Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jolanta Krzywonos

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Misiuda

po rozpoznaniu w dniu 19 października 2017 r. w Rzeszowie

sprawy z wniosku K. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania K. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 06/12/2016 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 06/12/2016 r , znak: (...)w ten sposób, że zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. do obliczenia emerytury K. M. według zasad obowiązujących w dniu 1 lutego 2016r tj. od miesiąca przyznania emerytury decyzją z dnia 6 października 2016r oraz ustala odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 74/17

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 19 października 2017 r.

Decyzją z dnia 6 grudnia 2016r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., wskazując na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2016 r. poz. 887 ) po rozpatrzeniu wniosku z dnia 15 listopada 2016 r. ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury wnioskodawcy K. M. od 1 czerwca 2016r. tj. od następnego dnia po ustaniu zatrudnienia. W decyzji wyliczono wysokość emerytury na 2 013,57 zł.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył K. M. wskazując, iż wyliczona w niej kwota emerytury jest niższa od tej która została wyliczona w decyzji z dnia 6 października 2016 r.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS Oddział w S. wnosił o jego oddalenie. Organ rentowy przytaczając odpowiednie przepisy wskazał, że zasadnicze znaczenie dla obliczenia innej wysokości emerytury miało zastąpienie waloryzacji kwartalnej mechanizmem waloryzacji rocznej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca K. M. urodził się (...)r. W dniu 23 lutego 2016r. złożył w organie rentowym wniosek o przyznanie prawa do emerytury dołączając dokumenty dotyczące okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających.

Decyzją z dnia 19 kwietnia 2016 r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Na skutek odwołania K. M. Sąd Okręgowy w Rzeszowie wyrokiem z dnia 8 lipca 2016 r. sygn. akt IV U 653/16 zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał K. M. emeryturę od dnia 28 lutego 2016 r.

Decyzją z dnia 6 października 2016 r. organ rentowy wykonując w/w wyrok przyznał wnioskodawcy emeryturę od 28 lutego 2017 r.tj od daty określonej w wyroku sądu. Wysokość emerytury wyliczono na 2 133,00 zł. W dalszej części decyzji Zakład wskazał, że wypłata emerytury podlega zawieszeniu ze względu na brak informacji o zakończeniu zatrudnienia .

W dniu 7 listopada 2016 r. wnioskodawca złożył do organu rentowego dokumentację wskazującą na rozwiązanie umowy o pracę w dniu 31 maja 2016r. Załączył miedzy innymi świadectwo zatrudnienia z którego wynika, że w okresie od 11 stycznia 2015r. do 31 maja 2016r. pracował on w firmie(...)na stanowisku monter izolacji przemysłowych.

W dniu 6 grudnia 2016 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję ustalając wysokość emerytury wnioskodawcy na kwotę 2 013,57 zł brutto.

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o dowody z dokumentów zalegających w aktach organu rentowego. Sąd dał wiarę zebranym w niniejszej sprawie dokumentom, albowiem zostały one sporządzone przez powołane do tego organy w przypisanej prawem formie i ich treść nie budzi wątpliwości.

Sąd zważył, co następuje:

Analiza całokształtu zebranego materiału dowodowego prowadzi do wniosku o zasadności odwołania złożonego przez K. M..

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była kwestia, czy do wyliczenia wysokości emerytury nabytej w pierwszym kwartale 2016 r., a realizowanej po 1 czerwca 2016 r. ma zastosowanie przepis art. 25a ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm). Przypomnieć bowiem należy, że decyzją z dnia 6 października 2016 r. organ rentowy przyznał K. M. emeryturę od dnia 28 lutego 2016 r., tj. od dnia wskazanego w wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 8 lipca 2016 r. sygn. akt IV U 653/16. Świadczenie wyliczono na 2 133,00 zł brutto. Wypłata emerytury została jednak zawieszona z powodu kontynuowania przez ubezpieczonego zatrudnienia. Z kolei decyzją z dnia 6 grudnia 2016 r., po przedłożeniu przez wnioskodawcę świadectwa pracy potwierdzającego rozwiązanie stosunku pracy, organ rentowy podjął wypłatę emerytury od 1 czerwca 2016 r., tj. od następnego dnia po ustaniu zatrudnienia, ustalając jej wysokość na kwotę 2 013,57 zł. W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, iż obniżenie wysokości emerytury było spowodowane przyjęciem do obliczenia emerytury w decyzji z dnia 6 października 2016 r. kwartalnej waloryzacji, a przy podjęciu wypłaty od dnia 1 czerwca 2016r. w decyzji z dnia 6 grudnia 2016 r. - waloryzacji rocznej.

