Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XII Karny składzie:

Przewodnicząca: SSO Katarzyna Stasiów

Protokolant: Łukasz Wojciechowski

w obecności prokuratora Stanisława Wieśniakowskiego

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 lipca 2017 roku

sprawy z wniosku B. S.

przeciwko Skarbowi Państwa

o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłą z niesłusznego tymczasowego aresztowania w sprawie Prokuratury Okręgowej w Warszawie sygnatura akt V Ds 175/09 w okresie od 23 września 2009 roku do 28 września 2009 roku zakończonej prawomocnym postanowieniem z dnia 27 czerwca 2011 roku o umorzeniu śledztwa

I.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy B. S. kwotę 10.000 (dziesięciu tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie wniosek o zadośćuczynienie oddala;

III.  kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt XII Ko 71/16

UZASADNIENIE

Pismem z 24 kwietnia 2012 roku B. S. wniósł o zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia w związku z oczywiście niesłusznym tymczasowym aresztowaniem w okresie od dnia 23 do 28 września 2009 roku.

Wyrokiem z 19 kwietnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie XII Ko 13/12 zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy B. S. kwotę 50.000 złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty oraz kwotę 403.531,60 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie wniosek o zadośćuczynienie i odszkodowanie został oddalony (tom II k. 393-394).

Wyrokiem z 13 listopada 2013 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie II AKa 315/13, uwzględniając apelację prokuratora, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania (tom III k.475-383).

Wyrokiem z 3 czerwca 2014 roku w sprawie XII Ko 70/13 Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy B. S. kwotę 70.000 złotych tytułem odszkodowania oraz kwotę 120.000 złotych tytułem zadośćuczynienia – obie kwoty wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie wniosek oddalił (tom IV k.631-632).

Wyrokiem z 14 listopada 2014 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie II AKa 357/14 uwzględnił ponownie środek zaskarżenia prokuratora i skierował sprawę do ponownego rozpoznania w całości (tom IV k. 730-747).

Wyrokiem z 9 listopada 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie XII Ko 106/14 zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy B. S. kwotę 20.000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie wniosek o zadośćuczynienie i odszkodowanie został oddalony (tom VII k. 1239).

Wyrokiem z 12 sierpnia 2016 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie II AKa 95/16 uchylił wyrok w części dotyczącej zadośćuczynienia i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania. Utrzymał w mocy wyrok w części dotyczącej odszkodowania (tom VII k. 1360-1373).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

B. S. od 1 sierpnia 2008 roku był Prezesem Zarządu - (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. Średnie jego wynagrodzenie netto wynosiło około 11.000 zł.

B. S. bezpośrednio przed zatrzymaniem w dniu 23 września 2009 roku był rozwiedzionym ojcem dwójki dorosłych dzieci. Pozostawał w nieformalnym, niemal pięcioletnim związku z J. R..

W latach 2009-2010 przeciwko B. S. prowadzone było postępowanie przygotowawcze przez Prokuraturę Okręgowa w Warszawie o sygn. V Ds175/09, które zostało umorzone w dniu 27 czerwca 2011 roku z uwagi na brak danych uzasadniających popełnienie przestępstwa z art. 228 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 12 k.k. oraz brak znamion czynu zabronionego określonego w art. 230 § 1 k.k.

W toku powyższego śledztwa względem wnioskodawcy stosowane było tymczasowe aresztowanie w okresie od 23 do 28 września 2009 roku.

Zatrzymanie wnioskodawcy odbyło się w jego gabinecie służbowym w siedzibie (...) przy ul. (...) w W. około godziny 16.00 w obecności pracowników spółki, którzy tam przebywali z uwagi na imieniny wnioskodawcy. Został wyprowadzony w kajdankach przez kilku funkcjonariuszy (...) do stojącego pod budynkiem samochodu. Zatrzymanie i wyprowadzenie wnioskodawcy z budynku odbyło się w obecności dużej ilości przedstawicieli mediów, którzy zjawili się w budynku oraz pod siedzibą (...) przed zatrzymaniem. Informacja o zatrzymaniu pojawiła się następnie w wielu środkach masowego przekazu. Wnioskodawca w chwili wyprowadzania miał założoną kominiarkę uniemożliwiającą identyfikację jego twarzy. W czynnościach uczestniczył adwokat wnioskodawcy T. P..

