Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2017 roku

Sąd Okręgowy w Olsztynie VI Wydział Cywilny Rodzinny w składzie:

Przewodniczący: SSO Waldemar Pałka

Sędziowie: SO Elżbieta Schubert (spr.)

SSR del. do SO Ada Wacław

Protokolant: po sekr. sąd. Urszula Szydło

po rozpoznaniu w dniu 27 września 2017 roku w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa małoletnich W. J. i O. J. reprezentowanych przez matkę A. J.

przeciwko R. J.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 8 maja 2017 roku

sygn. akt III RC 74/17

1.  oddala obie apelacje;

2.  koszty procesu za instancję odwoławczą między stronami wzajemnie znosi.

UZASADNIENIE

Przedstawicielka ustawowa małoletnich powódek W. J. i O. J. wniosła o podwyższenie alimentów należnych małoletnim od ich ojca – pozwanego R. J. do kwoty po 1100 zł na rzecz każdej z małoletnich. Wniosła również o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu powództwa wskazała, że alimenty na rzecz małoletnich ustalone zostały wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 12 grudnia 2012 roku sygn. akt VIRC1208/12 na kwoty po 600 zł miesięcznie na rzecz małoletniej O. i po 500 zł miesięcznie na rzecz małoletniej W.. Wskazała, że alimenty w ustalonej dotychczas wysokości są niewystarczające jako udział ojca w ich utrzymaniu. Sytuacja materialna matki małoletnich jest trudna – od lutego 2016 roku pozostawała ona na zasiłku dla bezrobotnych, aktywnie poszukuje zatrudnienia, jednak jej możliwości podjęcia pracy ogranicza konieczność opieki nad małoletnią W., która uczy się w systemie dwuzmianowym. Wskazała, że jej miesięczne zobowiązania wynoszą 1731 zł. Podała, że nie może ona zaspokoić potrzeb małoletnich w zakresie opłat na wyjście do kina czy też wpadkowych opłat za leki. Podała, że do czasu, kiedy partnerka pozwanego nie zaszła w ciążę, pozwany kupował małoletnim odzież i inne potrzebne rzeczy, teraz tego nie robi.

Pozwany R. J. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódek kosztów procesu według norm przepisanych. Podniósł, że małoletnie przez jeden tydzień w miesiącu przebywają pod jego opieką. Wskazał, że pracuje w N.. Jego dochód to około 9.000 zł – 10.000 zł miesięcznie. Pracuje przez trzy tygodnie w każdym miesiącu. Umowa o pracę na terenie N.wygasa z końcem września 2017 roku. Pozwany zamierza podjąć pracę w Polsce z uwagi na zmieniającą się jego sytuację osobistą – partnerka pozwanego w lutym 2017 roku urodziła ich wspólne dziecko. Dochody partnerki pozwanego to około 2000 zł netto. Pozwany wskazał, że ponosi wszelkie opłaty za mieszkanie, w którym mieszka, opłaca ubezpieczenie małoletnim, kupił im laptopa i telefon. Wyremontował mieszkanie, w którym zamieszkuje – miedzy innymi urządził córkom pokój. Na ten cel spożytkował oszczędności i dodatkowo zaciągnął kredy w wysokości 20.000 zł. W związku z narodzinami kolejnego dziecka poniósł wydatki w wysokości 5000 zł.

Wyrokiem z dnia 8 maja 2017 r., Sąd Rejonowy w Olsztynie podwyższył alimenty zasądzone od pozwanego R. J. na rzecz małoletnich O. i W. J. z z kwoty po 600 zł miesięcznie na rzecz małoletniej O. i po 500 zł miesięcznie na rzecz małoletniej W. do kwoty po 700 zł na rzecz O. i po 600 zł na rzecz W..

