Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 stycznia 2017 roku w sprawie z powództwa P. N. przeciwko (...)Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w pkt. 1 oddalił powództwo; w pkt. 2 zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 2.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. (wyrok k. 82, uzasadnienie k. 84 – 89v.)

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający na uznaniu przez sąd, że pozwany zaproponował poszkodowanemu wynajęcie za jego pośrednictwem pojazdu zastępczego oraz za określoną stawkę;

2.  naruszenie przepisów postępowania cywilnego, tj.:

a.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie przez sąd nie swobodnej a dowolnej oceny dowodów z naruszeniem zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, co miało wpływ na treść rozstrzygnięcia, polegające na uznaniu, że:

⚫

poszkodowany i powód poprzez nieskorzystanie z oferty pozwanej zwiększył rozmiar szkody;

⚫

niezasadne uznanie ,że uzasadniony czas trwania najmu w przedmiotowej sprawie nie powinien wynosić 32 dni;

⚫

powód nie kwestionował faktu doręczenia poszkodowanemu pisma pozwanej z dnia 3 lutego 2016 roku zawierającego ofertę najmu pojazdu zastępczego;

⚫

pozwana byłaby w stanie zorganizować dla poszkodowanego w ogóle pojazd zastępczy jak również za stawkę wskazaną przez pozwaną, na warunkach jak w umowie najmu zawartej pomiędzy powodem a poszkodowanym;

b.  art. 217 §1 i §2 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że powód nie podjął we właściwych czasie inicjatywy dowodowej w zakresie w zakresie zasadności trwania najmu pojazdu w wymiarze 32 dni oraz wysokości zastosowanej stawki najmu, w kwocie 250,00 zł netto;

c.  art. 217 §2 k.p.c. w związku art.207 §6 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie skutkujące przejęciem, że wnioski dowodowe zgłoszone w piśmie procesowym z dnia 14 grudnia 2016 roku są spóźnione, że strona powodowa nie uprawdopodobniła, że uwzględnienie tych dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy oraz, że potrzeba ich powołanie wynikła z odpowiedzi na pozew;

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

a.  art. 361 §1 i §2 k.c., art.363 §1 i §2 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie skutkujące uznaniem przez sąd pierwszej instancji, że:

⚫

uzasadniona stawka dobowa najmu powinna wynosić jedynie 159,57 zł, jedynie na podstawie gołosłownej deklaracji pozwanej a nie 250,00 zł netto;

⚫

załączone niekwestionowane przez pozwaną do pozwu cenniki wypożyczalni oferujących pojazdy zastępcze nie przedstawiają cen rynkowych na rynku lokalnym dla poszkodowanego;

⚫

skoro poszkodowany nie naprawił pojazdu to powodowi, nabywcy wierzytelności, nie przysługuje roszczenie o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego;

b.  art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie skutkujące przyjęciem, że ciężar udowodnienia faktu, że stawka stosowana przez powoda w tej sprawie nie mieściła w się w stawkach występujących na rynku lokalnym poszkodowanego lub, że rażąco odbiegała od cen występujących na rynku lokalnym, nie spoczywał na pozwanej:

⚫

poprzez uznanie, że powód powinien wykazać okoliczności, które miały wskazywać na niedostarczenie poszkodowanemu pisma z dnia 3 lutego 2016 roku z propozycją najmu, skoro z tego faktu to pozwany wywodził korzystne dla siebie skutki prawne (a fakt poinformowania poszkodowanego przez stronę pozwaną o możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego strona powodowa zakwestionowała w pierwszym zdaniu uzasadnienia pisma procesowego z dnia 14 grudnia 2016 roku, gdyż brak jest w aktach szkody oraz materiale dowodowym potwierdzenia nadanie tego pisma, nie ma również wiadomości e-mail potwierdzającej wysłanie tego pisma na CD załączonych przez pozwaną);

