Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2013 roku

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Regina Stępień

Protokolant: Ewelina Trzeciak

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2013 r. w Legnicy

sprawy z wniosku B. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o emeryturę

na skutek odwołania B. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 14 maja 2013 roku

znak (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 975/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 maja 2013r. w sprawie (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił wnioskodawcy B. R. prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy, powołując się na treść art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazał, iż do wniosku z dnia 30 kwietnia 2013r. o przyznanie prawa do świadczenia emerytalnego ubezpieczony nie przedłożył żadnych nowych dokumentów, które miałyby wpływ na zmianę stanowiska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zawartego w decyzji z dnia 18 marca 2013r., w której B. R. odmówiono prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył B. R.domagając się zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...)Ośrodku (...) w Z.w okresie od 1 września 1967r. do 31 lipca 1993r., gdzie wykonywał prace spawalnicze. Wskazał, iż z uwagi na likwidację zakładu pracy nie ma obecnie możliwości uzyskania świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych za ten okres.

W odpowiedzi na odwołanie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie. Podał, iż B. R.nie spełnia warunków do uzyskania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym określonych w przepisach art. 184 ust. 1 w zw. z art. 32 ustawy emerytalnej. Jakkolwiek wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, osiągnął stosowny wiek emerytalny, zaś na dzień 1 stycznia 1999r. udowodnił 34 lata, 2 miesiące i 14 dni okresów składkowych i nieskładkowych, to jednak wykazał zaledwie 5 lat i 14 dni pracy w warunkach szczególnych, o której mowa § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudniony w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wobec wymaganych 15 lat. Do pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia w (...)Ośrodku (...)w Z.od 1 września 1967r. do 31 lipca 1993r., bowiem za ten okres wnioskodawca nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca B. R., urodzony w dniu(...)., nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Na dzień 1 stycznia 1999r. udowodnił 34 lata, 2 miesiące i 14 dni okresów składkowych i nieskładkowych, a w tym 5 lat i 14 dni pracy w szczególnych warunkach.

/okoliczności bezsporne/

W okresie od 1 września 1967r. do 31 lipca 1993r. B. R.był zatrudniony w (...)Ośrodku (...) w Z.. Przedsiębiorstwo zajmowało się naprawą kapitalną ciągników i sprzętu rolniczego na terenie województwa (...). W zakładzie pracy funkcjonował dział demontażu ciągników, dział weryfikacji, dział montażu, malowania podzespołów oraz dział regeneracji podzespołów, który zajmował się pracami ślusarskimi, prostowaniem detali i spawaniem. W dziale tym pracowali ślusarze, spawacze, tokarze oraz frezerzy.

Z dniem 1 września 1967r. B. R.został zatrudniony w (...)Ośrodku (...) w Z.na stanowisku ślusarza w ramach wstępnego stażu pracy na okres od 6 do 18 miesięcy. W związku z przeprowadzonym egzaminem kwalifikacyjnym, z dniem 1 marca wnioskodawcy powierzono stanowisko ślusarza w dziale regeneracji podzespołów.

Od dnia 14 czerwca 1974r. ubezpieczony został zatrudniony na stanowisku ślusarza regeneracyjnego. Do jego obowiązków należało regenerowanie narzędzi, polegające na ostrzeniu, czyszczeniu, konserwacji i wymianie drobnych elementów, prostowanie detali przy użyciu młota lub piły, a także przygotowanie wierteł, przecinaków i spawarek. Zdarzało się, że wnioskodawca był kierowany do pracy na innych działach, a w tym do wykonywania prac spawalniczych. Wtedy zajmował się spawaniem elementów ciągników (masek, kabin i błotników).

Z dniem 12 stycznia 1979r. B. R. został przeniesiony na stanowisko instruktora nauki zawodu. W tym okresie do jego obowiązków należało sprawowanie nadzoru nad uczniami, którzy uczyli się ślusarstwa, mechaniki i tokarstwa. Pomimo braku odpowiednich kwalifikacji, wnioskodawca uczył również wykonywania prac spawalniczych.

Z dniem 26 stycznia 1981r. wnioskodawca powrócił na stanowisko ślusarza regeneracyjnego, a następnie od 1 stycznia 1982r. powierzono mu obowiązki ślusarza narzędziowego. Do obowiązków wnioskodawcy na wskazanym stanowisku należało wydawanie narzędzi i ich regeneracja. B. R. zajmował się również ostrzeniem wierteł, narzędzi ślusarskich, noży tokarskich oraz piły. Czynności te wykonywał przy użyciu szlifierki. Obowiązki ślusarza narzędziowego ubezpieczony łączył z wykonywaniem prac spawalniczych.

