Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 19 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 października 2017 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. M.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki i pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim

z dnia 17 marca 2017r. sygn. akt I C 1841/15

1.  oddala obie apelacje,

2.  koszty postepowania apelacyjnego wzajemnie znosi.

SSO del. Paweł Warczyński SSO Wojciech Vogt SSO Henryk Haak

II Ca 352/17

UZASADNIENIE

Powódka A. M., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) S.A.
z siedzibą w W. kwoty 20.579,13 zł z tytułu niewypłaconej części odszkodowania wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu tj. od dnia 24 czerwca 2015 r do dnia zapłaty i przyznanie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu, sprecyzowanym w dniu 21 września 2015 r. (k. 85) i dniach
7 oraz 29 października 2015 r. (k. 100, 112) i w dniu 1 grudnia 2015 r. (k. 130) strona powodowa podała, iż w dniu 3 grudnia 2014 r. w wyniku kolizji drogowej doszło do uszkodzenia jej samochodu osobowego m-ki V. (...) o nr rej. (...) przez sprawcę, który posiadał ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych
u pozwanego Towarzystwa (...) S.A. Po zgłoszonej szkodzie pozwany, na podstawie sporządzonej kalkulacji, przyznał odszkodowanie w kwocie 8.541,70 zł. Nadto powódka wskazała, iż na roszczenie objęte pozwem składa się kwota 13.938,16 zł stanowiąca różnicę pomiędzy kwotą wypłaconą przez pozwanego
a rzeczywistym kosztem naprawy, wynikającym z kosztorysu, w wysokości 22.479,86 zł oraz kwota 450 zł z tytułu kalkulacji szkody dokonanej przez rzeczoznawcę z zakresu techniki samochodowej i suma 5.904 zł z tytułu wynajęcia samochodu zastępczego, a także kwota 286,97 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek ustawowych liczonych od kwoty 20.292,16 zł za okres od dnia 27 lutego 2015 r. (tj. od dnia następnego po upływie 30-dniowego terminu likwidacji szkody, licząc od dnia zgłoszenia) do dnia 27 maja 2015 r. (tj. do dnia w którym miał być wniesiony pierwotnie pozew) – k. 132.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew i w następnych pismach procesowych strona pozwana podniosła zarzut braku legitymacji biernej z uwagi na błędne określenie przez powoda czasu, w którym miała miejsce kolizja drogowa, a także niezasadność dochodzenia kwot szczegółowo wskazanych w pozwie, przy czym pozwany nie zakwestionował wysokości stawki dobowej za najem pojazdu zastępczego w wysokości 160 zł wskazanej w fakturze przedłożonej przez powoda (k. 141).

W piśmie procesowym z dnia 16 grudnia 2016 r. powód wniósł o pominięcie dowodu z zeznań powódki (k. 335).

Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim wyrokiem z dnia 17 marca 2017 r. zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki A. M. kwotę 15.418,23 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałym zakresie i orzekł o kosztach postępowania.

Rozstrzygnięcie swoje oparł na następujących ustaleniach:

W dniu 3 grudnia 2014 r. we W. doszło do uszkodzenia samochodu osobowego m-ki V. (...) o nr rej. (...) stanowiącego własność powódki A. M., którym kierował R. M.. W dniu zdarzenia sprawca kolizji był objęty ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej w pozwanym zakładzie ubezpieczeń.
W przeprowadzonym postępowaniu likwidacyjnym stronie powodowej wypłacono kwotę 8.541,70 zł.

Rzeczywisty koszt naprawy samochodu powódki przy zastosowaniu części nowych oryginalnych przy stawkach roboczogodziny naprawy stosowanych przez autoryzowany serwis wyniósłby 22.381,95 zł, a przy użyciu części nowych zamiennych i stawkach roboczogodziny naprawy stosowanych przez zakłady specjalistyczne z lokalnego terenu wyniósłby 11.715,84 zł (najlepsza jakość części zamiennych tzw. zamienników), a 9.056,82 zł (najlepsza cena części zamiennych tzw. zamienników) i 9.647,06 zł (najlepsza średnia cena części zamiennych tzw. zamienników).

Pomijając amortyzację koszt naprawy samochodu powódki przy zastosowaniu części nowych oryginalnych przy stawkach roboczogodziny naprawy stosowanych przez autoryzowany serwis wyniósłby 24.116,77 zł, a przy użyciu części nowych zamiennych
i stawkach roboczogodziny naprawy stosowanych przez zakłady specjalistyczne z lokalnego terenu wyniósłby 12.278 zł (najlepsza jakość części zamiennych tzw. zamienników), a 9.374 zł (najlepsza cena części zamiennych tzw. zamienników) i 10.067,73 zł (najlepsza średnia cena części zamiennych tzw. zamienników).

