Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 485/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Joanna Misztal-Konecka

Sędzia Sądu Rejonowego Anna Wołucka-Ławnikowicz

(delegowana)

Protokolant Protokolant Beata Prokop

po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2017 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa B. M. i A. M. (1)

przeciwko J. M.

o zapłatę odszkodowania

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie z dnia 22 lutego 2017 roku, w sprawie I C 595/16

I. zmienia częściowo zaskarżony wyrok:

1) w punkcie I w ten sposób, że oddala powództwo również w części obejmującej żądanie zasądzenia kwoty 13000 zł (trzynaście tysięcy złotych),

2) w punkcie III w ten sposób, że zasądzoną od J. M. na rzecz B. M. i A. M. (1) kwotę 3617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu obniża do kwoty 1199,75 zł (tysiąc sto dziewięćdziesiąt dziewięć złotych siedemdziesiąt pięć groszy);

3) w punkcie IV w ten sposób, że nakazuje pobrać od J. M. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie kwotę 1054 zł (tysiąc pięćdziesiąt cztery złote) tytułem części nieuiszczonej opłaty od pozwu, a w pozostałej części nieuiszczoną opłatę od pozwu przejmuje na rachunek Skarbu Państwa;

II. oddala apelację w pozostałej części;

III. zasądza od B. M. i A. M. (1) na rzecz J. M. kwoty po 1225 zł (tysiąc dwieście dwadzieścia pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Joanna Misztal-Konecka Dariusz Iskra Anna Wołucka-Ławnikowicz

Sygn. akt II Ca 485/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 17 grudnia 2013 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie w dniu 20 grudnia 2013 roku, powodowie – B. M. i A. M. (1) wnieśli o zasądzenie solidarnie na ich rzecz od J. M. „z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu czynności notarialnych (sporządzaniu aktu notarialnego z dnia 31 stycznia 2008 r. Repertorium A Nr (...)), kwot zasądzonych nakazem zapłaty z dnia 22 lutego 2012 r. wydanym przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie II Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt: II Nc 179/12, solidarnie od (powodów – D.I.) (…) na rzecz (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W., tj:

1. kwoty 22.688,64 zł z umownymi odsetkami od dnia 10 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty liczonymi według zmiennej stopy procentowej obowiązującej w (...) S.A., która na dzień wystawienia wyciągu z ksiąg banku nr (...) wynosi 24% w stosunku rocznym,

2. kwoty 9.027,18 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20 lutego 2012 r. do dnia zapłaty,

3. kwoty 2.821 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania”.

Powodowie wnieśli również o zasądzenie od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, że w dniu 31 stycznia 2008 roku w Kancelarii Notarialnej przy ul. (...) w L. przed notariuszem J. M. stawili się: A. M. (2) oraz małżonkowie B. M. i A. M. (1). Notariusz J. M. sporządziła w tym dniu akt notarialny (Repertorium A Nr(...)), na mocy którego A. M. (2) sprzedał B. i A. małżonkom M. własność nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...), położony w L. przy ul. (...), o powierzchni użytkowej 57,73 m ( 2), wraz z przynależną piwnicą nr (...) o powierzchni użytkowej 3,36 m ( 2), i wraz ze związanymi z jego własnością prawami, objęty księgą wieczystą Kw Nr (...), za cenę 180000 zł, a B. i A. małżonkowie M. przedmiotowy lokal ze związanymi z jego własnością prawami kupili za fundusze wspólne do majątku wspólnego.

Powodowie wskazali, że A. M. (2) nie żyje; był on bratem A. M. (1).

Powodowie wskazali ponadto, że w § 1 przedmiotowego aktu notarialnego A. M. (2) oświadczył, że w księdze wieczystej Kw Nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Lublinie X Wydział Ksiąg Wieczystych, na podstawie umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego oraz umowy sprzedaży tego lokalu z 2002 roku wpisany jest on jako właściciel nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...), o powierzchni użytkowej 57,73 m ( 2), położony w L. przy ul. (...). Lokal ten składa się z czterech pokoi, przedpokoju, kuchni, łazienki i wc, a położony jest na IV kondygnacji budynku. Do lokalu przynależy piwnica nr (...) o powierzchni użytkowej 3,36 m ( 2). Z własnością tego lokalu związany jest udział wynoszący 6109/238187 części domu i innych urządzeń nie służących do wyłącznego użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz taki sam udział w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw Nr (...). Dział III i IV tej księgi wieczystej wpisów nie zawiera.

Powodowie wskazali, że A. M. (2) oświadczył, iż przedmiotowa nieruchomość nie jest obciążona ograniczonymi prawami rzeczowymi ani roszczeniami osób trzecich i nie ma ograniczeń w rozporządzaniu nią, w tym również nie istnieją warunki powstania hipoteki przymusowej obciążającej powyższą nieruchomość. Przedmiotowy lokal znajduje się w budynku wielorodzinnym, budynek ma ponad 30 lat, zaś lokal wymaga przeprowadzenia remontu. Powyższe okoliczności notariusz uznał za potwierdzone jedynie na podstawie zawiadomienia z księgi wieczystej Kw Nr (...), wydanego przez Sąd Rejonowy w Lublinie X Wydział Ksiąg Wieczystych w dniu 6 maja 2002 roku.

Powodowie wskazali, że okoliczności te nie były jednak zgodne z prawdą, o czym powodowie powzięli wiadomość w momencie doręczenia nakazu zapłaty z dnia 22 lutego 2012 roku, wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie II Wydział Cywilny w sprawie II Nc 179/12. Z akt przedmiotowego postępowania powodowie po raz pierwszy uzyskali informację, że w dacie sporządzania aktu notarialnego, to jest w dniu 31 stycznia 2008 roku, lokal będący przedmiotem umowy był obciążony przez sprzedającego A. M. (2) hipoteką zwykłą umowną w kwocie 50000 zł na rzecz (...) Spółki Akcyjnej I Oddział w L. z tytułu pożyczki z terminem spłaty na dzień 1 marca 2014 roku, wpisaną do księgi wieczystej na wniosek z dnia 31 marca 2004 roku oraz hipoteką kaucyjną umowną do kwoty 13000 zł na rzecz (...) Spółki Akcyjnej I Oddział w L. z tytułu spłaty odsetek od udzielonej pożyczki z terminem spłaty na dzień 1 marca 2014 roku, wpisaną do księgi wieczystej na wniosek z dnia 31 marca 2004 roku. Z powyższego wynika, że przedmiotowe obciążenia widniały w księdze wieczystej w dniu 31 stycznia 2008 roku, to jest w dacie sporządzania aktu notarialnego sprzedaży nieruchomości przez notariusz J. M.. Wskutek zaniechania notariusza powodowie pozostawali w przekonaniu, że zakupiona przez nich nieruchomość jest wolna od obciążeń. Z niewiadomych przyczyn notariusz nie potwierdziła oświadczeń sprzedającego A. M. (2) aktualnym na dzień sporządzania aktu odpisem księgi wieczystej nieruchomości, uznała natomiast wskazywane przez sprzedającego okoliczności za potwierdzone na podstawie zawiadomienia z księgi wieczystej Kw Nr (...), wydanego przez Sąd Rejonowy w Lublinie X Wydział Ksiąg Wieczystych w dniu 6 maja 2002 roku, a zatem niemal 6 lat przed sporządzeniem przedmiotowego aktu notarialnego. Powyższe – w ocenie powodów – stanowi zaniechanie należytej staranności, do której obowiązany jest notariusz przy wykonywaniu czynności notarialnych. Notariusz nie udzieliła jednak stronom stosownych wskazówek i ostrzeżeń.

