Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3.11.2017r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Sławomir Jęksa

Sędziowie SSO Małgorzata Wikler-Galicka

SSO Leszek Matuszewski (spr)

Protokolant: po. staż A. R.

przy udziale J. D. Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu, po rozpoznaniu w dniu 3.11.2017r. sprawy K. S. oskarżonego z art. 278§ 1 kk i inne, na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego w Gnieźnie z dnia 14.06.2017r., sygn. akt IIK 100/17 i na podstawie art. 435 kpk z urzędu sprawę M. G. skazanego tym wyrokiem za popełnianie przestępstwa z art.291§ 1kk

I.  zmienia zaskarżony wyrok, w tym na podstawie art. 435 kpk z urzędu również w odniesieniu do M. G., w ten sposób, że;

a)  uchyla rozstrzygnięcia zawarte w punktach 4, 5, 7 i 9,

b)  w punkcie 1 obniża orzeczoną oskarżonemu K. S. karę do 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności,

c)  przyjmuje, że zaliczenie oskarżonemu K. S. w punkcie 8 dwóch dni zatrzymania dotyczy kary 3 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej w punkcie 1,

d)  przyjmuje, że czyn przypisany oskarżonemu K. S. w punkcie 3 stanowi wykroczenie z art., 122§ 1kw i na podstawie art. 122§ 1kw wymierza karę 1 (jednego) miesiąca ograniczenia wolności, na podstawie art. 21§ 1 kw zobowiązuje obwinionego do wykonywania pracy społecznej wskazanej przez Sąd w wymiarze 20 godzin,

e)  przyjmuje, że czyn przypisany skazanemu M. G. w punkcie 6 stanowi wykroczenie z art., 122§ 1kw i na podstawie art. 122§ 1kw wymierza karę 1 (jednego) miesiąca ograniczenia wolności, na podstawie art. 21§ 1 kw zobowiązuje obwinionego do wykonywania pracy społecznej wskazanej przez Sąd w wymiarze 20 godzin,

I.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. Ł. kwotę 516,60 zł ( w tym VAT) tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną oskarżonemu K. S. w postępowaniu odwoławczym,

III.  zwalnia oskarżonego K. S. od obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa wyłożonych kosztów postępowania odwoławczego i od obowiązku uiszczenia opłaty za drugą instancję.

L. M. S. M. W.-G.

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Gnieźnie wyrokiem z dnia 14 czerwca 2017 roku, sygn. akt II K 100/17 uznał oskarżonego K. S. za winnego popełnienia przestępstw;

⚫

z art. 278 §1 k.k. i za to na podstawie powołanego przepisu wymierzył mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art. 46 §1 k.k. orzeczono wobec podsądnego K. S. obowiązek naprawienia szkody w całości wyrządzonej tym przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego kwoty 1.400 złotych.

⚫

z art. 291 §1 k.k. i za to na podstawie art. 291 § 1 k.k. wymierzono mu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art. 45 § 1 k.k. orzeczono od oskarżonego K. S. środek karny w postaci przepadku na rzecz Skarbu Państwa równowartości korzyści majątkowej uzyskanej z tego przestępstwa w kwocie 20,50 złotych.

Na podstawie art. 85 §1 i 2 k.k. , art. 85 a k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączono orzeczone wobec oskarżonego K. S. kary pozbawienia wolności i wymierzono mu karę łączną 1 roku pozbawienia wolności. Na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczono okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 24 stycznia 2016 roku, godz. 11.30 do dnia 25 stycznia 2016 roku, godzina 13:45 ( dwa dni)

Tym samym wyrokiem uznano skazanego M. G. za winnego popełnienia przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. i za to na podstawie powołanego przepisu wymierzono mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art. 45 § 1 k.k. orzeczono środek karny w postaci przepadku na rzecz Skarbu Państwa równowartości korzyści majątkowej uzyskanej z tego przestępstwa w kwocie 20,50 złotych. Na podstawie art. 63 § 1 i 5 k.k. na poczet orzeczonej wobec skazanego kary pozbawienia wolności zaliczono okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 26 stycznia 2016 roku godzina 8:20, do dnia 28 stycznia 2016 roku, godzina 8:20.

