Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny-Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 sierpnia 2017r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. F.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 4 lipca 2016 r., sygn. akt I C 4895/15

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla m.st. Warszawy w Warszawie, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

SSR del. Katarzyna Małysa SSO Joanna Staszewska SSO Ada Sędrowska

Sygn. akt XXVII Ca 3962/16

UZASADNIENIE

A. F. pozwem z 24 listopada 2015 r. domagała się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 46.723 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 26 listopada 2013 r. tytułem odszkodowania za spadek wartości nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) przy Al. (...) w W., w związku z narażeniem nieruchomości powoda na podwyższony poziom hałasu spowodowany oddziaływaniem akustycznym (...) im. (...) w W. w (...) Ograniczonego (...) utworzonego na mocy uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. Powód wniósł także o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu. Roszczenia swoje powód oparł na art. 129 ust. 2 oraz art. 136 ust.1 ustawy Prawo ochrony środowiska (dalej p.o.ś.).

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania podnosząc, m.in. upływ terminu zawitego, wskazanego w art. 129 ust. 4 ustawy Prawo ochrony środowiska, w czasie, którego należało zgłosić roszczenie pozwanemu. Z ostrożność procesowej pozwany odniósł się też do żądania powoda wskazując, że nie uprawdopodobnił on okoliczności mogących stanowić podstawę dla faktu wystąpienia szkody, jak również nie wykazał, jakie ograniczenia odnośnie jego nieruchomości wprowadza OOU.

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie wyrokiem z 4 lipca 2016 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 4895/15 oddalił powództwo w całości oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 2.417.00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujący stan faktyczny i przeprowadzane rozważania prawne:

Powódka jest właścicielką nieruchomości położonej W. przy Al. (...) lokal (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta o nr (...).

Uchwałą numer nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. został utworzony obszar ograniczonego użytkowania dla portu lotniczego im (...) C. w W.. W następstwie tej uchwały nieruchomość należąca do powódki znalazła się w granicach nowoutworzonego obszaru ograniczonego użytkowania. Uchwała powyższa weszła w życie w dniu 4 sierpnia 2011 roku.

W dniu 2 sierpnia 2013 r. (w piątek) powódka nadała w placówce operatora publicznego wezwanie do zapłaty z dnia 1 sierpnia 2013 r., w którym zgłosiła swoje roszczenie w trybie art. 129 ust. 4 Ustawy prawo o ochronie środowiska oraz wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 55,000 zł. Pismo to zostało doręczone pozwanemu dnia 6 sierpnia 2013 r.

Także 2 sierpnia 2013 r. powódka nadała w placówce operatora publicznego wniosek o zawezwanie do próby ugodowej. Odpis wniosku został doręczony pozwanemu w dniu 30 października 2013 r. Posiedzenie jawne odbyło się w dniu 25 listopada 2013 r., do zawarcia ugody nie doszło.

Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny na podstawie dokumentów złożonych do akt sprawy, jak również w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy o zawezwanie do próby ugodowej o sygn. IX GCo 1899/13 wskazując, iż ich wiarygodność nie była kwestionowana przez strony postępowania.

Na podstawie art. 227 k.p.c. Sąd Rejonowy oddalił wnioski dowodowe stron o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości na okoliczności wskazane w pozwie oraz biegłego z zakresu akustyki na okoliczność wskazane w odpowiedzi na pozew wskazując, iż były one zbędne do merytorycznego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a ich przeprowadzenie wydłużyłoby postępowanie oraz naraziło stronę przegrywającą sprawę na koszty.

W świetle powyższych ustaleń Sąd Rejonowy oddalił powództwo.