Powodowie powołali się na treść przepisu art. 49 ustawy z dnia 14 lutego 1991 roku – Prawo o notariacie i wskazali, że zaniechanie notariusza doprowadziło do powstania szkody po stronie powodów, gdyż wierzyciel hipoteczny – (...) Spółka Akcyjna skierował do nich roszczenia, jako do dłużników rzeczowych z tytułu hipoteki zaciągniętej w 2004 roku przez sprzedającego A. M. (2). Z tego względu powodowie zostali zobowiązani do zapłaty kwot wskazanych na wstępie. W chwili obecnej przeciwko powodom prowadzone jest postępowanie egzekucyjne z wniosku wierzyciela – (...) Spółki Akcyjnej.

Powodowie wskazali, że ich szkoda wynikła z zaniechania notariusza polegającego na braku weryfikacji stanu prawnego nieruchomości będącej przedmiotem aktu notarialnego, braku zapoznania się z treścią księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości będącej przedmiotem aktu notarialnego oraz braku poświadczenia stanu prawnego przedmiotowej nieruchomości aktualnym na dzień sporządzania aktu notarialnego odpisem z księgi wieczystej, a poprzestaniu na potwierdzeniu tego stanu zawiadomieniem Sądu datowanym na niemal 6 lat przed sporządzaniem aktu. Z uwagi na powyższe pozwana zobowiązana jest do rekompensaty za zaistniałą szkodę poprzez zapłatę na rzecz powodów kwot dochodzonych niniejszym pozwem (k. 2-5).

*

W piśmie z dnia 15 maja 2014 roku, stanowiącym odpowiedź na pozew, pozwana, reprezentowana przez pełnomocnika, nie uznała powództwa ani co do zasady, ani co do wysokości, wnosząc o jego oddalenie w całości oraz zasądzenie od powodów solidarnie na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 46-50).

*

W piśmie procesowym z dnia 18 września 2014 roku powodowie, reprezentowani przez pełnomocnika, wskazali, że podstawą określonej w art. 49 ustawy – Prawo o notariacie odpowiedzialności notariusza, jest przepis art. 415 k.c., a zatem jest to odpowiedzialność deliktowa (k. 112-113).

*

Postanowieniem z dnia 17 czerwca 2014 roku Sąd Rejonowy postanowił zawiadomić (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. o toczącym się postępowaniu oraz treści art. 84 k.p.c. Ubezpieczyciel nie zgłosił interwencji ubocznej (k. 58v, 95).

*

Wyrokiem z dnia 6 listopada 2014 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie:

I. zasądził od J. M. na rzecz B. M. i A. M. (1) kwotę 34536,82 zł z odsetkami:

- umownymi od kwoty 22688,64 zł, liczonymi według zmiennej stopy procentowej obowiązującej w (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej, która w lutym 2012 roku wynosiła 24% w stosunku rocznym, poczynając od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty,

- ustawowymi od kwoty 9027,18 zł w wysokości 13% w stosunku rocznym, poczynając od dnia 20 lutego 2012 roku do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem możliwości zmiany stopy procentowej odsetek ustawowych;

II. oddalił powództwo w pozostałej części;

III. zasądził od J. M. na rzecz B. M. i A. M. (1) kwotę 2468 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV. pobrał od J. M. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie kwotę 1727 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu, od ponoszenia której powodowie zostali zwolnieni (k. 171-171v).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że A. M. (1) oraz jego żona B. M. zamieszkiwali w lokalu nr (...) położonym w L. przy ul. (...). Właścicielem tego lokalu był brat A. A. M., który w lokalu tym mieszkał jedynie od czasu do czasu.

Sąd ustalił, że A. M. (2), chcąc wyjechać na stałe za granicę, postanowił sprzedać swojemu bratu oraz jego żonie nieruchomość lokalową stanowiącą lokal mieszkalny nr (...), położony w L. przy ul. (...), którzy w celu zdobycia środków pieniężnych na zakup zdecydowali się zawrzeć umowę kredytową w (...) Z. C. z siedzibą w L.. Tam też wskazano im, że w celu zawarcia umowy sprzedaży przedmiotowego lokalu mają się udać do współpracującego ze (...) Z. C. z siedzibą w L. notariusza – J. M..

Sąd ustalił, że w celu sfinalizowania umowy o kredyt A. i B. małżonkowie M. dostarczyli (...). Z. C. z siedzibą w L. między innymi zaświadczenia o swoich dochodach oraz z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Urzędu Skarbowego o niezaleganiu z płatnościami, zaś dostarczeniem dokumentów związanych z własnością lokalu zajmował się wyłącznie A. M. (2), który przedłożyć miał odpis z księgi wieczystej prowadzonej dla lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w L. przy ul. (...) oraz umowę, na podstawie której stał się jego właścicielem.

Sąd Rejonowy ustalił, że w toku formalności poprzedzających zawarcie umowy kredytu mieszkaniowego (...) Z. C. z siedzibą w L., między innymi na podstawie przedłożonego przez A. M. (2) zawiadomienia z księgi wieczystej Kw Nr (...), wydanego przez Sąd Rejonowy w Lublinie X Wydział Ksiąg Wieczystych w dniu 6 maja 2002 roku, stwierdziła, iż lokal mieszkalny nr (...), położony w L. przy ul. (...), stanowi dobre zabezpieczenie kredytu.

Sąd Rejonowy ustalił, że A. oraz B. małżonkowie M. przed sporządzeniem umowy sprzedaży lokalu nie kontaktowali się w ogóle z notariuszem J. M.. Dopiero w dniu 31 stycznia 2008 roku wraz z A. M. (2) stawili się w należącej do niej Kancelarii Notarialnej w L. przy ul. (...).

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 31 stycznia 2008 roku notariusz J. M. sporządziła umowę w formie aktu notarialnego Repertorium A Nr (...), której projekt miała już wcześniej przygotowany, na mocy której A. M. (2) sprzedał swojemu bratu – A. M. (1) oraz jego żonie – B. M. nieruchomość stanowiącą lokal mieszkalny nr (...), położony w L. przy ul. (...), o powierzchni użytkowej 57,73 m ( 2), wraz z przynależną piwnicą nr (...), o powierzchni użytkowej 3,36 m ( 2), i ze związanymi z jego własnością prawami, objęty księgą wieczystą Kw Nr (...), za cenę 180000 zł, którą A. i B. małżonkowie M. zobowiązali się zapłacić w terminie 3 dni z przyznanego B. M. kredytu w (...) im. Z. (...), na co A. M. (2) wyraził zgodę.

Sąd ustalił, że dla zabezpieczenia wszelkich wierzytelności (...) Z. C. z siedzibą w L. wynikających z umowy kredytu mieszkaniowego nr (...) z dnia 31 stycznia 2008 roku, udzielonego B. M., A. i B. małżonkowie M. w wymienionym wyżej akcie notarialnym ustanowili na nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) hipotekę kaucyjną do sumy najwyżej 449538 zł na rzecz (...) Z. C. z siedzibą w L. na warunkach określonych w umowie kredytowej. Spłata kredytu ustalona została do dnia 29 stycznia 2033 roku. Hipoteka ta – stosownie do wniosku kredytowego z dnia 13 grudnia 2007 roku – miała stanowić zabezpieczenie kredytu w kwocie 180000 zł z pierwszeństwem zaspokojenia.

