Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny-Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa R. P. (1)

przeciwko (...) Sp. z o.o. w S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

z dnia 30 października 2015 r., sygn. akt VI C 1012/15

1. oddala apelację;

2. przyznaje ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie na rzecz adw. R. S. kwotę 1 200 (jeden tysiąc dwieście) złotych powiększoną o należny podatek VAT tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej powodowi z urzędu w instancji odwoławczej.

SSR del. Renata Drozd-Sweklej SSO Grzegorz Tyliński SSO Agnieszka Fronczak

Sygn. akt XXVII Ca 2001/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27.05.2013 r. złożonym w Sądzie Rejonowym w Sopocie skierowanym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., Powód R. P. (1) wniósł o zabezpieczenie powództwa poprzez wstrzymanie egzekucji komorniczej prowadzonej przeciwko niemu przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Woli w Warszawie A. L. pod sygnaturą Km 233/13 na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Sopocie z dnia 10.02.2005 r. wydanego w sprawie I Nc 7/05 - aż do czasu prawomocnego zakończenia niniejszej sprawy.

Przy piśmie z dnia 15.01.2014 r. po stronie Pozwanej przystąpił do udziału Pełnomocnik procesowy, przy czym nie zajął stanowiska co do istoty .

Postanowieniem z dnia 03.07.2014 r. Sąd Rejonowy w Sopocie uznał się niewłaściwym i przekazał sprawę według właściwości do rozpoznania tut. Sądowi Rejonowemu dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie.

W dniu 03.07.2015 r. Sąd wydał wyrok zaoczny, w którym orzekł o pozbawieniu w całości wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty z dnia 10 lutego 2005 r. w sprawie I Nc 7/05 opatrzonego klauzulami wykonalności z dnia 31.03.2005 r. i 22.03.2008r. w sprawie I Co 156/08, zasądził od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. na rzecz adwokata R. S. kwotę łącznie 3.690 zł, w tym 2.952 złotych za I instancję i kwotę 738 złotych za II instancję w postępowaniu zażaleniowym, w których to kwotach mieści się kwota z tytułu podwyższenia o należny podatek VAT - tytułem wynagrodzenia i wydatków związanych z pełnieniem funkcji pełnomocnika z urzędu.

Pozwany wniósł sprzeciw od wyroku zaocznego i wniósł o uchylenie wyroku zaocznego, oddalenie powództwa, zasądzenie od powoda kosztów sądowych i zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz nieobciążanie pozwanego kosztami rozprawy zaocznej i sprzeciwu.

Wyrokiem z dnia 30 październik 2015 Sąd Rejonowy dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie, sygn. akt VI C 1012/15 uchylił w całości wyrok zaoczny z dnia 03 lipca 2015 roku wydany przez Sąd Rejonowy dla Warszawy — Śródmieścia w Warszawie w sprawie VI C 1012/15 i powództwo oddalił, oddalił wniosek Pozwanej o zasądzenie opłaty od sprzeciwu, a w pozostałym zakresie odstępuje od obciążenia powoda kosztami procesu, przyznał od Skarbu Państwa — Prezes Sądu Rejonowego dla Warszawy — Śródmieścia w Warszawie na rzecz adwokata R. S. kwotę łącznie 3.690 złotych, w tym 2.952 złotych za I instancję i kwotę 738 złotych za II instancję w postępowaniu zażaleniowym, w których to kwotach mieści się kwota z tytułu podwyższenia o należny podatek VAT - tytułem wynagrodzenia i wydatków związanych z pełnieniem funkcji pełnomocnika z urzędu.

Podstawą wydania powyższego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i rozważania dokonane przez Sąd Rejonowy:

W dniu 10.02.2005 r. Sąd Rejonowy w Sopocie I Wydział Cywilny wydał w sprawie I Nc 7/05 nakaz zapłaty nakazujący pozwanym R. P. (1) i E. W., aby zapłacili solidarnie powodowi Spółdzielczej (...) — Kredytowej (...) z siedzibą w S. kwotę 10.747,27 zł wraz z odsetkami: od kwoty 10.000 zł w wysokości 45% w stosunku rocznym od dnia 13.12.2004 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 747,27 zł w wysokości ustawowej od dnia 13.12.2004 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 213,10 zł tytułem zwrotu uiszczonego wpisu oraz kwotę 2.415 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego — w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty albo wnieśli w tym terminie sprzeciwy .