⚫

poprzez uznanie, że powód nie udowodnił ani nie uprawdopodobnił, że pismo z dnia 3 lutego 2016 roku nie zostało doręczone poszkodowanemu, skoro z oświadczenia poszkodowanego z dnia 12 kwietnia 2016 roku (pismo k.23) wynika, że druki zgłoszenia szkody zostały mu wysłane dopiero wraz prośbą o ich wypełnienie dnia 29 lutego 2016 roku (dowód e-mail pozwanej z dnia 29 lutego 2016 roku), które miały być dostarczone jak wynika z pisma 3 lutego 2016 roku wraz cennikiem stawek najmu oferowanych przez pozwanego.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, a ponadto o zasądzenie kosztów procesu od pozwanej na rzecz powoda wg norm prawem przepisanych.

Dodatkowo apelujący wniósł o rozpoznanie w trybie art. 380 k.p.c. postanowienia sądu o oddaleniu wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego oraz o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadka M. K. (1) na okoliczności wskazane w piśmie powoda z dnia 14.12.2016r. i wniósł o dopuszczenie w postępowaniu odwoławczym dowodu z zeznań tego świadka.

(apelacja k. 98 – 112)

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych. (odpowiedź na apelację k. 123 – 127)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się w części uzasadniona.

Zarzuty sformułowane w apelacji zmierzały do zakwestionowania faktu doręczenia poszkodowanemu przez pozwaną propozycji najmu pojazdu zastępczego oraz dokonanej w związku z tym oceny zasadności roszczenia.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do podniesionego przez powoda zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych należy wskazać, że jest on trafny. Sąd pierwszej instancji błędnie ustalił, że pozwana zadeklarowała gotowość zorganizowania usługi najmu pojazdu zastępczego za dzienną stawkę uzależnioną od jego klasy w sytuacji, gdy uszkodzenia pojazdu uniemożliwiają jego dalszą eksploatację i konieczny jest najem pojazdu zastępczego. Tym samym Sąd Rejonowy wysnuł błędne wnioski ze zgromadzonego materiału dowodowego, co stanowi naruszenie art. 233 §1 k.p.c.

Przede wszystkim błędnie uznał Sąd Rejonowy za niekwestionowany i w konsekwencji przyznany przez pozwanego fakt dostarczenia poszkodowanemu pisma z dnia 3 lutego 2016 roku. Zasadnie apelujący podniósł, że w piśmie procesowym z dnia z dnia 14 grudnia 2016 roku pełnomocnik powoda zakwestionował fakt, że pozwany zaproponował poszkodowanemu wynajęcie samochodu zastępczego i podniósł, że pismo z dnia 3 lutego 2016r. nie znajduje potwierdzenia, że zostało dostarczone do poszkodowanego (k.64 odwr.). Należy dodać, że – jak słusznie zauważył apelujący – Sąd Rejonowy postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 22 grudnia 2016r. oddalił na podstawie art. 217 § 2 k.p.c. wnioski dowodowe powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. K. i dowodu z opinii biegłego, ale nie pominął twierdzeń zawartych w w/w piśmie procesowym powoda.

W konsekwencji trafnie skarżący zarzucił, że pozwana wbrew spoczywającemu na niej ciężarowi dowodu, stosownie do treści art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. nie udowodniła dostarczenia poszkodowanemu pisma z dnia 3 lutego 2016 roku (k. 57 – 58). Skoro pozwana wywodziła z tego faktu skutki prawne, to powinna wykazać doręczenie wskazanego pisma wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi. Tymczasem pozwana ograniczyła się wyłącznie do twierdzenia, że przedmiotowe pismo zostało przekazane poszkodowanemu w toku postępowania likwidacyjnego. Słusznie zauważa skarżący, że dowód doręczenia tego pisma nie znajduje się także w aktach szkody dostarczonych przez pozwaną na nośniku elektronicznym.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy modyfikuje ustalenia sądu pierwszej instancji i ustala, że pozwana nie doręczyła poszkodowanemu pisma z dnia 3 lutego 2016 roku, a tym samym nie otrzymał on propozycji najmu pojazdu zastępczego za określoną dzienną stawkę uzależnioną od jego klasy.

