Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Aleksandra Mitros
Protokolant:	sekr. sąd. Ewa Żarkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 grudnia 2013 r. w S.

sprawy z wniosku K. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o zwrot nienależnie pobranych świadczeń

na skutek odwołania K. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 25 lutego 2013 roku nr (...)

oddala odwołanie

Sygn. akt VI U 467/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 lutego 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. zobowiązał K. K. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 4 lutego 2011 roku do 30 listopada 2012 roku w kwocie 20 002 zł 99 gr, wskazując, iż w przypadku osiągania przychodu zbieg świadczeń nie przysługuje. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony pobrał nienależne świadczenie za okres od 4 lutego 2011 roku do 30 listopada 2012 roku w łącznej kwocie 20 002,99 zł z tytułu emerytury.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł K. K.. Ubezpieczony wskazał, iż dokonywał wszystkich gestów staranności, informując Zakład Ubezpieczeń Społecznych o swojej sytuacji. Podkreślił, że rokrocznie składał oświadczenia o działalności gospodarczej, a nadto regularnie odprowadzał z tego tytułu co miesiąc składki na ubezpieczenie zdrowotne, co oznacza iż organ rentowy miał wiedze o prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł jego oddalenie w całości, wskazując, iż z uwagi na osiąganie przez ubezpieczonego przychodu brak było prawa do zbiegu renty i emerytury.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 21 września 1993 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał ubezpieczonemu prawo do renty inwalidzkiej 3 grupy inwalidów w związku z wypadkiem przy pracy od dnia 12 sierpnia 1993 roku.

Na mocy decyzji z dnia 7 września 1998 roku organ rentowy przyznał K. K. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem na stałe.

Dowód:

- decyzja z 21,09.1993 r., k. 26-27, pl. II akt ZUS

- decyzja z 7.09.1998 r., k. 49, pl. II akt ZUS

W dniu 4 lutego 2011 roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Decyzją z dnia 26 lipca 2011 roku organ rentowy przyznał wnioskodawcy prawo do tego świadczenia od dnia 4 lutego 2011 roku, to jest od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Od daty ustalenia prawa do emerytury, świadczenie rentowe ubezpieczonego zostało zwiększone o 50%naleznego świadczenia emerytalnego ( zbieg świadczeń).
Decyzja z dnia 26 lipca 2011 roku zawierała pouczenia, które w części VI wskazywał, iż w razie zbiegu u jednej osoby prawa do dwóch lub więcej świadczeń emerytalno-rentowych organ rentowy wypłaca jedno ze świadczeń - wyższe lub wybrane przez emeryta-rencistę. Zasada wypłaty jednego świadczenia nie dotyczy zbiegu uprawnień do emerytury z rentą z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy albo chorobą zawodową, przysługująca z ubezpieczenia wypadkowego, chyba że rencista osiąga przychód wskazany w części VII – bez względu na jego wysokość. W celu ustalenia , czy zachodzą okoliczności powodujące zawieszenie prawa do emerytury lub renty, albo wstrzymanie wypłaty lub zmniejszenie wysokości świadczenia świadczeniobiorca jest zobowiązany powiadomić organ rentowy o osiąganiu przychodu i jego wysokości, o kwocie przychodu osiągniętego łącznie w roku kalendarzowym i w poszczególnych miesiącach, w terminie do końca lutego następnego roku; jeżeli prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą i dobrowolnie opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – o łącznej i miesięcznej kwocie podstawy wymiaru składek , a w przypadku nieopłacania składek - o kwocie jaką zadeklarowałby gdyby opłacał składkę ( część IX).

Dowód:

- decyzja z 26.07.2011 r., k. 21, pl. II akt ZUS

Pouczenie o możliwościach pobierania świadczenia zbiegowego tylko i wyłącznie przez świadczeniobiorców, którzy nie osiągają żadnego przychodu bez względu na jego wysokość zawarte było również w pouczeniu do decyzji przeliczającej świadczenie rentowe z dnia 26 lipca 2011 roku w punkcie VI.

Dowód:

- decyzja z 26.07.2011 r. , k. 22, pl. II akt ZUS

K. K. prowadzi działalność gospodarczą od 1 października 1992 r. związaną z wykonywaniem ekspertyz jako biegły sądowy w zakresie bezpieczeństwa żeglugi śródlądowej oraz wyceny wartości technicznej przedmiotów morskich. Z tego tytułu w latach 2011-2012 uzyskiwał dochody – w 2011 r. w kwocie 43.210,44 zł, a w 2012 r. – 33.728,71 zł .

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej ubezpieczony w spornym okresie opłacał składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Niesporne:

- zeznania ubezpieczonego, k. 37-38 akt sądowych

- pismo ubezpieczonego, k. 33, pl. II akt ZUS

- pismo Urzędu Skarbowego, koperta k.36

Na początku 2011 roku ubezpieczony złożył wniosek w Urzędzie Skarbowym o zawieszenie działalności od 1 lutego 2011 r. do 15 lutego 2011 r., co podyktowane było stanem jego zdrowia. Ubezpieczony uważał, iż ze względu na zdiagnozowaną cukrzycę nie będzie w stanie kontynuować działalności gospodarczej. Jednocześnie w dniu 4 lutego 2011 roku ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę. Z dniem 16 lutego K. K. wznowił prowadzenie działalności.