Z powyższym wyrokiem nie zgodził się obrońca podsądnego K. S. zaskarżając go w całości.

Apelujący zarzucił orzeczeniu błąd w ustaleniach faktycznych, rażącą niewspółmierność orzeczonej kary, a także obrazę art. 7 k.p.k.

Autor apelacji wniósł o rozwiązanie węzła kary łącznej, zmianę kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonemu K. S. z art. 278 §1 k.k. na czyn z art. 278 §3 k.k. i wymierzenie kary w dolnych granicach ustawowego zagrożenia, uniewinnienie podsądnego K. S. od czynu z pkt 3 zaskarżonego wyroku tj. przestępstwa z art. 291 §1 k.k.

Z ostrożności procesowej obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie jego mandantowi kary za czyn z art. 278 § 1 k.k. w dolnych granicach ustawowego zagrożenia, zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 3 i uznanie, że oskarżony swoim postępowaniem wyczerpał znamiona wykroczenia z art. 122 §1 k.w. i wymierzenie mu kary w dolnych granicach ustawowego zagrożenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego K. S. zasługuje na częściowe uwzględnienie. Sąd odwoławczy w rezultacie kontroli odwoławczej zainicjowanej apelacją obrońcy, zreformował na podstawie przepisu art. 435 k.p.k. wyrok również na korzyść skazanego M. G. ( o czym szerzej w dalszej części niniejszego uzasadnienia).

Na wstępie należy zauważyć, że postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie zostało przeprowadzone prawidłowo. Sąd I instancji rozważył wszystkie dowody i okoliczności ujawnione w toku rozprawy, na ich podstawie poczynił w zasadzie prawidłowe ustalenia faktyczne oraz należycie wykazał winę oskarżonego w zakresie przypisanych mu czynów zabronionych. Ocena materiału dowodowego, dokonana przez Sąd I instancji jest wnikliwa i nie wykazuje żadnych błędów logicznych, utrzymując się w granicach swobodnej oceny dowodów chronionej art. 7 k.p.k. Przedmiotem rozważań Sądu były dowody zarówno na korzyść podsądnego, jak i wszelkie dowody im przeciwne. Uzasadnienie wyroku odpowiada zaś wymogom art. 424 k.p.k. i w pełni pozwala na kontrolę prawidłowości rozstrzygnięcia. Błędem Sądu I instancji było zaś uznanie, że czyn zarzucany podsądnym w punktach 3 i 6 stanowi przestępstwo, a nie wykroczenie. Sąd Rejonowy dostrzegł zresztą to uchybienie ( s. 12 uzasadnienia zaskarżonego wyroku).

Wina i sprawstwo oskarżonego K. S. w odniesieniu do przypisanych mu zachowań nie budzi żadnych wątpliwości Sądu II instancji. Na to, że podsądny popełnił zarówno przestępstwo kradzieży, jak i dopuścił się paserstwa wskazują wypowiedzi procesowe podsądnego (k.23) oraz wyjaśnienia skazanego M. G. ( k.71).

