Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 7 sierpnia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu XI Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Magdalena Kirow-Kotas

Protokolant sekr. sąd. Natalia Wiśniewska

po rozpoznaniu w dniu 2 sierpnia 2017 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z wniosku K. C., S. C.

z udziałem Gminy M. T.- Prezydenta Miasta T., L. K., M. K. (1), M. K. (2), K. K. (1)

o zasiedzenie

postanawia:

I.  wydzielić z działki oznaczonej numerem geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi księgę wieczystą KW (...), położonej w T. przy ul. (...), działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni 0,0113 ha, zgodnie z opinią biegłego sądowego geodety Z. R. z dnia 14 lipca 2017 r., która stanowi integralną część niniejszego postanowienia,

II.  stwierdzić, że K. C. i S. C. nabyli przez zasiedzenie z dniem 1 października 2005 r., we współwłasności, własność niezabudowanej nieruchomości gruntowej, położonej w T. przy ul. (...), oznaczonej numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 0,0113 ha, którą to działkę wydzielono w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Toruniu XI Ns 1310/16 z działki (...), dla których to nieruchomości Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi księgę wieczystą KW (...),

III.  nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa od K. C. i S. C. kwotę 1.871,85 zł (tysiąc osiemset siedemdziesiąt jeden złotych osiemdziesiąt pięć groszy) tytułem brakującej kwoty na wydatki powstałe w sprawie,

IV.  ustalić, że każda ze stron ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt: XI Ns 1310/16

UZASADNIENIE

S. i K. małżonkowie C. wnieśli o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie z dniem 1 października 2005 roku własności nieruchomości gruntowej położonej w T. , przy ulicy (...) , oznaczonej numerami 725/1 i 725/2 , dla których Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi księgę wieczystą Kw (...) .

W uzasadnieniu wskazali , że działki objęte wnioskiem sąsiadują z działkami (...) , stanowiącymi własność K. i M. małżonków K.. Wnioskodawcy są współwłaścicielami , na zasadzie małżeńskiej wspólności ustawowej ,zabudowanej nieruchomości nr 727/8 i 810/4 , położonych w T. przy ulicy (...) , dla których Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi księgi wieczyste odpowiednio o numerach Kw (...) i (...). Uczestnicy L. i M. małżonkowie K. są właścicielami zabudowanej nieruchomości nr 727/1 przy ulicy (...) w T.. Od 1936 roku działki oznaczone aktualnie numerami 725/1 i 725/2 znajdowały się w samoistnym posiadaniu rodziny K. , tj. dziadków S. A. i M. K. (3) . A. i M. K. (3) w dniu 12 marca 1936 roku nabyli aktem notarialnym nieruchomość położoną przy ulicy (...)( dawna działka (...)) i Wschodniej 8/10 ( dawna działka (...)) przylegającą bezpośrednio do działek objętych wnioskiem. Od 1964 roku działki (...) znajdowały się w posiadaniu rodziców S. L. ( syn A. ) i M. K. (2). (...) objęte wnioskiem były ogrodzone od 1936 roku i traktowane jak własność rodziny K.. Teren ten był uprawiany , utrzymywano na nim porządek .Nikt nigdy nie zgłaszał roszczeń do działek (...).

W toku postępowania , po zaprojektowaniu przez biegłego sądowego Z. R. możliwości wydzielenia z działki (...) ( Kw (...)) działki oznaczonej numerem (...) o powierzchni 0,0113 ha , wnioskodawcy na rozprawie w dniu 2 sierpnia 2017 roku zmodyfikowali swój wniosek wnosząc o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości oznaczonych 725/2 i 725/3.

Na rozprawie w dniu 12 grudnia 2016 roku uczestnik Gmina M. T. , wniosła – z ostrożności procesowej – o oddalenie wniosku , podnosząc , że od zasiadywanych nieruchomości wnioskodawcy nie uiszczali podatku ( k. 205 v). Zasygnalizowała również , że nie będzie w tej sprawie składała wniosków dowodowych. Następnie na rozprawie w dniu 2 sierpnia 2017 roku zmieniła stanowisko i wskazała , że nie sprzeciwia się wnioskowi , z zastrzeżeniem , że zasiedzenie powinno nastąpić przy przyjęciu złej wiary ( k. 296) .

Pozostali uczestnicy – L. K. , M. K. (2) , K. K. (1) i M. K. (1) - nie sprzeciwili się wnioskowi .