Początkowo B. S. został umieszczony w Policyjnej Izby Zatrzymań na (...), przy ul. (...) w W., w której przebywał do dnia 26 września 2009 roku. Był zbadany przez lekarza, otrzymał lekarstwa na nadciśnienie. Wnioskodawca przebywał sam w celi, otrzymał materac do spania, 2 prześcieradła, 2 koce i poduszkę; stosunek funkcjonariuszy Policji był do niego życzliwy. Miał możliwość skorzystania z toalety i łazienki.

25 września 2009 roku Prokuratura Okręgowa w Warszawie ogłosiła wnioskodawcy zarzut z art. 228 § 3 k.k., w związku z czym B. S. został odwołany z funkcji Prezesa Zarządu spółki (...).

Postanowieniem z 26 września 2009 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa zastosował wobec B. S. środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres 3 miesięcy (do 22 grudnia 2009 r.), z zastrzeżeniem jego zmiany w razie wpłacenia 50.000 złotych tytułem poręczenia majątkowego. W posiedzeniu sądu w przedmiocie rozpoznania wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania uczestniczył obrońca B. S..

Po posiedzeniu w sprawie zastosowania tymczasowego aresztowania jeden z funkcjonariuszy poinformował w wulgarny sposób wnioskodawcę, że zostanie umieszczony w „areszcie wydobywczym” i za 3 dni będzie „śpiewał jak kanarek”.

B. S. został przewieziony do Komendy Powiatowej Policji w L. i osadzony w standardowym pomieszczeniu dla osób zatrzymanych, w którym przebywał od 26 września od godziny 20.30 do 28 września 2009 roku do godziny 16.35. B. S. został umieszczony sam w dwuosobowej celi. Pomieszczenie miało okno, które było oklejone, aby nie było widać, co znajduje się na zewnątrz budynku. Światło słoneczne dochodziło do celi. W nocy w celi paliło się słabe światło nieumożliwiające spania – niezbędne w związku ze stałym monitorowaniem celi. Pomieszczenie posiadało dwa prostopadłościany wielkości łóżek. Wnioskodawca co wieczór otrzymywał materac oraz dwa koce. Urządzenia sanitarne były w pomieszczeniu naprzeciwko celi. W celi wnioskodawca przebywał sam, nie miał kontaktu z żadnym innym osadzonym ani z funkcjonariuszami więziennymi poza chwilami przeprowadzania go do łazienki. Dla wnioskodawcy największą dolegliwością związaną z pobytem w tych warunkach była izolacja akustyczna, stres związany ze swoją sytuacją osobistą jak również nieustająco włączone światło.

W dniu 28 września 2009 roku o godzinie 16.35 B. S. opuścił celę wobec uchylenia tymczasowego aresztowania z uwagi na wpłacenie przez J. R. kwoty 50.000 złotych tytułem poręczenia majątkowego. Dopiero w tym momencie dowiedział się o swoim miejscu osadzenia - miejscowości L..

W dniu 30 września 2009 roku miało miejsce rozwiązanie z B. S. za porozumieniem stron stosunku pracy z (...). Umowa została rozwiązania w tym trybie, aby wnioskodawca mógł uniknąć zwolnienia z pracy bez wypowiedzenia.

Po rozwiązaniu z B. S. pracy z (...) za porozumieniem stron z dniem 30 września 2009 roku wnioskodawca nie osiągał stałych dochodów. Korzystał z pomocy finansowej rodziny i przyjaciół. Dopiero 19 maja 2010 roku został zatrudniony. Za rok 2010 wnioskodawca w zeznaniach podatkowych wykazał dochód w łącznej wysokości (...) zł., a za rok 2011 - w wysokości (...) złotych. Z kolei w latach 2012-2013 B. S. nie osiągnął żadnych dochodów.