Sąd wskazał, że w § 1 aktu notarialnego ujawnione zostało oświadczenie A. M. (2), zgodnie z którym w księdze wieczystej Kw Nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Lublinie X Wydział Ksiąg Wieczystych, na podstawie umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego oraz umowy sprzedaży tego lokalu z 2002 roku, wpisany jest on jako właściciel nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...), o powierzchni użytkowej 57,73 m ( 2), położony w L. przy ul. (...). Lokal ten składa się z czterech pokoi, przedpokoju, kuchni, łazienki i wc, a położony jest na IV kondygnacji budynku; do lokalu przynależy piwnica nr (...) o powierzchni użytkowej 3,36 m ( 2). Z własnością tego prawa związany jest udział wynoszący 6109/238187 części domu i innych urządzeń nie służących do wyłącznego użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz taki sam udział w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw Nr (...). Dział III i IV tej księgi wpisów nie zawiera.

Sąd wskazał, że na potwierdzenie swojego oświadczenia A. M. (2) przedłożył zawiadomienie z księgi wieczystej Kw Nr (...), wydane przez Sąd Rejonowy w Lublinie X Wydział Ksiąg Wieczystych w dniu 6 maja 2002 roku, oświadczając jednocześnie, iż nieruchomość nie jest obciążona ograniczonymi prawami rzeczowymi, ani roszczeniami osób trzecich i nie ma ograniczeń w rozporządzaniu nią, w tym również nie istnieją warunki powstania hipoteki przymusowej obciążającej powyższą nieruchomość. Przedmiotowy lokal znajduje się w budynku wielorodzinnym, budynek ma ponad 30 lat, zaś lokal wymaga przeprowadzenia remontu

Sąd ustalił, że bezpośrednio po sporządzeniu umowy sprzedaży nieruchomości lokalowej małżonkowie M. udali się do (...) Z. C. z siedzibą w L., gdzie po przedstawieniu umowy sprzedaży B. M. podpisała umowę kredytu mieszkaniowego nr (...).

Sąd ustalił, że w dniu 31 stycznia 2008 roku w dziale IV księgi wieczystej Nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Lublinie X Wydział Ksiąg Wieczystych dla nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...), położony w L. przy ul. (...), na rzecz (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej I Oddziału w L. wpisane były dwie hipoteki:

- hipoteka umowna zwykła w wysokości 50000 zł celem zabezpieczenia spłaty należności głównej oraz

- hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 13000 zł celem zabezpieczenia spłaty odsetek i innych należności ubocznych wynikających z umowy pożyczki zawartej z A. M. (2) w dniu 30 marca 2004 roku. Hipoteki te zostały wpisane w dniu 22 kwietnia 2004 roku wskutek wniosku złożonego przez A. M. (2) w dniu 31 marca 2004 roku, o godzinie 9.26.

Sąd ustalił, że o tym, iż nieruchomość stanowiąca lokal mieszkalny nr (...), położony w L. przy ul. (...), obciążona jest hipoteką umowną w kwocie 50000 zł oraz hipoteką kaucyjną do kwoty 13000 zł, A. i B. małżonkowie M. dowiedzieli się w listopadzie 2011 roku podczas dokonywania formalności związanych z koniecznością dokonania wpisu do księgi wieczystej prowadzonej dla przedmiotowego lokalu hipoteki na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W..

Sąd ustalił, że w dniu 20 lutego 2012 roku (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniosła pozew o zapłatę przeciwko B. i A. małżonkom M., jako dłużnikom rzeczowym, na skutek którego Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w dniu 22 lutego 2012 roku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym w sprawie II Nc 179/12, w którym orzekł, że pozwani – B. M. i A. M. (1) w ciągu dwóch tygodni od doręczenia niniejszego nakazu zapłaty powinni solidarnie zapłacić powodowi – (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej w W. kwotę 22688,64 zł z odsetkami umownymi od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty, liczonymi według zmiennej stopy procentowej obowiązującej w (...) Spółce Akcyjnej, która na dzień wystawienia wyciągu z ksiąg banku nr (...) wynosi 24% w stosunku rocznym, kwotę 9027,18 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20 lutego 2012 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 2821 zł tytułem kosztów postępowania albo wnieść w tym terminie zarzuty do tutejszego Sądu

Sąd ustalił, że postanowieniem z dnia 5 kwietnia 2012 roku, wydanym w sprawie II Nc 179/12, Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie nadał z urzędu klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 22 lutego 2012 roku w całości, jako prawomocnemu

Sąd wskazał, że w piśmie z dnia 3 czerwca 2013 roku B. i A. małżonkowie M. skierowali do J. M. wezwanie do zapłaty kwot objętych nakazem zapłaty wydanym w sprawie II Nc 179/12. W odpowiedzi na wezwanie notariusz nie uznał swojej odpowiedzialności. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., z którym notariusz J. M. ma zawartą umowę w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody związane z wykonywaniem zawodu notariusza, odmówił przyjęcia odpowiedzialności, stwierdzając brak podstaw do wypłaty odszkodowania.

Sąd ustalił, że na podstawie wymienionego wyżej tytułu wykonawczego (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wszczęła przeciwko A. i B. małżonkom M. postępowanie egzekucyjne, w toku którego lokal mieszkalny nr (...) położony w L. przy ul. (...) został zbyty w wyniku licytacji w dniu 29 maja 2014 roku. Postępowanie to nie jest obecnie zakończone i znajduje się na etapie przysądzenia własności nieruchomości.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 49 ustawy z dnia z dnia 14 lutego 1991 roku – Prawo o notariacie i wyjaśnił, że chociaż regulacja ta nie rozstrzyga w sposób jednoznaczny o charakterze odpowiedzialności notariusza, a mianowicie czy jest to odpowiedzialność oparta na delikcie (415 k.c.), czy też jest to odpowiedzialność kontraktowa (art. 471 k.c.), niemniej w orzecznictwie Sądu Najwyższego przeważa pogląd o deliktowym charakterze odpowiedzialności notariusza zarówno wobec jego klientów, jak i wobec osób trzecich.

Sąd Rejonowy omówił przesłanki odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym wynikające z przepisu art. 415 k.c. i wskazał, że wierzyciela obciąża ciężar udowodnienia tych przesłanek.

Sąd uznał, że w rozpoznawanej sprawie zachodzą przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej deliktowej po stronie pozwanej, pozwalające stwierdzić, iż roszczenie powodów jest usprawiedliwione co do zasady.