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 12 marca 1936 roku M. i A. małżonkowie K. nabyli notarialnie nieruchomość położoną przy ulicy (...) ( dawna działka (...)) i Wschodniej 8/10 ( dawna działka (...)) , dla której prowadzona była księga wieczysta Kw (...), przylegającą bezpośrednio do działek oznaczonych aktualnie numerami 725/1 i 725/2.

W dniu 11 stycznia 1965 roku odłączono z księgi wieczystej Kw (...) działkę (...) , przypisując prawo własności tej nieruchomości na rzecz H. S. , zaś na pozostałej reszcie dokonano wpisu prawa własności na rzecz L. K. , syna A.. Następnie nieruchomość , dla której prowadzono Kw (...) , stała się formalnie współwłasnością M. i L. małżonków K. oraz K. i S. małżonków C. , po połowie .

W dniu 12 listopada 1986 roku zniesiono notarialnie powyższą współwłasność , wpisując , że aktualne numery ewidencyjne nieruchomości , dla której prowadzona jest Kw (...) to 727/2, 727/4, 727/3 i 727/1 oraz , że wyłącznymi właścicielami działki (...) będą S. i K. małżonkowie C. , a wyłącznymi właścicielami pozostałych działek pozostaną wyłącznie L. i M. małżonkowie K.. Ostatecznie w wyniku przekształceń i zmiany oznaczenia ewidencyjnego nieruchomości , S. i K. małżonkowie C. są współwłaścicielami działki oznaczonej numerem (...) ( Kw (...)), położonej w T. przy ulicy (...) i działki oznaczonej numerem (...) ( Kw (...) ) położonej w T. przy ulicy (...). Działka (...) powstała z wydzielenia z działki (...) ( Kw (...)) , z której wydzielono także działkę (...) , którą darowizną S. i K. małżonkowie C. przekazali na rzecz córki K. w roku 2014. Działka (...) powstała z wydzielenia z działki (...) ( Kw (...)) , z której wydzielono także działkę (...) , którą darowizną S. i K. małżonkowie C. przekazali na rzecz córki K. w roku 2014. K. K. (1) w 2015 roku darowała do majątku swojego i męża M. K. (1) nieruchomość zabudowaną oznaczoną numerami 810/3 i 727/7.

Nieruchomość Gminy M. T. oznaczona numerami ewidencyjnymi (...) , oznaczona w ewidencji gruntów jako zurbanizowane niezabudowane działki , to grunt położony przy ulicy (...) w T. oraz od strony północno – zachodniej przylegający do zabudowanej nieruchomości – działki oznaczonej numerami ewidencyjnymi (...) –stanowiącej własność K. i M. małżonków K.. Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi dla działek (...) księgę wieczystą Kw (...) . Działki (...)( częściowo) , 725/2 , 727/7 i 810/3 stanowią całość gospodarczą . Część obszaru działki (...) oznaczona na karcie 269-270 literą A , pozostaje we wspólnym zagospodarowaniu z sąsiednią działką (...) , a część obszaru oznaczona literą B – jako narożnik ulicy (...) , pozostaje we wspólnym zagospodarowaniu z działkami (...) stanowiącymi własność Gminy M. T.. Północne części działek gminnych 725/1 i 725/2 oraz części działek stanowiących aktualnie współwłasność K. i M. K. (1) , zabudowane zostały przez S. i K. małżonków C. kostką betonową typu „polbruk” , a na południowej części działki (...) , przylegającej do ulicy (...) , wykonali oni betonową płytę szerokości 6,0 x 6,5 metra.

Wzdłuż ulicy (...) pobudowano ogrodzenie z metalowymi segmentami zamontowanymi między murowanymi słupkami. W części środkowej ogrodzenia wzdłuż ulicy (...) istnieje brama wjazdowa na nieruchomość oraz furtka. Wzdłuż tego ogrodzenia od strony zachodniej , rosną kilkunastoletnie świerki. Od strony ulicy (...) pobudowano ogrodzenie z podmurówką .

Stan zagospodarowania działek (...) przedstawiony na fotografiach nr 1-5 opinii z 28 lutego 2017 r. ( k. 225-230) zbieżny jest ze stanem zagospodarowania przedstawionym na kartach sprawy numer 48-51. , przy czym na karcie 50-51 widoczny jest gruz w miejscu aktualnej płyty betonowej ( południowa część działki (...)).