Utrata pracy i problem z ponownym zatrudnieniem były wynikiem postawienia wnioskodawcy zarzutów, a nie skutkiem jego publicznego zatrzymania i tymczasowego aresztowania trwającego 6 dni.

01 października 2014 roku został zatrudniony jako Prezes Zarządu spółki z .o.o. – (...) z miesięcznym wynagrodzeniem – (...) funtów tj.(...) tysięcy złotych brutto.

Związek z J. R. został zakończony latem 2010 roku, a bezpośrednią przyczyną tego były podejrzenia konkubiny o kontakty wnioskodawcy z inną kobietą.

Rodzice wnioskodawcy zmarli w 2011 r. - 19 października 2011 roku matka wnioskodawcy z powodu sepsy, a 8 grudnia 2011 roku - ojciec wskutek niewydolności serca.

Rozpad związku i śmierć rodziców nie zostały spowodowane faktem aresztowania wnioskodawcy.

Obecnie B. S. zawarł ponownie związek małżeński i jest ojcem małoletniego dziecka.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie: częściowo zeznań wnioskodawcy B. S. (k.141-154, 458-474, 576-580, 765-778, k.970-986, k.1011-1020, k.1074-1080, k.1232v-1233v), zeznań J. G. (k.320-321, 510-511, k.1170-1174), J. J. (k.321-323, 511-513, k. 1161-1169), J. K. (k. 502-507, k. 1230v-123), J. R. (k. 53v-55 akt Ko 3616/12, k. 507-509, k.1211-1212v akt głównych), K. Ł. (k. 530-535, k. 1207-1211) i W. M. (k. 318-320), P. B. (k. 1174-1181), J. S. (k. 1233v-1235), dowodów nieosobowych - tom I k. 1-105 – wniosek wraz z załącznikami; k. 128 – informacja z (...); k. 129 - pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w J. z dnia 21 sierpnia 2012 roku; k. 130 -131 – zeznanie podatkowe wnioskodawcy za 2009; k. 164-200 – pismo procesowe pełnomocnika wnioskodawcy wraz z załącznikami; tom II k. 201- pismo o rozwiązaniu umowy o prace z B. S. z dnia 30.09.2009 roku; k. 202 - kopia świadectwa pracy z dnia 08.10.2009 roku; k. 203, 342 – informacja z Prokuratury Okręgowej z dnia 24.09.2012 roku; k. 204-205 – informacja od likwidatora spółki (...) spółka z o. o.; k. 230, 271 – informacja z Aresztu Śledczego W. M. z dnia 15.11.2012 roku; k. 325 - pismo (...) z dnia 3 stycznia 2013 roku; k. 328 –329 pismo (...) z dnia 24 stycznia 2013 roku; k. 330 – informacja z KP w L.; k. 331-333 – kopia postanowienia o tymczasowym aresztowaniu B. S. z dnia 26 września 2009 roku; k. 334– kopia postanowienia o uchyleniu tymczasowego aresztowania z dnia 28 września 2009 roku; k. 335 – kopia nakazu zwolnienia; k. 357-388 – materiał poglądowy w postaci opracowanego przez B. S. programu strategii działania (...) spółka z o. o. w latach 2010-2012; tom III k. 397-398- kopia CV B. S.; k. 399-452 – materiał poglądowy; k. 453-455 – zeznanie podatkowe wnioskodawcy za rok 2012; k. 554, k. 570 – pismo (...) KPP w L. z dnia 03 kwietnia 2014 roku; k. 555 - pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w J. z dnia 28 marca 2014 roku; k. 556-557 – zeznanie podatkowe wnioskodawcy za rok 2006; k. 558-559 – zeznanie podatkowe wnioskodawcy za rok 2007; k. 560-561 – zeznanie podatkowe wnioskodawcy za rok 2008; k. 568 - pismo (...) Urzędu Skarbowego (...) z dnia 28 marca 2014 roku; k. 581 – informacja z Urzędu Skarbowego w W. z dnia 28 