Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Niewińska

Sędziowie SSO Wiesław Oksiuta- spr.

SSO Krzysztof Kamiński

Protokolant Agnieszka Malewska

przy udziale Prokuratora Elżbiety Korwell

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2013 roku

sprawy M. C.

oskarżonej o czyny z art. 231 § 1 kk, art. 270 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora i obrońcę oskarżonej

od wyroku Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim

z dnia 24 kwietnia 2013 roku sygn. akt VIII K 396 / 12

I.  Zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy, uznając obie apelacje za oczywiście bezzasadne.

II.  Zasądza od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem opłaty za drugą instancję i obciąża ją pozostałymi kosztami procesu w kwocie 70 (siedemdziesiąt) złotych za postępowanie odwoławcze.

III.  Kosztami procesu w zakresie apelacji prokuratora obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

M. C. została oskarżona o to, że:

I. w dniu 4 października 2010 roku w M.jako funkcjonariusz publiczny przekroczyła swoje uprawnienia (...) M.w ten sposób, że opatrzyła imienną pieczęcią i podpisała swoim nazwiskiem zarządzenie (...) (...) M.z dnia (...)roku o powołaniu komisji przetargowej w sprawie sprzedaży nieruchomości o numerze geodezyjnym (...)o powierzchni (...), numerze geodezyjnym (...)o powierzchni (...), o numerze geodezyjnym (...)o powierzchni (...), położonym w obrębie gruntów wsi P., gm. M., nie mając do tego uprawnienia, czym działała na szkodę interesu publicznego Urzędu Gminy w M., tj. o czyn z art. 231 § 1 kk

II. w dniu 17 maja 2010 roku w M., w celu użycia za autentyczny podrobiła skierowany do Wójta Gminy M. wniosek o sprzedaż nieruchomości położonych w obrębie wsi P., gm. M. o numerach geodezyjnych (...) podpisując się na nim imieniem i nazwiskiem T. C., a następnie przedłożyła ten dokument jako autentyczny w Urzędzie Gminy w M., tj. o czyn z art. 270 § 1 kk

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2013 r w sprawie VIII K 396/12 uniewinnił oskarżoną M. C. od popełnienia czynu opisanego w punkcie I aktu oskarżenia.

Oskarżoną M. C. uznał za winną popełnienia czynu opisanego w punkcie II aktu oskarżenia i za to na podstawie art. 270 § 1 kk skazał ją na karę grzywny w wysokości 60 (sześćdziesiąt) stawek dziennych przyjmując, iż jedna stawka dzienna grzywny równoważna jest kwocie 10 (dziesięć) złotych.

Zasądził od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem opłaty i obciążył ją pozostałymi kosztami procesu.

Na podstawie przepisów art.425 § 1,2,3 k.p.k., art.444 k.p.k., zaskarżył powyższy wyrok w części dotyczącej punktu II /drugiego/ orzeczenia obrońca oskarżonej i w oparciu o przepisy art. 427 § 1, 2 kpk, art. 438 pkt 3 kpk wyrokowi temu zarzucił:

l. istnienie błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mającego wpływ na jego treść, polegającego na uznaniu i przyjęciu, że zebrany w sprawie materiał dowodowy daje podstawy do uznania winy oskarżonej M. C. popełnienia czynu określonego w przepisach art. 207 § 1 kk.,

Wskazując na powyższe, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez uniewinnienie oskarżonej od popełnienia zarzucanego jej czynu.

- ewentualnie wniósł o zmianę kwalifikacji prawnej czynu na art.270 §.2a. kk. i warunkowe umorzenie postępowania karnego na podstawie art.66 § l i 2 w zw. z art.67 § l kk. w stosunku do oskarżonej M. C., bądź umorzenie postępowania na podstawie art. 1 7 § 1 pkt 3 kpk., w zw. z art. 1 §2 kk., z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu.