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji i przyjmuje je za własne.

Sformułowane przez powoda zarzuty w odniesieniu do postępowania dowodowego przed sądem pierwszej instancji, polegające na naruszeniu art. 217 §1 i §2 k.p.c. oraz art. 217 §2 w zw. z art. 207 §6 k.p.c. Sąd Okręgowy uznał za chybione.

Wnioski dowodowe o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka M. K. (1) oraz z opinii biegłego sądowego ds. mechaniki pojazdowej powód złożył w piśmie procesowym z dnia 12 grudnia 2016 roku nadanym dnia 14 grudnia 2016 roku (pismo k. 64 – 68, data stempla k. 74). Wskazane pismo zostało doręczone do sądu dnia 19 grudnia 2016 roku, tj. na trzy dni przed terminem wyznaczonej rozprawy, a stanowiło odpowiedź na twierdzenia zawarte w odpowiedzi na pozew, złożonej dnia 23 czerwca 2016 roku (pismo k. 44 – 46a, data stempla k. 62).

Uwzględniając całokształt okoliczności niniejszej sprawy, w ocenie Sądu Okręgowego nie doszło do naruszenia przepisów wskazanych przez skarżącego. Niewątpliwie złożone wnioski dowodowe należało ocenić jako spóźnione. Pomimo braku zobowiązania sądu do złożenia dalszych pism przygotowawczych, to strony w procesie cywilnym zgodnie z art. 6 §2 k.p.c. obowiązane są przytaczać wszystkie okoliczności faktyczne i dowody bez zwłoki, aby postępowanie mogło być przeprowadzone sprawnie i szybko. Przeprowadzenie przedmiotowych dowodów skutkowałoby koniecznością odroczenia terminu rozprawy, co doprowadziłoby do nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu sprawy. A zatem sąd pierwszej instancji słusznie oddalił wnioski dowodowe powoda na podstawie art. 217 §2 k.p.c.

Podobne wnioski dowodowe skarżący sformułował w apelacji. W ocenie Sądu Okręgowego należało je oddalić, bowiem stosownie do treści art. 381 k.p.c. sąd drugiej instancji może pominąć nowe dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji. Nie ulega wątpliwości, że w świetle przedstawionych okoliczności postępowania przed sądem pierwszej instancji skarżący nie złożył przedmiotowych wniosków dowodowych we właściwym czasie. Tym samym w postępowaniu przed sądem drugiej instancji nie było podstaw do uzupełnienia postępowania dowodowego w tym zakresie.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 233 §1 k.p.c. w zakresie ustalenia uzasadnionego czasu trwania najmu pojazdu zastępczego należało uznać go w znacznej części za chybiony.

Istota ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wynikająca z art. 822 k.c. sprowadza się do tego, że zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za te szkody ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której zawarta została umowa ubezpieczenia. Uregulowania szczególne dotyczące odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawiera ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 2060, z późn. zm.).

Utrwalone w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych jest stanowisko, że dla ustalenia pojęcia szkody ubezpieczeniowej należy sięgać do odpowiednich regulacji zawartych w Kodeksie cywilnym.

Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia szkody, a w doktrynie definiuje się je niejednolicie. Tym niemniej za przeważające należy uznać stanowisko, zgodnie z którym szkoda majątkowa to różnica między stanem majątkowym poszkodowanego, który powstał po nastąpieniu zdarzenia powodującego uszczerbek, a stanem jaki by istniał, gdyby to zdarzenie nie nastąpiło. Z kolei w orzecznictwie Sądu Najwyższego pojęcie szkody zostało zdefiniowane jako uszczerbek w prawnie chronionych dobrach majątkowych, wyrażający się w różnicy między stanem tych dóbr, jaki istniał i jaki następnie mógłby istnieć w ramach normalnej kolei rzeczy, a stanem jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę polegającą na uszczupleniu aktywów lub zwiększeniu pasywów.