Sąd Okręgowy w pełni akceptuje uznanie podsądnego K. S. za winnego popełnienia paserstwa. To, ze podsądny przyjął skradzione felgi i następnie pomagał w ich zbyciu wynika jednoznacznie z wyjaśnień M. G.. Sąd Okręgowy podziela, dokonaną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, ocenę oświadczeń dowodowych wyżej wymienionej osoby. Autor apelacji w zasadzie nie wskazał okoliczności, które miałyby podważać przedstawione tam rozumowanie. Niewątpliwie wyjaśnienia złożone przez M. G., stanowią w istocie pomówienie procesowe osoby współoskarżonej. Podkreślić jednak trzeba, że pomówienie nie zmienia ani charakteru dowodu, ani też – co do zasady - sposobu dokonania jego oceny. Relacje procesowe , zawierające treści pomawiające nie są dowodem „ lepszym” czy „ gorszym”. Nie podlegają też odmiennym od wyrażonych w art. 7 k.p.k.- kryteriom oceny. Pomówienie może być dowodem winy, jeżeli spełnia odpowiednie warunki. Przede wszystkim dowód taki powinien podlegać szczególnie wnikliwej i ostrożnej ocenie ze strony sądu, który powinien zbadać, czy tego rodzaju pomówienie jest konsekwentne i stanowcze, czy jest zgodne z doświadczeniem życiowym, czy wreszcie pomawiający nie ma interesu osobistego lub procesowego w obciążaniu oskarżonego.(zob. przykładowo wyrok z dnia 15 lutego 1985 r. w sprawie o sygn. IV KR 25/85 opubl. w OSNKW z 1985 r., z. 11-12, poz. 103). Wypowiedzi procesowe złożone przez M. G. są istotnie spójne i konsekwentne. Przedstawił on w sposób szczery i wyczerpujący zarówno rolę K. S. w paserstwie felg, jak i swoją. Co istotne, ujawnione przez niego okoliczności odnoszące się do oskarżonego nie miały żadnego znaczenia dla zmniejszenia zakresu jego własnej odpowiedzialności karnej, czy choćby przyjęcia łagodniejszej kwalifikacji prawnej jego czynu. Sąd odwoławczy nie dostrzegł żadnych racjonalnych powodów, dla których M. G. miałby pomawiać współoskarżonego o zachowanie, które nie miało miejsca. Wyżej wymienione osoby nie są skonfliktowane. Z tych powodów ustalenia Sądu Rejonowego w zakresie przypisania podsądnemu powyższego zachowania są prawidłowe.

Mienie stanowiące przedmiot paserstwa nie przekraczało swoją wartością 1/4 minimalnego wynagrodzenia. To ustalenie determinowało, w odniesieniu do skazanego M. G. w oparciu o art. 435 kpk, zmianą kwalifikacji prawnej powyższych czynów na wykroczenia ( zob. art. 122 §1 k.w.)

Sąd Okręgowy nie znalazł żadnych podstaw, aby oceniać zachowanie oskarżonego K. S. przypisane mu w punkcie 1 wyroku w kategoriach wypadku mniejszej wagi. O uznaniu konkretnego czynu za „wypadek mniejszej wagi” decydują jego elementy (okoliczności) przedmiotowe, jak i podmiotowe, przy czym akcent winien być położony na te znamiona, które są charakterystyczne dla danego rodzaju przestępstw – „decydują przede wszystkim okoliczności związane z przedmiotem ochrony i stroną przedmiotową czynu, a więc głównie wysokość wyrządzonej w mieniu szkody, a także okoliczności popełnienia czynu” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 1980 r., sygn. V KRN 338/80, OSNPG 1981 z. 5 poz. 50, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 1978 r., sygn. VI KRN 207/78, OSNKW 1978 z. 12 poz. 142).

W realiach przedmiotowej sprawy nie zachodzą okoliczności przemawiające za tym, aby potraktować przypisane w punkcie 1 zachowanie K. S. łagodniej, aniżeli jak zwyczajną kradzież. Kradzież dokonana przez oskarżonego jawi się jako dokuczliwy społecznie występek. Oskarżony dokonał zaboru mienia o wartości 1.400 złotych. Przekracza ona kilkukrotnie wartość rozgraniczającą przestępstwo od wykroczenia. Należy także podkreślić, że oskarżony działał w sposób zuchwały wchodząc przez otwartą bramę na teren nieruchomości i kradnąc stamtąd kotły gazowe oraz podgrzewacze gazowe wody. Co więcej, podsądny dokonał kolejnej kradzieży już po skazaniu za inne przestępstwo przeciwko mieniu. Tego rodzaju zachowanie wpisuje się niestety w przestępczy sposób życia obrany przez oskarżonego. Nie był to w jego wypadku eksces, lecz kolejne dokuczliwe społecznie zachowanie godzące we własność innej osoby.

Okoliczność, że K. S. przyznał się do stawianego mu zarzutu nie ma wpływu na ocenę jego zachowania, jako wypadku mniejszej wagi. Oskarżony zresztą bagatelizował w pewnym stopniu wagę popełnionego przestępstwa twierdząc, że był przekonany , iż zabiera rzeczy przeznaczone do wyrzucenia ( k.23). Oczywiście podsądny ma prawo umniejszać naganność swojego zachowania. Jednakże jest to obojętne dla kwalifikacji prawnej czynu, jako wypadku mniejszej wagi.