W okresie od 9 stycznia 1989r. do 31 marca 1989r. wnioskodawca, wraz z trzema innymi pracownikami zostali skierowani do wykonywania czynności o charakterze murarsko-budowlanych.

Dowody: - wyjaśnienia wnioskodawcy:00:22:51-00:33:18;

- zeznania świadka E. S.: 00:02:56-00:12:29;

- zeznania świadka J. T.: 00:12:29-00:22:51;

- akta osobowe: umowa o pracę; karta kwalifikacyjna pracownika fizycznego; pismo z dnia 12.01.1979r.; świadectwo pracy; powierzenie obowiązków.

W dniu 30 kwietnia 2013r. B. R. złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

/okoliczności bezsporne/

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy B. R. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Jak wynika z dyspozycji art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm. - dalej zwanej ustawą emerytalną) prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Sąd miał na uwadze, iż we wniosku z dnia 30 kwietnia 2013r. o przyznanie prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych wnioskodawca odwołał się do dokumentów zgromadzonych w aktach ubezpieczeniowych, które stanowiły przedmiot analizy organu rentowego w postępowaniu o przyznanie prawa do emerytury zainicjowanym wnioskiem z dnia 5 marca 2013r. Istotne jest jednak, iż w odwołaniu od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 maja 2013r. wnioskodawca powołał się na dowody w postaci zeznań świadków, które nie zostały przeprowadzone w postępowaniu administracyjnym. Ponadto, w ramach niniejszego postępowania, Sąd zwrócił się o do Urzędu Miejskiego w Z. udostępnienie akt osobowych B. R. z okresu zatrudnienia od 1 września 1967r. do 31 lipca 1993r. w (...) w Z.. Dokumenty zgromadzone w tych aktach stanowią nowe dowody w rozumieniu art. 114 ustawy emerytalnej na poparcie okoliczności podnoszonych przez wnioskodawcę w odwołaniu od decyzji z dnia 14 maja 2013 r.

Zgodnie z treścią przepisu art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 wskazanej ustawy, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 tj. 25 lat dla mężczyzn. Emerytura, o której mowa, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie zaś z dyspozycją art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 01 stycznia 1949r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Wiek emerytalny, o którym mowa we wskazanym artykule, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Z dyspozycji § 4 ust. 1 cytowanego rozporządzenia wynika, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn, ma okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Przy czym, zgodnie z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy, o których mowa powyżej, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Zgodnie z § 22 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń istnieje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia w przypadku braku odmiennych regulacji ustawowych w tym przedmiecie. Dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może on przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres.

Na gruncie niniejszej sprawy bezspornym było, iż wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, w dacie złożenia wniosku o przyznanie prawa do emerytury ukończył 60 lat, zaś na dzień 1 stycznia 1999r. udowodnił wymagane okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 34 lat, 2 miesięcy i 14 dni.

Kwestią sporną pomiędzy stronami było natomiast ustalenie, czy ubezpieczony legitymował się 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zdaniem organu rentowego B. R. wykazał zaledwie 5 lat i 14 dni stażu pracy, o którym mowa § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Wnioskodawca argumentował natomiast, iż w okresie zatrudnienia w (...) w Z. wykonywał prace umożliwiające nabycie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Analizując zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci dokumentów załączonych do akt osobowych oraz ubezpieczeniowych wnioskodawcy, zeznań świadków E. S. i J. T.oraz wyjaśnień wnioskodawcy Sąd doszedł do przekonania, że brak jest podstaw do uwzględnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia B. R. w (...) w Z..

Podkreślić należy, że w aktach osobowych wnioskodawcy znajdują się dokumenty (umowa o pracę, karta kwalifikacyjna pracownika, zakres czynności wydawcy narzędzi, angaże), z których treści wynika, że B. R. zatrudniony był na różnych stanowiskach, tj. ślusarz, ślusarz remontowy, ślusarz narzędziowy. Ponadto w okresie od 12 stycznia 1979r. do 25 stycznia 1981r. został przeniesiony na stanowisko instruktora nauki zawodu, natomiast w okresie od 9 stycznia 1989r. do 31 marca 1989r. został skierowany do wykonywania czynności o charakterze murarsko-budowlanych. Z dowodów tych nie wynika jednak, aby w okresie zatrudnienia w (...) w Z. ubezpieczony zajmował stanowisko spawacza. Jedynym dokumentem potwierdzającym wykonywanie w tym okresie prac spawalniczych jest podpisany przez ubezpieczonego w dniu 15 stycznia 1986r. załącznik do regulaminu ochrony przeciwpożarowej dotyczący zadań dla spawaczy.

