Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 grudnia 2013 r. w O.

sprawy z odwołania M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 27 lutego 2013r. znak (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje M. K. prawo do emerytury od 1 lutego 2013r.;

2.  stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt III U 481/13

UZASADNIENIE

M. K.wniósł odwołanie od decyzji ZUS Oddziału w P.z dnia 27 lutego 2013r., którą to decyzją O/ZUS odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych wskazując, że nie udowodnił on na dzień 1.01.1999r. wymaganego 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podniósł, że z dokumentów zgromadzonych w toku postępowania przed organem rentowym wynika, że M. K. nie spełnia warunków do przyznania wcześniejszej emerytury, gdyż pomimo osiągnięcia wymaganego wieku emerytalnego 60 lat i legitymowania się na 1.01.1999r. ponad 25-letnim ogólnym stażem pracy nie posiada wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 4 lutego 2013r. M. K. (ur. (...)) złożył w Oddziale ZUS wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Po rozpoznaniu tego wniosku decyzją z dnia 27 lutego 2013r. ZUS odmówił mu prawa do tego świadczenia wskazując, że nie udowodnił on 15 lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 1.01.1999r. M. K. wniósł odwołanie od powyższej decyzji do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ostrołęce.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że odwołujący nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach- organ rentowy nie uwzględnił bowiem okresu zatrudnienia odwołującego w (...) Sp. z o.o. w W. Odział w P.:

-

od 01.09.1980r. do 15.12.1981r. jako Kierownik Laboratorium Chemicznego,

-od 16.12.1981r. do 31.01.1985r. jako Technolog,

-

od 01.02.1985r. do 03.09.1990r. jako Zastępca Kierownika Wydziału Pokryć,

-

od 04.09.1990r. do 31.12.1995r. jako Kierownik Wydziału Pokryć Antykorozyjnych,

- od 01.01.1996r. do 31.12.1998r. jako Kierownik Galwanizerni,

z uwagi na fakt, że dla pracowników dozoru inżynieryjno-technicznego wykonywanego na różnych szczeblach zarządzania wymienione w poz.24 działu XIV wykazu A wymagania oznaczają konieczność stałej, bezpośredniej i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przebywania w środowisku pracy, w którym zatrudnieni są pracownicy wykonujący prace w szczególnych warunkach, ponieważ te właśnie warunki zdecydowały o umieszczeniu tego rodzaju pracy w wykazie prac w szczególnych warunkach.

Pracownicy wyższego szczebla kierowniczego mają wydzielone pomieszczenia do pracy, a zakres obowiązków daleko wykracza poza osobiste dozorowanie czy kontrolę robotniczych stanowisk pracy. Pracę taką wykonują pracownicy średniego i niższego szczebla dozoru technicznego, np. mistrz, brygadzista. Ponadto pracownicy dozoru inżynieryjno-technicznego wyższego szczebla wykonują inne prace o charakterze administracyjno-biurowym typowe dla pełnionych funkcji.

ZUS podniósł też, że z przedłożonych kart służby oraz zakresów działań wynika, że do obowiązków odwołującego należały również inne prace o charakterze administracyjno-biurowym. Wobec powyższego pełniąc funkcje na stanowiskach kierowniczych odwołujący nie wykonywał zdaniem organu rentowego stale, bezpośrednio i w pełnym wymiarze czasu pracy, prac przy stanowiskach roboczych wymienionych w wykazie.

Biorąc powyższe pod uwagę Oddział ZUS stwierdził, że odwołujący M. K. nie spełnia przesłanek do nabycia prawa do emerytury według przepisów art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ do dnia 01.01.1999r. nie udokumentował 15 lat pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

M. K. w czasie swego zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w W. Odział w P. w okresach : od 01.09.1980r. do 15.12.1981r. na stanowisku
kierownik laboratorium chemicznego, od 16.12.1981r. do 31.01.1985r.
na stanowisku technolog, od 01.02.1985r. do 03.09.1990r. na stanowisku z-ca
kierownika wydziału pokryć antykorozyjnych, od 01.01.1996 r. do 31.12.1998 r. jako kierownik galwanizerni wykonywał pracę w warunkach szczególnych, pracą, określoną w wykazie A dziale XIV pkt. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. tj. kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz nadzór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie- wykonywaną w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1.01.1999r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy (25 lat dla mężczyzn i 20 lat dla kobiet).

Emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (art. 184 ust. 2 ustawy).

Zgodnie z art. 32 ust. 1 powołanej ustawy ubezpieczonym. będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1, przy czym wiek ten, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których przysługuje prawo do emerytury, stosownie do art. 32 ust. 4 ustawy, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Zgodnie z § 4 powołanego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany 25-letni okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zdaniem Sądu w świetle powyższych przepisów M. K. spełnia przesłanki do uzyskania prawa do emerytury, gdyż osiągnął wymagany wiek oraz udokumentował wymagany ogólny staż pracy oraz wymagany okres pracy w szczególnych warunkach. Spełnianie przez odwołującego się warunków w zakresie wieku i ogólnego stażu pracy było niesporne, sporne było natomiast, czy odwołujący się legitymuje się wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych.

Według ZUS odwołujący nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach, natomiast według odwołującego się ma on ponad 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach, gdyż do stażu tego niesłusznie nie został zaliczony okres jego zatrudniania w (...) Sp. z o.o. w W. Odział w P. od 01.09.1980r. do 31.12.1998r.

W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w szczególności opinia biegłej z zakresu bhp w połączeniu z dokumentacją zawartą w aktach osobowych odwołującego w pełni potwierdzają tę okoliczność.

Odwołujący na rozprawie w dniu 29.05.2013r. szczegółowo opisał
wykonywane czynności w spornych okresach. Przez cały okres zatrudnienia
odwołujący wykonywał prace na galwanizerni na różnych stanowiskach.

Zakład pracy zajmował się produkcją urządzeń elektroenergetycznych i składał
się z kilku wydziałów tj. wydział mechaniczny, dwa wydziały przekładników
i galwanizernię.

Z opinii biegłej wynika, że galwanizernia zajmowała się pokryciami galwanicznymi.

Galwanizacja jest procesem wykorzystującym zjawiska elektrochemiczne
towarzyszące przepływowi prądu między elektrodami umieszczonymi w kąpieli
galwanicznej. Źródłem energii elektrycznej dostarczanej do układu galwanizacji
jest zasilacz galwaniczny. Termin proces galwaniczny obejmuje cały cykl
obróbki powierzchniowej, począwszy od przygotowania powierzchni
(polerowanie, odtłuszczanie, trawienie itp.), nakładanie powłoki, wykończenie
powierzchni (np. pasywacja, uszczelnianie, szlifowanie) oraz procesy
pomocnicze, jak np. płukanie i suszenie wyrobów. Galwanizerzy są narażenie na wiele substancji chemicznych, które mogą być przyczyną zatruć, poparzeń chemicznych, uczuleń oraz przewlekłych chorób układu oddechowego. Innymi występującymi zagrożeniami w pracy galwanizera są porażenia prądem elektrycznym, pożary i wybuchy, urazy oczu spowodowane latającymi cząstkami oraz nadmierny hałas.

Rozpuszczalniki organiczne i różne preparaty czyszczące oraz ich pary mogą
być przyczyną ostrych lub przewlekłych zatruć. Substancje chemiczne
stosowane do odtłuszczania detali takie jak: trójchloroetylen, tetrachloroetan
lub inne rozpuszczalniki organiczne mogą być przyczyną ostrych lub
przewlekłych zatruć. Substancje powstające w procesie chromowania
(mgła kwasu siarkowego oraz związki chromu 6-cio wartościowego) mogą być
przyczyną rozwoju chorób nowotworowych w wyniku narażenia na substancje
rakotwórcze. Pary i aerozole kwasów lub zasad a także innych substancji
chemicznych mogą spowodować podrażnienie błon śluzowych (zwłaszcza
górnych dróg oddechowych). Szczególne niebezpieczeństwo jest spowodowane
możliwością uwolnienia bardzo toksycznego gazu - cyjanowodoru podczas
dodawania do różnych alkalicznych roztworów galwanicznych lub
elektrolitycznych kąpieli odtłuszczających, które zawierają cyjanki - możliwość
śmiertelnych zatruć.

