Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 czerwca 2013 r. w S.

sprawy R. A.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania R. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 5 lutego 2013 roku znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje R. A. prawo do emerytury, poczynając od 1 stycznia 2013r.

UZASADNIENIE

Decyzją z 5 lutego 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił R. A. prawa do emerytury po osiągnięciu 60 roku życia, z uwagi na nieudowodnienie przez niego okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udowodnił wyłącznie 12 lat, 5 miesięcy i 18 dni pracy szczególnych warunkach.

R. A. zaskarżył powyższą decyzję, wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury, wskazując że w warunkach szczególnych pracował ponad 15 lat. Ubezpieczony w tym zakresie wniósł o doliczenie do jego stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w S. w okresie od dnia 1 kwietnia 1970 r. do 22 lutego 1983r., wskazując że przez cały ten czas pracował jako kierowca samochodów ciężarowych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji. Organ rentowy wskazał, że w stażu pracy w warunkach szczególnych uwzględnił wszystkie wykazane stosownym dokumentem (świadectwo pracy w warunkach szczególnych) okresy zatrudnienia ubezpieczonego. Odnośnie okresu zatrudnienia w przedsiębiorstwie (...) ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

R. A.urodził się (...)roku. Jego łączny staż ubezpieczeniowy (udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe) na dzień 1 stycznia 1999r. wynosił 28 lat, 7 miesięcy i 17 dni, w tym 12 lat, 5 miesięcy i 18 dni pracy w szczególnych warunkach (z tytułu zatrudnienia w Spółdzielni Mieszkaniowej (...)w Ś.od 14 marca 1983 r. do 31 sierpnia 1995 r. na stanowisku kierowcy pojazdu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony oraz ciągnika).

Ubezpieczony przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego, jednakże złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa.

Wniosek o emeryturę złożył w organie emerytalnym w dniu 16 stycznia 2013 roku.

Okoliczności niesporne, a nadto dowody:

- wniosek o emeryturę – k. 1-3 plik I akt rentowych;

- wniosek o przekazanie środków - k. 4 plik I akt rentowych;

- świadectwa pracy - k. 7 plik I akt rentowych, k. 5 plik KPU;

- wyrok Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z 29.11.2012 r. sygn. akt IXP 807/12 - k. 11 plik I akt rentowych;

- karta przebiegu zatrudnienia - k. 42 plik I akt rentowych;

- raport z ustalenia uprawnień do świadczenia - k. 41 plik I akt rentowych;

- zaświadczenie WKU - k. 4 plik KPU.

Od 18 grudnia 2006 r. i nadal ubezpieczony pozostaje nieprzerwanie zatrudniony na podstawie umowy o pracę.

Dowody:

- wniosek o emeryturę – k. 1-2 plik I akt rentowych;

- kwestionariusz dot. kresów składkowych i nieskładkowych - k.6 plik I akt rentowych;

- zaświadczenie z 27.09.2012 r. - k. 7 plik I akt rentowych.

W okresie od 1 kwietnia 1970 r. do 22 lutego 1983 r. ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w Świnoujściu. W początkowym okresie zatrudnienia miał powierzone obowiązki montera samochodowego - kierowcy, a następnie co najmniej od dnia 1 marca 1979 r. pracował jako kierowca samochodu ciężarowego. Zajmując stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego ubezpieczony kierował samochodami marek Z.i J.o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Ubezpieczonemu oprócz pracy kierowcy samochodów ciężarowych pow. 3,5 tony pracodawca nie powierzał żadnych innych prac. W razie ewentualnej usterki pojazdu, jego naprawa odbywała się w warsztacie samochodowym i wykonywali ją mechanicy. Jeśli była większa awaria samochodu, kierowcy przydzielano inny pojazd, również ciężarowy. Jedynie w razie drobnych usterek, kierowcy czekali w warsztacie na naprawę.

W zakładzie był tylko jeden samochód o dopuszczalnym ciężarze całkowitym niższym niż 3,5 tony - marki Ż., ale jeździł nim inny kierowca.

W czasie zatrudnienia w (...) ubezpieczony posiadał prawo jazdy kategorii A, B, C, E i T.

