Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z wniosku L. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o emeryturę

na skutek apelacji L. J.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Jeleniej Górze

z dnia 14 listopada 2012 r. sygn. Akt VII U 1144/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od wnioskodawczyni na rzecz strony pozwanej kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni L. J. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 3 sierpnia 2012 r. odmawiającej prawa do emerytury. W uzasadnieniu wskazała, że w okresie od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 22 września 1977 r. pracowała w gospodarstwie rolnym kuzyna K. Z. w L.. Ponadto dodała, że obecnie pozostaje w zatrudnieniu, a sytuacja materialna nie pozwala na rozwiązanie stosunku pracy przed nabyciem świadczenia emerytalnego.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, ponieważ wnioskodawczyni na wymagane 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych wykazała 29 lat 10 miesięcy i 29 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz nie rozwiązała stosunku pracy. Częściowe spełnienie warunków było niewystarczające do przyznania spornego świadczenia.

Wyrokiem z dnia 14 listopada 2012 r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Jeleniej Górze oddalił odwołanie wnioskodawczyni L. J. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 3 sierpnia 2012 r.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

L. J. urodzona (...), na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazała 20 lat 9 miesięcy i 18 dni pracy nauczycielskiej.

Od dnia 2 listopada 2000 r. do chwili obecnej wnioskodawczyni zatrudniona jest w Przedsiębiorstwie Produkcyjno - Handlowo-Usługowym (...) sp. z o.o. w O..

W dniu 24 lipca 2012 r. L. J. złożyła wniosek o emeryturę. Organ rentowy uwzględnił wnioskodawczyni 29 lat, 10 miesięcy i 29 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Sąd I instancji, opierając się na ustalonym w sprawie stanie faktycznym, uznał że odwołanie wnioskodawczyni nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy wskazał, że koniecznymi warunkami uzyskania emerytury nauczycielskiej są: posiadanie 30 – letniego okresu zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy nauczycielskiej, lub 25 – letniego okresu zatrudnienia, w tym 20 lat pracy w „szkolnictwie specjalnym” i rozwiązanie na swój wniosek stosunku pracy.

Sąd I instancji podkreślił, że prawo do emerytury nauczyciel nabywa po rozwiązaniu stosunku pracy, a zatem istotna jest data rozwiązania umowy o pracę. Norma prawa konkretyzuje przesłanki nabycia prawa do emerytury, zatem wykluczony jest stan, gdy bez spełniania jednej z normatywnych przesłanek strona będzie dochodziła ustalenia prawa na przyszłość. Brak jest również podstaw do ustalenia w sentencji wyroku okresów zatrudnienia, czy też innych składkowych i nieskładkowych, o ile okresy te nie rzutują na prawo do świadczenia lub jego wysokość. Sentencja wyroku powinna bowiem jedynie przyznawać świadczenie lub jego wzrost albo oddalać odwołanie od zaskarżonej decyzji organu rentowego, jeżeli brak jest podstaw do jej zmiany.

Z powyższych powodów w ocenie Sądu Okręgowego nie było celowe prowadzenie postępowania dowodowego na okoliczność ustalenia, czy wnioskodawczyni spełnia warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w wymiarze 30 lat. Przedmiotem dowodu mogą być bowiem fakty, które doprowadzą do ustalenia prawa do świadczenia. W związku z tym, że wnioskodawczyni nie rozwiązała na swój wniosek stosunku pracy, przez co nie spełniła jednej z przesłanek nabycia prawa do emerytury, to fakty dotyczące posiadania przez nią kwestionowanego stażu ubezpieczeniowego nie mogły być przedmiotem dowodu w tym postępowaniu, gdyż nie doprowadziłby do ustalenia prawa do emerytury. Oznacza to, że prowadzenie postępowania dowodowego w celu uzupełnienia brakującego stażu składkowego i nieskładkowego o okres pracy w gospodarstwie rolnym należącym do kuzyna wnioskodawczyni - K. Z. w L. od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 22 września 1977 r., w szczególności zaś przesłuchiwanie świadków w ramach pomocy prawnej na tę okoliczność, prowadziłoby do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania, które i tak w żaden sposób nie wpłynęłoby na zmianę zaskarżonej decyzji.

