Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział I Cywilny

w składzie :

Przewodniczący: SSO Katarzyna Gawecka

Protokolant: st. sekr. sąd. Sławomira Konieczna

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2017 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa

Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko

T. C.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  kosztami procesu obciąża powoda w zakresie poniesionym.

/-/SSO Katarzyna Gawecka

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 31 sierpnia 2016 roku wniesionym w elektronicznym postępowaniu upominawczym powód Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanego T. C. na swoją rzecz kwoty 81 631,46 zł wraz z odsetkami umownymi 10% rocznie ale nie więcej niż czterokrotność stopy lombardowej NBP od kwoty 78 890,84 zł od dnia 23 sierpnia 2016 roku do dnia zapłaty, zasądzenia zwrotu kosztów sądowych w kwocie 1 021 zł oraz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i zwrotu innych opłat w wysokości 10,21 zł.

Uzasadniając swoje stanowisko powód wskazał, że przysługuje mu względem pozwanego wymagalna wierzytelność pieniężna wynikająca z zawartej umowy o Kartę Kredytową (...) z dnia 29 sierpnia 2001 roku pomiędzy nim a pozwanym w kwocie 81 631,46zł. Na podstawie tej umowy pozwany otrzymał kartę kredytową i zobowiązał się do spłaty zaciągniętego kartą zadłużenia. W związku z brakiem spłaty zobowiązania zgodnie z harmonogramem spłaty i z opóźnieniem w płatności minimum dwóch wymagalnych rat zobowiązania powód wypowiedział pozwanemu umowę, a roszczenie stało się wymagalne z dniem 4 maja 2016 roku. Istnienie wierzytelności oraz jej wysokość i terminy płatności w ocenie powoda mają wynikać z wyciągu z ksiąg bankowych z dnia 23 sierpnia 2016 roku o numerze (...) podpisanego przez osobę uprawnioną.

Powód wskazał ponadto, że wobec braku zwrotu świadczenia w terminie próbował skontaktować się z pozwanym, jednak okazało się to bezskuteczne, wystosował wezwania do zapłaty, jednak nie odniosły one oczekiwanego skutku.

Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2016 roku Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym L.w L. stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Poznaniu (k. 9).

Pismem z dnia 20 czerwca 2017 roku powód sprecyzował swoje żądanie i podał, że dochodzi zapłaty kwoty 78 890,84 zł z tytułu niespłaconej należności głównej wraz z odsetkami umownymi od 23 sierpnia 2016 roku do dnia zapłaty w wysokości 10 % rocznie, ale nie więcej niż czteroroczność stopy lombardowej NBP, kwoty 1 097,96 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek umownych w wysokości 10 % rocznie od kwoty 78 890,84 zł od dnia 20 kwietnia 2016 roku do dnia 7 czerwca 2016 roku, kwoty 1 642,66 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek umownych w wysokości 10 % rocznie od kwoty 78 890,84 zł od dnia 8 czerwca 2016 roku do dnia 22 sierpnia 2016 roku. Przyznał także, że we wcześniejszym piśmie procesowym mylnie określił datę wymagalności roszczenia i zamiast prawidłowej daty 20 kwietnia 2016 roku wskazał błędnie 4 maja 2016 roku.

Pozwany nie zajął stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 29 sierpnia 2001 roku pozwany T. C. złożył wniosek o wydanie Karty Kredytowej (...) Bank. We wniosku tym nie było określonych limitów kredytowych. Po złożeniu wniosku pozwany zawarł z pozwanym umowę o Kartę Kredytową (...), , w treści której nie wskazano daty jej zawarcia.

W § 1 tejże umowy wskazano, że Bank wyda Klientowi (pozwanemu) Kartę uprawniającą do dokonywania transakcji w ramach limitu Kredytu na warunkach określonych w Umowie oraz w Regulaminie, a niezwłocznie po podpisaniu umowy Bank prześle pozwanemu Kartę oraz pismo określające wysokość Limitu Kredytu ustalonego zgodnie z wnioskiem. Pismo z taką informacją stanowi załącznik do umowy (§ 1 ust. 2).