Sąd Rejonowy ustalił, że małoletnie O. J. ur. (...) i W. J. ur. (...) są córkami A. J. i R. J.. Alimenty na rzecz małoletnich zostały ustalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 12 grudnia 2012 roku w sprawie VIRC 1208/12 na kwoty po 600zł miesięcznie na rzecz O. J. i po 500 zł miesięcznie na rzecz małoletniej W. J.. W tamtym okresie matka małoletnich pracowała w C.Sp.z o.o. , osiągając wynagrodzenie w wysokości 2000 zł miesięcznie. Opłacała stancję, gdzie mieszkała z małoletnimi po 1100 zł miesięcznie. Pozwany pracował wówczas w H., a jego opłaty wynosiły około 820 zł miesięcznie. O. cierpiała na zapalenie skóry i astmę oskrzelową. Małoletnia W. uczęszczała do przedszkola, za które opłata wynosiła około 400-500 zł miesięcznie.

A. J. mieszka nadal z córkami. Nie pracuje - poszukuje pracy. Uprzednio pracowała od godz. 7.00 do 15.00 w C.do 2014r. Zarabiała około 2.100-2.300 zł miesięcznie. W 2014r . matka małoletnich zaszła w ciążę i od lutego 2014 roku była na zwolnieniu. Dziecko A. J. zmarło krótko po porodzie. Przedstawicielka ustawowa przebywała następnie na zasiłku chorobowym, rehabilitacyjnym a później na zasiłku dla bezrobotnych - do marca bieżącego roku. A. J. mieszka z córkami na stancji za którą płaci 1100 zł miesięcznie, dodatkowe opłaty wynoszą 750 zł miesięcznie. Przedstawicielka ustawowa małoletnich oraz małoletnie powódki są zdrowe. O. J. nie choruje już na AZS i astmę, chodzi do gimnazjum i bierze udział w odpłatnych zajęciach tanecznych. Koszt tych zajęć w wysokości 100 zł pokrywa pozwany. Pozwany opłacił również obóz taneczny dla małoletniej. W. J. chodzi do trzeciej klasy szkoły podstawowej i uczęszcza na darmowe zajęcia lekkoatletyczne. Obecnie przedstawicielka ustawowa musi ponieść zwiększone wydatki związane komunią małoletniej W.. Opłaciła już 800 zł za przyjęcie komunijne. Zadłużyła się w tym celu u swojego ojca. Małoletnie powódki są u ojca co 3-4 tygodnie na okres 7 dni. Pozwany w ostatnim okresie kupił jednej z córek buty za 100 zł. Pozwany w zeszłym roku dla starszej córki kupił wyprawkę.

Pozwany R. J. mieszka z partnerką oraz ich wspólną małoletnią córką ur. (...). Pozwany, jego partnerka i małoletnie dziecko są zdrowi. Pozwany obecnie pracuje w Niemczech, ma umowę zawartą ma z polską firmą. Osiąga dochód w wysokości około 9.000-10.000 złotych netto. Miesięczne wydatki, które ponowi pozwany wynoszą 1565 euro, w tym opłata za zajęcia taneczne córki. W 2016r. opłacił małoletniej obóz w K. - 1200 zł. W tym roku też opłaci córce taki obóz kwotą 1200 zł. Pozwany zaciągnął kredyt na kwotę 20.000 zł na remont mieszkania. Partnerka pozwanego obecnie jest na urlopie macierzyńskim, otrzymuje świadczenia w wysokości 1600 zł. Pozwany będzie pracował w N. do września 2017 roku – tak zawartą ma umowę. Po tym czasie chce podjąć pracę w Polsce. W czasie pobytu małoletnich u pozwanego ten ponosi wszelkie koszty związane z ich utrzymaniem. Zabiera córki na wakacje. Małoletnie spędzają z ojcem miesiąc wakacji i tydzień ferii. Pozwany nie ma oszczędności. Pozwany spłaca zasiłek nienależnie pobrany w H. na dzieci. Pozwany posiada samochód marki M. rocznik 2004.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie jedynie w niewielkiej części. Dokonując oceny zasadności powództwa odniósł się do treści art. 135 kro, który stanowi, że ustalając wysokość świadczeń alimentacyjnych należy brać pod uwagę usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe zobowiązanego. Natomiast zgodnie z art. 138 kro, będącego podstawą prawną dochodzonego roszczenia, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Sąd Rejonowy dokonał oceny zmiany stosunków po stronie zobowiązanego oraz uprawnionych od czasu orzeczenia wydanego przez Sąd Okręgowy w Olsztynie w zakresie obowiązku alimentacyjnego ze stanem istniejącym w czasie orzekania przez Sąd Rejonowy.