Wobec niespełnienia przesłanki rozwiązania stosunku pracy wnioskodawczyni nie mogła nabyć prawa do emerytury i z tego względu Sąd Okręgowy uznał jej odwołanie za niezasadne i orzekł jak w sentencji wyroku.

Powyższy wyrok zaskarżyła L. J., zarzucając mu naruszenie art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2009 Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz brak rozstrzygnięcia istotnych zarzutów, mających wpływ na jej prawo do emerytury. Nadto domagała się uwzględnienia okresu pracy w gospodarstwie rolnym od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 22 września 1977 r.

Wskazując na powyższe wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przyznanie prawa do emerytury.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja L. J. jest bezzasadna.

Zgodnie z art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) nauczyciele mający trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze, zaś nauczyciele szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich - dwudziestopięcioletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym, mogą - po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy - przejść na emeryturę.

Z kolei po myśli ust. 2a powyższego przepisu nauczyciele urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. zachowują prawo do przejścia na emeryturę bez względu na wiek, jeżeli: spełnili warunki do uzyskania emerytury, określone w ust. 1, w ciągu dziesięciu lat od dnia wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z wyjątkiem warunku rozwiązania stosunku pracy (pkt.1) oraz nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego (pkt.2). Przepis ten należy rozumieć w ten sposób, że warunki określone w art. 88 ust. 1 ubezpieczony spełnić musi do 31 grudnia 2008 r. – z wyjątkiem rozwiązania stosunku pracy, który może być rozwiązany po tej dacie.

Jak wynika z akt sprawy wnioskodawczyni od dnia 1 września 1984 r. do nadal pozostaje w zatrudnieniu na stanowisku nauczyciela gry na fortepianie w Państwowej Szkole (...) w B. (k.22 – akt emerytalnych), a od dnia 2 listopada 2000 r. do chwili obecnej jest zatrudniona również w Przedsiębiorstwie Produkcyjno - Handlowo-Usługowym (...) sp. z o.o. w O.. Z kolei organ rentowy w sprawie uznał wnioskodawczyni 29 lat 10 miesięcy i 29 dni okresów składkowych i nieskładkowych, na dzień 31 grudnia 2008 r.

Sporna kwestia sprowadzała się do ustalenia, czy wnioskodawczyni przysługuje prawo do emerytury nauczycielskiej w oparciu o art. 88 Karty Nauczyciela.

Wnioskodawczyni przyznała, że zarówno w dniu wydania zaskarżonej decyzji, jak i w toku postępowania sądowego przed Sądem I i II instancji, nie rozwiązała stosunków pracy: ani z Państwową Szkołą (...) w B., ani ze spółką (...) w O.. Natomiast jej zarzuty koncentrowały się na wskazaniu, że uwzględnienie okresów pracy w gospodarstwie rolnym pozwoli jej spełnić warunek ogólnego stażu zatrudnienia, wobec czego Sąd powinien w tym zakresie przeprowadzić postępowanie. W jej ocenie jest to istotne, gdyż przy ponownym złożeniu wniosku o emeryturę i jednoczesnym rozwiązaniu stosunku pracy, to bez poczynienia powyższych ustaleń w niniejszej sprawie, jej staż pracy nadal pozostanie nie ustalony.

Powyższe zarzuty są nietrafne. Należy bowiem zauważyć, że fakt nierozwiązania przez wnioskodawczynię stosunku pracy na swój wniosek z Państwową Szkołą (...) w B., czynił zbytecznym przeprowadzanie postępowania dowodowego celem ustalenia jej okresów zatrudnienia, w tym ustalenia okresów pracy w gospodarstwie rolnym. Rozwiązanie stosunku pracy na swój wniosek ze szkołą jest konieczną przesłanką, od której zależy prawo do emerytury nauczycielskiej. Nawet przy spełnieniu przez wnioskodawczynię warunku posiadania stażu ogólnego i tak jej odwołanie musiałoby zostać oddalone, skoro nie rozwiązała stosunku pracy ze szkołą.