Dowód:

- zeznania ubezpieczonego, k. 37-38 akt sądowych

- pismo Urzędu Skarbowego, koperta k.36

K. K. pobrał nienależne świadczenie, w postaci emerytury, za okres od 4 lutego 2011 roku do 30 listopada 2012 roku, w łącznej kwocie 20 002,99 zł.

Dowód:

- notatka dot. nadpłaty z 13.12.2012 r., II akt ZUS

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego okazało się nieuzasadnione.

Zgodnie z treścią przepisu art. 95 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm, dalej jako ustawa emerytalna) w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Przepis art. 96 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej stanowi, że odrębne przepisy określają prawo do pobierania świadczeń w razie zbiegu u jednej osoba prawa do emerytury z prawem do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy lub choroba zawodową.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ( Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322) osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów wypłaca się zależnie od jej wyboru:

1.  przysługującą rentę powiększoną o połowę emerytury, albo

2.  emeryturę powiększoną o połowę renty.

Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli osoba uprawniona osiąga przychód powodujący zawieszenie prawa do świadczeń lub zmniejszenie ich wysokości określony w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, niezależnie od wysokości tego przychodu.

Zgodnie z treścią art. 138 ust 1 ustawy emerytalnej osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. W myśl ust 2 tego przepisu za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się:

1)świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

Stosownie do ust. 4 art.138 ustawy emerytalnej nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach - za okres dłuższy niż 3 lata, z zastrzeżeniem ust. 5.

Mając na względzie treść przytoczonych wyżej przepisów, Sąd uznał, iż K. K. wypłacone mu świadczenie emerytalne pobrał nienależnie.

Nie ulega wątpliwości, że ubezpieczony od 4 lutego 2011 roku pobierał tzw. świadczenie zbiegowe, czyli emeryturę w zbiegu z rentą z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy, jednocześnie osiągając stałe przychody z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, m.in. w zakresie wykonywania ekspertyz jako biegły sądowy w zakresie bezpieczeństwa żeglugi śródlądowej oraz wyceny wartości technicznej przedmiotów morskich. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika nadto, iż ubezpieczony nie informował Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przychodach osiąganych z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, mimo że był pouczany przez organ rentowy o definicji nienależnie pobranego świadczenia. Zakład Ubezpieczeń Społecznych pouczył również ubezpieczonego o możliwości pobierania świadczenia zbiegowego, tj. emerytury i renty z tytułu wypadku przy pracy wyłącznie wówczas, gdy nie osiąga on żadnego przychodu i to bez względu na jego wysokość. Pouczenie takie było zwarte zarówno w decyzji przyznającej prawo do emerytury, jak i w decyzji przeliczającej świadczenie rentowe z dnia 26 lipca 2011 roku.

W ocenie Sądu pouczenia zawarte w ww. decyzjach, informujące, że osoba osiągająca przychód z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej i to bez względu na jego wysokość nie ma prawa do wypłaty tzw. świadczenia zbiegowego, czyli emerytury w zbiegu z rentą ( 50% emerytury i 100% renty) spełnia wymogi przewidziane w art. 138 ustawy emerytalnej. Pouczenie to jest jednoznaczne, logiczne, zrozumiałe, adekwatne do stanu faktycznego sprawy. Odwołujący się nie informował organu rentowego o osiąganych w latach 2011-2012 przychodach z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej mimo ciążącego na nim obowiązku. Sam fakt braku zapoznania się przez ubezpieczonego z treścią decyzji i zawartymi w niej pouczeniami, kierowanymi do adresata decyzji, i to bez uzasadnionej przyczyny, obciąża ubezpieczonego i nie może skutkować przyjęciem, iż nie był on pouczony o braku prawa do pobierania połowy świadczenia emerytalnego.

Ponadto podkreślić należy, iż wbrew stanowisku powoda, samo dokonywanie wpłat tytułem składek na ubezpieczenie zdrowotne w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą nie ma charakteru zawiadomienia organu rentowego w trybie art. 138 ust. 4 ustawy emerytalnej. Dotyczy bowiem okoliczności zgłaszanej ze względu na inne aspekty ubezpieczenia, aniżeli pobierania emerytury i renty oraz następuje do innego wydziału ZUS-u, który nie zajmuje się wypłatą świadczeń z ubezpieczenia społecznego i nie ma obowiązku powiadamiania innych wydziałów, celem ewentualnego sprawdzenia, czy fakt opłacania składek nie wpływa na prawo do wypłacanych w innym wydziale świadczeń. Podkreślić nadto należy, iż - zgodnie z tezą wyroku Sądu Najwyższego z 18 lutego 2009 roku II UK 204/08 ( LEX nr 736736) - użyty w art.138 ustawy emerytalnej wyraz „zawiadomiła” wskazuje na czynne działanie ze strony osoby pobierającej świadczenie, wyraźnie ukierunkowane na uświadomienie organowi rentowemu zajścia określonych czynności. Ciężar dowodowy faktu zawiadomienia organu rentowego spoczywa przy tym na osobie pobierającej świadczenia.

W związku z powyższym na mocy cytowanych przepisów oraz art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie.

Zarządzenie

1.  Odnotować;

2.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. wnioskodawcy;

3.  Z apelacją, najpóźniej za 21 dni.