Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Orechwa-Zawadzka (spr.)

Sędziowie: SA Bożena Szponar - Jarocka

SA Dorota Elżbieta Zarzecka

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 listopada 2017 r. w B.

sprawy z odwołania W. M.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o wysokość emerytury rolniczej

na skutek apelacji wnioskodawcy W. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 lutego 2017 r. sygn. akt IV U 1427/16

I.  oddala apelację;

II.  przyznaje adwokatowi A. U. wynagrodzenie z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym w kwocie 240 (dwieście czterdzieści) złotych powiększone o należny podatek od towarów i usług i nakazuje wypłacić tę kwotę ze Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Olsztynie.

SSA Dorota Elżbieta Zarzecka SSA Barbara Orechwa-Zawadzka SSA Bożena Szponar - Jarocka

Sygn. akt III AUa 316/17

UZASADNIENIE

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z dnia 13 lipca 2016r. przeliczył od dnia 1 sierpnia 2016 r. W. M. wcześniejszą emeryturę poprzez przystąpienie do potrąceń należności wynikającej z zajęcia komorniczego.

Od powyższej decyzji ubezpieczony złożył odwołanie, wnosząc o jej zmianę
i wypłatę emerytury w dotychczasowej – pełnej wysokości.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany rolniczy organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wskazując, że w świetle obowiązujących przepisów wydana decyzja jest prawidłowa. Wyjaśnił, że na podstawie ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j.Dz.U.2016.599 ze zm.) KRUS ma obowiązek dokonywania potrąceń ze świadczenia pieniężnego na podstawie wezwania organu egzekucyjnego. Ubezpieczony jest zadłużony z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Ponadto, w dniu 8 lipca (...). do Kasy wpłynęło zawiadomienie o zajęciu świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej wystawione przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w K.. W związku z tymi potrąceniami emerytura wnioskodawcy do wypłaty będzie wynosiła od dnia 1 sierpnia 2016 r. 441,28 zł.

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 23 lutego 2017r. oddalił odwołanie i przyznał od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Olsztynie) adwokatowi A. U. kwotę 442,80 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Z ustaleń Sądu wynikało, że W. M., ur. dnia (...) na skutek wniosku z dnia 30 listopada 2015 r., na podstawie art. 19 ust. 2 oraz art. 26 ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U.2016.277 ze zm.) nabył od dnia 1 grudnia 2015 r. prawo do wcześniejszej emerytury rolniczej, w kwocie 1332,30 zł.

Zgodnie z pkt III tej decyzji, świadczenie emerytalne w części uzupełniającej uległo zawieszeniu w 10% z powodu nieosiągnięcia pełnego wieku emerytalnego ( to jest w przypadku wnioskodawcy 66 lat i 4 miesięcy), który zostanie osiągnięty w marcu

2018 r.

Ponieważ według danych zawartych w systemie KRUS, skarżący posiadał zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne rolników (5.238,60 zł), organ rentowy w pkt V decyzji wskazał, że z przysługującej emerytury będzie potrącana kwota 311,06 zł z tytułu zaległych składek. Kwota świadczenia do wypłaty wyniosła 740,19 zł miesięcznie. W. M. nie złożył odwołania od wymienionej decyzji.

W dniu 8 lipca 2016 r. do Kasy wpłynęło zawiadomienie o zajęciu świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej wystawione przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. na kwotę 46.301,22 zł.

Kierując się powyższymi ustaleniami, rolniczy organ rentowy w dniu 13 lipca 2016 r. wydał zaskarżoną decyzję i ustalił emeryturę rolniczą w kwocie 1332,30 zł (po odliczeniu zaliczki na podatek i składki na ubezpieczenie społeczne - 1.051,41 zł).

W treści decyzji wskazał, że ubezpieczonemu z wypłacanej mu emerytury w wysokości 1.051,41 zł, co miesiąc będzie potrącana kwota 610,13 zł, w tym:

- 299,03 zł – na poczet zaległych składek,

- 311,10 zł z tytułu zajęć komorniczych.

Sąd Okręgowy przytoczył przepis art.50 ust.1 i 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz.U. z 2016r. poz. 277, ze zm.) oraz przepis art.52 ust.1 pkt 2 powyższej ustawy, jak też powołał się na ogólne zasady wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych oraz zasady egzekucji i potrąceń unormowane w art.129-136 b oraz art.139-144 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2016r. poz. 887, ze zm.).

W ocenie Sądu Okręgowego zaskarżona decyzja jest prawidłowa.

Rolniczy organ rentowy jest nie tylko płatnikiem świadczeń wymienionych w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników na rzecz uprawnionych ubezpieczonych, ale także zgodnie z art. 50 tej ustawy, może dokonywać z nich potrąceń za zaległe składki na ubezpieczenie społeczne rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

Ponadto, w świetle przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j.Dz.U.2016.599 ze zm.), na podstawie wezwania organu egzekucyjnego, KRUS ma obowiązek dokonywania potrąceń z wypłacanych świadczeniobiorcom świadczeń pieniężnych (art. 79 § 1) aż do zaspokojenia całości egzekwowanej kwoty, bądź do odwołania zajęcia przez organ egzekucyjny.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że W. M. będąc uprawnionym do emerytury z art. 19 ust. 2, posiada zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Organ rentowy zasadnie więc, zgodnie z treścią art. 50 cyt. ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników dokonał potrącenia z tytułu tej zaległości kwoty 299,03 zł.

Ponieważ w dniu 8 lipca 2016 r. wpłynęło do KRUS zawiadomienie wystawione przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. o zajęciu świadczenia wypłacanego W. M., Kasa obowiązana była dokonać potrącenia z emerytury wnioskodawcy zgodnie z jego treścią.

