Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2017 r.

Sąd Rejonowy w Olsztynie, I Wydział Cywilny,

w składzie:

Przewodniczący: SSR Katarzyna Błesińska-Kozłowska

Protokolant: apl. Joanna Pepłowska

po rozpoznaniu w dniu 3 października 2017 r., w O., na rozprawie,

sprawy z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowy (...) w O.

przeciwko D. I., A. I.

o zapłatę

I  oddala powództwo;

II  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 107 (sto siedem) zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Katarzyna Błesińska-Kozłowska

Sygn. akt I C 2589/17

UZASADNIENIE

Powód Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) wniósł o zasądzenie od pozwanych solidarnie kwoty 308,20 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu swojego roszczenia wskazał, że zarząd powodowej spółdzielni podjął uchwałę nr (...) z dnia 10 maja 2016r., zgodnie z którą ustalił opłatę miesięczną w wysokości 30 zł tytułem wynagrodzenia za korzystanie z ustanowionej na rzecz pozwanych służebności gruntowej przejścia i przejazdu przez nieruchomość powoda. Pomimo poinformowania pozwanych o konieczności dokonania zapłaty ci pozostawili wezwanie bez odpowiedzi. Na dochodzoną pozwem kwotę składa się należność główna w wysokości 300 zł tytułem opłat za miesiące czerwiec 2016r – marzec 2017r. oraz odsetki ustawowe za opóźnienie. Jako podstawę prawną dochodzenia roszczeń powód wskazał art. 289 § 1 k.c.

W sprzeciwie od wydanego w dniu 22 maja 2017r. nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie I Nc 535/17 pozwani D. I. i A. I. wnosząc o oddalenie powództwa podnieśli, że prawo przejścia i przejazdu przez nieruchomość powoda wynika z ustanowionej służebności gruntowej. Zgodnie ze złożonym przed notariuszem oświadczeniem powoda, służebność została ustanowiona nieodpłatnie, a wszelkie koszty utrzymania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej miały obciążać powoda. Strony nie dokonywały zmiany treści służebności, a zatem postanowienia o jej nieodpłatności i sposobie ponoszenia związanych z wykonywaniem służebności kosztów pozostają niezmienione. Nie zmienia jej również treść podjętej przez zarząd powoda uchwały.

Niezależnie od powyższego pozwani zakwestionowali również żądanie pozwu co do wysokości wskazując, że sporządzone przez powoda wyliczenia nie stanowią dowodu na rzeczywistą wysokość ponoszonych w związku ze służebnością gruntową kosztów.

Sąd ustalił, co następuje:

Powód – Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w O. administruje stanowiącym mienie spółdzielni gruntem oraz budynkiem mieszkalnym przy ul. (...). Przy ul. (...) usytuowane są jednorodzinne domy mieszkalne, niewchodzące w skład mienia powodowej spółdzielni. Ich właściciele nie są członkami spółdzielni.

(bezsporne)

Do domów mieszkalnych prowadzi droga stanowiąca odnogę od głównej linii ulicy (...). Odnoga drogi prowadząca do jednorodzinnych zabudowań przechodzi przez nieruchomość gruntową dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą nr (...) i stanowi jedyną możliwą drogę prowadzącą do drogi publicznej. Z drogi tej korzystają zarówno właściciele nieruchomości położonych przy ul. (...) jak i mieszkańcy wielorodzinnych budynków powodowej spółdzielni. Na drodze postawione są latarnie oraz urządzony jest teren zielony. Na końcu drogi znajduje się parking, z którego korzystają również mieszkańcy spółdzielni.

(bezsporne; zeznania świadka A. P. k. 77-78)

W dniu 22 października 2010r. działający w imieniu powoda członkowie jego zarządu złożyli przed notariuszem E. B. oświadczenie w formie aktu notarialnego (rep. A nr (...)) w przedmiocie ustanowienia na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości (w tym też nieruchomości posiadającej księgę wieczystą nr (...)) nieodpłatnej służebności gruntowej polegającej na prawie przejścia i przejazdu przez nieruchomość powoda na czas nieokreślony. Treść i sposób wykonywania służebności nie zostały zmienione.

(bezsporne; dokumenty zawarte w aktach KW (...))

Pozwani są właścicielami zabudowanej nieruchomości gruntowej położonej w O. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą nr (...). Nieruchomość nabyli od A. P.. Pozwani nie są członkami powodowej spółdzielni. Wraz z pozostałymi właścicielami jednorodzinnych domów mieszkalnych korzystają z ustanowionej służebności gruntowej. Samodzielnie odśnieżają drogę.