Na wstępie, zauważyć należy, że przedmiotowa kwestia była przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. W stanie faktycznym analogicznym do stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy Sąd Najwyższy wydał postanowienie z dnia 3 listopada 2015 r. w sprawie III UZP 12/15 a przedstawioną tam argumentację Sąd Okręgowy w pełni podziela.

We wskazanym wyżej postanowieniu Sąd Najwyższy powoływał się na uzasadnienie swojego postanowienia z dnia 6 października 2015 r., III UZP 9/15 (niepublikowane) wskazując, że kwotę emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz - albo w dniu nabycia prawa, albo w dniu realizacji ryzyka (obecnie rozwiązania stosunku pracy). Tak ustalona emerytura może być już tylko powiększona w przypadku dalszego opłacania składek w sposób podany w art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z tym przepisem mechanizm przeliczenia emerytury polega na zwiększeniu świadczenia obliczonego według reguł określonych w art. 26 tej ustawy o iloraz zwaloryzowanych składek zaewidencjonowanych na koncie pracującego emeryta po dniu ustalenia prawa do emerytury i wyrażonego w miesiącach średniego trwania życia ustalonego dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości świadczenia. W odniesieniu do emerytury nabytej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie ma odpowiednika art. 110 tej ustawy, pozwalającego na ponowne ustalenie świadczenia w sytuacji zawieszenia prawa ze względu na nierozwiązanie stosunku pracy. W dniu wejścia w życie art. 25 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ryzykiem emerytalnym było osiągnięcie wieku emerytalnego, a zatem wypłata emerytury przysługiwała bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Decyzja wydawana była tylko jeden raz i w ustawie nie przewidziano przepisu ustalającego tryb przeliczenia podstawy wymiaru emerytury w systemie zdefiniowanej składki.

Stosownie do art. 26 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183 ustawy. Mający zastosowanie z mocy tego odesłania przepis art. 25 ust. 1 wskazuje - jako podstawę obliczenia emerytury - kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Składki na ubezpieczenie emerytalne gromadzone na indywidualnych kontach ubezpieczonych jako składnik podstawy obliczenia emerytury podlegają waloryzacji. Zgodnie z art. 25 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, waloryzacja składek polega na pomnożeniu zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek przez wskaźnik waloryzacji, o jakim mowa w ust. 6-10 tego artykułu. W świetle art. 25 ust. 3 ustawy, składki te podlegają w pierwszym rzędzie waloryzacji rocznej, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za 2000 rok, natomiast waloryzacja kwartalna, uregulowana w art. 25a ustawy, stanowi jej uzupełnienie. Przepis art. 25 ust. 4 ustawy stanowi, że waloryzacji podlega kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzona waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji. Wskaźnik waloryzacji składek jest równy wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do poprzedniego roku powiększonemu o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do roku poprzedniego. Wskaźnik waloryzacji składek nie może być niższy niż wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do poprzedniego roku.

Roczna waloryzacja polega na tym, że w czerwcu danego roku waloryzuje się składki należne do końca poprzedniego roku kalendarzowego, a podlegające zaewidencjonowaniu na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia roku, w którym przeprowadzana jest waloryzacja (roku waloryzacji). Waloryzację roczną składek przeprowadza się w dniu 1 czerwca z tego względu, że wskaźnik owej waloryzacji za poprzedni rok ogłaszany jest do dnia 25 maja kolejnego roku. Waloryzacja składek przeprowadzana w danym roku oznacza więc podwyższenie (zwaloryzowanie) kwoty składek należnych do końca poprzedniego roku, a wpłaconych do dnia 31 stycznia roku waloryzacji. Wyznaczenie daty 31 stycznia, jako dnia ustalenia stanu konta podlegającego rocznej waloryzacji, jest uzasadnione tym, że zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, wpłaty składek za dany miesiąc należy dokonać do określonego dnia następnego miesiąca, zatem wpłata składki za grudzień danego roku następuje w styczniu kolejnego roku.