Koszt naprawy wg nowych oryginalnych części z grupy O i kosztów robocizny przyjętej w zakładach specjalizujących się odbudową pojazdów uszkodzonych na lokalnym rynku wyniósłby 21.926,85 zł; bez amortyzacji natomiast – 23.661,67, a przy optymalizacji części do jakości O i Q przy stawce roboczogodziny 100 zł wyniósłby 17.635,38 zł, a bez amortyzacji – 19.026,87 zł.

Pojazd powódki przed kolizją z dnia 3 grudnia 2014 r. nie był poddany naprawie blacharsko – lakierniczej.

dowód: decyzja z dnia 25 lutego 2015 r. k. 17, opinia biegłego k. 185-234, 257 – 258, 278-287, 316- 323, notatka Komendy Miejskiej Policji we W. z dnia 10 grudnia 2014 r. w aktach szkody na płycie CD k. 137

Koszt z tytułu sporządzonej kalkulacji szkody wyniósł 450 zł przy czym faktura z dnia 22 stycznia 2015 r. wystawiona została na rzecz Centrum (...) Sp. z o.o.

dowód: faktura Vat nr (...) z dnia 22 stycznia 2015 r. k. 41

Z tytułu wynajęcia samochodu zastępczego R. (...) w okresie od 4 grudnia 2014 r. do dnia 3 stycznia 2015 r. (30 dni przy stawce 160 zł za dobę) z uwagi na szkodę nr 107- (...) strona powodowa poniosła koszt w wysokości 5.904 zł.

dowód: faktura Vat nr (...) k. 42

Uzasadniony czas wynajmu pojazdu zstępczego wyniósł 90 dni przy stawce 199 zł za dobę.

dowód: opinia biegłego k. 194-196, 257 – 261

W dniu 21 grudnia 2015 r. A. M. sprzedała samochód m-ki V. (...) o nr rej. (...) za kwotę 40.000 zł.

dowód: umowa sprzedaży k. 310

Apelacje od tego rozstrzygnięcia wniosły obie strony.

Powódka zaskarżyła wyrok w części w części oddalającej roszczenie o zapłatę kwoty 5.904 zł tytułem kosztów najmu pojazdu zastępczego i w konsekwencji w zakresie również punktu III zarzucając:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 6 k.c. w zw. z art. 34 ust. 1 i art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych polegające na przyjęciu, że w przypadku roszczeń dotyczących zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego szkoda powstaje w momencie poniesienia kosztów najmu pojazdu przez poszkodowanego, podczas gdy zwiększenie pasywów wchodzi w zakres pojęciowy szkody z momentem istnienia wymagalnego zobowiązania z tego tytułu;

2.  naruszenie art. 436 k.c. w zw. z art. 805 k.c. i art. 822 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu przez Sąd I instancji, że odpowiedzialność gwarancyjna ubezpieczyciela za szkodę związaną z utratą możliwości korzystania z pojazdu w trakcie trwania jego naprawy powstaje dopiero w momencie rzeczywistego poniesienia kosztów z tym związanych, podczas gdy szkoda powstaje w chwili zaistnienia zdarzenia szkodowego;

3.  naruszenie art. 106 e ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów o usług poprzez jego pominięcie i przyjęcie, iż faktura VAT powinna zostać udowodniona podpisem mimo że wymogi art. 106 e w/w ustawy nie dają takiego wymogu;

4.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233§ 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i 245 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego polegającą na oddaleniu powództwa w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Wskazując na powyższe wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i uwzględnienie powództwa i zasądzenie kosztów.

Pozwany zaskarżył wyrok w części, tj. w zakresie punktu pierwszego wyroku, co do kwoty 6.324,55 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 24 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty i w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach. Wyrokowi zarzucił obrazę przepisów prawa procesowego:

1.  art. 233 S 1 w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosków z niego nie wynikających, a mianowicie, że pojazd powódki przed kolizją z dnia 3 grudnia 2014 r. nie był poddany naprawie blacharsko-lakierniczej, podczas gdy z uzupełniającej opinii biegłego z dnia 7.09.2016 r. wynika wprost, iż poddany był naprawie „blacharsko-lakierniczej”, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego przyjęcia, że wyłącznie naprawa według część oryginalnych z logo producenta pojazdu (jakości O) przy zastosowaniu maksymalnej stawki za roboczogodzinę według (...) pozwoli przywrócić pojazd stanu poprzedniego,

