Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie w VII Wydziale Karnym Odwoławczym

w składzie:

Przewodniczący: SSO Zbigniew Paturalski (spr.)

Sędziowie: SSO Dariusz Firkowski

SSO Karol Radaszkiewicz

Protokolant: st. sekr. sąd. Marzena Wach

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Janusza Płońskiego

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2013 r.

sprawy K. K.

oskarżonego o przestępstwo z art. 286 § 1 kk i art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11§ 2 kk, art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk oraz w zw. z art. 91 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego i obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 17 czerwca 2013 r. sygn. akt VII K 1026/12

I.  zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że orzeczoną wobec oskarżonego K. K.karę pozbawienia wolności łagodzi do 1 (jednego) roku.

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy.

III.  zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

IV.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. Z. T. kwotę 420 zł tytułem opłaty za obronę z urzędu wykonywaną w postępowaniu odwoławczym oraz kwotę 96,60 zł tytułem podatku VAT od tej opłaty.

VII Ka 954/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 17.06.2013 r. w sprawie o sygn. akt VII K 1026/12 oskarżony K. K.został uznany za winnego tego, że działając w podobny sposób i w krótkim odstępie czasu w O.:

− w okresie od 17.11.2004 r. do 24.11.2004 r. działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził (...)Spółdzielczą Kasę (...)w O.przy ul. (...)do niekorzystnego rozporządzeniem mienia w kwocie 10 000 zł w ten sposób, że będąc dyrektorem generalnym firmy (...)z siedzibą w O., wystawił M. P.i S. R.będącej poręczycielem, zaświadczenie o ich zatrudnieniu i zarobkach w tejże firmie, poprzez przystawienie pieczątki o treści „Dyrektor Generalny K. N.” i złożenie podpisu, poświadczając tym samym nieprawdę co do okoliczności ich zatrudnienia oraz osiąganych przez nich dochodów, czym wprowadził w błąd pracownika (...)w O.co do faktu ich zatrudnienia w tej firmie, możliwości finansowych i zamiaru spłaty pożyczki, co miało istotne znaczenie dla przyznania M. P.pożyczki w kwocie 10 000 zł,

− w dniu 14.12.2004 r. działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, usiłował doprowadzić (...) Spółdzielczą Kasę (...)w O.przy ul. (...)do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 7 500 zł w ten sposób, że jako Wiceprezes firmy (...)siedzibą w O.wystawił S. R.i M. P.będącej poręczycielem, zaświadczenie o ich zatrudnieniu i zarobkach w tejże firmie, poprzez przystawienie pieczątki o treści „wiceprezes K. N.” i złożenie podpisu, poświadczając tym samym nieprawdę co do okoliczności ich zatrudnienia oraz osiąganych przez nich dochodów, czym wprowadził w błąd pracownika (...)w O.co do faktu ich zatrudnienia w tej firmie, możliwości finansowych i zamiaru spłaty kredytu, co miało istotne znaczenie dla przyznania S. R.kredytu w kwocie 7 500 zł, jednakże zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na wycofanie przez S. R.wniosku kredytowego, tj. czynu z art. 286 § 1 k i art. 297 kk, z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i w zw. z art. 297 kk w zw. z art. 11 § 2 kk oraz w zw. z art. 91 § 1 kk i za to na mocy tych przepisów opierając wymiar kary na art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk oraz w zw. z art. 91 § 1 kk skazano go na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Wyrok ten w całości zaskarżył oskarżony zarzucając rażącą i mającą wpływ na treść orzeczenia obrazę przepisów postępowania karnego:

− art. 4, 5 § 2 i 7 kpk poprzez niedostateczne rozważenie materiału dowodowego, w szczególności zeznań S. R., Z. R., A. R., które na poszczególnych etapach postępowania ulegały modyfikacjom,

− art. 6 w zw. z art. 170 § 2 kpk poprzez nieuwzględnienie jego wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu badania dokumentów, gdyż dotychczasowa opinia nie była kategoryczna,

− art. 6 w zw. z art. 390 § 1 kpk poprzez nieuzasadnioną odmowę przesłuchania na rozprawie świadków M. J. i M. A., przez co zostało naruszone jego prawo do obrony,

− art. 424 § 1 kpk poprzez ocenę wyjaśnień oskarżonego jako zmierzające do uniknięcia odpowiedzialności karnej i będące tylko przyjętą linią obrony, gdy tymczasem te wyjaśniania były od początku logiczne, niezmienne i stabilne.