Zgodnie z § 2 umowy zawiera się ją na okres ważności Karty i automatycznie przedłuża się na okresy ważności kolejnych kart, chyba że klient poinformuje bank o zamiarze jej nieprzedłużenia na co najmniej 30 dni przez upływem okresu ważności aktualnie posiadanej karty .

Ustalono w umowie , że klient jest zobowiązany do spłaty co najmniej minimalnej kwoty do zapłaty, w wysokości wskazywanej w wyciągu. Spłata ta powinna nastąpić nie później niż w terminie wskazanym w wyciągu, który nie może być krótszy niż 24 dni od daty wystawienia przez Bank (...). Klient spłaca całość zadłużenia najpóźniej następnego dnia po upływie okresu wypowiedzenia umowy (§ 4 ust. 2).W umowie wskazano, że bank jest uprawniony do pobierania opłat i prowizji określonych w Tabeli Opłat i Prowizji oraz odsetek określonych w Tabeli Oprocentowania obowiązujących w dniu zawarcia umowy (§ 6 ust. 2).

W § 14 umowy wskazano, że Klient może wypowiedzieć umowę w każdym czasie, z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia, a wypowiedzenie dokonywanie jest w formie pisemnej lub przez (...), a zgodnie z regulaminem Kart Kredytowych C. klient może wypowiedzieć umowę w każdej chwili ze skutkiem natychmiastowym, w celu dokonania wypowiedzenia klient zwraca do C. kartę wraz z kartami dodatkowymi oraz pokrywa saldo zadłużenia i uiszcza wszelkie wymagane opłaty, prowizje i odsetki (VIII ust. 1 regulaminu)

W umowie zastrzeżono, że Bankowi przysługuje prawo do wypowiedzenia umowy w każdym czasie, z zachowaniem 30 dniowego okresu terminu wypowiedzenia w przypadku: niespłacenia przez klienta w terminie wskazanym w wyciągu, który nie może być krótszy niż 24 dni od daty wystawienia wyciągu pełnych minimalnych kwot do zapłaty za co najmniej 2 okresy rozliczeniowe, po uprzednim, pisemnym wezwaniu klienta do zapłaty zaległych kwot w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy; naruszenia przez Klienta istotnych postanowień umowy; przekroczenia limitu kredytowego przez klienta; pogorszenia się zdolności kredytowej, a wypowiedzenie jest dokonywane przez bank w formie pisemnej (§ 14 ust. 3). Stopa oprocentowania liczona jest według regulaminu obowiązującego na 73 dzień po dniu wygenerowaniu listu wypowiadającego umowę o kartę kredytową. Termin ten został podyktowany wewnętrznymi procedurami powoda i stanowi przybliżony czas wysłania dokumentu wypowiedzenia umowy oraz czasu, jaki winien upłynąć od jego doręczenia, aby wypowiedzenie umowy stało się skuteczne.

Dowód: kopia umowy (k. 30), kopia wniosku (k. 31-32), regulamin Kart Kredytowych (k. 35-38).

W dniu 23 sierpnia 2016 roku bank wystawił W. z Ksiąg Banku (...), w którym stwierdzono, że pozwany jest zobowiązany do zapłaty z tytułu umowy o kartę kredytową C. z dnia 29 sierpnia 2001 roku na dzień wystawienia tego dokumentu Bankowi kwotę 81 631,46 zł z tytułu niespłaconego kredytu w tym z należnymi odsetkami umownymi ustalonymi w regulaminie karty kredytowej C. w wysokości 10 % rocznie od kwoty 78 890,84 zł naliczonymi do dnia 22 sierpnia 2016 roku oraz kwotę z tytułu odsetek umownych ustaloną jako 10 % rocznie od kwoty 78 890,84 zł od dnia 23 sierpnia 2016 roku od dnia faktycznej spłaty kredytu.

Dowód: wyciąg z ksiąg bankowych banku (k. 39)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w aktach sprawy dokumentów.

