Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2017 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Krameris

Sędziowie: SSA Witold Franckiewicz (spr)

SSA Wojciech Kociubiński

Protokolant: Anna Turek

przy udziale prokuratora Prokuratury Okręgowej w Jeleniej Górze del. do Prokuratury Rejonowej w Bolesławcu Macieja Propuckiego

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2017 r.

S. M.

oskarżonego z art. 13 § 1 kk w związku z art. 148 § 1 kk i art. 157 § 1 kk i art. 157 § 2 kk w związku z art. 11 § 2 kk w związku z art. 31 § 2 kk, art. 207 § 1 kk w związku z art. 31 § 2 kk

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego i prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze

z dnia 6 czerwca 2017 r. sygn. akt III K 21/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok wobec oskarżonego S. M. w ten sposób, że karę wymierzoną mu w punkcie I części rozstrzygającej na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. podwyższa do 10 (dziesięciu) lat pozbawienia wolności, zaliczając na poczet kary okres tymczasowego aresztowania od 26.08.2016r. do 14.03.2017r.,

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. D. K. 600 zł tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą obronę z urzędu oskarżonego S. M. w postępowaniu odwoławczym oraz 138 zł tytułem zwrotu VAT,

IV.  zwalnia oskarżonego od obowiązku poniesienia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając wydatkami Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

S. M. oskarżony został o to, że :

I.  w dniu 26 sierpnia 2016 r. w O., działając w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia, co najmniej dwukrotnie z dużą siłą uderzył D. M. ostrzem siekiery w głowę oraz tępą jej częścią po ciele, jednak zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na podjęcie uników obronnych oraz udzielenie pokrzywdzonej pomocy lekarskiej, przy czym działaniem swoim spowodował ranę rąbaną okolicy ciemieniowo-potylicznej, złamanie kości podstawy i sklepienia czaszki przebiegające od lewego skrzydła większego kości klinowej przez łuskę kości skroniowej do kości ciemieniowej, krwawienie podpajęczynówkowe w obrębie mózgowia, krwiaki podczepcowe w lewej okolicy potyliczno - ciemieniowej oraz w okolicy czołowej, które to obrażenia ciała skutkowały naruszeniem czynności narządu trwającym dłużej niż 7 dni oraz stłuczenie okolicy oczodołu prawego, bolesność i obrzęk barku prawego stłuczenie lewego płata skroniowego, L- kształtną ranę ciętą skóry owłosionej głowy po lewej stronie, podbiegnięcia krwawe okolicy czołowej prawej, powiek oczu, w wardze górnej po prawej stronie, w okolicy łopatkowej prawej, na wewnętrznej powierzchni lewego przedramienia, na lewym nadgarstku, na grzbiecie obu rąk, otarcia naskórka w okolicy łopatkowej prawej, które to obrażenia skutkowały naruszeniem czynności narządu jej ciała trwającym nie dłużej niż 7 dni, a czynu tego dopuścił się mając w znacznym stopniu ograniczoną zdolność rozpoznania jego znaczenia i pokierowania swoim postępowaniem

to jest o czyn z art. 13 § 1 k . k . w zw. z art. 148 § 1 k . k . i ark 157 § 1 k . k . i art. 157 § 2 k . k . w zw. z art. 11 § 2 k . k . i w zw. z art. 31 § 2 k . k .

II.  w okresie od października 2015 r. do 26 sierpnia 2016 r., w O., znęcał się psychicznie i fizycznie nad swoją żoną D. M. w ten sposób, że wielokrotnie wszczynał awantury domowe w czasie których używał wobec niej słów uznanych powszechnie za obelżywe, groził pozbawieniem życia, uszkodzeniem ciała używał przemocy poprzez uderzenie i popychanie, a czynu tego dopuścił się mając w znacznym stopniu ograniczoną zdolność rozpoznania jego znaczenia i pokierowania swoim postępowaniem

to jest o czyn z art. 207 § 1 k.k. w zw. z ark 31 § 2 k . k .

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 6 czerwca 2017 roku uznał oskarżonego S. M. za winnego popełnienia zarzucanych czynów, uznając, iż stanowią one jedno przestępstwo wyczerpujące ustawowe znamiona z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. oraz art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i w zw. z art. 31 § 2 k.k. i za to:

na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 8 lat pozbawienia wolności, zaliczając na poczet kary pozbawienia wolności okres tymczasowego aresztowania oskarżonego od 26 sierpnia 2016 roku do 14 marca 2017 r.