(bezsporne, zeznania pozwanego – k. 78)

W dniu 10 maja 2016r. Zarząd powodowej spółdzielni podjął uchwałę nr (...) w sprawie ustalenia opłat miesięcznych dla domów jednorodzinnych przy ul. (...) w O. które posiadają ustanowioną służebność gruntową na nieruchomości przy ul. (...) w O.. W związku z ponoszonymi przez spółdzielnię kosztami oświetlenia terenu i opłaty z tytułu podatku gruntowego Zarząd spółdzielni ustalił opłatę miesięczną w wysokości 30 zł dla każdego domu jednorodzinnego położonego przy ul. (...) w O. w związku z ustaleniem na rzecz właścicieli tych domów służebności gruntowej polegającej na prawie przejścia i przejazdu przez działki położone w obrębie nieruchomości przy ul. (...) w O., objętej KW nr (...). W § 1 pkt. 2 uchwały wskazano, że przedmiotowa opłata nie obejmuje kosztów utrzymania drogi i ciągów pieszych, natomiast obejmuje koszty oświetlenia terenu i podatku za grunt. W przypadku zaistnienia konieczności remontu drogi spółdzielnia na podstawie udokumentowanych nakładów miała ustalić dodatkowe opłaty z tego tytułu (§ 1 pkt. 3). W § 1 pkt. 4 powód ustalił termin płatności na 20-ty dzień każdego miesiąca począwszy od dnia 1 czerwca 2016r. Przyczyną podjęcia uchwały było niezadowolenie członków spółdzielni z konieczności ponoszenia w całości kosztów związanych z utrzymaniem skarp, obsadzeniem drzewostanu i trawników, utrzymania ciągów komunikacyjnych, oświetlania dróg dojazdowych i ciągów pieszych oraz ponoszenia wydatków wynikających z obowiązku uiszczania podatków gruntowych (§ 3).

(dowód: uchwała nr (...) – k. 9, kalkulacja kosztów – k. 11)

Pismem z dnia 16 maja 2016r. powód poinformował pozwanych o treści podjętej uchwały.

(dowód: pismo z dn. 16.05.2016r. – k. 10, z.p.o. – k. 12-13, karta kontowa – k. 14-15)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jako pozbawione podstaw prawnych podlegało oddaleniu.

Dokonując powyższego rozstrzygnięcia Sąd oparł się na dokumentach przedłożonych przez strony, zeznaniach pozwanego i świadka A. P. oraz na dokumentach znajdujących się a aktach KW (...).

Sąd dał wiarę świadkowi i pozwanemu, albowiem ich zeznania jawiły się jako prawdziwe. Świadek była bezstronna i niezainteresowana wynikiem sprawy. Zeznania pozwanego znalazły potwierdzenie w aktach sprawy, a podnoszone przez pozwanego okoliczności faktyczne (w przedmiocie sposobu korzystania z drogi będącej przedmiotem służebności przez mieszkańców spółdzielni) nie były kwestionowane.

Powód domagał się zasądzenia od pozwanych świadczenia mającego stanowić udział pozwanych w ponoszonych przez spółdzielnię kosztach istniejącej infrastruktury, z której między innymi korzystali pozwani na zasadzie służebności gruntowej.

W braku odmiennej umowy obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej obciąża właściciela nieruchomości władnącej (art. 289 § 1 k.c.). Dyspozycja powyższego przepisu nie znajduje oparcia na gruncie niniejszej sprawy i nie może być podstawą dochodzenia roszczeń przeciwko pozwanym. Wskazać należy bowiem na fakt, że powodowa spółdzielnia ustanowiła w drodze jednostronnego oświadczenia ograniczone prawo rzeczowe – służebność gruntową polegającą na prawie przejścia i przejazdu na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnących nieodpłatnie i na czas nieokreślony. W konsekwencji nie może domagać się płatności za fakt korzystania przez pozwanych z drogi.

Obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności, zwłaszcza jego zakres czy podmioty zobowiązane, powinien być określony w umowie czy też oświadczeniu właściciela nieruchomości o ustanowieniu służebności gruntowej. W akcie notarialnym stanowiącym źródło uprawnień pozwanych do korzystania z urządzonej przez powoda drogi brak regulacji w przedmiocie utrzymania urządzeń. Domniemywać należy, że urządzeniami owymi jest droga. Powód mógłby zatem domagać się zwrotu kosztów jej utrzymania (odśnieżania, utrzymania w czystości czy też remontów). O zwrot takich kosztów jednakże nie wystąpił. W uchwale nr (...) z dnia 10 maja 2016r. powód wyraźnie wskazał (§ 1 pkt. 2 zd. drugie), że ustalona opłata nie obejmuje kosztów utrzymania drogi i ciągów pieszych. Powód obciążył pozwanych udziałem w kosztach m.in. utrzymania skarp i obsadzonego drzewostanu, trawników, utrzymania czystości ciągów komunikacyjnych, oświetlenia dróg dojazdowych i ciągów pieszych oraz kosztów wynikających z obowiązku uiszczenia podatków od nieruchomości.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że powód nie może przerzucać na pozwanych ciężaru związanego z podatkami od nieruchomości, albowiem podatki te są immanentnie związane z prawem własności nieruchomości i obciążać mogą jedynie właściciela gruntu.