Prawomocnemu nakazowi zapłaty wydanemu w sprawie I Nc 7/05 Sąd Rejonowy w Sopocie w dniu 31.03.2005 r. nadał klauzulę wykonalności na rzecz Spółdzielni. Postanowieniem z dnia 22.03.2008 r. wydanym w sprawie I Co 156/08 Sąd Rejonowy w Sopocie nadał klauzulę wykonalności na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. jako następcy prawnemu Spółdzielni wierzyciela .

Wnioskiem, który wpłynął do Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Woli w Warszawie A. L. dnia 21.01.2013 r., Spółka reprezentowana przez swego pełnomocnika wniosło wszczęcie egzekucji przeciwko R. P. (1) oraz E. W.. Komornik wszczął postępowanie egzekucyjne pod sygnaturą Km 233/13. Uprzednio egzekucję prowadził Komornik M. P. w sprawie Km 2364/05 i wydał w tym przedmiocie zaświadczenie w 2012 r. To postępowanie umorzył 17.02.2010 r.

Powyższy tytuł dotyczył zobowiązania R. P. sprzed wielu lat. W dniu 08.03.2012r. Miejski Zespół orzekł niepełnosprawność po stronie R. P. w stopniu umiarkowanym. Od 2010 r. leczy się psychiatrycznie. W okresie od 2010 roku w stosunku do R. P. (1) były wydawane opinie psychologiczne i psychiatryczne gdzie wskazywano na zaburzenia psychotyczne, schizofrenią paranoidalną (w 2013r., w 2014r.). W dniu 25.06.2012r. jednostka Zakładu Ubezpieczeń Społecznych orzekła w stosunku do R. P. iż jest całkowicie niezdolny do pracy do dnia 30.06.2015 r. a pozostaje to w związku z naruszeniem prawności organizmu sprzed 31.08.2005 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz zastosował reguły wynikające 230 k.p.c., zgodnie z którym, gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy oddalił powództwo.

W swoim uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że powód w niniejszej sprawie kwestionował istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem wykonawczych z uwagi na wadę oświadczenia woli -chorował na schizofrenię paranoidalną, zatem nie mógł złożyć skutecznego oświadczenia woli. Zdaniem Sądu I instancji, żeby wykazać nieskuteczność złożonego oświadczenia woli z powodu choroby psychicznej należało wnieść o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lekarza psychiatry, co nie nastąpiło w tej sprawie. Taki dowód należało przedstawić przed sądem, od którego pochodzi tytuł egzekucyjny. Jeśli po zakończeniu tamtej sprawy zakończonej nakazem ujawniły się nowe dowodu stronie przysługiwała skarga o wznowienie postępowania — art. 403 § 2 k.p.c. Przedstawione materiały w postaci orzeczeń administracyjnych stanowią dokumenty urzędowe (ich kopie) wydane w innym celu niż ocena zdolności wyrażenia woli w rozumieniu art. 82 k.c. na chwile zawarcia konkretnej umowy cywilnoprawnej. Sąd więc na ich podstawie w sytuacji sporu nie jest uprawniony wyciągnąć z nich wniosek, iż oświadczenie woli Powoda z daty zawarcia umowy pożyczki jest nieważne. Podobnie rzecz się ma odnośnie do opinii uzyskanych na potrzeby innych postępowań. Materiał nie odnosi się do czasu zawarcia umowy pożyczki i do zachowania z tamtego czasu. Z tych wszystkich względów to twierdzenie Powoda nie może stanowić, w oparciu o jakie Sąd Rejonowy dokonuje oceny, podstawy do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności. Powód bowiem w sprawie nie podnosił, aby nie uzyskał środków pieniężnych.