Zgodnie z treścią art. 244 §1 k.p.c. za dokumenty urzędowe należy traktować takie, które sporządzone są w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania i stanowią one dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Z §2 powołanego przepisu wynika nadto, że za dokumenty urzędowe traktuje się również dokumenty sporządzone przez organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne w zakresie zleconych im przez ustawę spraw z dziedziny administracji publicznej. Na zasadzie art. art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi dowód jedynie tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

Zgodnie z treścią art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe księgi rachunkowe banków i sporządzone na ich podstawie wyciągi oraz inne oświadczenia podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banków i opatrzone pieczęcią banku, jak również sporządzone w ten sposób pokwitowania odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych oraz ustanowionych na rzecz banku zabezpieczeń i mogą stanowić podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych. Zgodnie jednakże z ust. 1a powołanego wyżej przepisu moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym.

Konsekwencją tego jest ustalenie, że przedłożony przez powoda dokument w postaci wyciągu z ksiąg rachunkowych nr (...) z dnia 23 sierpnia 2016 roku (k. 39), który miał stanowić podstawę do wykazania istnienia i wysokości dochodzonego przez niego roszczenia stanowi wyłącznie dokument prywatny . Dokument ten wzbudził natomiast uzasadnione wątpliwości Sądu. Wskazano w nim bowiem jedynie, że należność wynosi 81.613,46 zł. przy czym jest to należność z tytułu niespłaconego kredytu w tym z należnymi odsetkami umownymi w wysokości 10 % rocznie od kwoty 78.890,84 zł. naliczone do dnia 22 sierpnia 2016 r. Nie wynika zatem z tego wyciągu jakie kwoty z tytułu należności głównej i z tytułu odsetek składają się na kwotę 81.613,46 zł. ani też od jakiej daty były naliczane odsetki umowne .

Wobec rozbieżności w stanowisku powoda dotyczącym daty wymagalności roszczenia Sąd wezwał inicjatora procesu do wyjaśnienia tej kwestii, jednak odpowiedź powoda nie pozwoliła na stwierdzenie z całą stanowczością, że umowa została skuteczne wypowiedziana i roszczenie stało się wymagalne. W tym zakresie twierdzenia powoda okazały się niewiarygodne, a z wyciągu z ksiąg banku nie wynikała data wymagalności roszczenia oraz fakt wypowiedzenia umowy.

Powód zobowiązany był też do przedstawienia szczegółowego wyliczenia dochodzonych odsetek, jednak wypełnił to zobowiązanie ogólnikowo – podał jedynie, od jakich kwot i za jaki okres odsetek się domaga, nie poparł swoich twierdzeń żadnymi wyciągami z konta pozwanego, harmonogramami spłat czy innymi dokumentami, które pozwoliłyby zweryfikować słuszność jego stanowiska – Sąd uznał zatem te okoliczności za niewykazane.

Poza wskazanym wyciągiem z ksiąg banku, który wzbudził wątpliwości Sądu powód nie naprowadził żadnych wiarygodnych dowodów, z których wynikałoby, iż dokonał skutecznego wypowiedzenia umowy i które pozwoliłby na ustalenie wysokości należności głównej, oraz podstaw i terminów naliczania odsetek.

Sąd zważył co następuje :

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie i jako takie zostało oddalone.

Stosownie do art. 339 § 1 kpc jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, Sąd wyda wyrok zaoczny, zaś zgodnie z art. 340 kpc wyrok wydany w nieobecności pozwanego nie będzie zaoczny, jeżeli pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności albo składał już w sprawie wyjaśnienia ustnie albo pisemnie.

W realiach niniejszej sprawy pozwany, mimo skutecznego doręczania mu korespondencji, nie zajął stanowiska w sprawie – nie udzielił odpowiedzi na pozew, nie pojawił się na rozprawie oraz nie złożył wyjaśnień – ani ustnych, ani pisemnych.