W ocenie Sądu Rejonowego nastąpił wzrost potrzeb małoletnich powódek w okresie ostatnich prawie 5 lat, co uzasadniało podwyższenie dotychczasowej wysokości świadczeń alimentacyjnych, wzrosły choćby koszty związane z wyżywieniem małoletnich, zakupem odpowiedniej odzieży, obuwia, zapewnienia małoletnim odpowiednich do wieku rozrywek, pomocy edukacyjnych, zajęć pozalekcyjnych.

Podzielił też stanowisko przedstawicielki ustawowej, iż na zaspokojenie aktualnych usprawiedliwionych potrzeb jej dzieci potrzebne są wyższe kwoty, niż alimenty płacone dotychczas przez pozwanego. Jednakże nie było to w ocenie Sądu wzrost tak znaczny, jak wskazuje to matka małoletnich. Jednocześnie wskazał, iż to nie jedynie matka ponosi bieżące trudy i koszty wychowania dzieci. Małoletnie przez jeden tydzień każdego miesiąca przebywają u ojca i w tym czasie to ojciec sprawuje nad nimi opiekę i zaspokaja ich potrzeby, który to fakt należało uwzględnić przy ustalaniu świadczeń alimentacyjnych.

Sąd Rejonowy sytuację materialną i życiową matki małoletnich powódek ocenił na nieco gorszą niż w czasie orzekania o wysokości obowiązku alimentacyjnego. W ocenie Sądu I instancji możliwości zarobkowe matki małoletnich się nie zmieniły i może podjąć zatrudnienie a fakt, że małoletnia W. uczęszcza do szkoły na dwie zmiany nie może jej ograniczać.

Również zadaniem Sądu sytuacja zarobkowa pozwanego w ostatnich pięciu latach nie uległa radykalniej zmianie. Jednak z uwagi na to, że obecnie pozwany ma jeszcze jedno dziecko zwiększyły się jego wydatki. Podkreślił, że pozwany poza alimentami łoży na utrzymanie córek, przy tym opłaca wypoczynek letni małoletniej W. oraz zajęcia taneczne.

Małoletnia O. nie ma już problemów zdrowotnych, a W. nie chodzi do odpłatnego przedszkola.

W konsekwencji Sąd Rejonowy uznał, że wskazane jest podwyższenie alimentów w kwocie po 100 zł dodatkowo, w stosunku do obecnej kwoty alimentów, na rzecz każdej z małoletnich. Jednocześnie wskazał, że nie można przyjąć, by obowiązek alimentacyjny matki małoletnich wykonywany mógłby być jedynie poprzez osobiste starania matki, a to chociażby z uwagi na wiek dziewczynek.

Konsekwencją częściowego uwzględnienia roszczeń powódki było oddalenie powództwa w pozostałym zakresie w pkt. III wyroku.

Od wyroku Sądu Rejonowego apelację wniosły powódki, zaskarżając wyrok w części oddalającej powództwo. Zarzuciły Sądowi I Instancji naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, a także sprzeczność ustaleń Sądu ze zgromadzonym materiałem dowodowym oraz naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 135 § w kro oraz art. 138 kro. Tym samym wniosły o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz każdej z powódki podwyższonych alimentów w wysokości po 1100 zł miesięcznie, płatnych z góry do rąk matki powódek w terminie do dnia 15. Każdego miesiąca poczynając od 1 maja 2017 r. wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat. Powódki wniosły tez o wzajemne zniesienie kosztów postępowania odwoławczego.