Postanowieniem z dnia 31 maja 2017 roku zobowiązano biegłego sądowego Z. R. do wykonania projektu podziału działki (...) ( Kw (...)) z wyodrębnieniem części ogrodzonej od części położonych poza ogrodzeniem obszaru zasiadywanego . Biegły zaprojektował wydzielenie nowej działki (...) o powierzchni 0,0113 ha . Działka (...) jest trwale zagospodarowana łącznie z gruntem działki (...) – polbruk , ogrodzenia , brama i nasadzenia. Po tym terenie wykonywany jest w szczególności dojazd z zabudowanej działki (...) do ulicy (...). Pozostałe po wydzieleniu działki (...) stanowią obszary zagospodarowane przez Gminę M. T. oraz właściciela nieruchomości sąsiedniej – działki (...) ( k.289-291) .

Dowód : odpis księgi wieczystej Kw (...) k.112-115,

odpis księgi wieczystej Kw (...) k.116,

odpis księgi wieczystej Kw (...) k. 117,

odpis księgi wieczystej Kw (...) k. 118,

wypis z rejestru gruntów k. 119,

mapki k.120-121,

dokumentacja fotograficzna k. 121a,

odpis umowy sprzedaży (z kopią mapy katastralnej i dokumentami prostującymi i decyzjami administracyjnymi związanymi z wykonaniem robót budowlanych ) z 12.03.1936 r. k.123-131,

zaświadczenie (...) w T. z 11.02.1965 r. k.132 , 133,

dokumenty związane z przekształceniami własnościowymi k.134-162,

opinie biegłego sądowego Z. R. k. 225-230, 268-270, 289-291

Działki (...) ogrodzone sa jednym płotem ( okoliczność bezsporna).

S. K. i K. C. zawarli związek małżeński w dniu 29 grudnia 1984 roku i wspólnie zamieszkali przy ulicy (...) w T.. Darowizną poczynioną przez L. i M. małżonków K. otrzymali ogród , tj. obecne działki oznaczone 727/7, 725/2 , 725/3 ( według podziału wykonanego przez biegłego sądowego) i 810/3. Posadowienie ogrodzenia , które już istniało w latach powojennych , nie uległo zmianie do chwili obecnej. Początkowo płot składał się z betonowych słupków i drewnianych sztachet , w latach 80-tych L. K. wymienił słupki na betonowe , a w 1990 roku S. i K. C. wymienili ogrodzenie na nowe , tj. wymienili przęsła na metalowe. Wzdłuż płotu posadzili świerki i uprawiali na działkach (...) warzywa. Około 2011 roku utwardzili podjazd, a następnie wybetonowali go.

W 2014 roku S. i K. C. darowali swojej córce K. K. (1) teren oznaczony numerami 810/3 i 727/7 zabudowany przez nich domem.

Nikt nie zgłaszał pretensji do zasiadywanych nieruchomości, a S. i K. C. nie występowali nigdy o jakiekolwiek zgody na wykonanie prac , np. przy zmianie ogrodzenia .

Dowód : dokumentacja fotograficzna k. 121a,

akt małżeństwa k. 163,

zeznania świadka K. S. k. 205 v – 206 ,

zeznania świadka P. K. k. 206 ,

zeznania świadka A. K. k. 206 v ,

zeznania świadka J. S. k. 206 v -207 ,

przesłuchanie K. C. k. 294 ,

przesłuchanie S. C. k. 294-295,

przesłuchanie L. K. k. 295,

przesłuchanie M. K. (2) k. 295,

przesłuchanie K. K. (1) k. 296,

przesłuchanie M. K. (1) k. 296

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, których autentyczności i prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała oraz z zeznań świadków: K. S., P. K., A. K., J. S. i z przesłuchania stron.

Sąd oparł się również na wnioskach opinii biegłego sądowego Z. R. , w szczególności opinii uzupełniającej z 14 lipca 2017 roku , która zawiera projekt wydzielenia działki zasiadywanej oznaczonej przez biegłego numerem 725/3 . Wnioski opinii nie były podważane przez żadną ze stron i stanowiły w zasadzie opis stanu zastanego, ponadto były zbieżne z materiałem fotograficznym złożonym do akt sprawy.