Ponadto:

Sąd Okręgowy, na podstawie art. 41a § 1 i § 3a, § 4 i art. 43 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z D. M. i zakaz kontaktowania się i zbliżania się do D. M. na odległość mniejszą niż 20 metrów przez okres 8 lat.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 44 § 2 k.k. i art. 230 § 2 k.p.k. orzekł w przedmiocie dowodów rzeczowych (pkt IV i V części dyspozytywnej wyroku).

Sąd Okręgowy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz ustanowionych z urzędu obrońców koszty nieopłaconej obrony oskarżonego.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych, zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa.

Apelacje od powyższego wyroku wnieśli: Prokurator Rejonowy w Bolesławcu i obrońca z urzędu oskarżonego.

Prokurator Rejonowy w Bolesławcu zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze, zarzucając:

rażącą niewspółmierność orzeczonej względem oskarżonego S. M. kary 8 lat pozbawienia wolności, co nastąpiło w wyniku niedostatecznego uwzględnienia szeregu okoliczności obciążających występujących po stronie oskarżonego w postaci uprzedniej karalności za przestępstwo znęcania się popełnione na szkodę D. M., działania pod wpływem alkoholu, z premedytacja, przy użyciu niebezpiecznego narzędzia w postaci siekiery i zadawania nim ciosów w głowę znacznie słabszej pokrzywdzonej, a następnie pozostawienie pokrzywdzonej i nieudzielenie pomocy, a odnoszących się przede wszystkim do znacznego stopnia zawinienia oraz wysokiego stopnia społecznej szkodliwości zarzuconego oskarżonemu czynu, przy jednoczesnym przecenieniu jedynej okoliczności o charakterze łagodzącym w postaci działania w stanie ograniczonej poczytalności, co sprawia, że orzeczoną karę uznać należy za rażąco niewspółmiernie łagodną, a tym samym nie spełniającą przypisanych jej celów w zakresie prewencji ogólnej, jak i szczególnej oraz sprzeczną ze społecznym poczuciem sprawiedliwości;

w n o s z ą c o :

1.  zmianę punktu I sentencji wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu S. M. kary 15 lat pozbawienia wolności;

2.  utrzymanie zaskarżonego wyroku w pozostałej części w mocy.

Obrońca oskarżonego zaskarżyła wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze, zarzucając:

rażącą niewspółmierność kary wymierzonej w pkt I skarżonego wyroku, a to poprzez wymierzenie oskarżonemu S. M. na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. kary 8 lat pozbawienia wolności bez jej nadzwyczajnego złagodzenia w sytuacji, gdy wymierzenie oskarżonemu na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. i 60 § 1 i 6 k.k. nadzwyczajnie złagodzonej kary 5 lat pozbawienia wolności, biorąc pod uwagę ograniczoną w stopniu znacznym poczytalność oskarżonego w chwili popełnienia czynu, zbliżoną w swej intensywności do stanu niepoczytalności określonego w art. 31 § 1 k.k., jest wystarczająca dla osiągnięcia wobec niego celów kary i adekwatna do stopnia jego zawinienia;

w n o s z ą c :

o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt I poprzez wymierzenie oskarżonemu S. M. kary 5 lat pozbawienia wolności, tj. kary nadzwyczajnie złagodzonej. (cytat z apelacji, k. 468).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja Prokuratora Rejonowego w Bolesławcu jest zasadna w zakresie sformułowanego zarzutu, zaś częściowo zasadna co do wniosku zawartego w apelacji.

Apelacja obrońcy oskarżonego ustanowionego z urzędu okazała się niezasadna w stopniu oczywistym.

Odnosząc się do zarzutów zawartych w obu apelacjach, na wstępie należy podkreślić, że apelujący w żadnej mierze nie zakwestionowali zarówno strony podmiotowej jak też strony przedmiotowej przypisanego oskarżonemu przestępstwa. Nie zarzucili także oceny prawnej czynu, dokonanej przez Sąd I instancji. W wyniku kontroli instancyjnej, Sąd Apelacyjny nie dostrzegł uchybień w tym zakresie, którymi należałoby obarczyć Sąd I instancji.

Sąd Okręgowy na str. 5-7 (k. 448-440) pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku wskazał i omówił szereg okoliczności obciążających oskarżonego. W szczególności dotychczasową jego wielokrotną karalność za popełnione przestępstwa, w tym za znęcanie się nad żoną D. M., za co skazany został prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Bolesławcu z dnia 13 maja 2015 r. – sygn.. akt: II K 888/14 z art. 207 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat, która zarządzono do wykonania (t. II, k. 339) i powyższa karę aktualnie oskarżony odbywa do 7 listopada 2017 r. (k. 379).