W swoim uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że nie ma podstaw do stwierdzenia, iz zobowiązanie uległo przedawnieniu. Ciężar dowodu faktów, na podstawie których Sąd miałby uznać zarzut przedawnienia spoczywał na powodzie, który nie przedstawił takich dowodów. Jak wynika z akt KM, tytuł pochodzi 10.02.2005 r., pierwsza klauzula
wykonalności z 31.03.2005 r., pierwsza egzekucja miała miejsce jeszcze w 2005 r. [Km 2364/05) i w tym czasie zgodnie z art. 123, 124 k.c. przedawnienie nie biegło. To postępowanie zakończono 17.02.2010 r. (na nowo zaczyna biec termin 10 lat i 3 lat dla odsetek). Kolejny wniosek egzekucyjny pochodzi ze stycznia 2013 r., zatem przed upływem 3 lat. Nie ma podstaw do uznania skuteczności zarzutu przedawnienia,

Sąd Rejonowy wskazał, że nie jest podstawa w przepisach prawa do pozbawienia tytułu wykonalności art. 5 k.c. zarzut nadużycia prawa. W wyjątkowych sytuacjach ten przepis jest podstawą do oddalenia powództwa, jednak sam w sobie nie stanowi podstaw do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego. Jeśli idzie o sprawę zbadania ważności oświadczenia woli należało to uczynić w postępowaniu rozpoznawczym, jakie było zainicjowane w 2005 r. albo drogą we właściwym czasie złożonej skargi o wznowienie postępowania.

W pkt II wyroku Sąd Rejonowy oddalił wniosek Pozwanej o zasądzenie opłaty od sprzeciwu; w sprawie wyrok zaoczny był wynikiem niestawiennictwa strony pozwanej, braku odpowiedzi na pozew, zwrócenia pisma przygotowawczego z uwagi na naruszenie art. 132 k.p.c. W takiej sytuacji koszty sprzeciwu ponosi Pozwany — art. 348 k.p.c. W pozostałym zaś zakresie z uwagi na przebieg postępowania i szczególną sytuację, w jakiej znalazł się Powód — Sąd Rejonowy skorzystał z art. 102 k.p.c. i odstąpił do obciążenia Powoda dalszymi kosztami procesu (pkt II). W punkcie III Sąd przyznał od Skarbu Państwa — Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie na rzecz adwokata R. S. kwotę brutto 3.690 zł (wraz z podatkiem VAT w stawce 23%), w tym kwotę 2.952 zł za I instancję oraz kwotę 738 zł za II instancję w postępowaniu zażaleniowym — tytułem wynagrodzenia i wydatków związanych z pełnieniem funkcji pełnomocnika z urzędu w sprawie po stronie Powoda, który proces przegrywał (art. 113 ustany z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i § 2, § 6 i § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat z ^a czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając ten wyrok w całości i zarzucając mu:

naruszenie prawa procesowego, mające wpływ na wynik sprawy, tj.

a)  art. 207 § 3 i § 6 k.p.c, art. 227 k.p.c, 217 k.p.c, 127 k.p.c. oraz 165 § 2 k.p.c, poprzez nieodniesienie się przez Sąd I instancji do twierdzeń i wniosków strony powodowej zawartych w piśmie z dnia 2 lipca 2015 r., podczas gdy Sąd zezwolił na złożenie przedmiotowego pisma (zawiadomienie z dnia 15 maja 2015 r. - w aktach sprawy), jednocześnie nie wyznaczając terminu na jego złożenie, a pismo to zostało nadane przez stronę powodową w dniu 2 lipca 2015 r. w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe, co jest równoznaczne z wniesieniem przedmiotowego pisma do sądu, w związku z czym pismo to zostało wniesione do sądu z zachowaniem terminu oraz jeszcze przed zamknięciem rozprawy, a zatem zawarte tam twierdzenia i wnioski winny zostać rozpoznane, a zwłaszcza zawarte tam wnioski dowodowe, co skutkowało pozbawieniem możności obrony swych praw przez powoda;

b)  227 k.p.c, 217 k.p.c. oraz art. 243 k.p.c, art. 244 k.p.c, 278 k.p.c, poprzez niezasadne pominięcie zgłoszonych przez powoda - w piśmie z dnia 2 lipca 2015 r. - wniosków dowodowych, w tym wniosku o:

-

przeprowadzenie dowodu z dokumentów z znajdujących się w aktach sprawy toczącej się przed Sądem Rejonowym w Sopocie, sygn. akt I Nc 7/05 (pkt 1 uzasadnienia pisma powoda z dnia 2 lipca 2015 r.);

-

przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lekarza psychiatry i psychologa (pkt 19 uzasadnienia pisma powoda z dnia 2 lipca 2015 r.) przy jednoczesnym wskazywaniu przez Sąd I instancji, że powód żeby wykazać nieskuteczność złożonego oświadczenia woli z powodu choroby psychicznej winien wnieść o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lekarza psychiatry, co zdaniem Sądu I instancji nie nastąpiło w tej sprawie (s. 5 uzasadnienia);

podczas gdy okoliczności te - zdaniem powoda - mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w sprawie oraz dla poparcia podnoszonych przez powoda twierdzeń.

c)  art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 6 k.c, przejawiające się w sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w efekcie błędne przyjęcie, że powód zawierając umowę pożyczki nie znajdował się w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji lub wyrażenie woli, podczas gdy Sąd I instancji pominął twierdzenia i dowody zgłoszone na poparcie przedmiotowej okoliczności.

Mając na uwadze powyższe apelujący wniósł o:

-

uchylenie zaskarżonego wyroku, zniesienie postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania wraz z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach

ewentualnie

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Sopocie z dnia 10 lutego 2005 r. (sygn. akt I Nc 7/05), zaopatrzonego w klauzule wykonalności z dnia 31 marca 2005 r. i 22 marca 2008 r. w sprawie I Co 156/08 - w całości.

Z uwagi na dotychczasowe nierozpoznanie wniosków dowodowych powoda, z daleko idącej ostrożności procesowej, apelujący wniósł o:

a)  zwrócenie się do Sądu Rejonowego w Sopocie o nadesłanie akt sprawy, sygn. akt I Nc 7/05 oraz dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów się tam znajdujących, k. 1 i nast. na okoliczność treści umowy pożyczki zawartej przez powoda, przebiegu przedmiotowego postępowania, stanu w jakim znajdował się powód w toku postępowania

b)  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lekarza psychiatry i psychologa okoliczność stanu zdrowia powoda w momencie zawarcia umowy pożyczki oraz w toku postępowania przed Sądem Rejonowym w Sopocie w sprawie o sygn. akt I Nc 7/05,

Zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania w sprawie wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Nadto apelujący wniósł o zasądzenie na rzecz adw. R. S. kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, powiększonych o stawkę podatku VAT, które to koszty nie zostały w całości, ani w żadnej części uiszczone.

Odpowiedź na apelacją złożył pozwany, która wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przypisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie była zasadna i jako taka nie mogła doprowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku.

Sąd Okręgowy podzielił ustalenia stanu faktycznego poczynione przez Sąd Rejonowy przyjmując je za własne zwłaszcza, że jak zaznaczył Sąd Rejonowy, zasadniczo nie były one sporne między stronami. Skarżący słusznie zarzucił Sądowi I instancji w apelacji naruszenie przepisów procesowych w zakresie braku rozpoznania przez ten Sąd wniosków dowodowych niemniej jednak naruszenie tych przepisów postępowania nie miało wpływu na treść wydanego rozstrzygnięcia.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy zbędnie przedłużył postępowanie pierwszoinstancyjne w sytuacji gdy z uwagi na treść żądania i jego podstawę faktyczną, ostatecznie przyjętą ocenę prawną była możliwa do przedstawienia bezpośrednio po przedstawieniu stanowisk stron postępowania. Literalna wykładnia art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. wyraźnie określa podstawy, w oparciu, o które możliwe jest pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Przepis ten mimo, że zawarty w Kodeksie postępowania cywilnego , ma charakter normy prawa materialnego, gdyż określa przesłanki merytorycznej obrony dłużnika. Stanowi on, że dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie wskutek, którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie. Wśród tych podstaw są zdarzenia, które miały miejsce po zamknięciu rozprawy jeżeli nie były przedmiotem rozstrzygnięcia w sprawie.

