Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2012 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy K. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o wysokość renty rodzinnej

na skutek zażalenia ubezpieczonej

na postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 17 września 2012 r. sygn. akt VII U 1713/11

p o s t a n a w i a :

oddalić zażalenie.

Sygn. akt III AUz 109/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 17 września 2012 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie K. N. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S. o wysokość renty rodzinnej oddalił wniosek K. N. o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że ustanowienie pełnomocnika z urzędu jest dopuszczalne w sytuacji, gdy strona nie jest w stanie samodzielnie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego oraz sprawa jest na tyle skomplikowana, że udział profesjonalnego pełnomocnika Sąd uzna za potrzebny. W przypadku zamiaru wniesienia skargi kasacyjnej, z uwagi na treść art. 87 ¹ §1 k.p.c. (tzw. przymus adwokacki) Sąd tej ostatniej okoliczności (tj. stopnia faktycznego i prawnego skomplikowania sprawy) nie bada. Przechodząc do oceny możliwości K. N. poniesienia kosztów ustanowienia pełnomocnika w postępowaniu przed Sądem Najwyższym zwrócono uwagę na treść art. 102 § 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 167, poz. 1398), Zgodnie z tym przepisem zwolnienia od kosztów sądowych domagać się może osoba fizyczna, która nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Zwolnienie od kosztów, jak również przyznanie pełnomocnika z urzędu jest przewidziane dla osób najuboższych, które wobec braku środków na ich pokrycie miałyby ograniczoną możliwość obrony swoich praw. Skorzystanie przez Sąd z instytucji zwolnienia od kosztów sądowych (odpowiednio również ustanowienia pełnomocnika z urzędu) jest więc zarezerwowane dla wyjątkowych sytuacji, powoduje ona bowiem w istocie kredytowanie procesu przez Skarb Państwa. W ocenie Sądu I instancji, konieczny warunek przyznania pełnomocnika z urzędu w postaci trudnej sytuacji materialnej wnioskodawczyni nie został w niniejszej sprawie spełniony. W oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania K. N. wskazała, że otrzymuje rentę rodzinną po zmarłym mężu w wysokości 3.000 zł netto, posiada także mieszkanie własnościowe o powierzchni 63m ², na utrzymanie którego wydaje kwotę 1.700 zł. Poza tym koszty leczenia wynoszą 500 zł miesięcznie, przejazdy 200 zł, a utrzymanie i wyżywienie 600 zł. Poza tym wnioskodawczyni w ramach swoich możliwości finansowych kupuje lekarstwa chorej matce. Podniosła również, że jej koszty utrzymania są bardzo duże. Poza tymi związanymi z utrzymaniem mieszkania, przejazdami i leczeniem, ubezpieczona ponosi także koszty opieki nad grobem oraz nieprzewidziane wydatki w razie zachorowania. Podała szereg schorzeń na które cierpi - łuszczycę, bóle kręgosłupa, nadciśnienie tętnicze, bóle nóg. Z tego powodu zdarza się, że musi pożyczać pieniądze na leki. Zdaniem Sądu Okręgowego K. N. nie wskazała jednak szczegółowo, jakie opłaty składają się na sumę 1700 zł. kosztów utrzymania mieszkania. Brak tej informacji uniemożliwia w powyższym zakresie weryfikację rzeczywistych kosztów utrzymania oraz pełnego zestawienia dochodów i wydatków. Nawet przyjęcie, że jedynie przez pomyłkę ubezpieczona nie zamieściła szczegółowej informacji o swoich wydatkach na utrzymanie mieszkania, czy też ubrania i środki czystości, wysokość dochodów jej jednoosobowego gospodarstwa domowego jest stosunkowo wysoka (wynosi znacznie więcej niż przeciętne wynagrodzenie netto) i nie może być uznana za przeszkodę w poniesieniu przez ubezpieczoną kosztów ustanowienia pełnomocnika w postępowaniu przed Sądem Najwyższym. W ocenie Sądu Okręgowego nie sposób uznać, by wydatek na pełnomocnika (którego stawka minimalna wynagrodzenia za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej oraz udział w rozprawie przed Sądem Najwyższym wynosi zaledwie 120 zł.) miał obciążać wnioskodawczynię w stopniu narażającym ją na niemożność zaspokojenia jej podstawowych potrzeb życiowych.

Zażalenie na powyższe postanowienie wywiodła ubezpieczona, wnosząc o jego zmianę poprzez ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Wskazała, że jest osobą bardzo chorą i z tego powodu wydaje dużo na leki. Jednocześnie podniosła, że jeżeli miałaby ponieść koszty w wysokości minimalnej tj. 120 zł., to w ostateczności taką kwotę jest w stanie uiścić.

Organ rentowy nie wniósł odpowiedzi na apelację.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie jest nieuzasadnione.

Sąd Odwoławczy w całości podziela stanowisko Sądu I instancji, że stan majątkowy ubezpieczonej umożliwia jej poniesienie kosztów ustanowienia pełnomocnika.

Ustanowienie pełnomocnika z urzędu jest instytucją wyjątkową, która powinna znaleźć zastosowanie jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach, gdy z uwagi na niemożność prowadzenia działalności zarobkowej oraz brak jakiegokolwiek majątku strona nie jest w stanie ponieść kosztów ustanowienia tego pełnomocnika, bez uszczerbku dla utrzymania koniecznego siebie i rodziny.

Natomiast jak wynika z oświadczenia majątkowego ubezpieczonej jej sytuacja materialna nie wskazuje na szczególnie uzasadniony, wyjątkowy przypadek. Skarżąca posiada stałe źródło dochodu w postaci renty rodzinnej i to w wysokości, która umożliwia jej poniesienie kosztów ustanowienia pełnomocnika. Nie może stanowić przesłanki uzasadniającej uwzględnienie żądania ubezpieczonej pewna dolegliwość finansowa związana z koniecznością gromadzenia środków na pokrycie tych kosztów. Ubezpieczona zapewne miała a jak nie to powinna mieć świadomość, że wniesienie skargi kasacyjnej będzie wiązało się z kosztami. Należało zatem odpowiednio się do tego przygotować finansowo. Uiszczenie tych kosztów nie spowoduje w ocenie Sądu Apelacyjnego uszczerbku dla koniecznego utrzymania ubezpieczonej, co wynika również z jej oświadczenia zawartego w zażaleniu, że w ostateczności może ponieść koszty w wysokości 120 zł.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie przepisu art. 397 § 1 i 2 k.p.c. w związku z art. 385 k.p.c. oddalił zażalenie.