Sąd Rejonowy wskazał, że notariusz J. M. przy sporządzeniu aktu notarialnego z dnia 31 stycznia 2008 roku, Repertorium A Nr (...), dopuściła się rażącego niedbalstwa, w związku z czym niewątpliwie naraziła A. i B. małżonków M. na powstanie szkody majątkowej. Jednym z głównych obowiązków notariusza jest czuwanie nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne. J. M. sporządziła przedmiotowy akt notarialny, nie wymagając od A. M. (2) przedłożenia aktualnego odpisu z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...), położony w L. przy ul. (...), a tym samym nie zbadała z należytą starannością stanu prawnego tej nieruchomości na datę dokonania czynności i w żaden sposób nie zweryfikowała złożonego przez niego oświadczenia, przez co nie zadbała należycie o interesy powodów. Pozwana uznała bowiem za wystarczające przedłożenie przez A. M. (2) zawiadomienia o dokonaniu wpisu w księdze wieczystej Kw Nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Lublinie, X Wydział Ksiąg Wieczystych, wydanego w dniu 6 maja 2002 roku, celem potwierdzenia tego, że jest on właścicielem przedmiotowego lokalu oraz tego, iż lokal ten nie jest obciążony żadnymi ograniczonymi prawami rzeczowymi ani roszczeniami osób trzecich. Przedłożony przez A. M. (2) dokument pochodził z dnia 6 maja 2002 roku, a zatem niemal sprzed 6 lat przed sporządzeniem umowy sprzedaży, i nie stanowił nawet odpisu z księgi wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości, gdyż było to jedynie zawiadomienie o założeniu księgi wieczystej Kw Nr (...) dla nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...), położony w L. przy ul. (...), i wpisaniu w niej jako właściciela A. M. (2). Pozwana, sporządzając umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego, nie tylko nie zweryfikowała w żaden sposób oświadczenia A. M. (2) odnośnie istnienia obciążeń zbywanej przez niego nieruchomości, lecz również nie zweryfikowała należycie tego, czy w dacie sporządzenia tej umowy nadal pozostawał on jego właścicielem. Pozwana oparła się bowiem w tym względzie jedynie na oświadczeniu A. M. (2) i zawiadomieniu o dokonaniu wpisu w księdze wieczystej Kw nr (...) wydanym w dniu 6 maja 2002 roku, chociaż w okresie między dokonaniem zawiadomienia o wpisie a datą dokonania czynności prawnej (zbycia nieruchomości lokalowej) mogły nastąpić zmiany w stanie prawnym nieruchomości. Gdyby pozwana przy sporządzeniu przedmiotowej umowy dochowała należytej staranności, to niewątpliwie z łatwością mogłaby ustalić, że oświadczenie A. M. (2) odnośnie istnienia obciążeń zbywanej przez niego nieruchomości było niezgodne z prawdą i poinformowałaby o tym A. i B. małżonków M.. W dniu 31 stycznia 2008 roku w dziale IV księgi wieczystej Kw Nr (...), prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości, na rzecz (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej I Oddział w L. wpisane były bowiem:

1) hipoteka umowna zwykła w wysokości 50000 zł celem zabezpieczenia spłaty należności głównej oraz

2) hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 13000 zł celem zabezpieczenia spłaty odsetek i innych należności ubocznych wynikających z umowy pożyczki zawartej z A. M. (2) w dniu 30 marca 2004 roku.

Hipoteki te zostały wpisane w dniu 22 kwietnia 2004 roku wskutek wniosku złożonego przez A. M. (2) w dniu 31 marca 2004 roku o godz. 9.26.

Sąd uznał, że powodowie w dniu 31 stycznia 2008 roku nie mieli żadnych podstaw, aby przypuszczać, iż złożone przez A. M. (2) oświadczenie odnośnie tego, iż przedmiotowy lokal nie jest obciążony żadnymi ograniczonymi prawami rzeczowymi było niezgodne z prawdą, tym bardziej, iż działali również oni w zaufaniu do pozwanej wykonującej zawód zaufania publicznego.

Sąd Rejonowy uznał, że na skutek bezprawnego zachowania pozwanej polegającego na sporządzeniu umowy sprzedaży nieruchomości lokalowej jedynie w oparciu o oświadczenie A. M. (2) i zawiadomienie o dokonaniu wpisu w księdze wieczystej Kw Nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Lublinie, wydane w dniu 6 maja 2002 roku, po stronie powodów powstała szkoda majątkowa, a między tym bezprawnym zachowaniem a szkodą istnieje adekwatny związek przyczynowo-skutkowy.

W ocenie Sądu pierwszej instancji wystąpienie po stronie powodów szkody majątkowej wynika z uzyskania przez nich statusu dłużników rzeczowych, to zaś powodowane jest nabyciem przez nich obciążonej hipotekami nieruchomości lokalowej. Natomiast rozmiar tak powstałej szkody majątkowej okazał się szerszy, aniżeli ten wynikający z wydanego przeciwko powodom jako dłużnikom rzeczowym nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym w sprawie II Nc 719/12.

Sąd uznał, że w stanie faktycznym ustalonym w przedmiotowej sprawie zaistniał adekwatny związek przyczynowy. Gdyby bowiem pozwana sporządziła akt notarialny z dnia 31 stycznia 2008 roku z należytą starannością i zażądała od A. M. (2) przedłożenia aktualnego odpisu z księgi wieczystej prowadzonej dla lokalu mieszkalnego nr (...), położnego w L. przy ul. (...), wówczas z całą pewnością, bez najmniejszego trudu byłaby w stanie stwierdzić, że złożone przez A. M. (2) oświadczenie odnośnie tego, iż lokal ten nie jest obciążony ograniczonymi prawami rzeczowymi jest niezgodne z prawdą i zdołałaby poinformować o tym powodów przy sporządzeniu aktu notarialnego. Gdyby zaś powodowie posiadali wiedzę, że lokal obciążony jest na rzecz (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej I Oddział w L. hipoteką umowną zwykłą w wysokości 50000 zł celem zabezpieczenia spłaty należności głównej oraz hipoteką umowną kaucyjną do kwoty 13000 zł celem zabezpieczenia spłaty odsetek i innych należności ubocznych wynikających z umowy pożyczki zawartej z A. M. (2) w dniu 30 marca 2004 roku, wówczas nie zdecydowaliby się na nabycie nieruchomości lokalowej, a tym samym nie byliby zobowiązani – wyłącznie jako dłużnicy rzeczowi – do znoszenia zaspokojenia się z niej przez wierzyciela hipotecznego.

Skutki powyższych zaniedbań notariusza w zakresie ustalenia aktualnego na datę dokonania czynności notarialnej stanu prawnego zbywanej nieruchomości, w tym również jej stanu prawnego w zakresie obciążeń, okazały się o wiele bardziej szersze niż wynikające z zabezpieczenia hipotecznego na rzecz (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej I Oddział w L.. Jak wynika bowiem z poczynionych w toku postępowania sądowego ustaleń faktycznych, w dniu 29 maja 2014 roku doszło do zlicytowania w trybie egzekucji komorniczej przedmiotowej nieruchomości lokalowej, której wartość w dniu dokonania czynności z 31 stycznia 2008 roku, jej strony ustaliły na kwotę 180000 zł.

W następstwie egzekucji komorniczej skierowanej przeciwko powodom, jako dłużnikom rzeczowym, nastąpiło zbycie należącego do nich prawa własności za kwotę 108200 zł, a tym samym powodowie utracili powyższy składnik majątkowy. Istotne jest również to, że Spółdzielcza (...) w L., która na zakup nieruchomości lokalowej udzieliła powodom kredytu, zabezpieczeniem którego była hipoteka kaucyjna do kwoty 449538 zł z pierwszeństwem zaspokojenia, postawiła swój kredyt w stan natychmiastowej wymagalności i przyłączyła się do egzekucji wierzyciela bankowego.

W ocenie Sądu Rejonowego doznana przez powodów szkoda majątkowa będąca następstwem nabycia obciążonej hipotekami nieruchomości lokalowej, wykracza poza zabezpieczenie hipoteczne obciążające nieruchomość w dniu 31 stycznia 2008 roku i objęte nakazem zapłaty w sprawie II Nc 719/12. Rozmiar doznanej przez powodów szkody majątkowej – jako następstwo nabycia obciążonej hipotekami nieruchomości lokalowej – odpowiada co najmniej wartości rynkowej nieruchomości lokalowej, który to składnik wyszedł z majątku powodów na skutek licytacji komorniczej. Powodowie zaś w przedmiotowej sprawie dochodzą od pozwanej naprawienia szkody w takim rozmiarze, jaki wynika z wydanego przeciwko nim w sprawie II Nc 719/12 nakazu zapłaty, a więc w rozmiarze mniejszym, aniżeli faktycznie doznana przez nich szkoda majątkowa.