W okresie od 01.09.1980r. do 15.12.1981r. odwołującemu powierzono
obowiązki kierownika laboratorium chemicznego a z dniem 01.04.1981 r. został
mianowany pełnomocnikiem dyrektora ds. trucizn. W tym też okresie jak
wynika z pisma zakładu pracy z dnia 29.01.1981 r. odwołujący zajmował się
wdrożeniem technologii niklowania z połyskiem w kąpieli KG-67. W złożonych
zeznaniach odwołujący podał, iż praca w tym okresie polegała na utrzymaniu
właściwego składu kąpieli galwanicznych, a to wiązało się ze stałym
przebywaniem przy stanowiskach, wymienionych w zarządzeniu nr 17 Ministra
Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r. wykazie A dziale III poz. 76
pkt. 2 galwanizer, pkt.4 kadmowacz, pkt. 5 ocynkowacz, pkt. 6 ocynowacz, pkt.
8 operator urządzeń wytrawialni, pkt. 12 ustawiacz-konserwator kąpieli.

W okresie od 16.12.1981 r. do 31.01.1985 r. odwołujący wykonywał
obowiązki technologa. Jak wynika ze złożonych zeznań oraz treści pisma z dnia
15.07.1982 r. głównego technologa kierownika działu technologicznego, praca
polegała na wprowadzeniu nowych technologii na wydziale galwanizerni,
lakierni, cynkowania na gorąco i gniazda bakieliciami. Dodatkowo do zakresu
obowiązków należała kontrola i koordynacja prac w zakresie prawidłowej
gospodarki srebrem w procesach galwanicznych. Odwołujący wykonując
obowiązki technologa dokonywał kontroli między operacyjnej na oddziałach,
na których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie
i zmuszony był do stałego przebywania przy stanowiskach pracy wymienionych
w zarządzeniu nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r.
wykazie A dziale III poz. 76 pkt. 2 galwanizer, pkt.4 kadmowacz, pkt. 5
ocynkowacz, pkt. 6 ocynowacz, pkt. 8 operator urządzeń wytrawialni, pkt. 12
ustawiacz-konserwator kąpieli galwanicznych, pkt. 13 wytrawiacz; dziale XIV
poz. 17 pkt. 1 lakiernik ręczny i natryskowy.

W okresie od 01.02.1985r. do 03.09.1990r. odwołującemu powierzono
obowiązki z-cy kierownika wydziału pokryć antykorozyjnych. Odwołujący, jak
wynika ze złożonych zeznań, był odpowiedzialny za kąpiele galwaniczne.
Sprawował nadzór nad pracownikami zatrudnionymi na galwanizerni, lakierni,
w laboratorium chemicznym. Dodatkowo był pełnomocnikiem dyrektora ds.
gospodarki srebrem.

W okresie od 01.01.1996r. do 31.12.1998r. odwołujący pełnił funkcje
kierownika galwanizerni. Do zakresu obowiązków jak wynika z zeznań
odwołującego należał nadzór nad produkcją, laboratorium, galwanizernią.
Przedstawiony na str. 9 opinii zakres obowiązków, uprawnień
i odpowiedzialności wskazuje, iż odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu
pracy wykonywał pracę wymienioną w wykazie A dziale XIV poz.24
rozporządzenia Rady Ministrów.

W wykazie A dziale XIV poz. 24 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7
lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymieniona jest
kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór
inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako
podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

W odniesieniu do prac wykonywanych przez odwołującego chodzi tu
o kontrolę międzyoperacyjną i dozór inżynieryjno-techniczny nad pracami
wymienionymi w wykazie A dziale III pkt.76 prace w wytrawialniach, praca
ocynkowaczy, ocynowaczy, kadmówaczy oraz galwanizerów - cynkiem, miedzią,
chromem, kadmem i niklem, pkt. 80 piaskowanie na sucho i śrutowanie
wewnątrz komór, dziale XIV pkt. 17 lakierowanie ręczne lub natryskowe - nie
zhermetyzowane.