Dla ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela należy stwierdzić istnienie szkody w rozumieniu art. 361 §1 k.c. uwzględniając wykładnię pojęcia szkody prezentowaną w orzecznictwie oraz określić granice obowiązku naprawienia szkody wyznaczone przez normalny związek przyczynowy między zdarzeniem wywołującym uszczerbek a szkodą.

Podsumowując nie ulega wątpliwości, że w skład szkody ubezpieczeniowej wchodzą wydatki i koszty związane ze zdarzeniem wywołującym szkodę. Tym samym odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego (uchwała SN z dnia 17 listopada 2011 roku, sygn. akt: III CZP 5/11).

W przedmiotowej sprawie ocena zakresu odpowiedzialności pozwanej w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego wymaga uwzględnienia faktu niewykonania naprawy uszkodzonego pojazdu. Tym samym uzasadniony czas trwania najmu pojazdu zastępczego nie może być oparty na hipotetycznie ustalonym czasie jego naprawy. Z drugiej strony sposób rozliczenia szkody przez ubezpieczyciela, niekwestionowany przez poszkodowanego, w ocenie Sądu Okręgowego wyklucza odpowiedzialność pozwanej za najem pojazdu zastępczego po dacie wypłaty odszkodowania, jeśli poszkodowany nie podjął czynności zmierzających do naprawy uszkodzonego pojazdu.

Wobec powyższego, biorąc pod uwagę fakt gotowości do wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela w dniu 25 lutego 2016 roku potwierdzonego w piśmie ubezpieczyciela z dnia 12 kwietnia 2016 roku (k. 10 – 11 oraz 55v.), uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego wyniósł 21 dni (tj. od 5 lutego 2016 roku do 25 lutego 2016 roku). Żądanie zapłaty za dalszy okres najmu pojazdu zastępczego było nieuzasadnione. Należy bowiem wziąć pod uwagę treść znajdującego się w aktach sprawy pisma poszkodowanego M. K. (1) do pozwanego z dnia 12 kwietnia 2016r. (k.23). W piśmie tym poszkodowany oświadczył, że „po otrzymaniu kosztorysu dnia 25.02.2016r., po dodatkowych oględzinach, mechanik, który miał dokonywać naprawy poinformował mnie, że za kwotę przyznaną od (...) nie ma możliwości doprowadzenia pojazdu do stanu sprzd szkody. Wtedy zdecydowałem samochodu nie naprawiać tylko sprzedać, natomiast auto zastępcze wynajmowałem na przysługujący mi okres, w którym mój pojazd mógłby zostać naprawiony”. W takim stanie rzeczy, skoro poszkodowany w dniu 25 lutego podjął decyzję, że nie będzie naprawiał pojazdu, to winien niezwłocznie zakończyć umowę najmu pojazdu zastępczego. Roszczenie bowiem o naprawienie szkody, wynikającej z konieczności najmu pojazdu zastępczego jest uzasadnione tylko wówczas, gdy najem ten był konieczny i niezbędny w okresie naprawy uszkodzonego pojazdu, albo do zrealizowania zakupu nowego pojazdu w przypadku szkody całkowitej. Skoro poszkodowany zdecydował się nie naprawiać pojazdu, jak również nie wykazał, że w zamian niezwłocznie kupił inny pojazd, to nie może domagać się od pozwanego zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego za hipotetyczny okres naprawy pojazdu.

Ustalając stawkę czynszu najmu pojazdu zastępczego Sąd Okręgowy oparł się na twierdzeniach powoda wykazanych fakturą VAT nr (...) z dnia 7 marca 2016 roku (k. 14).