Również motywacja przyświecającą podsądnemu polegająca na chęci zdobycia pieniędzy na podstawowe potrzeby życiowe nie stanowi okoliczności przemawiającej za złagodzeniem przyjętej oceny prawnej jego czynu. Większość kradzieży jest popełnianych przez sprawców, którzy nie chcą podjąć uczciwej pracy, właśnie z takiej motywacji. Nic nie stało przecież na przeszkodzie aby oskarżony znajdując się w trudnym położeniu materialnym, na swoje życie zarabiał poprzez podjęcie normalnej pracy. W tych samych kategoriach należy oceniać zmianę trybu życia podsądnego po popełnieniu przez niego przestępstwa. Nie ma ona żadnego związku z oceną samego czynu.

Argumenty przedstawione przez obrońcę, które wprawdzie nie zmieniły oceny prawnej ustalonego zachowania oskarżonego, przekonały Sąd odwoławczy, że orzeczona w zaskarżonym wyroku wobec tego oskarżonego kara 10 miesięcy pozbawienia wolności za przypisane mu przestępstwo z art. 278§ 1kk jest rażąco surowa. Z rażącą niewspółmiernością kary mamy do czynienia wówczas, gdy orzeczona kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, ale nie uwzględnia jednak w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, innymi słowy- gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą ( vide: wyrok SN z dnia 11 kwietnia 1985 r., V KRN 178/85, OSNKW 7-8/1985, poz.60). Nie chodzi przy tym o każdą ewentualną różnicę ocen co do jej wymiaru, ale różnice tak zasadniczej natury, że karą dotychczas wymierzoną nazwać można by niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować ( vide: wyrok SN z dnia 2 lutego 1995 r. II KRN 198/94). Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie.

Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy wymierzając podsądnemu karę w wymiarze 10 miesięcy pozbawienia wolnością nie wziął pod uwagę szeregu okoliczności łagodzących, które skłaniają do wymierzenia oskarżonemu sankcji karnej w wymiarze najniższego zagrożenia ustawowego, tj. 3 miesięcy.

Sąd Rejonowy słusznie zdecydował się wymierzyć oskarżonemu bezwzględną karę pozbawienia wolności. K. S. dał się poznać jako osoba, która dopuszczała się przestępstw przeciwko mieniu. Kary dotąd wymierzane niestety nie osiągały swojego prewencyjnego celu. Wobec tego rodzaju osób, które mimo uprzednich skazań nadal decydują się na popełnienia przestępstw należy kłaść nacisk na realizację dyrektywy prewencji indywidualnej w jej aspekcie represyjnym. Jednakże jej rozmiar ustalony przez Sąd I instancji razi swoją surowością.

Sąd Rejonowy nie uwzględnił starannie motywacji przyświecającej oskarżonemu przed i w czasie popełnienia przestępstwa. Oskarżony kradł kotły gazowe i podgrzewacze wody w celu zdobycia pieniędzy na zaspokojenie podstawowych swoich potrzeb. Oczywiście to nie usprawiedliwia jego zachowania. Tak jak już wcześniej podkreślono wiele osób znajdujących się w złej kondycji ekonomicznej, stara się za wszelką cenę pracować i w ten sposób zarabiać pieniądze. Jednakże to z jakich powodów podsądny dokonał kradzieży przemawia za złagodzeniem wymierzonej mu sankcji karnej. Inaczej należy oceniać motywację osób, które kradną z uwagi na złe położenie materialne i pewną nieporadność życiową, a inaczej osób, dokonujących zaboru mienia z czystej żądzy zysku i chęci szybkiego wzbogacenia cudzym kosztem. Oskarżony jest zaś osobą, którego sytuacja materialna w inkryminowanym okresie była zła i dokonał kradzieży, aby zdobyć środki pozwalające mu w istocie przetrwać. Nie jest zatem tak, aby postępowanie podsądnego cechowało duże nasilenie złej, przestępczej woli.