marca 2014 roku; k. 582-585 - zeznania podatkowe wnioskodawcy za rok 2011;k. 588 – pismo (...) (...) z dnia 14.04.2014 roku; k. 589-593 – wyciąg (...) (...); tom IV k. 604 - pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. z dnia 15 maja 2014 roku; k. 610 - pismo (...) Urzędu Skarbowego (...) z dnia 21 maja 2014 roku; k. 613- pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego W. z dnia 21 maja 2014 roku; k. 614-616, k. 623-624 – zeznania podatkowe wnioskodawcy za roku 2005; k. 782- 788 nośnik CD wraz z publikacjami i spisem treści; k. 789-790 - wydruki prasowe i internetowe; tom V k. 800- 966 – wydruki prasowe i internetowe; tom VI k. 1004 - pismo Kancelarii (...) Z. T. z dnia 22.04.2015 roku; k. 1041 - pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego W. z dnia 06 maja 2015 roku; k. 1048-1054- pismo ZUS O/W. z dnia 20 maja 2015 roku wraz z zestawieniem wymiaru składek; k. 1057 - pismo (...) z dnia 22 maja 2015 roku; k. 1059 - pismo Telewizji (...) z dnia 20 maja 2015 roku; k. 1062- pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. z dnia 21 maja 2015 roku; k. 1071 - pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. z 09 czerwca 2015 roku; k. 1084 - kopia materiałów audiowizualnych - na nośniku CD w kopercie; k. 1099 - pismo telewizji (...) z dnia 18 czerwca 2015 roku; k. 1124-1128, k.1151-1158 pismo ZUS O/W. z dnia 20 lipca 2015 roku wraz z załącznikami; k. 1202-1204 - pismo ZUS O/W. z dnia 24.09.2015 roku wraz z załącznikami; k. 1223-1224 pismo Archiwum Państwowego w W. - Archiwum Dokumentacji osobowej i Płacowej w M. z dnia 20.10.2015 roku wraz z załącznikiem; k. 1226 - pismo Naczelnika Urzędu skarbowego w J. z dnia 20.10.2015 roku; tom VIII k. 1466-1470 - protokoły oględzin miejsc oraz na podstawie akt jawnych Prokuratury Okręgowej w Warszawie V Ds 175/09 w całości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zeznania B. S. są wiarygodne co do okoliczności zatrzymania. Nie oparł się na nich sąd jednak odnośnie wskazywanych skutków aresztowania w postaci rozpadu związku, śmierci rodziców oraz warunków pobytu w KPP L.. Wnioskodawca bardzo emocjonalnie ocenia te okoliczności, nie potrafi spojrzeć na nie obiektywnie. Pozostały materiał dowodowy oraz zasady prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego wskazują, że nie wszystkie problemy życiowe wnioskodawcy wynikły z faktu stosowania aresztu. Niektóre były związane z samym faktem toczenia przeciwko niemu postępowania karnego, a nie aresztem, inne były w ogóle niezwiązane ze śledztwem.

Za wiarygodne sąd uznał zeznania przesłuchanych w sprawie świadków. Zeznania te są logiczne, spójne i wzajemnie ze sobą korespondujące. Dowody nieosobowe również nie wzbudziły żadnych wątpliwości sądu. Żadna ze stron ich nie kwestionowała – poza pismem z KPP L. z k. 570, którego prawdziwość potwierdziła czynność oględzin miejsca dokonana przez sąd przy ostatnim rozpoznaniu sprawy.

Tymczasowe aresztowanie B. S. w sprawie karnej o sygn. V Ds 175/09 było niewątpliwie niesłuszne. Odnośnie odszkodowania z tytułu tej okoliczności prawomocnie rozstrzygnięto.