W uzasadnieniu podniosły, że Sąd Rejonowy bezpodstawnie stanął na stanowisku, że matka powódek nie ma mniejszych możliwości zarobkowych niż w czasie orzekania rozwodu. Podały, iż matka małoletnich w chwili obecnej nie pobiera żadnych świadczeń, pomimo aktywnego poszukiwania pracy ma problemy z podjęciem zatrudnienia i nie jest w stanie pokryć kosztów opiekunki, która miałaby zajmować się jej młodszą córką w związku z jej dwuzmianowym systemem nauczania szkolnego. Powódki wskazały, że w związku z tym, że to matka ma pod opieką małoletnie przez 3 tygodnie, a ojciec jedynie przez tydzień, to właśnie pozwany winien w większym stopniu niż matka powódek partycypować w kosztach utrzymania małoletnich. Powódki podały, że Sąd I Instancji niesłusznie uznał jakoby pozwany z uwagi na swoją sytuację osobistą oraz możliwości zarobkowe nie był w stanie płacić więcej niż kwoty zasądzone w łącznej wysokości po 1300 zł miesięcznie. Powódki wskazały, że podwyższona o 100 zł miesięczna kwota alimentów na każdą z małoletnich nie pozwoli na pełniejsze zaspokojenie ich potrzeb, jest to kwota nieadekwatna w stosunku do usprawiedliwionych potrzeb powódek jak i możliwości zarobkowych pozwanego. Zdaniem powódek kwota zasądzona tytułem alimentów powoduje przerzucenie ciężaru utrzymania małoletnich w znacznej części na matkę, podczas gdy ona swój obowiązek alimentacyjny w znacznej mierze wypełnia poprzez osobiste starania.

Od wyroku Sądu Rejonowego apelację wniósł również pozwany, zaskarżając go w części podwyższającej alimenty po 100 zł na każdą z małoletnich oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach. Pozwany zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 kpc poprzez dokonanie sprzecznej z zasadami logicznego rozumowania oraz dowolnej zamiast swobodnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego. Pozwany podkreślił również sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającą na ustaleniu, że usprawiedliwione potrzeby małoletnich powódek uległy zmianie, a pozwany posiada zdolność finansową wystarczającą do płacenia alimentów na rzecz małoletnich w kwocie ustalonej zaskarżonym wyrokiem. Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie I i II poprzez oddalenie powództwa w całości oraz w punkcie V poprzez jego uchylenie.

W uzasadnieniu wskazał, że matka małoletnich powódek nie udowodniła zwiększonych potrzeb dzieci, a wysokość alimentów dotychczas płaconych przez pozwanego w zupełności wystarczają na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb małoletnich. Wskazał, że raz na miesiąc, przez tydzień sprawuje bezpośrednią opiekę nad powódkami ponosząc w tym okresie wszelkie związane z tym wydatki. Podkreślił, że ponosi również wydatki dodatkowe, związane z zakupem podręczników szkolnych dla powódek, odzieży, koszt uczestnictwa w obozie w K., koszt udziału w zajęciach tanecznych, wyjścia do kina, basen, polisy ubezpieczeniowe. Pozwany wskazał, że sytuacja powódek od czasu orzekania w przedmiocie alimentów się polepszyła, nie ponoszą już kosztów związanych z uczęszczaniem do przedszkola oraz leczeniem Małoletniej O.. Pozwany podał, że aktualnie podręczniki do szkoły są darmowe. Wskazał, że w maju br. wpłacił część kwoty należnej za uczestnictwo córki O. w letnim obozie tj. 500 zł, kupił córce laptopa oraz wyprawił jej przyjęcie związane z przystąpieniem do komunii. Pozwany wskazał na okoliczności, które w ocenie pozwanego nie uprawniają matki powódek do żądania podwyższenia alimentów. Podał, że matka małoletnich znajduje się w dobrej kondycji finansowej, spłaca kredyt, utrzymuje dwa samochody, stać ją na zagraniczny wyjazd do Hiszpanii w celach wypoczynkowych. Pozwany wskazał, że aktualnie mieszka za granicą, ale w związku ze zmianą sytuacji rodzinnej w październiku 2017 r. zamierza wrócić do kraju. Podkreślił, że w Polsce nie znajdzie zatrudnienia za kwotę odpowiadającą dotychczasowym dochodom. Podał również, że nie posiada żadnych oszczędności, a w związku z narodzinami kolejnego dziecka poniósł wydatki rzędu 7000 zł na zakup wyprawki.

