Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2017r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2017 r. w Siedlcach na rozprawie

odwołania B. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 9 maja 2017 r. Nr R (...)

w sprawie B. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia

I.  zmienia częściowo zaskarżoną decyzję i ustala, że B. M. nie jest zobowiązany do zwrotu kwoty renty rodzinnej, pobranej za okres od 1 stycznia 2017 r. do 17 stycznia 2017 r. oraz odsetek za okres od 17 stycznia 2017 r. do 9 maja 2017 r. w kwocie 33,49 (trzydzieści trzy i 49/100) zł,

II.  w pozostałej części oddala odwołanie,

III.  odstępuje od obciążania B. M. kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego w zakresie, w jakim odwołanie zostało oddalone.

Sygn. akt IV U 442/17

UZASADNIENIE

Decyzją z 9 maja 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.138 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z art.84 ust.1, ust.9 i ust.11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych zobowiązał ubezpieczonego B. M. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń tytułem renty rodzinnej za okres od 1 stycznia 2017r. do 28 lutego 2017r. oraz odsetek za okres od 17 stycznia 2017r. do 9 maja 2017r. w łącznej kwocie 1815,61 zł z czego kwota odsetek wynosi 33,49 zł.

Odwołanie od w/w decyzji złożył B. M.. W jego uzasadnieniu wskazał, iż uczęszczał na zajęcia w (...) nr 2 w G. od września 2016r. do lutego 2017r. O tym, iż jest skreślony z listy słuchaczy tej placówki, ubezpieczony dowiedział się podczas, odbywających się co dwa tygodnie, zajęć, w lutym 2017r. Ubezpieczony utrzymywał, iż należała mu się renta rodzinna za styczeń 2017r., gdyż pobierał ją 15. dnia każdego miesiąca, a według twierdzeń placówki oświatowej, został skreślony z listy słuchaczy z dniem 19 stycznia 2017r. (odwołanie wraz z załącznikami k.2-8 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i podnosząc, iż odwołanie nie wnosi do sprawy żadnych nowych dowodów faktycznych lub prawnych (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.9-11 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony B. M., urodzony w dniu (...), od 18 sierpnia 2006r. był uprawniony do renty rodzinnej po ojcu, Z. M. (decyzja z 23 listopada 2006r. o przyznaniu renty rodzinnej k.86 akt rentowych). Uprawnienie to, na podstawie decyzji organu rentowego z 4 października 2016r., miało przysługiwać ubezpieczonemu do 30 listopada 2017r. (decyzja z 4 października 2016r. k.141 akt rentowych). Na postawie zgromadzonego w aktach zaświadczenia z dnia 21 kwietnia 2017r. wydanego przez Zespół Szkół (...) Centrum (...) w G. (k. 146 akt rentowych), organ rentowy ustalił, iż ubezpieczony był słuchaczem Kwalifikacyjnego Kursu Zawodowego- Kwalifikacja M.12 Diagnozowanie oraz naprawa elektrycznych i elektronicznych układów pojazdów samochodowych do dnia 18 stycznia 2017r., kiedy to został skreślony z listy słuchaczy. Ostatni raz na zajęciach ubezpieczony był obecny 17 grudnia 2016r. W związku z powyższym, decyzją z dnia 5 maja 2017r. organ rentowy wydał decyzję, w której zawiesił prawo ubezpieczonego do renty rodzinnej (decyzja z 5 maja 2017r. k. 151 akt rentowych). Zaskarżoną decyzją z dnia 9 maja 2017 r. organ rentowy zobowiązał ubezpieczonego B. M. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń tytułem renty rodzinnej za okres od 1 stycznia 2017r. do 28 lutego 2017r. oraz odsetek za okres od 17 stycznia 2017r. do 9 maja 2017r. w łącznej kwocie 1815,61 zł z czego kwota odsetek wynosi 33,49 zł (decyzja z 9 maja 2017r. k. 153 akt rentowych).

Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2017r. (...) Oddział w S. sprostował zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż w zdaniu pierwszym treści decyzji wskazał precyzyjnie kwotę należności głównej pobranego świadczenia podając, iż zobowiązuje ubezpieczonego „do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1 stycznia 2017r. do 28 lutego 2017r. w kwocie 1782 zł 12 gr”. W dalszym ciągu ubezpieczony pozostawał zobowiązany do zwrotu odsetek w kwocie 33,49 zł (postanowienie z 26 czerwca 2017r. k. 158 akt rentowych).

W roku szkolnym 2016/2017 ubezpieczony kontynuował naukę i był słuchaczem Kwalifikacyjnego Kursu Zawodowego- Kwalifikacja M.12 Diagnozowanie oraz naprawa elektrycznych i elektronicznych układów pojazdów samochodowych prowadzonego w Zespole Szkół (...) Centrum (...) w G. (bezsporne).

W ramach pobierania tego kursu ubezpieczony po raz ostatni uczestniczył w zajęciach w dniu 17 grudnia 2016r., tj. w zajęciach z przedmiotu „Naprawy elektrycznych i elektronicznych układów pojazdów samochodowych”. Nie był to jednak ostatni udział ubezpieczonego w przywołanym kursie, gdyż w dniach 14 stycznia 2017r. oraz 15 stycznia 2017r. podchodził on do egzaminów przeprowadzanych z następujących przedmiotów: „Bezpieczeństwo pracy w przedsiębiorstwach samochodowych”, „Naprawy elektrycznych i elektronicznych układów pojazdów samochodowych” oraz „Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej”. Ubezpieczony z tych egzaminów uzyskał oceny pozytywne.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie B. M. okazało się uzasadnione jedynie w części.

Jak stanowi art.68 ust. 1 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia.

Stosownie do treści art.138 ust.1 i ust.2 pkt1 tej samej ustawy, osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenia uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

W myśl art.84 ust.1 i ust.11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963), osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający te świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, kwoty nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych podlegają zwrotowi bez odsetek.

Analiza przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego prowadzi do wniosku, iż zaskarżona decyzja nie jest w całości prawidłowa.

Na zmianę zasługuje rozstrzygnięcie dotyczące zobowiązania B. M. do zwrotu kwoty renty rodzinnej pobranej za okres od 1 stycznia 2017r. do 17 stycznia 2017r. oraz orzeczenie zobowiązujące do zapłaty kwoty 33,49 zł tytułem odsetek za okres od 17 stycznia 2017r. do 9 maja 2017r. W pierwszej kolejności wskazać należy, że w doręczanych ubezpieczonemu decyzjach u ustaleniu prawa do renty rodzinnej było pouczenie o obowiązku powiadomienia organu rentowego o zaprzestaniu uczęszczania do szkoły. Dalej zauważyć należy, że ubezpieczony pozostawał słuchaczem w (...) Nr 2 Centrum (...) w G. do 17 stycznia 2017r., gdyż dopiero z dniem 18 stycznia 2017r. został skreślony z listy słuchaczy. Będące w posiadaniu organ rentowego zaświadczenie z (...) Nr 2 Centrum (...) w G. z dnia 21 kwietnia 2017r. zawiera, co prawda prawdziwe, lecz niepełne dane dotyczące uczestnictwa przez ubezpieczonego w zajęciach. Rzeczywiście, ubezpieczony po raz ostatni brał udział w zajęciach prowadzonych w dniu 17 grudnia 2016r., ale zaznaczyć należy, że z nadesłanej dopiero na etapie postępowania sądowego informacji z (...) Nr 2 Centrum (...) w G. z dnia 5 października 2017r. wynika, że we wskazanej dacie ,tj. w dniu 17 grudnia miały miejsce ostatnie zajęcia w pierwszym semestrze kursu, a ponadto że w dniach 14-15 stycznia 2017r. B. M. przystępował do egzaminów przeprowadzanych w ramach Kwalifikacyjnego Kursu Zawodowego - Kwalifikacja M.12 Diagnozowanie oraz naprawa elektrycznych i elektronicznych układów pojazdów samochodowych i uzyskał z nich oceny pozytywne (zaświadczenie k.18-19 akt sprawy). Oznacza to, iż skoro w tych dniach ubezpieczony był dopuszczany do egzaminów, to jednocześnie był słuchaczem w/w kursu. Jeśli tak, to nie można twierdzić, iż ubezpieczony w tym czasie nie był już uprawniony do renty rodzinnej. Ubezpieczony bowiem, jako 19-letni słuchacz przywołanego kursu, pobierał naukę w szkole w rozumieniu art.68 ust.1 pkt2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a zatem spełniał wyrażoną w tym przepisie przesłankę nabycia prawa do renty rodzinnej. Odnośnie natomiast rozstrzygnięcia w zakresie odsetek, stwierdzić należy, że wymaga ono zmiany. Zgłoszone przez organ rentowy żądanie zobowiązania ubezpieczonego do zapłaty odsetek za okres od 17 stycznia 2017r. do 9 maja 2017r nie jest zasadne, gdyż nie można przyjąć, by w przywołanym okresie ubezpieczony pozostawał w zwłoce w zwrocie świadczenia rentowego. Bezsprzecznie, zaskarżona decyzja z dnia 8 maja 2017r. została doręczona ubezpieczonemu 11 maja 2017r. (zpo k. 155 akt rentowych). Dopiero zatem w dniu 11 maja 2017r. ubezpieczony dowiedział się o zobowiązaniu do zwrotu renty rodzinnej, wobec czego przed wskazaną datą nie pozostawał w zwłoce dotyczącej zwrotu renty rodzinnej. Tym samym, na podstawie art.477 ¹⁴ §2 kpc, Sąd orzekł jak w pkt I wyroku.