Podkreślić należy, że wobec zaskarżenia przez wnioskodawczynię w sprawie decyzji odmawiającej jej przyznania prawa do emerytury nauczycielskiej, sprawa ta jest sprawą o emeryturę nauczycielską, a zatem nie było możliwe, zgodnie z żądaniami wnioskodawczyni, ustalenie jedynie, że posiada ogólny staż zatrudnienia. Rozpoznając odwołanie od decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczenia, Sąd dokonuje kontroli jej merytorycznej poprawności, biorąc pod uwagę spełnienie przez wnioskodawczynię wszystkich wymaganych przepisem przesłanek. Niemożliwe jest zatem w sprawie o emeryturę nauczycielską ustalenie jedynie okoliczności, że wnioskodawczyni legitymuje się wymaganym 30 – letnim stażem zatrudnienia w oderwaniu od pozostałych przesłanek określonych w art. 88 Karty Nauczyciela.

Wnioskodawczyni nie kwestionowała niespełnienia przesłanki rozwiązania stosunku pracy ze szkołą, nie zgadzała się jedynie z brakiem badania jej ogólnego stażu zatrudnienia. W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, że w sytuacji nierozwiązania stosunku pracy ze szkołą, wnioskodawczyni nie mogła domagać się ustalenia, czy spełnia przesłankę 30 lat okresów zatrudnienia. Przepisy prawa materialnego statuujące prawo do określonego świadczenia z ubezpieczenia społecznego mają odrębny byt prawny i jako takie regulują prawo do konkretnych świadczeń wykluczając stan, gdy bez spełniania jednej z normatywnych przesłanek strona będzie dochodziła ustalenia prawa na przyszłość.

Sąd Apelacyjny podziela w całości stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym nie jest dopuszczalne w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych wydanie wyroku ustalającego spełnienie przez ubezpieczonego niektórych warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia i przyznającego to świadczenie pod warunkiem spełnienia pozostałych warunków w przyszłości (wyrok z dnia 9 lutego 2011 r., sygn. akt I UK 262/09).

Nadto należy zauważyć, że istota decyzji organu rentowego polega na rozstrzygnięciu o prawie do konkretnego świadczenia (lub o jego wysokości) jako całości, a nie o poszczególnych elementach składających się na to prawo. Sąd stwierdzający spełnienie przez ubezpieczonego jednego lub więcej warunków powstania prawa do świadczenia, nie może ustalić tego w sentencji wyroku, przy jednoczesnym oddaleniu odwołania ubezpieczonego od niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego.

W świetle tych okoliczności pozostałe zarzuty wnioskodawczyni, w tym zarzut naruszenia art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, należy uznać za nietrafne.

Reasumując stwierdzić należy, że wnioskodawczyni nie spełnia przesłanek do nabycia prawa do emerytury nauczycielskiej z art. 88 karty Nauczyciela z uwagi na fakt nierozwiązania stosunku pracy ze szkołą, a zatem rozstrzygnięcie Sądu I instancji odpowiada prawu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w punkcie I sentencji wyroku na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację wnioskodawczyni.

Wnioskodawczyni jest stroną przegrywającą sprawę i zgodnie z art. 98 kpc jest obowiązana zwrócić stronie przeciwnej na jej żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, w tym koszty zastępstwa procesowego. Strona pozwana w sprawie była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika – radcę prawnego I. K. (k.49 – akt sprawy), która wniosła między innymi o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym od wnioskodawczyni. Wobec powyższego Sąd Apelacyjny w punkcie II wyroku w oparciu o § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349) zasądził od wnioskodawczyni na rzecz strony pozwanej kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.