględnił natomiast okres wykonywania służby wojskowej od dnia 26 kwietnia 1973 roku do dnia 23 kwietnia 1975 roku. W ciągu 30 dni od zakończenia służby wnioskodawca powrócił bowiem do pracy na dotychczasowym stanowisku.

Staż pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych wynosi zatem 25 lat, 11 miesięcy i 19 dni. Sąd zauważa, że brak jest w aktach osobowych dokumentu poświadczającego dzień zdobycia uprawnień do dokonywania przeglądu technicznego dźwigów w Przedsiębiorstwie (...). Zgodnie jednak z zeznaniami skarżącego dozorem zajął się od 1993 roku i zajmowało mu to 2 dni każdego miesiąca. Gdyby zatem od ustalonego stażu odliczyć po 2 dni z każdego miesiąca za pełne lata 1993-1998 (co daje 144 dni, a więc 4 miesiące i 24 dni), to wnioskodawca i tak spełni sporny warunek do przyznania emerytury wcześniejszej, bowiem legitymowałby się stażem 25 lat, 6 miesięcy i 25 dni.

Tym samym w wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego ustalono, że wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki ustawowe do przyznania mu prawa do emerytury wcześniejszej, w związku z czym w punkcie I wyroku Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił K. P. prawo do emerytury od dnia 1 listopada 2016 roku, tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożył wniosek.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do kosztów zalicza się również wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika (art. 98 § 3 k.p.c.), którego wysokość określona jest w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804, tekst jedn. ze zm.). Zgodnie z § 9 ust. 2 tego rozporządzenia stawki minimalne w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego wynoszą 180 złotych. Tym samym w punkcie II wyroku Sąd zasądził do przegrywającego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz wygrywającego K. P. powyższą kwotę tytułem zwrotu kosztów procesu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy w Lublinie, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.