Słusznie podniósł skarżący, że stosownie do treści art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. nie był zobowiązany do wykazania okoliczności, że stosowana stawka czynszu najmu pojazdu zastępczego jest rażąco wygórowana i nie mieści się w zakresie stawek stosowanych na rynku lokalnym. To pozwana, kwestionując zastosowaną stawkę czynszu najmu powinna wykazać dostępnymi środkami dowodowymi wskazane okoliczności. Tym samym, na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego podstawą ustalenia rozmiaru szkody stosownie do treści art. 361 §1 k.c. była stawka wskazana przez powoda w kwocie 307,50 zł brutto.

Wysokość odszkodowania należnego odszkodowania z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego Sąd Okręgowy ustalił na kwotę 6.457,50 zł (307,50 zł x 21 dni). Biorąc pod uwagę, że pozwana wypłaciła z tego tytułu odszkodowanie w kwocie 3.191,40 zł, Sąd Okręgowy zasądził różnicę tych kwot.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 386 §1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok poprzez zasądzenie kwoty 3.266,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 28 marca 2016 roku do dnia zapłaty oraz oddalenie powództwa w pozostałej części.

O odsetkach Sąd Okręgowy rozstrzygnął na podstawie art. 481 §1 k.c. Powód wezwał pozwaną do zapłaty pismem z dnia 9 marca 2016 roku nadanym dnia 10 marca 2016 roku (wezwanie do zapłaty k. 15, potwierdzenie nadania k. 16). Uwzględniając czas niezbędny na doręczenie przesyłki oraz określony w wezwaniu, czternastodniowy termin na zapłatę Sąd Okręgowy uznał, że zasadne jest naliczanie ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia 28 marca 2016 roku do dnia zapłaty. Wówczas świadczenie dochodzone przez powoda było wymagalne, a pozwana pozostawała w opóźnieniu z jego spełnieniem.

W związku ze zmianą merytorycznego rozstrzygnięcia konieczna okazała się zmiana rozstrzygnięcia o kosztach procesu przed sądem pierwszej instancji. Sąd Okręgowy rozstrzygnął o tych kosztach zgodnie z zasadą stosunkowego ich rozliczenia wynikającą z art. 100 k.p.c. uwzględniając dyspozycje art. 98 §2 k.p.c. oraz art. 98 §3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Powód wygrał proces w 49%. Powód poniósł koszty w kwocie 2.750,00 zł, na którą składa się opłata sądowa od pozwu w kwocie 333,00 zł, opłata skarbowa za złożenie odpisu pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika ustalone stosowanie do wartości przedmiotu sporu na podstawie §2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804, w brzmieniu obowiązującym przed 27 października 2016 roku) w kwocie 2.400,00 zł, zaś pozwana w kwocie 2.417,00 zł. Łącznie koszty procesu wyniosły 5.167,00 zł.

Powód powinien ponieść koszty w kwocie 2.635,00 zł (5.167,00 zł x 51%), a pozwana w kwocie 2.532,00 zł (5.167,00 zł x 49%). A zatem pozwana winna zwrócić powodowi tytułem kosztów procesu kwotę 115,00 zł.

Na podstawie zaś art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda w pozostałym zakresie.

Rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy oparł się na wskazanych powyżej przepisach prawa. Powód wygrał postępowanie apelacyjne w 49%. Powód poniósł koszty w kwocie 1.233,00 zł, na którą składają się opłata sądowa od apelacji w kwocie 333,00 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika ustalone stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia na podstawie §2 pkt 4 w zw. z §10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804, z późn. zm.) w kwocie 900,00 zł, a pozwany w kwocie 900,00 zł stanowiącej wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika ustalone stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia na podstawie §2 pkt 4 w zw. z §10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804, z późn. zm.). Łącznie koszty postępowania apelacyjnego wyniosły 2.133,00 zł.

Powód powinien ponieść koszty w kwocie 1.088,00 zł (2.133,00zł x 51%), a pozwany w kwocie 1.045,00 zł (2.133,00 zł x 49%). A zatem pozwana winna zwrócić powodowi tytułem kosztów procesu kwotę 145,00 zł.