Sąd Rejonowy trafnie uznał, że powód nie wykazał okoliczności, które powstały po wydaniu tytułu egzekucyjnego, a powodowały, że jego zobowiązanie wygasło lub nie może być egzekwowane według dyspozycji art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Zgodnie z treścią tego przepisu dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie wskutek, którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie.

Należy zaznaczyć, że w pozwie powód w ogóle nie powołał okoliczności, które mogłyby być zakwalifikowane jako te wskazane w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Podane w podstawie faktycznej okoliczności dotyczące działania powoda w stosunkach z pierwotnym wierzycielem w sytuacji choroby psychicznej nie są przyczyną wygaśnięcia zobowiązania nawet jeśli wystąpiłyby. Okoliczność działania w stanie wyłączającym świadome i swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli przez osobą dotkniętą chorobą psychiczna jest podstawą do ewentualnego uznania nieważności umowy. W sytuacji gdy powstał tytuł wykonawczy potwierdzający istnienie zobowiązania miedzy stronami i obowiązek spełnienia świadczenia wynikającego z tego zobowiązania ujawnienie wady oświadczenia woli może być skuteczną podstawą wzruszenia prawomocnego tytułu egzekucyjnego jedynie w drodze skargi o wznowienie postępowania, oczywiście przy jednoczesnym założeniu spełnienia wszystkich wymogów skuteczności tego środka zaskarżenia. Wobec tego, że powód nie był na początkowym etapie postępowania reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, później ustanowiony pełnomocnik nie ponosił odpowiedzialności za wybór środka prawnego, z którego powód skorzystał.

Dlatego w ocenie Sądu Okręgowego w zasadzie sama analiza podstawy faktycznej powództwa była już wystarczająca do prawidłowej subsumpcji prawnej żądania pozwu. Zdarzenie podane w podstawie faktycznej żądania – diagnoza choroby psychicznej - mogłoby być przesłanką skargi o wznowienie postępowania przy uznaniu tej okoliczności za ujawnienie dowodu (środek dowody), który mógłby mieć wpływ na wynik sprawy, a z którego strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu (art. 403 § 2 k.p.c), a jeśli ten stan choroby wiązał się z niemożnością podejmowania czynności sądowych i procesowych to stanowi to podstawę do wznowienia postępowania z uwagi na jego nieważność w oparciu o art. 401 ustęp 2 k.p.c. Inaczej rzecz ujmując podstawa faktyczna pozwu mogła być kwalifikowana prawnie wyłącznie jako podstawa skargi o wznowienie postępowania, a nie okoliczność zaistniałą po zamknięciu rozprawy, czyniącą wykonanie tytułu niemożliwym, czy też doprowadzającą do spełnienia świadczenia określonego w tytule zgodnie z art. 840 k.p.c.