Po drugie, urządzeniem niezbędnym do korzystania ze służebności gruntowej nie jest trawnik lub skarpa, toteż pozwanych nie może obciążać obowiązek partycypowania w kosztach utrzymania terenów zielonych, zbędnych do wykonywania uprawnienia przejścia i przejazdu przez nieruchomość powoda. Ta sama zasada tyczy się kosztów oświetlenia drogi. Pozwany zeznał (a powód nie zaprzeczył), że odcinek drogi prowadzący od drogi publicznej do jego nieruchomości jest na tyle krótki, że oświetlenie w tym miejscu jest zbędne. Pozwany ma oświetlenie przed domem i z niego korzysta.

Jedyny uzasadniony koszt, w którym pozwani mogliby partycypować stanowi koszt utrzymania czystości ciągów komunikacyjnych, w tym ich odśnieżanie. Powód nie wykazał jednak, w jakiej wysokości ponosi koszty z tego tytułu. Przedstawił jedynie własne wyliczenie, nie stanowiące dowodu na okoliczność kosztów związanych z utrzymaniem drogi. Nie ulega jednak wątpliwości, że koszty te powinny zostać racjonalnie rozdzielone pomiędzy (nie tylko) właścicieli domów jednorodzinnych przy ul. (...), ale również członków spółdzielni, którzy bezspornie korzystają z drogi (przykładowo korzystają z położonego na jej końcu parkingu). Nie może jednak ubiec uwadze, że pozwani oraz ich sąsiedzi samodzielnie wykonują czynności mające na celu utrzymanie drogi. Samodzielnie ją odśnieżają i sprzątają. Powód nie wykazał, że działania te są nieskuteczne lub że sam wykonuje stosowne prace przy pomocy pracowników porządkowych spółdzielni. W tym zakresie żądanie powoda pozostaje zatem nieudowodnione.

Zgodnie z treścią art. 291 k.c., jeżeli po ustanowieniu służebności gruntowej powstanie ważna potrzeba gospodarcza, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać za wynagrodzeniem zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności, chyba że żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek nieruchomości władnącej.

Z przeprowadzonych dowodów, w tym w szczególności z dokumentów zawartych w aktach księgi wieczystej nie wynika, aby pomiędzy stronami doszło do zmiany treści służebności, w tym do ustanowienia obowiązku po stronie pozwanej ponoszenia kosztów utrzymania czystości ciągu drogowego (pieszego i samochodowego). W konsekwencji, wobec wywiązywania się pozwanych z obowiązków wynikających z aktualnej treści służebności gruntowej brak podstaw do obciążenia ich opłatami na rzecz powoda.

W końcu wskazać należy, że zgodnie z treścią uchwały nr (...), pozwani mieliby być obciążani kosztami remontu drogi każdorazowo po poniesieniu i udokumentowaniu owych kosztów przez spółdzielnię. To powoduje, że ostatecznie kosztami utrzymania urządzenia służącego do wykonywania służebności gruntowej pozwani zostaliby obciążeni dodatkowo.

Marginalnie wskazać należy, że uchwała powodowej spółdzielni jako taka nie może stanowić źródła obowiązków dla osób nieposiadających statusu członka spółdzielni. Powód nie ma uprawnień, aby narzucić na pozwanych obowiązku, nawet w formie uchwały, albowiem pozwani nie są członkami spółdzielni i nie posiadają żadnego narzędzia legalnej kontroli podejmowanych przez spółdzielnię uchwał. W braku statusu członka spółdzielni nie przysługuje im przykładowo prawo do zaskarżenia uchwały w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym (art. 32 ustawy Prawo spółdzielcze), ani powództwo o uchylenie uchwały (art. 42 ustawy Prawo o spółdzielniach mieszkaniowych).

Mając na uwadze powyższe, w braku podstaw z art. 289 k.c. i nast. powództwo podlegało oddaleniu (pkt. I wyroku).

O kosztach orzeczono na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Pozwany poniósł koszty ustanowienia pełnomocnika, wobec czego na jego rzecz należało zasądzić kwotę 107 zł, o czym orzeczono jak w pkt. II wyroku.

SSR Katarzyna Błesińska-Kozłowska