Oskarżony podniósł też zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku polegający na:

− uznaniu za wiarygodne zeznań Z. R. w sytuacji, gdy była wielokrotnie karana za fałszowanie dokumentacji kredytowej w innej firmie, a w tej sprawie do winy przyznała się dopiero wskutek treści opinii biegłej,

− uznaniu za prawdziwe zeznań S. R., które od początku ulegały modyfikacjom, a jej twierdzenia o uzależnieniu wystawienia przez oskarżonego zaświadczenia o zatrudnieniu miał od otrzymania 500 zł, są nieprawdziwe, zaś z powodu swojej trudnej sytuacji materialnej stale korzystała z udzielanych jej przez oskarżonego pożyczek,

− niedostatecznym rozważeniu i zbadaniu zeznań K. O., która nie wie dokładnie za wystawienie jakiego dokumentu miałby oskarżony żądać od S. R. 500 zł,

− bez należytego i popartego dowodami ustaleniu, że oskarżony wspólnie z P. N. (obecnie K.) wykorzystywał firmę (...) do działalności niezgodnej z prawem,

− uznaniu zeznań A. R. za wiarygodne bez przesłuchania go na rozprawie i odczytaniu ich z akt innej sprawie, przez co oskarżony nie miał możliwości osobistego kontaktu z tym świadkiem i zadaniu mu pytań w celu wyjaśnienia ewentualnych rozbieżności.

Podnosząc te zarzuty oskarżony K. wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Olsztynie, względnie o jego zmianę i uniewinnienie od stawianych mu w akcie oskarżenia zarzutów.

Wyrok w całości zaskarżył również obrońca zarzucając obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia:

− art. 170 § 1 pkt 5 w zw. z art. 201 kpk poprzez uznanie, że wniosek dowodowy oskarżonego o przeprowadzenie kolejnej opinii biegłego z zakresu kryminalistyki w oczywisty sposób zmierza do przedłużenia postępowania mimo, że kwestionowana opinia była niejasna i nie pozwalał na formułowanie kategorycznych wniosków,

− art. 7 w zw. z art. 391 § 1 kpk poprzez naruszenie swobodnej oceny dowodów w postaci zeznań S. R. i Z. R., które różniły się diametralnie na poszczególnych etapie postępowania i dlatego powinny być oceniane ze szczególną ostrożnością,

− art. 391 § 1 i art. 366 § 1 kpk poprzez odczytanie, mimo braku ku temu przesłanek, zeznań świadków: M. J., A. R. i M. A..

Obrońca podniósł również zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, że:

− oskarżony podpisywał i przystawiał pieczątki na zaświadczeniach związanych z zaciąganiem pożyczek podczas, gdy całokształt okoliczności sprawy wskazuje na brak dopuszczenia się tych czynów,

− oskarżony żądał od S. R. części pieniędzy, które w wyniku przestępstwa miała ona uzyskać,

− oskarżony rozmawiał z przedstawicielką (...) weryfikującą prawdziwość dokumentu.

W apelacji obrońcy jest także zawarty zarzut rażącej surowości orzeczonej wobec oskarżonego kary, niewspółmiernie dolegliwej w stosunku do stopnia jego zawinienia, okoliczności popełnienia zarzucanego mu czynu oraz postawy sprawcy w toku postępowania.

Podnosząc te zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego, lub o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie o jego zmianę poprzez wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienie wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie wniesione apelacje są oczywiście bezzasadne. W związku z tym, że skarżący podnoszą te same zarzuty, zostaną one omówione łącznie. Sąd Okręgowy w pełni podziela pogląd Sądu I instancji dotyczący braku podstaw do przeprowadzenia dowodu z nowej opinii biegłego w zakresie badań dokumentów. Podstawą oddalenia przez Sąd Rejonowy składanych wniosków dowodowych w tym zakresie było bowiem to, że pobranie obecnie od oskarżonego materiału porównawczego w postaci podpisów nie byłoby celowe, gdyż z uwagi na upływ czasu i warunków od czasu popełnienia czynów opisanych w akcie oskarżenia, oskarżony może mieć teraz inne zachowania psychoruchowe. Nie doprowadziłoby to zatem do sformułowania opinii w kategorycznej formie. Podnieść też trzeba, że biegła E. P.nie mogła zaopiniować kategorycznie, że podpisy z całą pewnością złożył K. K.lub, że całą pewnością ich nie złożył.