W załączeniu przedłożył i wniósł o zaliczenie w poczet materiału dowodowego pełnomocnictwo z dnia 15 marca 2005 r. udzielone M. C. przez T. C../ na okoliczność udzielenia, między innymi, upoważnienia do zarządzania gospodarstwem rolnym, reprezentowania w urzędach i instytucjach państwowych, samorządowych, składania oświadczeń, pism w imieniu reprezentowanego, odbioru korespondencji/.

Natomiast prokurator na podstawie art. 425 § 1 i 2 kpk i art. 444 kpk zaskarżył powyższy wyrok w całości odnośnie czynu z pkt I z art. 231 § 1 kk , a w zakresie czynu z pkt II z art. 270 § 1 kk w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonej i na zasadzie art. 427 § 1 i 2 kpk, art. 437 § 1 i 2 kpk, art. 438 pkt 2, 3 i 4 kpk wyrokowi temu zarzucił:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść wynikający z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, a wręcz dowolności w ich ocenie, skutkujący uniewinnieniem oskarżonej M. C. od popełnienia zarzucanego czynu opisanego w pkt I aktu oskarżenia, poprzez przyjęcie, iż oskarżona M. C. nie działała na szkodę interesu publicznego, przez co nie wypełniła znamion czynu z art. 231 § 1 kk, podczas gdy wnikliwa analiza materiału dowodowego w połączeniu ze wskazaniami wiedzy i doświadczeniem życiowym prowadziła do wniosku, iż oskarżona swoim zachowaniem wypełniła znamiona przestępstwa z art. 231 § 1 kk,

2. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 4 kpk, art. 7 kpk, art. 410 kpk poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegającą na nienależytej, mało wnikliwej ocenie całokształtu materiału dowodowego, oraz zaniechaniu ponownego przesłuchania w charakterze świadka K. K. w sytuacji gdy został on przesłuchany, lecz protokół jego przesłuchania z przyczyn technicznych został utracony w toku postępowania sądowego, co doprowadziło do wydania wyroku w oparciu o częściowy materiał dowodowy, co miało wpływ na treść wyroku, podczas gdy prawidłowe procedowanie oraz właściwa ocena zgromadzonych dowodów w sprawie oparta na zasadach logicznego rozumowania oraz wskazaniach wiedzy i doświadczeniu życiowym powinna prowadzić do skazania oskarżonej M. C. za czyn z pkt I z art. 231 § 1 kk,

3. rażącą niewspółmierność kary wymierzonej za występek z pkt II z art. 270 § 1 kk, poprzez wymierzenie oskarżonej M. C. kary grzywny w wymiarze 60 (sześćdziesięciu) stawek dziennych przyjmując wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 (dziesięć) zł, podczas gdy wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu, sposób i okoliczności jego popełnienia oraz względy prewencji indywidualnej i ogólnej przemawiają za orzeczeniem kary pozbawienia wolności i surowszej kary grzywny,

Wniósł o:

1.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji lub zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonej M. C. za czyn z pkt II z art. 270 § 1 kk kary 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 3 (trzy) lata, kary grzywny w wymiarze 250 (dwustu pięćdziesięciu) stawek dziennych przyjmując wysokość jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 10 (dziesięciu) złotych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje jako oczywiście bezzasadne nie zasługiwały na uwzględnienie. Sąd Okręgowy nie podzielił ani sformułowanych w tych środkach odwoławczych zarzutów, ani argumentacji przytoczonej na ich poparcie.

Poprzedzając motywację takiego stanowiska Sądu Odwoławczego wskazać należy, iż zgodnie z art. 457 § 2 k.p.k., jeżeli sąd utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy, uznając apelację za oczywiście bezzasadną, uzasadnienie sporządza się na wniosek strony. W przedmiotowej sprawie za oczywiście bezzasadne uznane zostały dwie apelacje: obrońcy oskarżonej M. C. i prokuratora. Wniosek o sporządzenie uzasadnienia złożył jedynie obrońca oskarżonej. W związku z tym zakres uzasadnienia, Sąd Okręgowy, zgodnie z art. 423 § 1a k.p.k. w zw. z art. 457 § 2 zd. 2 k.p.k., ograniczył wyłącznie do tej części wyroku, którego wniosek dotyczył.