Mając na uwadze art. 339 § 2 kpc Sąd, wydając wyrok zaoczny, przyjmuje za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Co do zasady art. 339 § 2 kpc przewiduje domniemanie zgodności twierdzeń powoda z rzeczywistym stanem rzeczy (co zaznaczył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 czerwca 1997 roku, I CKU 87/97), a powyższe oznacza, że sąd, wydając wyrok zaoczny, nie dokonuje weryfikacji prawdziwości twierdzeń o faktach przytoczonych przez powoda, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości. W takim wypadku postępowanie dowodowe powinno być przeprowadzone, choć w istocie będzie się ono ograniczało jedynie do dowodów zawnioskowanych przez powoda i ewentualnie dopuszczonych przez sąd z urzędu.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należało, że okoliczności przedstawione przez powoda budziły uzasadnione wątpliwości Sądu. W żądaniu pozwu złożonego w Elektronicznym Postępowaniu Upominawczym inicjator procesu wskazywał, że data wymagalności roszczenia głównego to 23 sierpnia 2016 roku, a data wymagalności kwoty 1 097,96 zł z tytułu odsetek umownych to 22 sierpnia 2016 roku (k. 4), w uzasadnieniu pozwu (k. 5, 18), podawał z kolei, że roszczenie stało się wymagalne z dniem 4 maja 2016 roku.

Postanowieniem z dnia 30 maja 2017 roku (k. 57) pełnomocnik powoda został zobowiązany do wyjaśnienia w terminie 14 dni rozbieżności pomiędzy twierdzeniami powoda w zakresie daty wymagalności roszczenia (22 sierpnia 2016 roku, 23 sierpnia 2016 roku, 4 maja 2016 roku) oraz do przedstawienia szczegółowego wyliczenia dochodzonych odsetek ze wskazaniem, od kiedy do kiedy zostały one naliczone i od jakiej kwoty, a także jakie oprocentowanie stosowano i na jakiej podstawie. Powód, wykonując zobowiązanie Sądu stwierdził jedynie, że data wymagalności roszczenia została podana przez pomyłkę i roszczenie stało się wymagalne 20 kwietnia 2016 roku (która to data nie była wskazywana we wcześniejszych pismach procesowych), podał też, jakich kwot z jakimi odsetkami się domaga. Nie wyjaśnił jednak, w jaki sposób ustalono datę wymagalności roszczenia (kiedy zostało wysłane oświadczenie o wypowiedzeniu umowy przez powoda, czy pozwany odebrał je osobiście, czy przesyłka była awizowana, na jaki adres została wysłana korespondencja), nie wskazał, za jakie okresy płatności pozwany zwlekał z zapłatą, a także ile wynosiła każda z wymagalnych rat zobowiązania pozwanego, nie przedstawił, jaki był limit kredytowy przyznany pozwanemu oraz jaka była minimalna miesięczna kwota, do której spłaty zobowiązany był pozwany (a ta informacja była konieczna do ustalenia, czy wypowiedzenie umowy zostało dokonane zgodnie z § 14 ust. 3 umowy stron – jak zresztą wynikało z § 1 ust. 2 umowy bank był zobowiązany niezwłocznie po podpisaniu umowy przesłać Klientowi pismo określające wysokość Limitu Kredytu - kopia takiej korespondencji nie została dołączona na pozwu). Powód nie przedstawił ponadto żadnych dokumentów, z których wynikałaby data wypowiedzenia umowy kredytu oraz przyczyny jej wypowiedzenia. Nie przedłożono również dokumentów potwierdzających wystosowanie do pozwanego wezwania do zapłaty poprzedzającego wypowiedzenie umowy.

Powód nie dołączył do akt niniejszej sprawy wyciągów czy innych dokumentów, pozwalających na ustalenie, ile wynosiło zadłużenie pozwanego w chwili wypowiedzenia umowy, a odpowiadając na wezwanie Sądu pełnomocnik powoda przedstawił jedynie, zapłaty jakich kwot się domaga. Powód, mimo wezwania do sprecyzowania stanowiska i wyjaśnienia nieścisłości nie rozwiał uzasadnionych wątpliwości Sądu co do zasadności i wysokości dochodzonego roszczenia, a – co wymaga szczególnego podkreślenia – wątpliwości te powstały wskutek rozbieżnych i nieścisłych danych wskazanych przez powoda. W trakcie procesu podał on 4 różne daty wymagalności roszczenia, a wezwany do wyjaśnienia tych różnic ograniczył się jedynie do złożenia pisemnego oświadczenia, niepopartego żadnymi dowodami z dokumentów.