2.  art. 233 § 1 w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego materiału dowodowego tj. opinii uzupełniającej biegłego z z dnia7.09.20l6 r., z której wynika, że naprawa przedmiotowego pojazdu przy użyciu części oryginalnych jakości O i Q z zastosowaniem stawki za roboczogodzinę w wysokości 100 zł netto pozwoli na przywrócenie pojazdu do stanu sprzed kolizji drogowej z uwagi na fakt wcześniejszych napraw pojazdu oraz to, że części oryginalne oznaczone symbolem Q są tej samej jakości, co części oryginalne oznaczone symbolem O, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego przyjęcia, że wyłącznie naprawa według część oryginalnych z logo producenta pojazdu (jakości O) przy zastosowaniu maksymalnej stawki za roboczogodzinę według (...) pozwoli przywrócić pojazd do stanu poprzedniego,

3.  art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, iż na powodzie nie spoczywał ciężar udowodnienia, że naprawa w sposób rzeczywisty została wykonana w oparciu o części z logo producenta pojazdu w (...) czy też, że pojazd wcześniej był takimi częściami naprawiany, co miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez dokonanie ustalenia przez Sąd I instancji, że celowymi i ekonomicznie uzasadnionymi kosztami naprawy pojazdu marki V. (...) są koszty obejmujące naprawę częściami oryginalnymi z logo producenta pojazdu w autoryzowanym serwisie naprawczym.

4.  Art. 230 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie prowadzące do pominięcia okoliczności, że powód milcząco przyznał fakt, iż pojazd po szkodzie został naprawiony oraz że odmówił on rzeczoznawcy działającemu na rzecz pozwanego Towarzystwa przeprowadzenia oględzin ponaprawczych, przez co uniemożliwił ustalenie rzeczywistego rozmiaru i zakresu szkody, co z kolei doprowadziło do błędnego zasądzenia odsetek ustawowych w tym odsetek skapitalizowanych za okres wskazany w pozwie, podczas gdy w zaistniałej sytuacji ewentualne odsetki winny być zasądzone od daty wyrokowania, jako że powód świadomie uniemożliwił pozwanemu weryfikowanie rozmiaru i zakresu szkody.

Obrazę przepisów prawa materialnego, tj.

1.  art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 824 ¹ k.c. poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda świadczenia pieniężnego przekraczającego wysokość uzasadnionego odszkodowania i nie pozostającego w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą. Sąd 1 instancji dokonał błędnej wykładni wskazanych przepisów, która doprowadziła do ustalenia, iż w granicach adekwatnego związku przyczynowego pozostają koszty naprawy w łącznej wysokości 23.661,67 zł brutto. Wyłącznie przy użyciu oryginalnych części z logo producenta pojazdu (jakości O) w autoryzowanym serwisie naprawczym, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika; iż dla przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego wystarczająca jest naprawa w nieautoryzowanym serwisie z zastosowaniem stawki 100 zł netto za roboczogodzinę oraz przy zużyciu części oryginalnych z logo producenta części (jakości Q),

2.  art. 16 § 3 w zw. z art. 17 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez jego niezastosowanie oraz art. 481 k.c. w zw. z art. 482 § k.c. w zw. z art. 455 k.c. poprzez ich zastosowanie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda odsetek ustawowych (w tym odsetek skapitalizowanych) za okres wskazany w pozwie, podczas gdy powód wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 16 § 3 ww. ustawy uniemożliwił pozwanemu ustalenie rozmiarów szkody, co powinno skutkować zasądzeniem ewentualnych odsetek od daty wyrokowania.

W oparciu o te zarzuty wniósł:

Zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części tj. co do kwoty 6.324,55 zł wraz z odsetkami od tej kwoty, rozstrzygnięcie o kosztach postępowania, w tym kosztach zastępstwa procesowego przed Sądem li instancji, według norm przepisanych.

Strony wzajemnie wniosły o oddalenie apelacji strony przeciwnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje nie zasługują na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia faktyczne i rozważania dokonane przez Sąd Rejonowy i uznaje je za własne.

Odnośnie apelacji pozwanego to opiera się ona na założeniu, że fragment opinii biegłego K. S. stwierdzający „że pojazd powódki uczestniczył wcześniej w kolizji drogowej i poddany był naprawie blacharsko-lakierniczej” (k-278 akt) podważa prawidłowe ustalenie Sąd I instancji, że pojazd powódki przed kolizją z dnia 3 grudnia 2014 r. nie był poddany naprawie blacharsko lakierniczej. Sąd czyniąc to ustalenia wyraźnie wskazał dowody, na których się oparł – co wynika z treści uzasadnienia – i - wskazany w apelacji fragment opinii biegłego, w którym biegły podaje pewien fakt nie wskazując w oparciu o co poczynił przedmiotowe ustalenie, z jakich okoliczności może ono wynikać, o jaka naprawę „blacharsko-lakierniczą” chodzi i dokonaną w jakim zakresie, przy użyciu jakich części i w jakim czasie - nie może podważać prawidłowych ustaleń Sądu i być przyjętym w niniejszym postepowaniu jako fakt udowodniony.

