Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny-Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 2016r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego (...)

z dnia 26 kwietnia 2016 r., sygn. akt I C 82/16

1. oddala apelację;

2. zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz M. K. kwotę 1.200 zł. (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

SSR del. Renata Drozd-Sweklej SSO Ewa Cylc SSO Joanna Staszewska

Sygn. akt XXVII Ca 3312/16

UZASADNIENIE

Powód M. K. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na jego rzecz kwoty 11.083,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia w zakresie kwoty 5.940 zł oraz zarzut nieudowodnienia roszczenia.

Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2016 r. Sąd Rejonowy (...) w pkt. 1 zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.143,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, w pkt. 2 w pozostałym zakresie powództwo oddalił, w pkt. 3 zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 83,50 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło na podstawie następujących ustaleń oraz rozważań poczynionych przez Sąd Rejonowy.

M. K. zawarł z (...) w dniu 23 maja 2011 r. umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem EUR na kwotę 426.000,00 zł z przeznaczeniem na zakup lokalu mieszkalnego.

W § 3 ust. 4 umowy zawarty był zapis określający jako zabezpieczenie umowy kredytu „Ubezpieczenie niskiego wkładu własnego Kredytu w (...) S.A. na 36-miesięczny okres ubezpieczenia. Jeśli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia licząc od dnia uruchomienia kredytu lub pierwszej transzy (w przypadku, gdy kredyt wypłacany jest w transzach) nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ochrona ubezpieczeniowa podlega przedłużeniu na kolejny 36 miesięczny okres, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 180 miesięcy. Kredytobiorca upoważnia Bank do pobrania kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu w wysokości 4,5% kwoty kredytu objętej ubezpieczeniem, tj. 5.940 zł, w tym także kwota kredytu objęta ubezpieczeniem niskiego wkładu wynosi 132.000 zł”.

Na podstawie zapisów umowy (...) pobrał z rachunku bankowego M. K. w dniu 30 maja 2011 r. kwotę 5.940 zł, w dniu 1 lipca 2014 r. kwotę 5.143,08 zł z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu kredytu.

Pismem z dnia 20 października 2015 r., M. K. wezwał (...) do zapłaty kwoty 11.083,08 zł tj. całości kwot pobranych przez bank na cel ubezpieczenia niskiego wkładu własnego w terminie 7 dni.

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Sądu Rejonowego wskazał, że niezasadny był zarzut przedawnienia roszczenia w zakresie kwoty 5.940 zł, bowiem roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia, którego dochodził powód w niniejszym postępowaniu, przedawnia się w dziesięcioletnim terminie, określonym w art. 118 k.c.

Sąd Rejonowy wskazał, że kwestionowany przez powoda zapis zawarty w § 3 ust. 4 umowy kredytu był zbliżony w swej treści do klauzul uznanych za niedozwolone wpisanych do rejestru niedozwolonych postanowień umownych prowadzonego przez Prezesa UOKiK pod nr wpisu 6068 oraz 1797.

Nadto Sąd Rejonowy, w ramach kontroli incydentalnej badał zapisy kwestionowanej umowy pod kątem niedozwolonych postanowień umownych.

W ocenie Sądu Rejonowego, w niniejszej sprawie zachodziły przesłanki pozwalające na uznanie spornego zapisu za niedozwolone postanowienie umowne, jednakże jedynie w zakresie w jakim upoważniał pozwany bank do pobrania od kredytobiorcy kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu, tj. kwoty składki na ubezpieczenie niskiego wkładu w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej na kolejny okres, bez odrębnej dyspozycji kredytobiorcy.

