Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2012r. w Katowicach

sprawy z odwołania S. B. (S. B. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego S. B.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Bielsku-Białej z dnia 22 grudnia 2011r. sygn. akt VI U 1218/11

zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu S. B. prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2011 r.

/-/ SSA J. Pietrzak /-/ SSA M. Żurecki /-/ SSA I. Goik

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 436/12

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej wyrokiem
z dnia 22 grudnia 2011 roku oddalił odwołanie S. B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. z dnia 18 października 2011 roku odmawiającej ubezpieczonemu prawa do emerytury określonej w art.29 i w art.32 ustawy
z dnia 17.12.1998 roku o emeryturach i rentach z FUS na jego wniosek z dnia 22 sierpnia 2011 roku.

Sąd stwierdził, że ubezpieczony (ur. (...)) nie spełnia łącznie warunków do nabycia prawa do emerytury z art.29 ustawy albowiem ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku
o emeryturę, nie był pracownikiem lecz podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej przed nabyciem prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w 1992 roku, do której ubezpieczony jest nadal uprawniony jako całkowicie niezdolny do pracy na trwałe.

Sąd ustalił również, że skarżący posiadając wymagany 25 letni okres składkowy
i nieskładkowy nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Sąd nie znalazł podstaw dla uwzględnienia odwołania ubezpieczonego, który domagał się uznania okresu zatrudnienia w Kombinacie Budownictwa (...) od 8.04.1974 roku do 31.08.1989 roku jako pracy w szczególnych warunkach polegającej na pracach zbrojarskich i betoniarskich.

Na podstawie zeznań świadków - współpracowników ubezpieczonego oraz w oparciu o akta osobowe ze spornego okresu Sąd ustalił, że skarżący od 8.04.1974 roku do 30.04.1979 roku był betoniarzem a następnie od 1.05.1979 roku do 31.08.1989 roku zajmował stanowiska: naparzacza i naparzacza - hartownika.

Ubezpieczony wykonywał pracę przy wytwarzaniu prefabrykatów betonowych do budowy budynków wielorodzinnych w Wytwórni (...). Praca ubezpieczonego na stanowisku naparzacza polegała na rozmieszczaniu na płytach betonowych węży doprowadzających gorącą parę w celu szybszego wiązania i dojrzewania betonu.

Sąd odmówił wiary zeznaniom świadków: A. K. (bezpośredniego przełożonego), A. R. i H. B. - (współpracowników), którzy podali że ubezpieczony mimo określenia jego stanowiska jako naparzacza wykonywał typowe prace przy zbrojeniu płyt betonowych i ich zalewaniu betonem a czynności związane z polewaniem prefabrykatów gorącą wodą wykonywał dodatkowo przed i po zakończeniu dniówek roboczych.

Sąd stwierdził, że zeznania świadków pozostają w sprzeczności z treścią angaży stanowiskowych ubezpieczonego określanego ściśle jako naparzacza. Ponadto z zeznań świadka A. K. wynikało, że proces naparzania betonu wymagał podgrzewania, parowania betonu bądź przez kilka minut bądź kilka godzin co czyniło niewiarygodnymi zeznania w części w której wskazywano, że czynności te skarżący wykonywał poza normalnym czasem pracy.

W związku z tym Sąd nie znalazł podstaw dla zakwalifikowania pracy ubezpieczonego
w spornym okresie lat 1979-1989 jako pracy w szczególnych warunkach wymienionej
w poz.4 działu V wykazu A - załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze (prace zbrojarskie i betoniarskie w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych) tym bardziej, że w treści zarządzenia branżowego Ministra Budownictwa z dnia 1.08.1983 roku, precyzującego pojęcie prac zbrojarskich, nie zostało wymienione stanowisko naparzacza.

Sąd uznał natomiast, że ubezpieczony jako betoniarz wykonywał pracę w szczególnych warunkach w okresach:

- od 21.01.1972 roku do 31.03.1974 roku w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...),

- od 8.04.1974 roku do 30.04.1979 roku w Kombinacie Budownictwa (...),

- od 1.09.1989 roku do 15.06.1990 roku w Przedsiębiorstwie (...).-B.” w B.

lecz suma tych okresów nie daje wymaganych w art.32 ustawy o emeryturach i rentach
co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W apelacji od wyroku pełnomocnik ubezpieczonego wnosił o zmianę wyroku
i przyznanie skarżącemu prawa do emerytury lub o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

Apelujący zarzucił wyrokowi naruszenie:

- art.233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwą ocenę dowodów i odmowę uznania za wiarygodne dowodów w postaci zeznań świadków A. K., H. B. oraz zeznań odwołującego, iż czynności naparzania odwołujący wykonywał poza normalnym czasem pracy, a w ramach którego wykonywał czynności zbrojenia i zalewania form betonem,

oraz

- art.233 § 1 k.p.c. w zw. z art.278 § 1 k.p.c. oraz art.232 k.p.c. poprzez całkowicie dowolne przyjęcie, iż praca w charakterze naparzacza prefabrykatów nie stanowi szczególnego rodzaju prac zbrojarskich i betoniarskich, nie stanowi tym samym stanowiska pracy zbrojarza-betoniarza prefabrykatów, a w rezultacie pracy w szczególnych warunkach, a to wobec niedopuszczenia przez Sąd z urzędu dowodu z opinii z zakresu budownictwa, albowiem ustalenie w tej materii wymaga wiadomości specjalnych z zakresu budownictwa, w tym charakterystyki stanowiska pracy.