Zdaniem biegłej, czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia z 1983r., w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze objęte poz. 24 działu XIV wykazu A, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanej z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawodo świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w szczególnych
warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej
szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub
wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu
na bezpieczeństwo własne i otoczenia. Osoba wykonująca taki dozór nie musi
stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana praca, w zakresie jej
obowiązków musi być przewidziane sporządzanie dokumentacji, planów
organizacyjnych i innych czynności. Ponoszenie odpowiedzialności
za wykonywanie pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić
na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby, zostało uznane
za wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.

Do zakresu obowiązków na stanowiskach pracy kierownika laboratorium,
chemicznego, technologa, z-cy kierownika wydziału pokryć antykorozyjnych,
kierownika galwanizerni należała przede wszystkim kontrola właściwego
składu kąpieli galwanicznych, regeneracji i konserwacji kąpieli galwanicznych,
neutralizacji trucizn. Celem zapewnienia bezpieczeństwa pracy zatrudnionym
pracownikom, których praca związana jest z zagrożeniami wymienionymi
na str. 11 opinii, osobom trzecim i środowisku, wykonania prac zgodnie
z przyjętą technologią i normami, nadzór powinien być stały.

Zdaniem Sądu opinia biegłej, która posiada wiadomości specjalistyczne jest należycie uzasadniona. Strony nie wniosły do niej żadnych zastrzeżeń. W ocenie Sądu jest miarodajna, logiczna i koreluje z dokumentacją zawartą w aktach osobowych odwołującego się pozwalaj w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości stwierdzić, że M. K. zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w okresie od 1.09.1980r. do 31.12.1998r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace w warunkach szczególnych tj. przez okres 18 lat, 4 miesięcy i 2 dni.

Stanowisko podobne zajął Są Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 21 listopada 2006 r. w sprawie III AUa 1076/05 podkreślając, że Wykonywanie nadzoru technicznego nad pracą spawaczy, ślusarzy, a także innych pracowników zatrudnionych w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych stanowi wykonywanie pracy wymienionej w wykazie A Dziale XIV, poz. 24 w związku z poz. 12 stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Nie można podzielić stanowiska, że uznanie za wykonywanie pracy w warunkach szczególnych na tym stanowisku wymaga nadzorowania stale pracowników zatrudnionych wyłącznie w warunkach szczególnych. Wymienione stanowisko określa pracę w dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (LEX nr 310467).

Łącznie odwołujący się legitymuje się ponad 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, bezspornym było, że odwołujący się spełnia pozostałe warunki do ustalenia prawa do emerytury, w szczególności dotyczące wieku i ogólnego stażu pracy, dlatego też Sąd uznał, że przysługuje mu prawo do emerytury od dnia 1 lutego 2013r. Zgodnie bowiem z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Odwołujący się złożył wniosek o emeryturę w dniu 4.02.2013r.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. dokonał stosownej zmiany zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd był zobowiązany, przyznając odwołującemu prawo do emerytury, do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji tj. zarówno przyznającego prawo do świadczenia, jak też jego brak ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.04.2010 roku, II UK 330/09, LEX 604220). W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do obciążenia organu rentowego odpowiedzialnością za nieustalenie wszystkich okoliczności niezbędnych do wydania decyzji o przyznaniu odwołującemu prawa do wcześniejszej emerytury. ZUS nie dysponował bowiem niezbędnymi i wystarczającymi dokumentami pozwalającymi na uznanie pracy odwołującego w spornym okresie jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Dopiero na etapie postępowanie sądowego po przeprowadzeniu stosownego postępowania dowodowego odwołujący w sposób niewątpliwy wykazał, że zgromadził wymagany ustawą 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych. Z tych względów orzeczono jak w pkt. 2 wyroku.

1