Niezależnie od powyższego, przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie wykazało, aby w okresie od 1 września 1967r. di 31 lipca 1993r. B. R. wykonywał prace spawalnicze, o których mowa w Wykazie A, w dziale XIV, pod poz. 12 (prace przy spawaniu gazowym i elektrycznym), stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jak wskazywano na wstępie, tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd miał na uwadze, iż z zeznań E. S. orazJ. T.wynikało, iż w okresie, w którym wnioskodawca zajmował stanowisko ślusarza regeneracyjnego, do jego obowiązków należała regeneracja narzędzi poprzez ich ostrzenie, czyszczenie i konserwację oraz przygotowanie wierteł, przecinaków i spawarek. Czynności te wnioskodawca wykonywał przy użyciu takich narzędzi jak młot czy piła. W odniesieniu do powyższego należy zauważyć, iż wnioskodawca jako podstawowe wykonywał prace, których nie wymieniono w wykazach A i B, stanowiących załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Wprawdzie J. T.oraz B. R. zeznali, że w spornym okresie ubezpieczony wykonywał również prace spawalnicze. Jakkolwiek zgodnie z ugruntowanym w judykaturze poglądem, w stosunku do czynności wykonywanych w warunkach nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia o charakterze incydentalnym, krótkotrwałym, ubocznym w stosunku do czynności podstawowych kwalifikowanych jako praca w szczególnych warunkach, brak podstaw, aby tej pracy nie zaliczać do okresu uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012r., sygn. akt II UK 233/11). Istotne jest jednak, iż świadkowie, jak również sam wnioskodawca podkreślili, iż obowiązki związane z regeneracją oraz przygotowywaniem narzędzi dominowały w systemie zajęć ubezpieczonego w tych okresach, natomiast obowiązki spawacza wykonywał sporadycznie, gdy zachodziła taka potrzeba po stronie zakładu pracy.

Sumując należało zauważyć, iż w okresie pracy na stanowisku ślusarza remontowego wnioskodawca nie wykonywał pracy spawacza stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W konsekwencji okresy te nie podlegały uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do emerytury w warunkach szczególnych.

Analogicznie Sąd ocenił również okres zatrudnienia wnioskodawcy na stanowisku ślusarza narzędziowego. Z zeznań E. S., J. T.oraz wyjaśnień wnioskodawcy wynikało, iż również w tym okresie ubezpieczony łączył prace spawacza z pracami, których nie wymieniono w wykazach A i B, stanowiących załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., a które stanowiły trzon jego obowiązków. Z zeznań świadków wynikało bowiem, iż w spornym okresie B. R. przy użyciu szlifierki ostrzył wiertła, narzędzia ślusarskie, noży tokarskie oraz piły. Do jego obowiązków należało również wydawanie narzędzi i ich regeneracja.

Uwzględnieniu do pracy w warunkach szczególnych nie podlegał również okres od 12 stycznia 1979r. do 25 stycznia 1981r., kiedy B. R. wykonywał prace na stanowisku instruktora nauki zawodu. W rozpatrywanym okresie ubezpieczony zajmował się nadzorem nad uczniami, którzy uczyli się ślusarstwa i mechaniki i tokarstwa. Jakkolwiek z wyjaśnień wnioskodawcy wynikało, iż we wskazanym okresie zajmował się również przyuczaniem do wykonywania prac spawalniczych, to jednak przesłuchany w sprawie E. S., który pracował razem z wnioskodawcą w (...) w Z. zeznał, iż wykonywanie tego rodzaju czynności przez wnioskodawcę bez odpowiednich kwalifikacji było niezgodne z obowiązującymi wówczas przepisami. Niezależnie od powyższego należało podkreślić, iż skoro wnioskodawca łączył obowiązki polegające na nadzorze nad uczniami, które wyznaczały zakres jego obowiązków z pracami spawalniczymi, to brak podstaw, aby prace w charakterze spawacza zaliczać do okresu uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Dodatkowo należy zauważyć, iż do pracy w warunkach szczególnych, o których mowa w Wykazie A, w dziale XIV, pod poz. 12 (prace przy spawaniu gazowym i elektrycznym), stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. nie można zakwalifikować okresu od 9 stycznia 1989r. do 31 marca 1989r., skoro w tym czasie wnioskodawca nie wykonywał prac spawalniczych, gdyż wraz z trzema innymi pracownikami został okresowo skierowany do wykonywania czynności o charakterze murarsko-budowlanych.

W świetle powyższego należało uznać, że B. R. nie wykazał 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, a tym samym nie spełnia wszystkich warunków do przyznania mu prawa do emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie B. R. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 14 maja 2013 r. w sprawie (...).