I tak odnosząc się do apelacji obrońcy oskarżonej wskazać należy, że zarzut w niej sformułowany, a dotyczący błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, polegającego na uznaniu i przyjęciu, że zebrany materiał dowodowy daje podstawy do uznania winy oskarżonej M. C. za popełnienie czynu określonego w art. 270§ 1 kk okazał się chybiony.

W ocenie Sądu Odwoławczego w przedmiotowej sprawie Sąd I instancji po prawidłowym przeprowadzeniu przewodu sądowego, poddał zgromadzony materiał dowodowy wszechstronnej analizie, a tok rozumowania zaprezentował w szczegółowym i przekonywującym uzasadnieniu. Ocena materiału dowodowego zaprezentowana w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku dokonana przez Sąd Rejonowy z uwzględnieniem reguł sformułowanych w art. 4, art. 7 k.p.k., jest przy tym zgodna z zasadami wiedzy, doświadczenia życiowego oraz nie zawiera błędów logicznych lub faktycznych.

Wbrew twierdzeniom skarżącego brak jest jakichkolwiek przesłanek pozwalających uznać, iż Sąd Rejonowy uchybił którejkolwiek z przewidzianych prawem karnym procesowym zasad (obowiązków) związanych z postępowaniem dowodowym, oceną dowodów i czynienia na ich podstawie ustaleń faktycznych.

Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd I instancji w oparciu o właściwie oceniony i przeanalizowany materiał dowodowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, a na jego podstawie wywiódł prawidłowe wnioski co do winy i sprawstwa oskarżonej M. C. w zakresie przypisanego jej czynu, polegającego na podpisaniu się imieniem i nazwiskiem syna na wniosku o sprzedaż nieruchomości skierowanym do Wójta Gminy M., który następnie przedłożyła jako autentyczny w Urzędzie Gminy w M..

Jak wynika z treści uzasadnienia Sąd nie zakwestionował w tej części wyjaśnień oskarżonej, ani zeznań T. C., którzy zgodnie twierdzili, że oskarżona podpisała się imieniem i nazwiskiem swojego syna na jego prośbę.

Należy podkreślić za Sądem Najwyższym, że znamiona fałszerstwa realizuje także zachowanie polegające na podpisaniu się na dokumencie mającym znaczenie prawne cudzym imieniem i nazwiskiem nawet, jeśli jest to dokonywane za zgodą takiej osoby ( wyrok SN z dnia 9 września 2010 roku VKKN 29/01 Lex 55220 ).

Nadmienić należy, że przestępstwo podrobienia może być popełnione wyłącznie z zamiarem bezpośrednim. Sprawca ma działać celem użycia sfałszowanych dokumentów jako autentycznych przez siebie lub inną osobę (por. wyrok SN z dnia 9 lutego 2004 rokuVKK194/ 03).

Niewątpliwie oskarżona M. C. podrobiony dokument złożyła w Urzędzie Gminy w M., a więc działała z zamiarem użycia tego dokumentu. Zatem nie budzi wątpliwości, że oskarżona swoim działaniem wypełniła znamiona czynu określonego w art. 270 § 1 kk.

Zdaniem Sądu Okręgowego w tym stanie rzeczy trudno jest zgodzić się z argumentacją zawartą w apelacji, a wynikającą także z wyjaśnień oskarżonej, że nie miała świadomości, iż to co wówczas robi to jest niezgodne z prawem.

Prezentowane przez oskarżoną stanowisko stanowi przyjętą linię obrony.

Nic nie stało na przeszkodzie, aby syn udzielił pełnomocnictwa matce do dokonania tej czynności. (...) (...)oskarżona powinna wiedzieć, że można podejmować działania w imieniu innej osoby tylko na podstawie pełnomocnictwa. Wprawdzie na rozprawie apelacyjnej skarżący przedłożył pełnomocnictwo pochodzące od syna, a udzielone matce do podejmowania czynności w związku z zarządzaniem gospodarstwem rolnym, reprezentowania w urzędach i instytucjach państwowych, samorządowych, składania oświadczeń, pism w imieniu reprezentowanego, odbioru korespondencji, jednak należy stwierdzić, że te pełnomocnictwo nie obejmuje czynności związanych ze składaniem podpisów przez oskarżoną za syna, na dokumentach kierowanych do instytucji, władz, co oczywiście jest niedopuszczalne i bezprawne.