W istocie w niniejszej sprawie nie było elementów spornych , bowiem stanowisko wnioskodawców i uczestników było zgodne i sprowadzało się do uznania , że do zasiedzenia przedmiotowych nieruchomości doszło. Również Gmina M. T. , precyzując ostatecznie swoje stanowisko na rozprawie w dniu 2 sierpnia 2017 roku , uznała za zasadny złożony przez wnioskodawców wniosek. Wcześniej uczestnik ten , jako jedyny argument przemawiający za oddaleniem wniosku , podnosił nieopłacanie przez wnioskodawców podatku od zasiadywanych nieruchomości.

Zatem rozważenia wymagała kwestia uznania czy wnioskodawcy i ich poprzednicy byli posiadaczami samoistnymi przedmiotowych nieruchomości oraz jeśli byli to czy posiadali nieruchomość w dobrej czy złej wierze.

Stosownie do treści art. 172 k.c. nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie następuje wtedy, gdy osoba nie będąca jej właścicielem posiada tę nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, gdy uzyskał posiadanie w dobrej wierze i lat trzydziestu, gdy uzyskał posiadanie w złej wierze. W myśl art. 176§1 kc jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania , obecny posiadacz może doliczyć do czasu , przez który sam posiada , czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze , czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy , gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści.

Zatem do skutecznego zasiedzenia nieruchomości konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek: stosownego ustawowego okresu posiadania oraz samoistnego posiadania. Natomiast występowanie dobrej lub złej wiary po stronie zasiadającego posiadacza nie stanowi przesłanki uzyskania własności, a wpływa jedynie na długość terminu zasiedzenia.

Pierwszą niezbędną przesłanką prowadzącą do nabycia własności w drodze zasiedzenia jest posiadanie samoistne. Posiadanie według prawa cywilnego jest szczególnym stanem faktycznym, który polega na faktycznym władztwie nad konkretną rzeczą (samą możność władania rzeczą). Przepis art. 336 k.c, rozróżnia dwie formy posiadania: samoistne i zależne. Stosownie do treści tego przepisu posiadaczem samoistnym jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel, posiadaczem zależnym zaś ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą.

Istotą posiadania zależnego w rozumieniu powyższego przepisu jest władztwo nad cudzą rzeczą w zakresie odpowiadającym prawu podmiotowemu – innemu niż własność – które posiadacz wykonuje, prawu podmiotowemu albo rzeczowemu, albo obligacyjnemu. Posiadanie zależne powstaje na ogół w wyniku wydania rzeczy na podstawie umowy o korzystanie z rzeczy, np. użytkowanie wieczyste, najem, użyczenie, zastaw, użytkowanie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 września 1977 r. II CR 304/77, OSNCP 7/78, poz.111).

Natomiast posiadanie samoistne (inaczej zwane właścicielskim), charakteryzuje się tym, że posiadacz włada rzeczą w takim zakresie, jak to czyni właściciel, wykorzystując taką faktyczną możliwość władania rzeczą, do jakiej jest uprawniony właściciel z mocy art. 140 k.c.

W realiach niniejszej sprawy wnioskodawcy i ich poprzednicy prawni niewątpliwie byli posiadaczami samoistnymi przedmiotowego gruntu. Zajmowali się nieruchomością jak właściciele , tj. dbali o porządek na posesji , utwardzili i wykonali podjazd do zabudowanej domem mieszkalnym działki (...) ( obecnie właścicielami tych działek są K. i M. małżonkowie K. na podstawie darowizny otrzymanej od poprzednich właścicieli , czyli wnioskodawców w 2014 i 2015 roku), modernizowali istniejące ogrodzenie, posadzili świerki , uprawiali warzywa. Należy przy tym pamiętać , że zarówno wnioskodawcy jak i ich bezpośredni poprzednicy pozostawali w słusznym przekonaniu , że zasiadywane grunty stanowią ich własność , bowiem od wielu lat nieruchomości te oraz grunty , które formalnie należały do nich były ogrodzone jednym płotem , którego posadowienie nie ulegało zmianie. W tej sytuacji fakt , że nie był opłacany podatek od zasiadywanych nieruchomości nie może stanowić wystarczającego argumentu przeciw zasiedzeniu gruntów, a jedynie może być podstawą do rozważenia dobrej lub złej wiary .

Powyższe ustalenia , oparte również na zgodnych twierdzeniach świadków , że wnioskodawcy i ich poprzednicy czuli i zachowywali się jak właściciele nieruchomości zasiadywanych stanowią pozytywną przesłankę podmiotową stwierdzenia samoistnego posiadania gruntów.