Dowody:

- świadectwo pracy - k. 5 plik I akt rentowych;

- dokumentacja z akt osobowych koperta k. 28 akt sprawy: umowa o pracę z 1.04.1970 r. , karta obiegowa zmiany z 4.11.1981 r., angaż z 1.03.1982 r., angaż z 21.05.1982 r., angaż z 15.07.1982 r., , karta obiegowa zmiany z 22.02.1983 r., karta urlopowa z 3.06.1982 r., , z 24.01.1982 r., , z 3.06.1982 r., kara upomnienia z 8.04.1982 r., odpis prawa jazdy, życiorys z 27.10.1981 r., podanie z 1.04.1970 r;

- karty płac 1980-1983 - koperta k. 28 akt sprawy;

- zeznania ubezpieczonego - k. 29-29v w zw. z k. 30v akt sprawy;

- zeznania świadka K. K. - k. 29v akt sprawy;

- zeznania świadka E. S. (1) - k. 29v-30 akt sprawy;

- świadectwa pracy E. S. - k. 35-36 akt sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Zgodnie z przepisem art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r. (t. jedn. Dz. U. z 2009 Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.; dalej jako: ustawa emerytalna) - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

W myśl przepisu art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

W ust. 2 wskazano, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Przepis §4 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi przy tym, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl przepisu §2 powołanego aktu prawnego, okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o którym mowa stwierdza przy tym zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 cytowanego rozporządzenia lub w świadectwie pracy. W załączniku do powyższego rozporządzenia, w Wykazie A w dziale VIII, zatytułowanym „W transporcie i łączności”, w podtytule „Transport”, pod pozycją 2 wskazano, że pracami w szczególnych warunkach są „ prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów”.

W sprawie poza sporem pozostawał fakt, że ubezpieczony ukończył 60 lat w dniu (...) roku, złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa oraz że posiada łączny okres składkowy i nieskładkowy przekraczający 25 lat, w tym co najmniej 12 lat 5 miesięcy i 18 dni w szczególnych warunkach (nie uwzględniając okresu spornego). Przedmiotem sporu pozostawało natomiast, czy ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych również w okresie zatrudnienia w (...). Organ rentowy odmówił bowiem uznania wskazanego przez ubezpieczonego okresu zatrudnienia od 1 kwietnia 1970 r. 22 lutego 1983 r. za okres pracy w warunkach szczególnych z uwagi na brak dokumentu - świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, który powyższe by potwierdzał.

Mając na uwadze powyższe Sąd w pierwszej kolejności zwrócił uwagę, że faktem jest, że zgodnie z §2 ust.2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 r. Nr 8 poz. 43 ze zm.), okresy pracy w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowym. W tym miejscy podkreślenia bowiem wymaga, iż wydanie lub niewydanie przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie rodzi żadnych skutków materialnoprawnych. Zaświadczenie to jest bowiem jedynie dokumentem prywatnym (art. 245 k.p.c.), wydawanym dla celów dowodowych, a okoliczności w tym dokumencie potwierdzone przez pracodawcę podlegają weryfikacji zarówno w postępowaniu sądowym, jak i w postępowaniu przed organem rentowym. Określenie stanowiska pracy i jej charakteru wskazane w wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy nie wiąże zatem Sądu, który na podstawie całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ocenia, czy ubezpieczony pracował – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – w warunkach szczególnych.

Mając powyższe na uwadze w ramach postępowania dowodowego w niniejszej sprawie Sąd dopuścił dowód z dokumentów zawartych w aktach emerytalnych ubezpieczonego oraz dołączonych w toku postępowania aktach osobowych ze spornego okresu zatrudnienia. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji, stąd też Sąd ocenił je jako wiarygodne. Prymat wiarygodności przyznał Sąd także zeznaniom świadków oraz korespondującym z tymi zeznaniami zeznaniom ubezpieczonego. Oceniając zeznania świadków Sąd miał na względzie, że przesłuchane osoby są osobami obcymi dla ubezpieczonego i nie mają żadnego interesu w tym by nieprawdziwie zeznawać na korzyść ubezpieczonego, narażając się jednocześnie na odpowiedzialność karną. Zeznania przesłuchanych świadków były przy tym spójne, konsekwentne i zbieżne ze sobą wzajemnie, nie budząc jakichkolwiek wątpliwości Sądu co do ich wiarygodności.