Apelujący zarzucił także naruszenie przepisów prawa materialnego:

- art.32 ust.1, 2, 4 ustawy z dnia 17.12.1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009r. Nr 153, poz.1227 z późn. zm.) w związku
z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (Nr 8, poz.43 z późn. zm.)
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (załącznik wykaz A Dział V pkt 4) a to niewłaściwą ich wykładnię i zastosowanie, z powołaniem na załącznik nr 1 Wykazu A Dział V pkt 4 2-3 zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1.08.1983 roku (Dz.Urz. nr 3, poz.6), a w konsekwencji uznanie, iż wykonywane przez odwołującego czynności betoniarskie wraz z czynnościami naparzania w okresie od 1 maja 1979 roku w (...) w B. do końca trwania stosunku pracy z tym podmiotem nie stanowi pracy zbrojarskiej prefabrykatów i betoniarskiej w budownictwie oraz w przemyśle materiałów budowlanych, tj. pracy w warunkach szczególnych.

W związku z powyższym apelujący wnosił o:

- dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa celem ustalenia czy czynności naparzania betonu, prefabrykatów jest czynnością zbrojarza-betoniarza prefabrykatów, a także czy wykonywanie czynności naparzacza jest pracą w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Kluczową kwestię w rozpoznawanej sprawie stanowi możliwość kwalifikacji pracy ubezpieczonego wykonywanej na stanowiskach: naparzacz i naparzacz-hartownik prefabrykatów betonowych jako pracy wymienionej pod pozycją 4 działu V wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wymieniono w nim prace zbrojarskie i betoniarskie
w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych. Chodzi zatem w istocie o ustalenie czy czynności wykonywane przez ubezpieczonego na wskazanych stanowiskach pracy można uznać za prace mieszczące się w ogólnie ujętym pojęciu prac zbrojarskich i betoniarskich.

Należy wskazać, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy
w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych
w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 roku.

W orzecznictwie podkreśla się również, że wykazy resortowe określające stanowiska pracy na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach mają charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający i ułatwiający identyfikację określonego stanowiska pracy jako stanowiska pracy w szczególnych warunkach w sytuacji, gdy w wykazie stanowiącym załącznik do powołanego rozporządzenia operuje się pojęciem ogólnym. Zarządzenia resortowe zatem nie mają decydującego charakteru lecz znaczenie jedynie
w sferze dowodowej w tym sensie, że z faktu, iż właściwy minister ustalił, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach może wynikać domniemanie faktyczne, że praca na tym stanowisku w istocie jest wykonywana w takich warunkach i przeciwnie - brak konkretnego stanowiska w wykazie może stanowić negatywną przesłankę dowodową ocenianą jednak w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych.

Sąd Najwyższy wskazywał również, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach jest ściśle związane
z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy, albowiem praca taka przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu.

W związku z tym nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika z tym, że od takiej reguły istnieją odstępstwa dotyczące sytuacji, kiedy inne równocześnie wykonywane prace stanowią integralną część lub cechę większej całości dającą się zakwalifikować pod określoną pozycję załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 roku lub kiedy czynności wykonywane
w warunkach nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia mają charakter incydentalny, uboczny, krótkotrwały.

Odnosząc powyższe rozważania do ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie należało stwierdzić, że wykonywane przez ubezpieczonego czynności naparzacza betonu parą wodną o wysokiej temperaturze były immanentną częścią prac betoniarskich przy produkcji prefabrykatów budowlanych.

Czynności wykonywane przez ubezpieczonego były w istocie fragmentem technicznego procesu, tzw. dojrzewania betonu i tym samym - mieściły się w ogólnie ujętym pojęciu prac betoniarskich w poz.4 działu V wykazu A do rozporządzenia Rady Ministrów.

Należy zauważyć, że z zeznań świadków: A. K. (przełożonego), A. R. (współpracownika) wynika, że praca ubezpieczonego w spornym okresie lat 1979-1989 nie polegała wyłącznie na czynnościach wykonywanych przy dojrzewaniu betonu lecz zasadniczo na wypełnianiu form betonem i jego zbrojeniu a całokształt warunków pracy wskazywał na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia związanych z bezpośrednią stycznością z cementem.

Za trafny zatem należało uznać zarzut apelacji niewłaściwej oceny materiału dowodowego przez Sąd pierwszej instancji.

W konsekwencji należało uznać, że skarżący spełniając sporny warunek posiadania ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach nabył prawo do emerytury na podstawie art.32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W zawiązku z powyższym Sąd Apelacyjny orzekł reformatoryjnie na podstawie art.386 § 1 k.p.c.

/-/ SSA J. Pietrzak /-/ SSA M. Żurecki /-/ SSA I. Goik

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JM