Sąd wskazał, że żądanie powodów podlegało oddaleniu jedynie w takim zakresie, w jakim dochodzili oni spełnienia świadczenia na swoją rzecz solidarnie. Przyjęcie konstrukcji solidarności (zarówno biernej, jak i czynnej) uwarunkowane jest bowiem istnieniem podstawy prawnej w tym względzie, zaś ta w niniejszej sprawie nie występuje i nie została wykazana przez powodów.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu za pierwszą instancję Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.

*

Od wyroku z dnia 6 listopada 2014 roku apelację wniosła J. M., zaskarżając wyrok w części obejmującej rozstrzygnięcia zawarte w punktach I, III i IV.

Pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia powodów i wskazała, że przedawnienie nastąpiło z dniem 14 sierpnia 2012 roku.

Pozwana wniosła o dopuszczenie dowodu z dokumentu w postaci informacji udzielonej przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie X Wydział Ksiąg Wieczystych (pisma z dnia 16 grudnia 2014 roku) na okoliczność daty dowiedzenia się przez powodów o powstałej po ich stronie szkodzie polegającej na uzyskaniu przez B. M. i A. M. (1) z dniem 31 stycznia 2008 roku statusu dłużników rzeczowych w związku z nabyciem od A. M. (2) nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...), położony w L. przy ul. (...) (księga wieczysta numer (...)), obciążonej hipotekami: zwykłą umowną w wysokości 50 000 zł oraz kaucyjną do kwoty 13 000 zł, ustanowionych na rzecz (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej I Oddział w L..

Pozwana wniosła o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów procesu przed Sądem pierwszej instancji;

2. zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów procesu przed Sądem drugiej instancji (k. 197-200v).

*

W odpowiedzi na apelację powodowie, reprezentowani przez pełnomocnika, wnieśli o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kosztów postępowania przed Sądem drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych (k. 209-212).

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik pozwanej popierał apelację. Pełnomocnik powodów wniósł o oddalenie apelacji i oddalenie wniosków dowodowych pozwanej (k. 222v).

*

Wyrokiem z dnia 16 czerwca 2016 roku, wydanym w sprawie II Ca 43/15, Sąd Okręgowy w Lublinie orzekł, że:

I. zmienia częściowo zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że zasądzoną od J. M. na rzecz B. M. i A. M. (1) kwotę 34536,82 zł obniża do kwoty 31715,82 zł i oddala powództwo w części obejmującej żądanie zasądzenia kwoty 2821 zł;

II. uchyla zaskarżony wyrok:

1) w punkcie I w części zasądzającej:

a) odsetki od kwoty 22688,64 zł, liczone według zmiennej stopy procentowej obowiązującej w (...) Banku (...) Spółce Akcyjnej, a która to stopa procentowa wynosiła w lutym 2012 roku 24% w stosunku rocznym, od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty,

b) odsetki ustawowe od kwoty 9027,18 zł od dnia 20 lutego 2012 roku do dnia zapłaty,

2) w punkcie III i IV

i w tym zakresie przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu Lublin-Zachód w Lublinie, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej;

III. oddala apelację w pozostałej części (k. 284-284v).

Sąd Okręgowy wskazał, że przyczyną częściowego uchylenia zaskarżonego wyroku1 było nierozpoznanie istoty sprawy w odniesieniu do dwóch żądań powodów.

Przyczyną nierozpoznania istoty sprawy w odniesieniu do części żądań pozwu było niedokładne określenie tych żądań. W rozpoznawanej sprawie powodowi dochodzili naprawienia szkody majątkowej poprzez zasądzenie świadczenia w pieniądzu. Żądanie odszkodowania powinno zostać wyrażone konkretną kwotą pieniężną, co jednak w rozpoznawanej sprawie nie miało miejsca w odniesieniu do dwóch żądań, a mianowicie żądania obejmującego:

a) „odsetki” od kwoty 22688,64 zł, liczone według zmiennej stopy procentowej obowiązującej w (...) Banku (...) Spółce Akcyjnej, a która to stopa procentowa wynosiła w lutym 2012 roku 24% w stosunku rocznym, od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty,

b) „odsetki” ustawowe od kwoty 9027,18 zł od dnia 20 lutego 2012 roku do dnia zapłaty.

W związku z powyższym, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok:

1) w punkcie I w części zasądzającej:

a) odsetki od kwoty 22688,64 zł, liczone według zmiennej stopy procentowej obowiązującej w (...) Banku (...) Spółce Akcyjnej, a która to stopa procentowa wynosiła w lutym 2012 roku 24% w stosunku rocznym, od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty,

b) odsetki ustawowe od kwoty 9027,18 zł od dnia 20 lutego 2012 roku do dnia zapłaty,

2) w punkcie III i IV

i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu Lublin-Zachód w Lublinie.

Sąd Okręgowy wskazał, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy należy w pierwszej kolejności wezwać pełnomocnika powodów do usunięcia opisanego wyżej braku formalnego pozwu, to jest przez wyrażenie żądania odszkodowania ze wskazanych tytułów w oznaczonych kwotach, w wyznaczonym terminie pod rygorem zawieszenia postępowania.

Sąd Okręgowy wskazał, że apelacja pozwanej jest również częściowo uzasadniona, gdy chodzi o żądanie zasądzenia odszkodowania w kwocie 2821 zł za szkodę polegającą na zasądzeniu od B. M. i A. M. (1) kosztów procesu w sprawie I Nc 179/12 Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie w tej właśnie kwocie.

W odniesieniu do rozstrzygnięcia zasądzającego kwotę 2821 zł tytułem odszkodowania nastąpiło naruszenie przepisu art. 361 § 1 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy nie można uznać, że zasądzenie od powodów kosztów postępowania nakazowego w sprawie II Nc 179/12 na rzecz (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. pozostawało w normalnym związku przyczynowym z zachowaniem J. M.. Oczywiście między tymi faktami istnieje pewien rodzaj przyczynowości, jednak nie można uznać, że zasądzenie od B. M. i A. M. (1), jako dłużników rzeczowych, kosztów postępowania nakazowego na rzecz wierzyciela dochodzącego roszczeń zabezpieczonych hipotekami stanowi normalne następstwo zaniechania notariusza – J. M., która nie sprawdziła stanu prawnego nieruchomości lokalowej ujawnionego w księdze wieczystej.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że apelacja pozwanej jest bezzasadna w tej części, w której dotyczy rozstrzygnięcia zasądzającego kwotę 31715,82 zł z tytułu odszkodowania. Szkoda powodów obejmowała zasądzony od nich na rzecz Banku kredyt w kwocie 22688,64 zł i obciążające kredytobiorcę (dłużnika osobistego) odsetki za opóźnienie w kwocie 9027,18 zł.