Sąd Okręgowy zasadnie przyjął, że dotychczasowy sposób życia oskarżonego (t. II, k. 212-214, wywiad kuratora sądowego), sposób popełnienia przypisanego czynu, jego zachowanie po dokonaniu czynu i jego skutki, stanowią okoliczności zdecydowanie obciążające oskarżonego.

Tożsame okoliczności obciążające oskarżonego wskazał prokurator w uzasadnieniu wywiedzionej apelacji.

Sąd Okręgowy na str. 7-8 pisemnego uzasadnienia wyroku (k. 450-451) przedstawił okoliczności łagodzące wobec oskarżonego, do których przede wszystkim zaliczył działanie oskarżonego w warunkach ograniczonej poczytalności w rozumieniu przepisu art. 31 § 2 k.k. Z treści tej części pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku (str. 8, k. 451) wynika, że powyższa okoliczność zdecydowała o wymierzeniu oskarżonemu kary pozbawienia wolności w wysokości ustawowego minimum z przepisu art. 148 § 1 k.k.

Niewątpliwie znaczny stopień ograniczenia poczytalności jest okolicznością rzutującą istotnie na ustalenie stopnia zawinienia.

Zastosowanie art. 31 § 2 k.k., daje sądowi możliwość zastosowania wobec sprawcy instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary (art. 60 § 1 k.k.). Niezastosowanie tej instytucji przez Sąd orzekający, stanowi jednak mocny sygnał ze strony ustawodawcy, że w takich przypadkach wymierzona kara nawet w dolnej granicy ustawowego zagrożenia może być, z uwagi na stopień winy, karą niewspółmiernie surową. W sytuacji, gdy sąd nie korzysta z możliwości nadzwyczajnego złagodzenia kary, to ograniczenie poczytalności w stopniu znacznym jest zobowiązany uwzględnić przy wymiarze kary.

W przedmiotowej sprawie Sąd I instancji nie skorzystał z ustawowych uprawnień nadzwyczajnego złagodzenia kary – jak oczekiwałby tego obrońca oskarżonego – wymierzając karę pozbawienia wolności w wysokości ustawowego minimum z art. 148 § 1 k.k., tj. kary 8 lat pozbawienia wolności.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, nadmiar okoliczności szczególnie obciążających oskarżonego, nie dawał podstaw do tak łagodnego potraktowania oskarżonego i poprzestaniu na wymierzeniu kary w wysokości ustawowego minimum, stąd podwyższył karę pozbawienia wolności do 10 lat.

Sąd Apelacyjny nie podzielił wniosku prokuratora zawartego w apelacji, wymierzenia kary 15 lat pozbawienia wolności. Należy bowiem także uwzględnić, że czyn oskarżonego wyczerpuje również ustawowe znamiona przestępstwa w postaci stadialnej usiłowania pozbawienia życia innej osoby. W takiej sytuacji procesowej, wymierzona kara za usiłowanie popełnienia przestępstwa powinna być w zasadzie niższa niż za dokonanie przestępstwa (OSNKW 1976, z. 4-5, poz. 64 z glosą K. Buchały, Nowe Prawo 1976, nr 10). W tej sytuacji, Sąd Apelacyjny uznał, iż kara 10 lat pozbawienia wolności orzeczona wobec oskarżonego, jest adekwatna do stopnia winy, uwzględnia stopień społecznej szkodliwości czynu oraz cele kary wymienione w przepisie art. 53 § 1 k.k.

Apelacja obrońcy oskarżonego nie została uwzględniona z uwagi na odmienny kierunek niż apelacja prokuratora, która została uznana za zasadną. Podniesione tamże okoliczności, nie przekonały Sądu Apelacyjnego o zasadności nadzwyczajnego złagodzenia kary pozbawienia wolności wymierzonej oskarżonemu, a w konsekwencji obniżeniu wymierzonej kary. Argumenty przeciwne tym, podniesionym w apelacji obrońcy oskarżonego , zawiera niniejsze uzasadnienie.

Poza dokonaną zmianą zaskarżonego wyroku, w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego, obciążając wydatkami Skarb Państwa.

O kosztach nieopłaconej obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy – prawo o adwokaturze oraz § 17 ust. 1 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. poz. 1714 z 2016 r.).

SSA Witold Franckiewicz SSA Barbara Krameris SSA Wojciech Kociubiński