Wbrew twierdzeniom skarżącego w kontekście zawartego w apelacji wniosku o zmianę kwalifikacji prawnej czynu na art. 270 § 2 kk poprzez przyjęcie wypadku mniejszej wagi i warunkowe umorzenie postępowania lub umorzenie z uwagi na znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu, to analiza uzasadnienia zaskarżonego wyroku skłania do uznania, iż przedmiotem oceny Sądu w aspekcie wymierzonej kary grzywny był także stopień społecznej szkodliwości czynu przypisanego oskarżonej. Należy podkreślić, że wypadek mniejszej wagi w najogólniejszym ujęciu to sytuacja, w której okoliczności popełnienia przestępstwa, zwłaszcza zaś przedmiotowo- podmiotowe znamiona czynu, charakteryzują się przewagą elementów łagodzących, które sprawiają, że ten czyn nie przybiera zwyczajnej postaci, lecz zasługuje na znacznie łagodniejsze potraktowanie. Okoliczności te wskazują, że czyn popełniony zabroniony nie jest na tyle niebezpieczny dla społeczeństwa oraz porządku prawnego, aby stosować w stosunku do jego zwykłe zasady odpowiedzialności. Uwzględniając w/w kryteria należy stwierdzić, że nie mają one zastosowania do oskarżonej M. C. o czym niżej.

Zdaniem Sądu Okręgowego podnoszone przez skarżącego okoliczności faktyczne dotyczące sfery motywacyjnej działania oskarżonej, czy braku szkody nie mogą prowadzić do uznania, że czyn, którego dopuściła się M. C. cechuje się atypowo niskim stopniem społecznej szkodliwości lub nieznacznym.

O znikomości społecznej szkodliwości czynu mówić można tylko, gdy ujemny ładunek jest subminimalny. Podkreślenia wymaga, iż znikomość społecznej szkodliwości musi być dwustronna w tym sensie, iż zachodzić musi zarówno po stronie przedmiotowej, jak i po stronie podmiotowej. Podstawowe elementy strony przedmiotowej czynu, to przede wszystkim rodzaj dobra, w które godzi przestępstwo, charakter i rozmiar szkody wyrządzonej czynem, a także sposób działania sprawcy. Z kolei elementy strony podmiotowej to rodzaj i stopień winy, zamiar, pobudki, motywy i cele działania sprawcy, a zatem są to okoliczności, które znamionują stosunek sprawcy do czynu, a tylko w szczególnych sytuacjach te, które dotyczą sprawcy, jak wiek, stan zdrowia, sytuacja rodzinna i majątkowa, wykształcenie, zawód.

Odnosząc te uwagi do realiów niniejszej sprawy uznać należy, iż czyn oskarżonej godził w dobro prawne w postaci wiarygodności dokumentów funkcjonujących w publicznym obrocie . Zważywszy zaś na funkcję jaką pełniła oskarżona w (...) w M.oczywistym jest, że swą osobą dawała niejako rękojmię, iż dokumenty będące w obiegu są autentyczne i rzeczywiście pochodzą od wskazanego w nich autora. Słusznie zatem wywiódł Sąd Rejonowy, że popełniając przestępstwo z art. 270 § 1 kk oskarżona nadużyła zaufania jakim została obdarzona .

Wyżej zajętego stanowiska odnośnie stopnia społecznej szkodliwości czynu nie może również przekreślać fakt, że działanie oskarżonej nie skutkowało powstaniem jakiejkolwiek szkody, zaś oskarżona działał za zgodą swego syna, a fakty zawarte w podrobionym dokumencie zostały wcześniej ustnie uzgodnione z synem.