Sąd więc opierając się na własnych ustaleniach faktycznych prawidłowo dokonał rozliczenia przedmiotowej szkody przyjmując za podstawę właściwe ceny części zamiennych i robocizny, przy pomocy których niewątpliwie samochód powódki zostałby przywrócony do stanu poprzedniego.

Należy pamiętać, że Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 12 kwietnia 2012 r. przyjął, że zakład ubezpieczeń zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty, w ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu. Mogą to być koszty związane ze stosowaniem części oryginalnych pochodzących z sieci dealerskiej. Jeżeli jednak ubezpieczyciel wykaże, że prowadzi to do wzrostu wartości pojazdu, odszkodowanie może ulec obniżeniu o kwotę odpowiadającą temu wzrostowi ( III CZP 80/11).

W uzasadnieniu powyższego orzeczenia Sąd Najwyższy podkreślił, że poszkodowany ma prawo nabyć części samochodowe, które pochodzą z pewnego źródła i w związku z tym mają gwarantowaną jakość, zapewniającą bezpieczeństwo pojazdu po jego naprawie. Najpewniej kryteria te spełniają części oryginalne z grupy O.

Wypłacone odszkodowanie powinno być wypłacone w takiej wysokości aby gwarantowało przywrócenie pojazdu do stanu sprzed wypadku.

W niniejszej sprawie pozwany nie udowodnił, że po przywróceniu w taki sposób pojazdu do stanu poprzedniego nastąpi wzrost jego wartości i o wartość tego wzrostu należy obniżyć odszkodowanie.

Okoliczność, czy pozwany naprawiał, czy sprzedał pojazd nie naprawiając go, nie ma istotnego znaczenia dla ustalenia wysokości szkody.

Apelacja pozwanego nie zasługuje więc na uwzględnienie, a rozstrzygnięcie Sądu I instancji nie narusza zarówno prawa procesowego jak i materialnego i jest zgodne z najnowszą linia orzecznictwa Sądu Najwyższego, które Sąd Rejonowy w swoim uzasadnieniu szczegółowo omawia.

Nie jest również zasadna apelacja powódki.

Sąd Najwyższy (uchwała SN z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11) zaprezentował stanowisko, że szkodą polegająca naprawieniu w rozumieniu art. 361 i nast. k.c. mogą być jedynie – jeżeli oczywiście ich poniesienie pozostawało w adekwatnym związku przyczyno z faktem wyrządzenia szkody – koszty najmu pojazdu zastępczego. Jednakże w grę wchodzić mogą wyłącznie koszty realnie poniesione (zapłacone z tytułu umowy najmu pojazdu zastępczego). Bez spełnienia tego warunku roszczenie o zwrot takich kosztów poszkodowanemu nie przysługuje. Mówiąc obrazowo, roszczenie takie przysługuje poszkodowanemu dopiero ex post, czyli po faktycznym ich poniesieniu (zapłaceniu), co musi oczywiście udowodnić (wykazać) zgodnie z obowiązującymi regułami dowodowymi (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.).

Wskazana uchwała przewiduje zasadę indywidualizacji odszkodowania i odrzuca pogląd, że każdemu poszkodowanemu którego pojazd uległ uszkodzeniu albo zniszczeniu w wypadku komunikacyjnym, należy się zawsze zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego. Sąd Najwyższy odrzucił – i to w sposób kategoryczny pogląd - że już sama utrata posiadania rzeczy i związana z tym utrata możliwości korzystania z tej rzeczy stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 k.c. w szczególności SN stanął na stanowisku, że tego rodzaju szkoda per se nie podlega naprawieniu. Jest to równoznaczne z odrzuceniem anglosaskiej konstrukcji loss of use (inaczej – pure economic loss of use) – por. E. K., Odszkodowanie za niemożność korzystania z pojazdu uszkodzonego w wypadku komunikacyjnym, s. 232).

Sąd Okręgowy podziela stanowisko sądu I instancji, że powódka przedmiotowych okoliczności nie wykazała.

Mając na uwadze powyższe okoliczności należało, zgodnie z art. 385 k.p.c. obie apelacje oddalić i koszty wzajemnie znieść.

Paweł Warczyński Wojciech Vogt Henryk Haak