Sąd I instancji powołując się na art. 129 ust. 2 i ust. 4 ustawy Prawo ochrony środowiska, art. 61 § 1 k.c. oraz Uchwałę nr 76/11 Sejmiku Województwa (...), która weszła w życie 4 sierpnia 2011 r. stwierdził, że powódka do dnia 4 sierpnia 2013 r mogła zgłosić roszczenie, którego dochodziła w przedmiotowym postępowaniu. Sąd Rejonowy wskazał, że skierowanie przez powódkę wezwania do zapłaty kwoty 55.000 zł tytułem odszkodowania za zmniejszenie wartości nieruchomości położonej przy al. (...) (...) oraz złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie nie mogło zostać uznane za skuteczne wystąpienie z roszczeniem w trybie art. 129 ust. 2 p.o.ś., które określa termin zawity do zgłoszenia takiego żądania. Sąd Rejonowy zauważył, że ww. wezwani do zapłaty zostało odebrane przez pozwanego w dniu 6 sierpnia 2013 r., zaś odpis wniosku o zawezwanie do próby ugodowej został doręczony pozwanemu dopiero 30 października 2013 r., a zatem po upływie 2 lat od dnia wejścia w życie Uchwały nr 76/11 tj. po dniu 4 sierpnia 2013 r.

Wskazując na treść art. 165 § 2 k.p.c. Sąd I instancji uznał, że nie mógł on mieć zastosowania do skierowanego przez powódkę do pozwanego wezwania do zapłaty, bowiem dotyczy on terminów do czynności procesowych, zaś wystąpienie z roszczeniem nie jest czynnością procesową, lecz oświadczeniem woli. Sąd wskazał, że ww. skutek odnosił się jedynie do wniosku o zawezwanie do próby ugodowej.

Sąd Rejonowy ostatecznie stwierdził, wskazując na treść art. 129 usta. 4 p.o.ś., że roszczenie powódki wygasło. O kosztach postępowania Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.

Powyższy wyrok w całości apelacją zaskarżyła powódka zarzucając mu naruszenie:

1)  art. 227 k.p.c. w związku z art. 278 k.p.c, przez oddalenie wniosków dowodowych powoda, w tym wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania wartości nieruchomości na okoliczność określenia wysokości szkody w postaci spadku wartości nieruchomości powódki w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania ( (...)) dla lotniska im. (...)w W.,

2)  art. 328 § 2 k.p.c, przez brak należytego uzasadnienia prawnego wyroku i nie ustosunkowanie się do argumentacji prawnej strony powodowej przedstawionej w pismach procesowych w sprawie,

3)  art. 227 k.p.c. w związku z art. 299 k.p.c. poprzez nierozpoznanie wniosku zawartego na karcie 2 pozwu i niedopuszczenie dowodu z przesłuchania stron na okoliczność daty nabycia prawa własności przedmiotowej nieruchomości, okoliczności tego nabycia, zwiększenia odczuwalnego poziomu natężenia immisji związanych z działalnością pozwanego, ujemnych następstw tych immisji dla korzystania z nieruchomości, stanu nieruchomości (w tym akustyki lokalu), konieczności dokonania prac adaptacyjnych oraz spadku wartości nieruchomości,

4)  nierozpoznanie istoty sprawy poprzez oddalenie wszystkich wniosków dowodowych i wydanie wyroku bez przeprowadzenia postępowania dowodowego,

5)  art. 123 § 1 punkt 1 k.c. poprzez ustalenie w zapadłym wyroku, że mimo wniesienia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej w terminie wskazanym w art. 129 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska („p.o.ś."), czynność ta nie przerwała biegu przedawnienia,

6)  art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej poprzez jego niezastosowanie, czego konsekwencją było nierozpatrzenie sprawy.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu przed Sądami I i II instancji według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem I instancji. Ewentualnie powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości na podstawie art. 386 § 4 k.p.c i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie, bowiem wniosek skarżącej o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania okazał się trafny.