Jak wielokrotnie podkreślano w judykaturze dla bytu przestępstwa z art. 270 § 1 kk zupełnie obojętne jest to, czy osoba, której podpis podrobiono na dokumencie, wiedziała o tym lub wyraziła na to zgodę, czy też nie. Dokument jest bowiem podrobiony wówczas, gdy nie pochodzi od osoby, w której imieniu został sporządzony. Podpisanie innej osoby jej imieniem i nazwiskiem na dokumencie mającym znaczenie prawne, nawet za zgodą tej osoby, stanowi przestępstwo z art. 270 § 1 kk. Dla bytu tego przestępstwa jest przy tym obojętne, czy ktoś poniósł przez to szkodę, czy też nie.

W konsekwencji stwierdzić należy, iż okoliczności podnoszone przez skarżącego, nie mogły mieć wpływu na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu zarzuconego oskarżonej.

Jak bowiem zauważono wyżej ocena stopnia społecznej szkodliwości czynu winna być kompleksowa, zaś dla przyjęcia stanu określonego w art. 17§1 pkt 3 kpk „znikomość” musi być dwustronna tj. zachodzić zarówno po stronie przedmiotowej, jak i po stronie podmiotowej.

Oceniając zaś ostatni aspekt zachowań M. C.Sąd Rejonowy słusznie zauważył, że oskarżona działała w sposób świadomy. Nie sposób też zakwestionować stanowiska Sądu I instancji, że jako osoba posiadająca długoletni staż pracy w (...)a ośmioletni jako pracownik (...) oskarżona powinna zdawać sobie sprawę z bezprawności swoich zachowań. Zważywszy na powyższe niewątpliwym jest bowiem, że należy oczekiwać od niej zdecydowanie większego posłuchu normom prawno-karnym, niż ma to miejsce w przypadku przeciętnego obywatela,

Nie bez znaczenia dla oceny stopnia społecznej szkodliwości było to, iż bezprawne zachowanie oskarżonej nie miało charakteru incydentalnego. Oskarżona jak wynika z akt sprawy popełniła wcześniej przestępstwo podobne z art. 270 § 1 kk i Sąd w dniu 26 lutego 2013 roku w sprawie o sygn. akt VIII K 1/13 postępowanie karne wobec M. C. warunkowo umorzył. Dopuszczając się kolejnego przestępstwa, oskarżona dała wyraz trwałego nieposzanowania dobra prawnego chronionego normą sankcjonowaną określoną w art. 270 § 1 kk. Oskarżona nie wyciągnęła pozytywnych wniosków dla siebie. W ocenie Sądu Okręgowego uwzględniając przedmiotowe i podmiotowe elementy czynu oskarżonej, postać przyświecającego jej zamiaru, a także brak przesłanek uzasadniających przyjęcie szczególnej sytuacji motywacyjnej, stwierdzić należy że czyn przypisany oskarżonej w zaskarżonym wyroku nie mógł być potraktowany jako wypadek mniejszej wagi, a w konsekwencji cechujący się znikomym stopniem społecznej szkodliwości, ewentualnie nieznacznym. Brak zatem przesłanek do umorzenia postępowania na zasadzie art. 17 § 1 pkt 3 kpk., lub do warunkowego umorzenia postępowania.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zakwestionowania rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w zakresie kary wymierzonej oskarżonej. Sąd Rejonowy orzekł najłagodniejszą karę przewidzianą w katalogu określonym w art. 270 § 1 kk, której wymiar - zważywszy na stopień społecznej szkodliwości czynu oraz stopień jej winy, a także względy wynikające z zasad prewencji indywidualnej i generalnej - z całą pewnością nie czyni kary rażąco niewspółmiernej w rozumieniu art. art. 438 pkt 4 kpk.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy nie podzielając zarzutów zawartych w apelacji, uznając wyrok za sprawiedliwy i słuszny utrzymał w mocy.

O opłacie sądowej orzeczono na mocy art. 3 ust. 1 w zw. z art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych ( Dz. U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223, z póź. zm.), zaś o pozostałych kosztach procesu za postępowanie odwoławcze na zasadzie art. 636 § 1 i 2 kpk.