Strony w odpowiedzi na apelację wniosły o oddalenie apelacji przeciwnika procesowego w całości, zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz przedstawiły swoje stanowiska, które zostały opisane w apelacjach stron.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódek oraz pozwanego jest niezasadna.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że w ocenie Sądu Okręgowego wydane przez Sąd Instancji rozstrzygnięcie zapadło na podstawie prawidłowo poczynionych ustaleń natury faktycznej, jak też prawnej.

Sąd Rejonowy dokonał szczegółowej i prawidłowej analizy przedłożonego przez strony materiału dowodowego. Także wnioski powzięte przez Sąd na podstawie przeprowadzonych w sprawie dowodów, zdaniem Sądu Okręgowego, są logiczne, spójne i konsekwentne, dokonane w oparciu o zasady doświadczenia życiowego. Wnioski te są przekonująco uzasadnione.

Apelacje nie wskazują na żadne okoliczności, które nie byłyby przedmiotem uwagi Sądu Rejonowego i nie zawierają żadnej merytorycznej argumentacji, która rozważania tego Sądu mogłaby skutecznie podważyć.

Prawdą jest, że w ciągu pięciu lat od ustalenia alimentów w dotychczasowej wysokości zwiększyły się potrzeby małoletnich. Zmieniła się także sytuacja majątkowa zarówno pozwanego jak i matki powódek. Pozwanemu urodziło się kolejne dziecko, natomiast matka powódek mimo poszukiwania pracy pozostaje bezrobotna.

Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego w zakresie wysokości zasądzonych świadczeń alimentacyjnych. W ocenie Sądu II-giej instancji kwota ta jest adekwatna zarówno do potrzeb dzieci jak i obecnych możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego. Alimenty w wysokości po 700 i 600 zł stanowią odpowiedni udział pozwanego w kosztach utrzymania małoletnich. Należy podkreślić, że nie jest to jedyny udział pozwanego w utrzymanie dzieci. Ponosi on dodatkowe koszty w postaci zakupu m. in. laptopa, odzieży, opłacenia obozów letnich, ubezpieczenia. Pozwany wykonuje również swój obowiązek alimentacyjny poprzez osobiste starania o wychowanie małoletnich. Podkreślenia wymaga fakt, że mimo iż sytuacja majątkowa pozwanego jest przyszła i niepewna, to Sąd obowiązany jest brać pod uwagę stan faktyczny z chwili orzekania.

Wskazać trzeba, że mimo iż matka małoletnich pozostaje bezrobotna, to jej możliwości zarobkowe się nie zmieniły. Matka pozwanych jest osobą młodą i zdrową, dlatego w ocenie Sądu jej szanse na znalezienie pracy są duże. Odnosząc się do zarzutu powódek, jakoby sytuacja materialna matki nie pozwalała na zatrudnienie opiekunki, która miałaby zajmować się małoletnią W. po szkole, a w trakcie pracy matki małoletniej, należy wskazać, że po podjęciu zatrudnienia możliwości zarobkowe matki małoletniej zwiększą się. Ponadto powszechnym jest organizowanie opieki małoletnim korzystając z uprzejmości osób bliskich rodzinie.

Z materiału dowodowego wynika, że wydatki konieczne związane z utrzymaniem małoletnich zmniejszyły się. Nie ma już potrzeby płacenia za przedszkole, które wymagało nakładu rzędu 5000 zł rocznie oraz wydatkowania na leczenie małoletniej O.. Należy wskazać, że okoliczności te miały wpływ na ustalenie wysokości świadczeń alimentacyjnych podczas zawierania w tym przedmiocie ugody między stronami.

W ocenie Sądu kwoty podwyższonych przez Sąd I Instancji świadczeń alimentacyjnych odpowiadają usprawiedliwionym potrzebom małoletnich powódek oraz zostały prawidłowo ustalone z oparciu o możliwości majątkowe oraz zarobkowe pozwanego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 385 kpc orzekł jak w punkcie 1. wyroku.

O wzajemnym zniesieniu kosztów procesu między stronami Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc .

Ada Wacław Waldemar Pałka Elżbieta Schubert