Stany faktyczne, w których nieważności umowy powoływano jako podstawa powództwa przeciwegzekucyjnego były już przedmiotem oceny orzeczniczej. W tym przedmiocie Sąd Okręgowy podziela w całości stanowisko Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażone w wyroku z dnia 25 czerwca 2013 r. w sprawie VI Ca 1689/12, w którym Sąd Apelacyjny wyraził pogląd, że ,,uznanie wyroku stwierdzającego nieważność umowy pożyczki za zdarzenie wskutek, którego zobowiązanie z tytułu wykonawczego nie może być egzekwowane, prowadziłoby do podważenia słuszności nakazu stanowiącego tytuł wykonawczy, to zaś jest niedopuszczalne w postępowaniu przeciwegzekucyjnym, w którym nie bada się merytorycznie, czy dana wierzytelność rzeczywiście istniała. Istniała ona, gdyż jej istnienie wynika z tytułu wykonawczego, który może być egzekwowany, gdyż - jak to już wykazano - nie zaszło po jego wydaniu żadne zdarzenie uniemożliwiające egzekucję”. Sąd Apelacyjny wyrokował w stanie faktycznym gdzie ustalenie nieważności umowy było podstawą powództwa przeciwegzekucyjnego w sytuacji gdy nieważności umowy została potwierdzona wyrokiem sądu wydanym po zamknięciu rozprawy w sprawie, w której wydano tytuł wykonawczy. Sąd Apelacyjny stwierdził, że nawet wydanie wyroku ustalającego nieważność umowy nie jest taką okolicznością prawną, która w świetle art. 840 k.p.c. mogłaby stanowić podstawę powództwa przeciwegzekucyjnego.

W staniem faktycznym niniejszej sprawy więc tym bardziej należało uznać, że samo powołanie się na diagnozę chorobę psychicznej nie mogło być przyjęte za skuteczną podstawę powództwa przeciwegzekucyjnego.

Niezależnie od powyższych argumentów Sąd Okręgowy podzielił też w części wnioski Sądu Rejonowego co do samej nieskuteczności zarzutu diagnozy choroby psychicznej jako przesłanki nieważności umowy. Wprawdzie Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia przepisów postępowania nie rozpoznając wniosku z dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychiatry, który mógłby wypowiedzieć się w oparciu o wiedzę fachową o istnieniu i skutkach choroby psychicznej, niemniej Sąd Okręgowy zauważył, że materiał dowodowy w postaci dokumentacji medycznej na jaki powołał się skarżący był bardzo ograniczony, wobec przyznanej wprost przez powoda okoliczności zaniechania diagnozy i leczenia choroby w bardzo długich okresach. W sytuacji braku dokumentacji medycznej również biegły sądowy nie miałby szansy opiniowania stanu psychicznego powoda sprzed dziesięciu lat. Jednocześnie Sąd nawet bez skorzystania z wiedzy fachowej biegłego ma możliwość ustalenia, że diagnoza choroby psychicznej w postaci schizofrenii nie jest jednoznaczna z ustaleniem wyłączenia stanu świadomości i swobody w całym okresie funkcjonowania chorej osoby. Miarą zdrowia psychicznego jest funkcjonowanie, jeśli powód był w stanie funkcjonować bez leczenia w bardzo długich okresach, to przynajmniej nie można wykluczyć choćby czasowego zachowania zdolności do czynności prawnych. Zgodnie z przepisami prawa materialnego zdolności do czynności prawnej nie mają osoby, które nie ukończyły trzynastu lat oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie (art.12 k.c.). Zdiagnozowanie choroby psychicznej nie jest jednoznaczne z utratą zdolności do czynności prawnej. Choroba psychiczna może być powodem ubezwłasnowolnienia i dopiero to zdarzenie prawne wpływa na ograniczenie lub utratę - zależnie od rodzaju ubezwłasnowolnienia - zdolności do czynności prawnych. Jeśli osoba chora psychicznie nie jest ubezwłasnowolniona, to ustalenie nieważności czynności prawnej przez nią podjętej wymaga wykazania pozostawania w tym momencie w stanie wyłączającym świadome i swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli (art. 82 k.c.).

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda jako bezzasadną, orzekając jednocześnie o kosztach wynagrodzenia pełnomocnika powoda z urzędu na podstawie art. 29 prawa o adwokaturze (koszty i wspomniane wynagrodzenie zasądzono na podstawie norm przewidzianych dla profesjonalnych pełnomocników w postępowaniu apelacyjnym według stawki minimalnej, zwiększając wynagrodzenie pełnomocnika powoda z urzędu o stawkę 23 % podatku od towarów i usług).

SSR del. Renata Drozd-Sweklej SSO Grzegorz Tyliński SSO Agnieszka Fronczak