Na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy pozostawił Sądowi Rejonowemu Lublin-Zachód w Lublinie rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

*

W dniu 3 października 2016 roku B. M. i A. M. (1), reprezentowani przez pełnomocnika, wykonując zarządzenie sędziego z dnia 21 września 2016 roku wskazali, że wnoszą o zasądzenie od J. M. na swoją rzecz:

1) kwoty 13684,05 zł tytułem odsetek umownych od kwoty 22688,64 zł za okres od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia 30 kwietnia 2015 roku, liczonych według zmiennej stopy procentowej w stosunku rocznym w wysokości:

- 24% w okresie od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia 9 maja 2012 roku,

- 25% w okresie od dnia 10 maja 2012 roku do dnia 7 listopada 2012 roku,

- 24% w okresie od dnia 8 listopada 2012 roku do dnia 5 grudnia 2012 roku,

- 23% w okresie od dnia 6 grudnia 2012 roku do dnia 9 stycznia 2013 roku,

- 22% w okresie od dnia 10 stycznia 2013 roku do dnia 6 lutego 2013 roku,

- 21% w okresie od dnia 7 lutego 2013 roku do dnia 6 marca 2013 roku,

- 19% w okresie od dnia 7 marca 2013 roku do dnia 8 maja 2013 roku,

- 18% w okresie od dnia 9 maja 2013 roku do dnia 5 czerwca 2013 roku,

- 17% w okresie od dnia 6 czerwca 2013 roku do dnia 3 lipca 2013 roku,

- 16% w okresie od dnia 4 lipca 2013 roku do dnia 8 października 2014 roku,

- 12% w okresie od dnia 9 października 2014 roku do dnia 4 marca 2015 roku,

- 10% w okresie od dnia 5 marca 2015 roku do dnia 30 kwietnia 2015 roku,

2) kwoty 3586,14 zł tytułem odsetek ustawowych od kwoty 9027,18 zł za okres od dnia 20 lutego 2012 roku do dnia 30 kwietnia 2015 roku, w wysokości 13% w stosunku rocznym w okresie od dnia 20 lutego 2012 roku do dnia 22 grudnia 2014 roku oraz 8% w stosunku rocznym w okresie od dnia 23 grudnia 2014 roku do dnia 30 kwietnia 2015 roku.

Powodowie wskazali, że kwoty odsetek obliczone zostały do dnia 30 kwietnia 2015 roku, to jest do dnia wydania przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie postanowienia zatwierdzającego plan podziału kwoty uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości powodów, sporządzony przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie Jacka Gabrysia, w sprawie VIII Co 1103/14 (k. 332-332v).

*

W piśmie procesowym z dnia 28 października 2016 roku pozwana, reprezentowana przez pełnomocnika, oświadczyła, że kwestionuje co do zasady i wysokości roszczenie odszkodowawcze pozwanych określone w piśmie z dnia 3 października 2016 roku (k. 338)

*

Wyrokiem z dnia 22 lutego 2017 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie:

I. zasądził od J. M. na rzecz B. M. i A. M. (1) kwotę 13000 zł;

II. oddalił powództwo w pozostałej części;

III. zasądził od J. M. na rzecz B. M. i A. M. (1) kwotę 3617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV. nakazał pobranie od J. M. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie kwoty 1727 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że A. M. (1) i jego żona B. M. mieszkali w lokalu numer (...) przy ulicy (...) w L.. Właścicielem tego lokalu był brat A. A. M., który „pomieszkiwał” w tym lokalu jedynie od czasu do czasu.

Sąd Rejonowy ustalił, że A. M. (2), chcąc wyjechać na stałe za granicę, postanowił sprzedać swojemu bratu oraz jego żonie nieruchomość lokalową stanowiącą lokal mieszkalny numer (...) przy ulicy (...) w L., a oni w celu zdobycia środków pieniężnych na jego zakup zdecydowali się zawrzeć umowę kredytową z instytucją finansową, w której wskazano im, że w celu zawarcia umowy sprzedaży tego lokalu mają udać się do współpracującego z nią notariusza J. M..

Sąd Rejonowy ustalił, że w celu sfinalizowania umowy o kredyt A. M. (1) i B. M. dostarczyli (...) Z. C. w L. między innymi zaświadczenia o ich dochodach oraz o niezaleganiu z płatnościami na rzecz ZUS i urzędu skarbowego. Dostarczeniem dokumentów związanych z własnością lokalu zajmował się wyłącznie A. M. (2), który przedłożyć miał odpis z księgi wieczystej prowadzonej dla lokalu mieszkalnego oraz umowę, na podstawie której stał się jego właścicielem.

Sąd Rejonowy ustalił, że w toku załatwiania formalności poprzedzających zawarcie umowy kredytu mieszkaniowego Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. Z. C. z siedzibą w L. stwierdziła, między innymi na podstawie złożonego przez A. M. (2) zawiadomienia z księgi wieczystej Nr (...), wydanego przez Sąd Rejonowy w Lublinie w dniu 6 maja 2002 roku, iż lokal mieszkalny numer (...), położony przy ulicy (...) w L., stanowi dobre zabezpieczenie kredytu.

Sąd Rejonowy ustalił, że A. M. (1) i B. M. przed sporządzeniem umowy sprzedaży prawa do lokalu nie kontaktowali się w ogóle z notariuszem J. M.. Dopiero w dniu 31 stycznia 2008 roku z A. M. (2) stawili się w jej kancelarii notarialnej w L. przy ulicy (...).

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 31 stycznia 2008 roku notariusz J. M. sporządziła akt notarialny Repertorium A Nr (...) obejmujący umowę sprzedaży, której projekt miała już wcześniej przygotowany, a na podstawie której A. M. (2) sprzedał swojemu bratu – A. M. (1) oraz jego żonie – B. M. nieruchomość stanowiącą lokal mieszkalny numer (...) w L. przy ulicy (...) wraz z przynależną piwnicą numer (...) i ze związanymi z jego własnością prawami, objęty księgą wieczystą Nr (...) za cenę 180000 zł, którą A. M. (2) i B. M. zobowiązali się zapłacić w terminie 3 dni z przyznanego B. M. kredytu w (...) Z. C., na co A. M. (2) wyraził zgodę. Równocześnie, dla zabezpieczenia wszelkich wierzytelności (...) Z. C. w L. wynikających z umowy kredytu mieszkaniowego numer (...) z dnia 31 stycznia 2008 roku, A. M. (1) i B. M. ustanowili w tym akcie notarialnym hipotekę kaucyjną do sumy najwyżej 449538,00 zł na nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny, objętej księgą wieczystą Nr (...), na rzecz Spółdzielczej (...) w L. na warunkach określonych w umowie kredytowej. Spłata kredytu ustalona została do dnia 29 stycznia 2033 roku. Hipoteka, stosownie do wniosku kredytowego z dnia 13 grudnia 2007 roku, miała stanowić zabezpieczenie kredytu w kwocie 180000 zł z pierwszeństwem zaspokojenia.

Sąd Rejonowy ustalił, że bezpośrednio po zawarciu umowy sprzedaży małżonkowie M. udali się do placówki (...) Z. C. w L., gdzie B. M. zawarła umowę kredytu mieszkaniowego numer (...).

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 31 stycznia 2008 roku w dziale IV księgi wieczystej Nr (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Lublinie dla nieruchomości stanowiący lokal mieszkalny numer (...) w L. przy ulicy (...), wpisane były dwie hipoteki na rzecz (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej – umowna zwykła w wysokości 50000 zł celem zabezpieczenia spłaty należności głównej oraz hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 13000 zł celem zabezpieczenia spłaty odsetek i innych należności ubocznych wynikających z umowy pożyczki zawartej z A. M. (2) w dniu 30 marca 2004 roku. Hipoteki zostały wpisane w dniu 22 kwietnia 2004 roku na skutek wniosku złożonego przez A. M. (2) w dniu 31 marca 2004 roku, o godz. 9.26.

Sąd Rejonowy ustalił, że o tym, iż ta nieruchomość jest obciążona hipoteką umowną w kwocie 50000 zł oraz hipoteką kaucyjną do kwoty 13000 zł A. M. (1) i B. M. dowiedzieli się w listopadzie 2011 roku podczas dokonywania formalności związanych z koniecznością dokonania wpisu do tej księgi wieczystej hipoteki na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W..