W wyniku przeprowadzenia postępowania dowodowego Sąd ustalił więc, iż w okresie od dnia 1 kwietnia 1970 r. do dnia 22 lutego 1983 r. ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...)w S.Ekspozyturze nr 1 w Ś.. Ubezpieczony w początkowym okresie zatrudnienia miał powierzone obowiązki montera samochodowego - kierowcy, a następnie co najmniej od dnia 1 marca 1979 r. powierzono mu obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego. Ustalając datę, od kiedy ubezpieczony rozpoczął pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego, Sąd oparł się przede wszystkim na zeznaniach ubezpieczonego oraz świadków, a także na dokumentacji zgromadzonej w aktach osobowych ubezpieczonego ze spornego okresu zatrudnienia. Sąd miał przy tym na uwadze, że wprawdzie w aktach osobowych ubezpieczonego odnośnie stanowiska kierowcy zachowała się wyłącznie dokumentacja z lat 1981-1984, jednakże w ocenie Sądu w świetle wyjaśnień ubezpieczonego i świadków można było przyjąć, że również przed rokiem 1981 ubezpieczony miał powierzone obowiązki kierowcy. Mianowicie Sąd zwrócił uwagę, że ubezpieczony wskazał, że wyłącznie w początkowym okresie zatrudnienia pracował na stanowisku montera samochodowego, następnie w roku 1978-1979 został przeniesiony na stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego i na tym stanowisku pracował do końca zatrudnienia. Wersję ubezpieczonego w tym zakresie potwierdzili przesłuchani świadkowie (również pracownicy zakładu (...)). Świadek K. K., która była zatrudniona na stanowisku dyspozytora od 1977 r. (do chwili obecnej) przyznała, że w czasie swojego zatrudnienia miała kontakt z ubezpieczonym i widziała, że jeździł on J., Z., betonomieszarką – zawsze jednak tylko samochodami o dopuszczalnym ciężarze powyżej 3,5 tony. Podobnie świadek E. S. (1), pracujący w (...)na stanowisku kierowcy od roku 1976 (przez ok. 8 lat) potwierdził, że ubezpieczony również był kierowcą samochodu ciężarowego. Zatem skoro świadkowie - również pracownicy zakładu (...)- przyznali, że w czasie ich zatrudnienia (a zatem od 1976/1977 r.) widzieli ubezpieczonego pracującego na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego, brak było zdaniem Sądu podstaw do zanegowania twierdzeń samego ubezpieczonego, iż faktycznie pracować jako kierowca zaczął co najmniej od 1979 r. Stanowisko ubezpieczonego, iż pracę kierowcy faktycznie zaczął od dnia 1 marca 1979 r. znajduje nadto pośrednie potwierdzenie w piśmie ubezpieczonego znajdującym się w jego aktach osobowych, zatytułowanym „życiorys”, a datowanym na 18 października 1981 r., w którym ubezpieczony wskazał, że jako monter w T.pracował do 1 marca 1979 r., a następnie jako kierowca. Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że w analizowanym postępowaniu można przyjąć, iż z pewnością ubezpieczony na stanowisku kierowcy pracował co najmniej od 1 marca 1979 r.

Jednocześnie zgromadzony materiał dowodowy – w szczególności zeznania ubezpieczonego oraz przesłuchanych w sprawie świadków – daje podstawy do przyjęcia, że praca wykonywana przez ubezpieczonego w ww. okresie a zatem co najmniej od 1 marca 1979 r. do końca zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie była pracą w warunkach szczególnych. Mianowicie z zeznań świadków i ubezpieczonego wynika, że podczas zatrudnienia na stanowisku kierowcy ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy kierował wyłącznie samochodami ciężarowym powyżej 3,5 tony. Świadek E. S. (1) wskazał wprawdzie, że zdarzało się, że kierowcy samochodu ciężarowego uczestniczyli w naprawach swoich samochodów, jeżeli się popsuły, jednakże wskazał na wyjątkowy charakter tej sytuacji oraz podkreślił, że co do zasady naprawą pojazdów zajmowali się mechanicy, zaś w przypadku większych awarii regułą było przydzielanie kierowcy na czas naprawy jego pojazdu innego samochodu, również ciężarowego. Zdaniem Sądu fakt incydentalnego wykonywania innych czynności w czasie zatrudnienia na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego nie podważa ustalenia o stałym i ciągłym wykonywaniu przez ubezpieczonego jako kierowcę samochodu ciężarowego pow. 3,5 tony pracy w warunkach szczególnych.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę, koniecznym było więc uznanie, że ubezpieczony legitymuje się okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych (łącznie z okresem uznanym przez organ za pracę w warunkach szczególnych) przekraczającym 15 lat.

W myśl przepisu art. 129 ust 1 ustawy emerytalnej - świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

Ubezpieczony 60 rok życia ukończył w dniu (...) r., wniosek o emeryturę złożył zaś w dniu 16 stycznia 2013 r.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2013 r. tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożono wniosek.