W ocenie Sądu Rejonowego, kwestionowany zapis umowny w zakresie w jakim upoważniał pozwany bank do pobrania od kredytobiorcy kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu, tj. kwoty składki na ubezpieczenie niskiego wkładu w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej na kolejny okres, bez odrębnej dyspozycji kredytobiorcy, odnosił się do świadczenia niebędącego świadczeniem głównym, a nadto świadczenia które nie zostało w umowie określone w sposób jednoznaczny. Postanowienia umowy kredytu oraz załączonych do umowy dokumentów nie zawierały informacji o zakresie ubezpieczenia oraz jego warunkach. Sąd Rejonowy wskazał, że nie można zatem uznać, że powód w tym zakresie był należycie poinformowany. Ze wskazanych przez pozwanego dokumentów nie wynikało, jaki był rzeczywisty zakres ochrony ubezpieczeniowej, jakie wypadki były objęte tą ochroną, ani też jakie były ewentualne wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela.

Sąd Rejonowy zważył, że sporne postanowienie umowne, w zakresie w jakim upoważniało bank do pobrania od kredytobiorcy kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu, tj. kwoty składki na ubezpieczenie niskiego wkładu, w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej na kolejny okres, bez odrębnej dyspozycji kredytobiorcy nie dawało konsumentowi żadnych uprawnień w zakresie oceny zasadności kontynuowania umowy ubezpieczenia po upływie pierwszych 36 miesięcy okresu kredytowania, bowiem brak było w jego treści jakiegokolwiek zapisu wskazującego na jaki okres umowa ubezpieczenia niskiego wkładu zostanie, po upływie 36 miesięcy, przedłużona. W zapisie tym przewidziano jedynie maksymalny okres trwania ubezpieczenia, który został określony na 108 miesięcy, a w ramach tego limitu pozwany mógł faktycznie dowolnie przedłużać ochronę ubezpieczeniową, zaś konsument nie miał na takie decyzje żadnego wpływu. Przedmiotowe postanowienie nie zawierało zatem dostatecznie jasnych i precyzyjnych informacji, pozwalających kredytobiorcy na uzyskanie szczegółowej wiedzy co do tego, jak faktycznie będą kształtowały się koszty ubezpieczenia oraz jak długo będzie on zobowiązany do refundowania ich pozwanemu, jeżeli w ciągu 36 miesięcy od dnia podpisania umowy kredytowej nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem. Zatem kredytobiorca nie był w stanie kontrolować prawidłowości podejmowanych przez bank czynności związanych z zawieraniem umowy ubezpieczenia z podmiotem trzecim na dalsze okresy, pomimo tego, że to właśnie kredytobiorca ponosił koszty z tego tytułu.

Natomiast Sąd Rejonowy nie uznał za niedozwolone postanowienie umowne zapisu umowy zawartego w § 3 ust. 4, dotyczącego upoważnienia Banku do pobrania od kredytobiorcy kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu w wysokości 5.940 zł, z uwagi na niespełnienie przesłanek abuzywności wskazanych w treści przepisu art. 385 ¹ k.c.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu Rejonowego, pozwany zobowiązany był zwrócić powodowi kwotę 5.143,08 zł, jako nienależnie pobraną wobec uznania postanowienia umownego za klauzulę abuzywną i jako taką niewiążącą powoda.

O odsetkach od kwoty zasądzonej Sąd Rejonowy orzekł na podstawie przepisu art. 481 § 1 k.c. Sąd Rejonowy uwzględnił żądanie odsetkowe dochodzone w pozwie, tj. od dnia doręczenia odpisu pozwu pozwanemu (19 stycznia 2016 roku), uznając ten dzień za moment wezwania do zapłaty.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. Powód wygrał proces w 46,4%, pozwany natomiast wygrał proces w 53,6%.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając wyrok w zakresie pkt. 1 i 3. Skarżący zarzucił Sądowi Rejonowemu naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 385 ¹ § 1 k.c. i art. art. 385 ² k.c., oraz naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 3 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c., art. 227 k.p.c. i 233 § 1 k.p.c., art. 410 § 2 k.p.c.