Jako niezasadne uznać należy odwołanie w zakresie dotyczącym zwrotu renty rodzinnej za okres od 18 stycznia 2017r. do 9 maja 2017r. Jak zostało wspomniane, z dniem 18 stycznia 2017r. ubezpieczony został skreślony z listy słuchaczy Kwalifikacyjnego Kursu Zawodowego- Kwalifikacja M.12 Diagnozowanie oraz naprawa elektrycznych i elektronicznych układów pojazdów samochodowych. Ta okoliczność ma kluczowe znaczenie przy ocenie, czy ubezpieczony spełniał warunek wyrażony w art. 68 ust.1 pkt2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS do nabycia prawa do renty rodzinnej, tj. czy mając 19 lat pobierał naukę w szkole. Skreślenie z listy słuchaczy należy uznać za równoznaczne z pozbawieniem ubezpieczonego przymiotu ucznia. W tym świetle nie ma większego znaczenia okoliczność, kiedy ubezpieczony dowiedział się o skreśleniu z listy słuchaczy, gdyż przywołany przepis ustawy o emeryturach i rentach z FUS stanowi jedynie o przesłance pobierania nauki w szkole i nie nawiązuje do wiedzy osoby ubezpieczonej na temat spełniania powyższego warunku. Z tego też względu na podstawie art.477 ¹⁴§1 kpc Sąd oddalił odwołanie w pozostałej części i orzekł jak w pkt II wyroku.

W ocenie Sądu, obciążanie ubezpieczonego kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego w zakresie, w jakim odwołanie zostało oddalone jest sprzeczne z wyrażoną w art.102 kpc zasadą słuszności. Należy mieć bowiem na uwadze wynik postępowania, a mianowicie okoliczność, iż odwołanie zostało w części uwzględnione. W związku z tym ubezpieczony w części jest stroną wygrywającą proces. A zatem, obciążanie ubezpieczonego kosztami zastępstwa organu rentowego w sytuacji, gdy ZUS wydał nieprawidłową decyzję byłoby sprzeczne z zasadą słuszności, zważywszy, iż ubezpieczony wnosząc odwołanie dochodził w części zasadnie ochrony swych praw. W związku z tym Sąd rozstrzygnął jak w pkt III wyroku.