W świetle cyt. przepisów, potrącenia mogą być dokonywane do wysokości 25 % świadczenia, z zachowaniem jednak kwot wolnych od potraceń, w części odpowiadającej 50% kwoty najniżej renty lub emerytury. Organ rentowy prawidłowo więc pomniejszył do wypłaty emeryturę wnioskodawcy od dnia 1 sierpnia 2016 r. o kwotę 610,13 zł tytułem istniejących potrąceń.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie wnioskodawcy jako bezzasadne.

Tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Sąd przyznał od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Olsztynie) adwokatowi A. U. z Kancelarii Adwokackiej w O. kwotę 442,80 zł (słownie: czterysta czterdzieści dwa złote 80/100 w tym 23 % podatku VAT) na podstawie § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia prze Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2015.1801).

Apelację od powyższego wyroku złożył W. M., zarzucając naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, tj. art.233§1 kpc przez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i błędne uznanie, iż decyzja pozwanego rolniczego organu rentowego, na mocy której dokonywane są potrącenia z emerytury odwołującego się jest prawidłowa.

Wskazując na powyższe skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie mu emerytury w pełnej wysokości.

W uzasadnieniu apelacji wskazano, iż w ocenie odwołującego zaskarżona decyzja narusza art.67 ust.1 Konstytucji, zgodnie z którym obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego (…) po osiągnięciu wieku emerytalnego. Emerytura w wysokości obecnie wypłacanej nie pozwala wnioskodawcy na godne życie, nie stać go na zaspokajanie nawet podstawowych potrzeb.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna. Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne i ocenę prawną dokonaną przez Sąd I instancji i przyjmuje je za własne, wobec czego nie zachodzi potrzeba ich szczegółowego powtarzania.

Sąd Okręgowy zasadnie stwierdził, że zgodnie z art.50 ust.1 i 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, Kasa może potrącać z wypłacanych świadczeń z ubezpieczenia zaległe składki na ubezpieczenie społeczne rolników i członków ich rodzin lub na ubezpieczenie, wraz z odsetkami, a także składki na ubezpieczenie za bieżący kwartał; dotyczy to tylko składek za osobę pobierającą świadczenie z wyjątkiem domownika, oraz składek, do których opłacenia zobowiązana jest ta osoba. Ponadto z emerytur i rent mogą być potrącane inne należności na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Przepisy te, w związku z treścią art.52 ust.1 pkt.2 w/w ustawy, to przepisy art.129-136 b oraz 139-144 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W myśl art.139 ust.1 pkt. 5 tej ustawy, ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie – po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych – podlegają potrąceniu, z uwzględnieniem art.141 – sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne. Natomiast zgodnie z art.140 ust.1 pkt. 3 tej ustawy, potrącenia, o których mowa w art.139, mogą być dokonywane, z zastrzeżeniem art.141, w granicach innych egzekwowanych należności - do wysokości 25% świadczenia. Zgodnie z art.141 ust.1 pkt. 1 lit.c), emerytury i renty są wolne od egzekucji i potrąceń, z zastrzeżeniem ust.2, w części odpowiadającej 50% kwoty najniższej emerytury lub renty – przy potrąceniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, wraz z kontami i opłatami egzekucyjnymi.

Z powyższych przepisów, prawidłowo zastosowanych przez Sąd Okręgowy jednoznacznie wynika, że potrącenia dokonywane z emerytury wnioskodawcy znajdują oparcie w prawie. W swojej apelacji W. M. nie kwestionował, iż jest zadłużony z tytułu zaległych składek na ubezpieczenie społeczne rolników, jak też ma zadłużenie, będące przedmiotem postępowania egzekucyjnego. Apelujący podnosił jedynie, że kwota emerytury przewidywana do wypłaty jest zbyt niska, aby zaspokoić podstawowe potrzeby i zarzucał w apelacji, iż zaskarżona decyzja organu rentowego narusza art.67 ust.1 Konstytucji. Przepis ten stanowi, że „obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego, a zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa”. Należy w tym miejscu przywołać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008r. w sprawie II UK 12/08, w którym podkreślono, iż przepis powyższy jest skierowaną do Państwa normą, która z jednej strony nakłada na nie obowiązek stworzenia regulacji prawnych zapewniających realizację prawa każdego obywatela do zabezpieczenia społecznego, a z drugiej – udziela ustawodawcy kompetencji do uregulowania kwestii związanych z przedmiotowym prawem. W konsekwencji, zgodnie z art.67 ust.1 Konstytucji RP, każdemu przysługuje prawo do zabezpieczenia społecznego w ramach określonych w ustawie, która ustanawia warunki nabycia, trwania i utraty tego prawa , w tym formy i zakres świadczeń.

W przedmiotowej sprawie warunki nabycia, trwania i utraty prawa do emerytury, jak również ustalenia jej wysokości określają przepisy ustawy z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz poprzez art.52 ust.1 pkt. 2 tej ustawy – przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis art.67 Konstytucji nie jest samym w sobie podstawą do przyznania indywidualnego prawa do emerytury ani ustalenia jej wysokości, stąd też nie mogło dojść do jego naruszenia.

Mając to wszystko na uwadze, Sąd Apelacyjny orzekł o oddaleniu apelacji (art.385 kpc).

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokata A. U., rozstrzygnięto na podstawie §16 ust.1 pkt.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. 2016 poz. 1714)

SSA Dorota Elżbieta Zarzecka SSA Barbara Orechwa-Zawadzka SSA Bożena Szponar - Jarocka