Wskazać przy tym należy, że powód w jednym ze swoich pism procesowych (k. 67) wskazał, że stopa oprocentowania liczona jest według regulaminu obowiązującego na 73 dzień po dniu wygenerowaniu listu wypowiadającego umowę o kartę kredytową. Termin ten został podyktowany wewnętrznymi procedurami powoda i stanowi przybliżony czas wysłania dokumentu wypowiedzenia umowy oraz czasu, jaki winien upłynąć od jego doręczenia, aby wypowiedzenie umowy stało się skuteczne. W przypadku umowy zawartej z pozwanym stopę odsetek według powoda określa Regulamin Kart Kredytowych (...)w W. z dnia 1 czerwca 2015 roku (tj. regulamin obowiązujący 73 dni po wygenerowaniu listu wypowiadającego). Z powyższego stwierdzenia powoda wynika, iż stopa oprocentowania liczona jest zgodnie z procedurami banku, które nie zakładają ustalenia dokładnej daty wypowiedzenia umowy (oraz stwierdzenia skuteczności tego wypowiedzenia), lecz przewidują czas, jaki powinien upłynąć od wygenerowania listu z wypowiedzeniem umowy do jej doręczenia. Sąd, w obliczu takiego oświadczenia powoda, przy niedołączeniu potwierdzenia nadania i odbioru korespondencji nie był w stanie ustalić czy i kiedy doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy, a w konsekwencji w jakiej wysokości winny być naliczane odsetki.

Należy mieć na względzie, że powód, wnosząc pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym i nie uzyskując nakazu zapłaty z uwagi na stwierdzenie braku podstaw do jego wydania (k. 9 – Referendarz sądowy w postanowieniu o przekazaniu sprawy do Sądu Okręgowego w Poznaniu wskazał, że przytoczone przez powoda okoliczności budzą wątpliwości oraz że powód nie wskazał, od jakich kwot i za jakie okresy zostały naliczone odsetki żądanie pozwem) musiał mieć świadomość, że zaprezentowane przez niego okoliczności nie są wystarczające do uznania jego powództwa za uzasadnione. Winien on więc przedłożyć wszystkie dokumenty, które potwierdzałyby zasadność roszczenia .Tymczasem inicjator procesu nie zaproponował żadnych nowych wniosków dowodowych, poza dokumentami wskazanymi w pozwie złożonym w elektronicznym postępowaniu, z których w żaden sposób nie wynikały podstawy do wypowiedzenia umowy, skuteczność jej wypowiedzenia, wysokość należności głównej i wysokość odsetek czy wreszcie data wymagalności roszczenia.

Co do zasady proces cywilny oparty jest na zasadnie kontradyktoryjności, z której wynika obowiązek przedstawiania dowodów przez strony procesu. Art. 6 kc wprost wskazuje, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która wywodzi z niego skutki prawne, a art. 232 kpc stanowi, że strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd powziął wątpliwości odnośnie do twierdzeń zgłaszanych przez powoda, o czym uprzedził powoda wydając postanowienie z dnia 30 maja 2017 r. a ten nie naprowadził dowodów, które rozwiałby te wątpliwości .

Sąd dokonuje własnej, swobodnej (nie zaś dowolnej) oceny dowodów i chociaż pozwany nie wypowiedział się na temat okoliczności przedstawianych przez powoda uznać należało, że samo milczenie strony, co do twierdzeń strony przeciwnej, nie jest podstawą do uznania faktów za przyznane, bowiem na sądzie spoczywa obowiązek poznania prawdy (wyrok SN z dnia 17 lutego 1975 r. sygn. II CR 719/74). Tak więc o tym, czy ma zastosowanie art. 230, decyduje zebrany w sprawie materiał dowodowy, przy uwzględnieniu charakteru i przedmiotu postępowania (wyrok SA w Poznaniu z dnia 27 listopada 2007 r. sygn. I ACa 882/07).

W ocenie Sądu twierdzenia powoda zawarte w pozwie budzą uzasadnione wątpliwości ( z przyczyn szczegółowo wyżej opisanych) , skutkujące oddaleniem powództwa, o czym orzeczono w punkcie 1. wyroku.

Kosztami procesu Sąd obciążył powoda jako stronę przegrywającą proces w całości , o czym orzeczono w punkcie 2. wyroku.

SSO Katarzyna Gawecka