Nadto należy podkreślić, że sprawca podjął swe działanie impulsywnie. Oskarżony zdecydował się na popełnienie przestępstwa wykorzystując okazję w postaci niestrzeżonego placu, na którym znajdowały się kotły gazowe oraz podgrzewacze wody. Nie jest zatem tak, aby podsądny zrealizował wyrachowany przestępczy zamiar. Wydaje się, że za łagodniejszym potraktowaniem oskarżonego powinna przemawiać obiektywnie rzecz ujmując nieduża wartość skradzionego mienia.

Z tych powodów, Sąd Okręgowy uznał, że karą sprawiedliwą dla oskarżonego będzie kara pozbawienia wolności w najniższym ustawowym wymiarze, tj. 3 miesięcy pozbawienia wolności. Stanowi ona wystarczającą dolegliwość za wyrządzone bezprawie, uwzględniającą rzeczone okoliczności łagodzące.

Sąd II instancji uznał w konsekwencji, że zaliczenie okresu zatrzymania wskazanego w punkcie 8 kwestionowanego wyroku dotyczy złagodzonej sankcji karnej.

Sąd Okręgowy z uwagi na zmianę kwalifikacji prawnej czynów przypisanych w punktach 3 i 6 zaskarżonego wyroku, na wykroczenia z art. 112§ 1kw wymierzył oskarżonemu K. S. oraz skazanemu M. G. kary ograniczenia wolności w wymiarze 1 miesiąca , zobowiązując ich do wykonywania nieodpłatnie pracy społecznej wskazanej przez Sąd w wymiarze 20 godzin. Sankcję te stanowią dla podsądnych istotną dolegliwość ( świadczenie nieodpłatnej pracy przez okres miesiąca w wymiarze 20 godzin miesięcznie, zakaz zmiany miejsca pobytu bez zgody sądu) i winny zezwolić na realizację celów prewencyjnych kary ( efekt edukacyjny pracy, integracja sprawcy ze społeczeństwem). Te represje prawnokarne winny zniechęcić podsądnych do naruszania prawa, a dla społeczeństwa stanowić będą wyraźny sygnał o zdecydowanej reakcji organów procesowych na popełnione wykroczenie.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy:

I.  Zmienił zaskarżony wyrok w tym na podstawie art. 435 k.p.k. z urzędu również w odniesieniu do M. G. w ten sposób, że:

a)  u chylił rozstrzygnięcie zawarte w punktach 4,5,7 i 9

b)  w punkcie 1 obniżył orzeczoną oskarżonemu K. S. karę do 3 miesięcy pozbawienia wolności

c)  p rzyjął, że zaliczenie oskarżonemu K. S. w punkcie 8 dwóch dni zatrzymania dotyczy kary 3 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej w punkcie 1

d)  p rzyjął, że czyn przypisany oskarżonemu K. S. w punkcie 3 stanowi wykroczenie z art. 122 par 1 k.w . i na podstawie art. 122 § 1 k.w . wymierzył karę 1 miesiąca ograniczenia wolności, na podstawie art. 21 kw. z obowiązał obwinionego do wykonywania pracy społecznej wskazanej przez Sąd w wymiarze 20 godzin

e)  p rzyjął, że czyn przypisany oskarżonemu M. G. w punkcie 6 stanowi wykroczenie z art. 122 § 1 k.w . i na podstawie art. 122 § 1 k.w . wymierzył karę 1 miesiąca ograniczenia wolności, na podstawie art. 21 kw. z obowiązał obwinionego do wykonywania pracy społecznej wskazanej przez Sąd w wymiarze 20 godzin

I.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy

II.  z asądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. Ł. kwotę 516,60 zł ( w tym VAT) tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną oskarżonemu K. S. w postępowaniu odwoławczym

III.  z wolnił oskarżonego K. S. od obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa wyłożonych kosztów postępowania odwoławczego i od obowiązku uiszczenia opłaty za drugą instancję .

SSO Leszek Matuszewski SSO Sławomir Jęksa SSO Małgorzata Winkler-Galicka