Sąd II instancji wskazuje, że zasadniczą przyczyną wydania w niniejszej sprawie orzeczenia o charakterze kasatoryjnym było podjęcie w dniu 12 maja 2017 r. przez Sąd Najwyższy uchwały o sygn. akt III CZP 7/17, zgodnie z tezą, z której wynika, iż „wniesienie do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, bez uprzedniego zgłoszenia roszczenia osobie obowiązanej do jego zaspokojenia, prowadzi do zachowania dwuletniego terminu przewidzianego w art. 129 ust. 4 ustawy z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 519) również wtedy, gdy odpis wniosku został doręczony tej osobie po upływie tego terminu” ( Legalis nr 1591537) . Zauważyć należy, że podjęcie ww. uchwały przez Sąd Najwyższy stanowi zmianę linii orzeczniczej w zakresie obliczania terminu określonego w art. 129 ust. 4 ustawy Prawo ochrony środowiska, którą Sąd Okręgowy w składzie niniejszym w pełni podziela ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 2 października 2015 r. sygn. akt II CSK 720/14, Legalis nr 1350328). Zmiana linii orzeczniczej wiąże się również z zauważoną przez ustawodawcę kwestią długości terminu wskazanego w art. 129 ust 4 cytowanej wyżej ustawy, czy też jego ewentualną niekonstytucyjnością podnoszoną przez rzecznika praw obywatelskich.

Sąd Okręgowy podkreśla, że Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały wydanej w sprawie o sygn. akt III CZP 7/17 stwierdził, iż „o przerwie biegu terminu można mówić wtedy, kiedy czynność ograniczona tym terminem nie została wykonana, lecz przed upływem terminu strony podjęły inne działania wskazujące na wolę dobrowolnego zrealizowania obowiązku, dla którego istotne znaczenie miała terminowa czynność. Jeżeli jednak w terminie wykonano czynność docelową, to czynność ta osiąga skutek, kończąc bieg terminu. (…). Istota terminu dwuletniego terminu zawitego, określonego w art. 129 ust. 4 ustawy Prawo ochrony środowiska, sprowadza się do tego, że jest on zachowany wtedy, gdy przed jego upływem właściciel nieruchomości „wystąpił z roszczeniem”. Analogiczne zastosowanie art. 123 § 1 pkt 1 k.c. do tego terminu oznacza, że dokonanie przez właściciela wspomnianej czynności, mianowicie w okolicznościach niniejszej sprawy zawezwania pozwanej do próby ugodowej, nie prowadzi, więc do przerwania biegu terminu, ale do jego zachowania. W szczególności, bowiem wspomniany termin oczywiście nie „biegnie na nowo” w rozumieniu art. 124 § 1 k.c.”.

Odnosząc powyższe stanowisko Sądu Najwyższego do stanu faktycznego ustalonego przez Sąd I instancji w przedmiotowej sprawie stwierdzić należy, że złożenie przez powódkę w dniu 2 sierpnia 2013 r. do Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej należy uznać za „wystąpienie z roszczeniem”, o którym mowa w art. 129 ust. 2 i 4 ustawy Prawo ochrony środowiska. W związku z tym Sąd Okręgowy stwierdza, że ocena prawna poczyniona przez Sąd Rejonowy w zakresie, w jakim uznała powództwo A. F., jako złożone po upływie 2-letniego terminu wynikającego z art. 129 ust. 4 ww. ustawy jest błędna.

W tym miejscu należy wskazać, że do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu I instancji nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, gdy zaniechał on zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony, bezpodstawnie przyjmując, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca roszczenie ( zob. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2017 r. sygn. akt II UZ 13/17, Lex nr 2312029 oraz z dnia 26 września 2013 r. w sprawie II Cz 411/13).

Skoro Sąd Rejonowy błędnie stwierdził, że roszczenie powódki wygasło z uwagi na treść art. 129 ust. 4 ww. ustawy i uczynił to jedyną przyczyną unicestwiającą powództwo, jednocześnie nie odnosząc się do podstaw materialnoprawnych roszczenia oraz do jego wysokości, zdaniem Sądu II instancji takie rozstrzygnięcie nie odnosiło się istoty tej sprawy. Dlatego też Sąd I instancji ponownie rozpoznając sprawę winien przeprowadzić postępowanie dowodowe, w szczególności rozważyć zasadność zgłoszonych przez powódkę wniosków dowodowych, a następnie zbadać czy roszczenie objęte pozwem zostało przez powódkę wykazane, zarówno co do zasady oraz co do wysokości.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, orzekając o kosztach instancji odwoławczej na podstawie art. 108 § 2 k.p.c.

SSR del. Katarzyna Małysa SSO Joanna Staszewska SSO Ada Sędrowska