Nie jest też zasadny zarzut oskarżonego, że biegła w swojej opinii oparła się wyłącznie na dokumentach dostarczonych organom ścigania przez innych podejrzanych w tej sprawie, co miałoby podważyć obiektywność opinii biegłego. Ten zarzut nie znajduje oparcia w konkretnych dowodach. Oskarżony zdaje się zapominać, że 15.04.2005 r. sam wydał taki materiał porównawczy w postaci kserokopii zaświadczeń o zarobkach, wzorów swoich podpisów i innych dokumentów (vide protokół z k 42 i dokumenty z k. 43). Z treści dwóch opinii sporządzanych przez tą samą biegłą wynika, że dla celów porównawczych organy ścigania dostarczyły też jej szereg dokumentów dotyczących oskarżonego z urzędu pracy. Materiałem porównawczym były również podpisy oskarżonego składane przez niego w tej sprawie oraz wniosek o wydanie dowodu osobistego (vide karty k. 131 i 188−189, pismo z (...)Urzędu (...)w O.k. 176). Biegła w swojej pracy dysponowała zatem dokumentami z pismem oskarżonego pochodzącymi z różnych źródeł, co w sumie pozwala ocenić sporządzone przez nią opinie w tej sprawie jako obiektywne i zgodne z wymogami dotyczącymi takiego szczególnego dowodu.

Nie są też zasadne zarzuty obu skarżących dotyczące naruszenie zasady bezpośredniości w zakresie zeznań świadków M. J., A. R. i M. A.. Z poczynionych w tej sprawie bezspornych ustaleń wynika, że aktualne miejsca pobytu świadków M. J. i A. R. są nieznane. M. J. 4.04.2013 r. pisemnie poinformowała Sąd Rejonowy, że od 4 lat przebywa na stałe poza granicami kraju nie ujawniając jednak swojego adresu zamieszkania (k. 1140 i 1166). Treść zaś jej zeznań wskazuje na to, że nie ma ona żadnych informacji dotyczących stawianych oskarżonemu zarzutów (vide k. 351 akt VII K 1613/06 i k. 517 ). Prawidłowo zatem Sąd I instancji w oparciu o art. 391 § 1 kpk odczytał na rozprawie jej zeznania.

Z kolei aktualnego miejsca pobytu świadka A. R. nie udało się w żaden sposób ustalić, ażeby móc mu doręczyć wezwanie na rozprawę (vide pismo z k. 1163), co również w oparciu o art. 391 § 1 kpk było w pełni uzasadnioną podstawą do odczytania jego wyjaśnień składanych na kartach 165−167, 176−179 i 347 akt VII K 1613/06. Te jego wyjaśnienia w tej sprawie należy traktować jako zeznania wobec uprawomocnienia się wyroku w tamtej sprawie.

Natomiast aktualny adres pobytu za granicą świadka M. A. jest znany i była nawet możliwość w czasie krótkiego pobytu w kraju bezpośredniego jej przesłuchania na rozprawie w dniu 7.03.2013 r. (k. 1074, 1083), jednakże rozprawa ta z przyczyn obiektywnych została odwołana. Oceniając treść składanych przez nią do tej pory zeznań w tej sprawie, za w pełni zasadny należy uznać pogląd Sądu I instancji, że jej zeznania nie są na tyle istotne, aby ją bezpośrednio przesłuchiwać na rozprawie. M. A. nie była bowiem naocznym świadkiem przestępstwa i sama przyznała, że nic nie pamięta z wydarzeń mających miejsce w 2004 r. Jej udział w tej sprawie sprowadzał się oceny zasadności wniosku kredytowego z dnia 14.12.2004 r. i tym celu telefonicznie kontaktowała się jednokrotnie z oskarżonym. W tej sytuacji słusznie Sąd Rejonowy odstąpił od przesłuchania tej świadek na rozprawie i odczytał jej uprzednie zeznania (k. 1179 odwr.).

Zarówno oskarżony, jak i obrońca nie wskazali także logicznych i przekonywujących argumentów, które mogłyby podważyć wiarygodność zeznań świadka K. O.−M.. Dotyczy to w szczególności faktu usłyszenia przez nią wypowiedzianego przez oskarżonego pod adresem S. R. żądania określonej sumy pieniędzy za podpisanie zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach oraz przekazania mu części pieniędzy z uzyskanej pożyczki. Prawdziwości zeznań tej świadek nie może podważać to, że jest ona spowinowacona z inną oskarżoną uprzednio skazaną w tej sprawie. Zauważyć przy tym trzeba, że w ogóle w firmie (...) w określonym czasie pracowało kilka osób powiązanych więzami rodzinnymi, co przecież samo z siebie nie może przesądzać o niewiarygodności ich relacji dotyczących różnych zdarzeń związany z działalnością tej firmy.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił również zarzutów autorów obydwu apelacji podważających wiarygodność zeznań świadków S. R. i Z. R.. Nie jest bowiem tak, że ich zeznania były za każdym razem odmienne i w związku z tym są w całości pozbawione przymiotu wiarygodności. Trudno bowiem oczekiwać, aby S. R. słuchana w charakterze świadka jednoznacznie od początku postępowania obciążała swoją matkę wskazując, że to ona sporządziła w listopadzie 2004 r. zaświadczenia o zarobkach zawierające nieprawdziwe dane. Po początkowych twierdzeniach, że takie wypełnione już zaświadczenia otrzymała od M. P., w późniejszym etapie postępowania będąc już słuchana w charakterze podejrzanej, wycofała się z tego (k. 263, 377). Niezmiennie jednak, czy to przesłuchiwana w charakterze świadka, czy też w charakterze podejrzanej bądź oskarżonej, wskazywała na oskarżonego jako osobę podpisującą przedmiotowe zaświadczenia w imieniu firmy (...). Nigdy też nie kwestionowała swojej odpowiedzialności karnej jako osoby współdziałającej w popełnieniu przestępstw będących przedmiotem rozpoznania w tej sprawie, za co została skazana prawomocnym wyrokiem z dnia 11.12.2008 r. (k. 641−644).