Natomiast składki należne za okres po zakończeniu danego roku obrachunkowego, które nie zostaną objęte kolejną roczną waloryzacją (gdyż ta nastąpi już po przyznaniu i obliczeniu wysokości świadczenia) podlegają waloryzacji kwartalnej, o jakiej mowa w art. 25a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W trybie cytowanego powyżej przepisu waloryzowana jest kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych. Sąd Najwyższy podkreślił w cytowanym orzeczeniu, że podobnie, jak w przypadku waloryzacji rocznych, także i w tym przypadku mechanizm waloryzacji ma narastający charakter i oznacza dodawanie kwoty wynikającej z poprzedniej waloryzacji i kwoty składek za dany kwartał oraz podwyższanie tak uzyskanej sumy wskaźnikiem waloryzacji. Sam wskaźnik waloryzacji jest wynikiem algorytmu podobnego do stosowanego przy waloryzacji rocznej, z tą różnicą, że chodzi o stosunek cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w kwartale, za który przeprowadzana jest waloryzacja do poprzedniego kwartału, powiększony o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w kwartale, za który przeprowadzana jest waloryzacja w stosunku do kwartału poprzedniego. Zastosowanie powyższych zasad oznacza, że podstawę obliczenia emerytury będzie stanowić suma składek po ostatniej waloryzacji rocznej powiększona o poddane waloryzacji kwartalnej składki należne za dalszy okres do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc początkujący wypłatę.

Podzielając w całości wskazane wyżej rozważania prawne Sąd Okręgowy uznał, że wysokość emerytury K. M. w systemie zdefiniowanej składki ustalona została prawidłowo na dzień 28 lutego 2016 r., tj. na dzień nabycia przez niego prawa do emerytury. Wówczas ostatnią waloryzacją roczną jest waloryzacja przeprowadzona w dniu 1 czerwca 2015r., dotycząca składek wpłaconych do końca 2014 r. i zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia 2015 r. Waloryzacji kwartalnej podlegają zaś kwoty składek należnych poczynając od dnia 1 stycznia 2015 r., które nie będą poddane kolejnej rocznej waloryzacji, skoro ta nastąpiła w dniu 1 czerwca 2015 r.

Skoro zatem kwotę emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz, albo w dniu nabycia prawa, albo w dniu realizacji ryzyka (obecnie rozwiązania stosunku pracy), to jeżeli emeryturę przyznano ubezpieczonemu decyzją z dnia 6 października 2016 r. - wysokość tak przyznanego świadczenia nie może już ulec obniżeniu. Oznacza to, iż organ rentowy mając na uwadze przedmiotowy wniosek ubezpieczonego z dnia 7 listopada 2016 r. winien podjąć od dnia 1 czerwca 2016 r. wypłatę świadczenia ustalonego decyzją z dnia 6 października 2016 r., a nie był uprawniony do wydania decyzji niejako od nowa przyznającej wnioskodawcy emeryturę i od nowa wyliczającej świadczenie. Do tak przyznanego świadczenia należało doliczyć dalsze opłacanie przez wnioskodawcę składek na zasadzie art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i uwzględnić w wysokości świadczenia pozostały okres zatrudnienia po dniu wydania decyzji ustalającej prawo do emerytury od 28 lutego 2016r.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzje, orzekając jak w sentencji.

W ocenie Sądu organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w trybie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zaskarżona decyzja oparta jest na błędnej interpretacji przepisów, mimo że zapadały liczne orzeczenia, wskazujące na właściwy kierunek wykładni i organ rentowy, którego obowiązkiem jest właściwe stosowanie przepisów prawa, winien z tych orzeczeń skorzystać. Skoro zatem w toku postępowania przed organem rentowym możliwe było wyjaśnienie wszystkich wątpliwości, stojących na przeszkodzie wydaniu decyzji zgodnej z prawem, zatem należy wskazać, iż nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w przedmiocie wniosku ubezpieczonego jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność. Tym samym w sentencji wyroku Sąd Okręgowy, na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej, stwierdził odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania zaskarżonej decyzji, uznając, iż organ rentowy winien ponosić konsekwencje wadliwego zastosowania przepisów pomimo szeregu jednoznacznych orzeczeń, kształtujących obecnie już jednolity kierunek wykładni.