Oceniając status posiadacza w dobrej lub złej wierze , Sąd w pełni akceptuje utrwalony w orzecznictwie pogląd , że posiadaczem w złej wierze jest ten, kto wie albo wiedzieć powinien, że prawo własności nie przysługuje jemu, lecz innej osobie (Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 13.01.2000r., II CKN 657/98, LEX nr 51060 oraz w postanowieniu z dnia 19.07.2000 r., II CKN 282/00, LEX nr 52565 ).

Według powszechnego w doktrynie i orzecznictwie stanowiska w dobrej wierze jest posiadacz , który pozostaje w błędnym , ale usprawiedliwionym okolicznościami przekonaniu , że przysługuje mu prawo własności. Takich okoliczności Sąd nie dopatrzył się w niniejszej sprawie. Przede wszystkim dla zasiadywanych nieruchomości prowadzona była księga wieczysta, a nadto świadczą o tym wyjaśnienia uczestnika M. K. (1) według którego wnioskodawcy nie mieli pewności co do tytułu do przedmiotowego gruntu.

W tym miejscu wypada zaznaczyć , że zgodnie z akceptowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2003 r. ( postanowienie w sprawie I CK 74/02 , Lex nr 141416) – uznanie przez samoistnego posiadacza prawa własności innej osoby oznacza tylko tyle , że nie jest on posiadaczem w dobrej wierze .

Zdaniem sądu wnioskodawcy są posiadaczami samoistnymi nieruchomości objętych wnioskiem w złej wierze nieprzerwanie od 1984 roku . Do okresu ich posiadania zaliczono okres posiadania ich poprzedników prawnych – L. i M. małżonków K., którzy objęli przedmiot zasiedzenia w posiadanie w 1964 roku.

Mając na uwadze status prawny zasiadywanych nieruchomości , którego strony nie podważały , należy wskazać , że do 1 października 1990 roku obowiązywał absolutny zakaz nabywania w drodze zasiedzenia własności państwowych gruntów , budynków , który został zniesiony przez ustawę z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny . W myśl art. 10 ustawy , na poczet okresu zasiedzenia zalicza się okres posiadania nieruchomości państwowej sprzed 1 października 1990 roku , ale nie więcej niż połowę aktualnego okresu zasiedzenia.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy , że przedmiotowe nieruchomości znajdowały się w posiadaniu A. i M. małżonków K. od 1936 do 1964 roku , następnie w posiadaniu L. i M. małżonków K. od 1964 do 1986 roku ( od 1984 roku wspólnie z wnioskodawcami) , a od 1984 – w posiadaniu wnioskodawców. Mając na uwadze czas posiadania nieruchomości przed 1 października 1990 roku , doliczono do posiadania wnioskodawców 15 lat od dnia 1 października 1990 roku. W konsekwencji wnioskodawcy zasiedzieli działki oznaczone numerami (...) z dniem 1 października 2005 roku .

Wobec powyższych ustaleń natury faktycznej, jak również prawnej Sąd doszedł do przekonania, iż zostały spełnione przesłanki określone w dyspozycji art. 172 k.c. oraz 176 k.c. i tym samym orzekł jak w punkcie I i II postanowienia .

Na marginesie należy zaznaczyć , że Sąd w pełni akceptuje pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 lutego 2002 r. I CKN 1093/99 , lex nr 53297 , iż potrzeba szczegółowego określenia powierzchni i granic nieruchomości wystąpi tylko wówczas , jeżeli Sąd uzna zasadność wniosku o stwierdzenie zasiedzenia. Taka potrzeba wystąpiła w niniejszej sprawie . W tym celu dopuszczony został dowód z opinii biegłego sądowego Z. R. , który sporządził uzupełniającą opinię w dniu 14 lipca 2017 roku wydzielając obszar zasiadywany .

Wydatkami w sprawie były wynagrodzenia biegłego sądowego w wysokościach 1.672,25 zł i 1.199,60 zł. Zaliczka , którą w toku postepowania uiścili wnioskodawcy w wysokości 1.000 zł została wykorzystana na wypłatę dla biegłego. O brakującej kwocie 1.871,85 zł sąd orzekł w punkcie III postanowienia , obciążając nią wnioskodawców .

O kosztach orzeczono na podstawie art. 520§1 k.p.c.