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 20 lutego 2012 roku (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wniosła przeciwko B. M. i A. M. (1), jako dłużnikom rzeczowym, pozew o zapłatę, na skutek którego Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w dniu 22 lutego 2012 roku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym w sprawie II Nc 179/12, którym orzekł, że B. M. i A. M. (1) w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty powinni solidarnie zapłacić powodowi (...) Bankowi (...) Spółce Akcyjnej w W. kwotę 22688,64 zł z umownymi odsetkami od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty, liczonymi według zmiennej stopy procentowej obowiązującej w (...) Spółce Akcyjnej, która na dzień wystawienia wyciągu z ksiąg banku nr (...) wynosi 24% w stosunku rocznym, kwotę 9027,18 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 20 lutego 2012 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 2821 zł tytułem kosztów postępowania albo wnieść w tym terminie zarzuty do tego Sądu.

Sąd Rejonowy ustalił, że postanowieniem z dnia 5 kwietnia 2012 roku, wydanym w sprawie II Nc 179/12, Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie nadał z urzędu klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 22 lutego 2012 roku, w całości jako prawomocnemu.

Sąd Rejonowy ustalił, że w piśmie z dnia 3 czerwca 2013 roku B. M. i A. M. (1) skierowali do J. M. wezwanie do zapłaty kwot objętych tym nakazem zapłaty. W odpowiedzi wezwanie notariusz nie uznała swojej odpowiedzialności. (...) Spółka Akcyjna w W., z którym notariusz J. M. zawarła umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody związane z wykonywaniem zawodu notariusza, odmówił przyjęcia odpowiedzialności.

Sąd Rejonowy ustalił, że na podstawie tytułu wykonawczego (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. spowodowała wszczęcie przeciwko A. M. (1) i B. M. postępowania egzekucyjnego, w toku którego lokal mieszkalny numer (...) w L. przy ulicy (...) został zbyty w wyniku licytacji i przysądzenia jego własności. Po przysądzeniu jego własności i dokonaniu podziału sumy uzyskanej z egzekucji (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W., na podstawie postanowienia sądowego z dnia 30 maja 2015 roku otrzymał kwotę 63000 zł z tytułu hipoteki zwykłej w kwocie 50000 zł i hipoteki umownej kaucyjnej w kwocie 13000 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że należność odsetkowa za okres od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia 30 kwietnia 2015 roku od kwoty 22688,64 zł wynosiła 13000 zł.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 49 ustawy z dnia z dnia 14 lutego 1991 roku – Prawo o notariacie i art. 415 k.c.

Sąd Rejonowy uznał, że wystąpienie po stronie powodów szkody majątkowej ewidentnie wynika z uzyskania przez nich statusu dłużników rzeczowych wskutek nabycia przez nich obciążonej hipotekami nieruchomości. Pomiędzy bezprawnym działaniem pozwanej a powstałą po stronie powodów szkodą zachodzi adekwatny związek przyczynowy również w zakresie odsetek umownych według zmiennej stopy procentowej w stosunku rocznym w wysokości:

- 24% w okresie od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia 9 maja 2012 roku,

- 25% w okresie od dnia 10 maja 2012 roku do dnia 7 listopada 2012 roku,

- 24% w okresie od dnia 8 listopada 2012 roku do dnia 5 grudnia 2012 roku,

- 23% w okresie od dnia 6 grudnia 2012 roku do dnia 9 stycznia 2013 roku,

- 22% w okresie od dnia 10 stycznia 2013 roku do dnia 6 lutego 2013 roku,

- 21% w okresie od dnia 7 lutego 2013 roku do dnia 6 marca 2013 roku,

- 19% w okresie od dnia 7 marca 2013 roku do dnia 8 maja 2013 roku,

- 18% w okresie od dnia 9 maja 2013 roku do dnia 5 czerwca 2013 roku,

- 17% w okresie od dnia 6 czerwca 2013 roku do dnia 3 lipca 2013 roku,

- 16% w okresie od dnia 4 lipca 2013 roku do dnia 8 października 2014 roku,

- 12% w okresie od dnia 9 października 2014 roku do dnia 4 marca 2015 roku,

- 10% w okresie od dnia 5 marca 2015 roku do dnia 30 kwietnia 2015 roku,

od kwoty 22688,64 zł, ponieważ pozwana rzeczywiście była wezwana przez pozwanych w czerwcu 2013 roku do zapłaty kwot objętych nakazem zapłaty, w odpowiedzi na które to wezwanie niezasadnie nie uznała swojej odpowiedzialności, a gdyby zadośćuczyniła temu wezwaniu i powodowie otrzymaliby od niej przedmiotowe środki pieniężne, byliby w stanie spełnić na rzecz Banku (wierzyciela hipotecznego) żądane przez niego świadczenie.

Sąd uznał, że zachowanie pozwanej ewidentnie zwiększyło rozmiar szkody powodów, skoro brak zapłaty kwoty 22688,64 zł na rzecz Banku skutkował dalszym zwiększaniem się ich zadłużenia, które w tej sytuacji było limitowane wyłącznie wartością nabytej przez nich w dniu 31 stycznia 2008 roku nieruchomości, a nie tylko kwotą hipoteki umownej kaucyjnej.

Sąd uznał, że zasądzeniu od pozwanej na rzecz powodów podlega wskazana w ustaleniach kwota 13000 zł „z tytułu pozostałej części przedmiotowego świadczenia odszkodowawczego”.

Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie powodów w tym zakresie nie uległo przedawnieniu, ponieważ powodowie w terminie przewidzianym w art. 442 1 § 1 k.c. spowodowali przez wniesienie pozwu przerwanie biegu terminu przedawnienia roszczenia.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo podlega oddaleniu w zakresie kwoty 3586,14 zł tytułem odsetek ustawowych od kwoty 9027,18 zł za okres od dnia 20 lutego 2012 roku do dnia 30 kwietnia 2015 roku.

Sąd Rejonowy uznał, że zasądzenie od powodów „przedmiotowych odsetek ustawowych” na rzecz (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. w sprawie II Nc 179/12 pozostawało w normalnym związku przyczynowym z zachowaniem pozwanej. Oczywiście pomiędzy tymi faktami istnieje pewien rodzaj przyczynowości, jednak nie można uznać, że zasądzenie od powodów, jako dłużników rzeczowych, tych odsetek na rzecz dochodzącego roszczeń zabezpieczonych hipotekami wierzyciela stanowi normalne następstwo zaniechania notariusza, czyli pozwanej, która nie sprawdziła ujawnionego w księdze wieczystej stanu prawnego nieruchomości lokalowej.

Sąd uznał, że wniesienie przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną w W. pozwu o zapłatę należności wynikających z umowy kredytu zawartej z A. M. (2) nie stanowiło żadnego zaskoczenia dla powodów, jako dłużników rzeczowych. Nie można przyjąć, że zasądzenie od powodów przedmiotowych odsetek ustawowych w sprawie II Nc 179/12 stanowi normalne następstwo zaniechania przez pozwaną (notariusza) sprawdzenia stanu prawnego nieruchomości. Gdyby pozwani w sprawie II Nc 179/12 zareagowali w jakikolwiek sposób na wezwania Banku, w szczególności w zakresie potwierdzenia zadłużenia z tytułu odpowiedzialności rzeczowej i osiągnęli porozumienie z Bankiem, te akurat odsetki mogłyby w ogóle nie powstać.

*

Od wyroku z dnia 22 lutego 2017 roku apelację wniosła J. M., reprezentowana przez pełnomocnika, zaskarżając wyrok w części obejmującej rozstrzygnięcia zawarte w punktach I, III i IV (k. 424-427v).