Wobec powyższego skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 1 poprzez oddalenie powództwa także co do kwoty 5.143,08 zł oraz w punkcie 3 poprzez zmianę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za pierwszą instancję i zasądzenie tychże od powoda na rzecz pozwanego. Ponadto skarżący wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Orzeczenie Sądu Rejonowego w części, w jakiej zostało zaskarżone, należało uznać za prawidłowe i stanowiące wynik właściwej oceny zebranego materiału dowodowego.

W pierwszej kolejności należy podzielić utrwalony w orzecznictwie pogląd, że do naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby skarżący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów (por. m. in. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2005 roku, sygn. III CK 314/05, Lex nr 172176). Dlatego skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu.

Tymczasem skarżący ograniczył się jedynie do odmiennej od Sądu orzekającego oceny dowodów w niniejszej sprawie.

W związku z powyższym podniesione zarzuty, jak i treść uzasadnienia apelacji, stanowi jedynie niezasadną polemikę z rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego oraz prezentację stanowiska pozwanego.

Sąd Okręgowy uznał wszystkie podniesione przez pozwanego w apelacji zarzuty za bezzasadne, bowiem już sama treść klauzuli niedozwolonej wpisanej do rejestru pod nr 6068 stanowi argument uzasadniający oddalenie apelacji pozwanego.

W ocenie Sądu Okręgowego pomimo, iż treść powyższej klauzuli niedozwolonej nie jest identyczna z brzmieniem klauzuli będącej przedmiotem rozpoznania w sprawie niniejszej, to różnice występujące w treści obu klauzul (zastosowanej przez pozwanego w umowie zawartej z powodem, a treścią wpisanej do rejestru klauzuli niedozwolonej) nie mają jednak znaczenia, gdyż jasne jest, że istota uznanej za niedozwoloną klauzuli jest tożsama z klauzulą będącą przedmiotem niniejszego postępowania.

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie analizę zarzutu naruszenia art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 385 ² k.c. można ograniczyć do przesądzenia, czy analizowane postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. W ocenie Sądu Okręgowego kwestionowana klauzula zawarta w umowie spełnia powyższą przesłankę abuzywności. Świadczy o tym przede wszystkim okoliczność, iż zgodnie z kwestionowanym postanowieniem umowy, to strona powodowa miała pokryć koszty ubezpieczenia, co więcej miała ona również stać się dłużnikiem ubezpieczyciela z racji odszkodowania wypłaconego pozwanemu. Oznacza to de facto, że tylko pozwany korzystał z ochrony ubezpieczeniowej wynikającej z przedmiotowej umowy, nie ponosząc jednocześnie żadnych kosztów z tego tytułu. W ocenie Sądu Okręgowego okoliczności powyższe rażąco naruszają interes strony powodowej i są sprzeczne z dobrymi obyczajami. Powód bowiem ponosi koszty ubezpieczenia nie otrzymując przy tym żadnego świadczenia ekwiwalentnego. Oznacza to, że w sensie ekonomicznym bank przerzucił koszty zmniejszenia ryzyka prowadzenia swej działalności na swego klienta. Zdaniem Sadu Okręgowego już tylko te okoliczności przesądzają o naruszeniu dobrych obyczajów i rażącym naruszeniu interesów powodów oraz o bezzasadności zarzutu naruszenia ww. przepisów.

W związku z uznaniem § 3.4. umowy za niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. nie wiązało ono powoda. Spełnienie na jego podstawie świadczenia nastąpiło bez podstawy prawnej. Wobec powyższego uiszczone przez powodowa na jego podstawie kwoty stanowiły nienależne świadczenie w rozumieniu art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k. c. i podlegają zwrotowi.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy uznał, że nie zachodzą podstawy do uwzględnienia apelacji pozwanego, bowiem wszystkie zarzuty w niej podniesione okazały się bezzasadne.

Z tego względu Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanego w całości.

Natomiast o kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSR (del.) Renata Drozd-Sweklej SSO Ewa Cylc SSO Joanna Staszewska