Niekwestionowane przez strony jest prawo żądania przez B. S. zadośćuczynienia. Spór dotyczył jego wysokości.

Sąd podjął decyzję o zasądzeniu kwoty 10 000 złotych. Dokonując tego rozstrzygnięcia, miał na uwadze, by kwota miała dla wnioskodawcy odczuwalną wartość ekonomiczną, a zarazem była adekwatna do doznanej krzywdy – nie za niska, ale też nie za wysoka – niestanowiąca niezasadnego wzbogacenia się.

Sąd uwzględnił przede wszystkim sposób zatrzymania wnioskodawcy, 6 dniowy czas aresztowania, warunki pobytu w izbach zatrzymań, subiektywne bardzo negatywne odczucia wnioskodawcy związane z aresztem istniejące w chwili trwania środka i po jego zakończeniu.

Na podwyższenie kwoty wpływ miał fakt zatrzymania publicznie, w dzień imienin, w obecności mediów, informowanie o fakcie zatrzymania i tymczasowego aresztowania opinii publicznej – w tym najbliższych wnioskodawcy - przez media, założenie kajdanek, rozłąka z osobami najbliższymi, bardzo złe znoszenie faktu pozbawienia wolności przez wnioskodawcę – zwłaszcza w czasie pobytu w KPP L.. W tym drugim miejscu pobytu wnioskodawca obawiał się złych warunków z uwagi na informację uzyskaną od jednego z funkcjonariuszy, nie wiedział, dokąd został przywieziony.

Wnioskodawca nie był przestępcą, nigdy wcześniej nie był zatrzymywany ani nie miał przedstawianych zarzutów. Pełnił wysoką funkcję, osiągał wysokie wynagrodzenie. Okoliczności te potęgowały poczucie krzywdy i różnicę pomiędzy jakością życia B. S. na wolności a w toku aresztowania.

Skutki aresztowania sąd ocenił jako wyjątkowo dolegliwe.

Na zmniejszenie kwoty miała z kolei wpływ świadomość B. S. już od ogłoszenia postanowienia o zastosowaniu aresztu, że możliwe jest szybkie jego uwolnienie wobec decyzji sądu o zmianie aresztu na środki wolnościowe w razie wpłacenia kwoty poręczenia majątkowego; obecność adwokata wnioskodawcy podczas zatrzymania i posiedzenia w przedmiocie zastosowania aresztu.

Dokonanie oględzin pomieszczenia w KPP L. nie potwierdziło obiektywnie złych, niehumanitarnych warunków aresztowania. Warunki te trzeba ocenić jako przeciętne. Sąd uwzględnił jednakże, że wnioskodawca źle się tam czuł – denerwowała go panująca cisza, konieczność proszenia o możliwość skorzystania z łazienki, rzadki kontakt z funkcjonariuszami policji, włączone nawet w nocy sztuczne oświetlenie.

Sąd ustalił, że rozstanie z J. R. nie nastąpiło w związku z aresztowaniem B. S., a wobec podejrzewania go o zdradę. Brak jest podstaw do uznania, że śmierć rodziców wnioskodawcy jest następstwem aresztowania go oraz że na skutek stosowania tego środka zapobiegawczego pogorszył się stan zdrowia samego wnioskodawcy.

Zaakceptowany już przez sąd drugiej instancji został pogląd, że utrata pracy i problem z ponownym zatrudnieniem były wynikiem postawienia wnioskodawcy zarzutów, a nie skutkiem jego publicznego zatrzymania i tymczasowego aresztowania.

Z tych wszystkich względów oraz przy uwzględnieniu dotychczasowej praktyki przy orzekaniu w podobnych sprawach przez Sąd Okręgowy w Warszawie sąd uznał kwotę 10 000 złotych za w pełni uzasadnioną i jednocześnie niewygórowaną.

Na podstawie art. 554 § 2 k.p.k. sąd kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.