W tych okolicznościach na aprobatę zasługuje ocena zeznań tego świadka dokonana przez Sąd Rejonowy, jako w pełni wiarygodnych.

Natomiast zeznania Z. R. mają mniejsze znaczenie w tej sprawie, gdyż nie ma ona wiedzy o tym, czy to oskarżony faktycznie podpisywał zaświadczenia o zarobkach w listopadzie i grudniu 2004 r. Jednocześnie przyznała, że to ona sporządzała treść zaświadczeń z listopada. Nie zasługuje na aprobatę zarzut obu autorów apelacji, zwłaszcza oskarżonego, że zeznania tego świadka nie zasługują na uwzględnienie, gdyż przyznała się ona do winy dopiero po sporządzeniu stosownej opinii z zakresu badania pisma (vide opinia z k. 422−434, protokół przesłuchania w charakterze podejrzanej z k. 443−445). Wcześniej była ona bowiem przesłuchiwana w tej sprawie w charakterze świadka i nie sposób oczekiwać, aby sama wówczas dostarczyła organom ścigania dowód popełnienia przestępstwa przyznając się do wypełnienia dokumentów w postaci zaświadczeń o zarobkach nieprawdziwymi danymi.

Z treści pisemnych motywów zaskarżonego wyroku jednoznacznie wynika, wbrew zarzutom zawartym w apelacji oskarżonego, z jakich to powodów Sąd Rejonowy nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego oraz jakie zeznania świadków i dlaczego uznał je za wiarygodne. W ocenie Sądu Okręgowego brak jest zatem podstaw do uznania, że doszło do naruszenia art. 424 § 1 kpk przez sąd orzekający w I instancji.

Podniesiony w apelacji obrońcy zarzut rażącej surowości wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności, tylko częściowo zasługuje na uwzględnienie. Uwzględniając z jednej strony współdziałanie oskarżonego z innymi osobami w popełnieniu obydwu zarzucanych mu czynów, co jest okolicznością obciążającą, z drugiej strony należy mieć na uwadze niezbyt dużą kwotę wyłudzonej pożyczki. Jako okoliczność łagodzącą wymiar kary należy też uwzględnić to, że realizacja przestępstwa z grudnia 2004 r. zakończyła się na etapie usiłowania, gdyż osoba współdziałająca z oskarżonym, czyli S. R., sama wycofała z banku złożony wniosek kredytowy. W związku z tym zasadne jest w oparciu o art. 438 pkt 4 kpk złagodzenie kary oskarżonemu do 1 roku pozbawienia wolności. Dalsze łagodzenie tej kary poprzez warunkowe zawieszenie jej wykonania tytułem próby nie znajduje dostatecznych podstaw w realiach tej sprawy. K. K.już po popełnieniu przestępstw rozpoznawanych obecnie, był potem kilkukrotnie karany za różne przestępstwa, w większości kwalifikowane m. in. z art. 286 § 1 kk, w tym raz wyrokiem wydanym 1.12.2004 r. (vide dane o karalności z k. 1222−1223). Nie zachodzi zatem po jego stronie pozytywna prognoza kryminologiczna z art. 69 § 1 kk uzasadniająca pogląd, że warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności jest wystarczające dla osiągnięcia wobec oskarżonego K.celów kary, a szczególności zapobieży to jego powrotowi do przestępstwa.

W świetle powyższego stwierdzić trzeba, że obie wniesione apelacje w co do zasady nie zasługują na uwzględnienie, przyjęta przez Sąd Rejonowy kwalifikacja prawna przypisanych oskarżonemu czynów nie budzi wątpliwości i dlatego zaskarżony wyrok w pozostałym zakresie na podstawie art. 437 § 1 kpk został utrzymany w mocy.

Oskarżony nie posiada większego majątku i dlatego z mocy art. 624 § 1 kpk został on zwolniony od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

O opłacie dla obrońcy z urzędu za wykonywaną obronę w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z 26.05.1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz. U. nr 123, poz. 1058) i § 14 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 8.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348).