Pozwana zarzuciła:

„1. naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 361 § 1 k.c. poprzez wadliwe przyjęcie, że pomiędzy zaniechaniem pozwanej polegającym na braku sprawdzenia stanu prawnego nieruchomości położonej przy ul. (...) w L., a szkodą polegającą na zaspokojeniu się przez wierzyciela - (...) Banku (...) S.A. z nieruchomości powodów w zakresie wierzytelności w postaci niezapłaconych odsetek umownych od kwoty 22 688,64 zł za okres od dnia 10 stycznia 2012 r. do dnia 30 kwietnia 2015 r. (szkoda w kwocie 13 684,05 zł) istnieje adekwatny związek przyczynowy - w sytuacji gdy do naliczania odsetek (zarówno umownych jak i ustawowych) przez Bank w ogóle mogłoby nie dojść, gdyby powodowie w jakikolwiek sposób zareagowali na wezwania Banku (pisma z dnia l września 2011 r. i 19 stycznia 2012 r.) tj. potwierdzili zadłużenie z tytułu odpowiedzialności rzeczowej, odpowiedzieli na wezwanie do zapłaty, dokonaliby spłaty w terminie wskazanym przez Bank albo odpowiedzieli na ofertę Banku (vide pismo z dnia 19 stycznia 2012 r.) w sprawie uzgodnienia innych warunków dokonania płatności w celu ustalenia nowego korzystniejszego harmonogramu spłaty długu.

2. naruszenie przepisu prawa materialnego art. 361 § 1 k.c. poprzez wadliwe przyjęcie, że pomiędzy zaniechaniem pozwanej polegającym na braku sprawdzenia stanu prawnego nieruchomości położonej przy ul. (...) w L., a szkodą polegającą na zaspokojeniu przez wierzyciela (...) Banku (...) S.A. z nieruchomości powodów wierzytelności w postaci niezapłaconych odsetek umownych od kwoty 22 688,64 zł za okres od dnia 10 stycznia 2012 r. do dnia 30 kwietnia 2015 r. (szkoda w kwocie 13 684,05 zł) istnieje adekwatny związek przyczynowy – w sytuacji gdy w ramach hipoteki kaucyjnej w kwocie 13 000 zł zabezpieczającej przyszłe odsetki i inne należności uboczne wynikające z umowy pożyczki, (...) S.A. zaspokoił objęte nakazem zapłaty wydanym przez SR Lublin Zachód w Lublinie w dniu 22 lutego 2012 r. w postępowaniu nakazowym w sprawie sygn. akt II Nc 179/12, wierzytelności w kwocie
9 027,18 zł (stanowiącą skapitalizowane odsetki umowne obliczone od kwoty 22 688,64 zł za okres od l października 2009 r. do dnia 9 stycznia 2012 r.) i kwocie 2 821 zł z tytułu zwrotu kosztów postępowania (inne należności uboczne wynikające z umowy pożyczki), które wyczerpały sumę hipoteki kaucyjnej łącznie do kwoty 11 848,18 zł, zaś wierzytelność w kwocie 13 684,05 zł obejmującą odsetki umowne od kwoty 22 688,64 zł oraz wierzytelność w kwocie 3 586,14 zł obejmującą odsetki ustawowe od kwoty 9 027,18 zł (których równowartości powodowie domagali się w niniejszym postępowaniu tytułem naprawienia szkody), Bank wyegzekwował jedynie w minimalnej części – tj. w kwocie jedynie 1 151,82 zł, ponieważ limitowała go wysokość hipoteki kaucyjnej tj. kwota 13 000 zł (13 000 zł - 9 027, 18 zł - 2 821 zł = 1151,82 zł).

3. naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów przejawiające się w pominięciu istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, tj. że w ramach hipoteki kaucyjnej w kwocie 13 000 zł wierzyciel (...) Bank (...) S.A. wyegzekwował objęte prawomocnym nakazem zapłaty wydanym w dniu 22 lutego 2012 r. w sprawie II Nc 179/12 w postępowaniu nakazowym, wierzytelność w kwocie 9 027,18 zł (stanowiącą skapitalizowane odsetki umowne obliczone od kwoty 22 688, 64 zł za okres od l października 2009 r. do dnia 9 stycznia 2012 r.) i kwocie 2 821 zł tytułem kosztów postępowania (inne należności uboczne wynikające z umowy pożyczki), które wyczerpały sumę hipoteki kaucyjnej łącznie do kwoty
11 848,18 zł, zaś wierzytelność w kwocie 13 684,05 zł obejmującą odsetki umowne od kwoty 22 688,64 zł oraz wierzytelność w kwocie 3 586,14 zł obejmującą odsetki ustawowe od kwoty 9 027,18 zł (których równowartości powodowie domagali się w niniejszym postępowaniu tytułem naprawienia szkody), Bank wyegzekwował jedynie w minimalnej części – tj. w kwocie jedynie 1 151,82 zł, ponieważ limitowała go wysokość hipoteki kaucyjnej tj. kwota 13 000 zł (13 000 zł - 9 027,18 zł - 2 821 zł – 1151,82 zł), nadto pominął okoliczność, że kwota 9 027,18 zł została już zasądzona od pozwanej na rzecz powodów wyrokiem Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie z dnia 6 listopada 2014 r. w sprawie I C 1/14, zmienionych wyrokiem Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 16 czerwca 2016 r. w sprawie II Ca 43/14 – co w konsekwencji doprowadziło do obarczenia pozwanej odpowiedzialnością za szkodę z tytułu wyegzekwowanych przez Bank odsetek i innych należności ubocznych w większym zakresie niż faktycznie poniesiona przez powodów”.

Pozwana wniosła o:

1. zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w zakresie kwoty 13 000 zł;

2. zasądzenie pod powodów na rzecz pozwanej kosztów procesu przed Sądem pierwszej i drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

÷

W odpowiedzi na apelację powodowie, reprezentowani przez pełnomocnika, wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kosztów postępowania przed Sądem drugiej instancji według norm przepisanych (k. 434-438).

÷

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik pozwanej popierał apelację i wnosił o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Pełnomocnik powodów wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kosztów postępowania odwoławczego (k. 445v).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanej jest zasadna prawie w całym zakresie zaskarżenia, chociaż nie wszystkie podniesione w niej zarzuty są trafne.

Na wstępie należy wskazać, że całkowicie zachowują aktualność rozważania Sądu Okręgowego w Lublinie zawarte w uzasadnieniu wyroku tego Sądu z dnia 16 czerwca 2016 roku dotyczące podstawy faktycznej roszczeń, z jakimi wystąpili powodowie w rozpoznawanej sprawie.

Z twierdzeń powodów zawartych w pozwie i podnoszonych w toku dalszego postępowania, a dotyczących okoliczności faktycznych, wynika, że podstawą faktyczną żądania w rozpoznawanej sprawie jest fakt wyrządzenia powodom przez pozwaną szkody majątkowej i konieczność jej naprawienia przez pozwaną przez zapłatę kwoty pieniężnej.

Z twierdzeń powodów wynika, że zdarzeniem wyrządzającym szkodę miało być zachowanie notariusza, który sporządzając akt notarialny stanowiący formę umowy sprzedaży zaniechał sprawdzenia w księdze wieczystej aktualnego stanu prawnego nieruchomości będącej przedmiotem sprzedaży, przez co doszło do nabycia przez powodów nieruchomości lokalowej obciążonej ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym na rzecz osoby trzeciej, to jest hipoteką ustanowioną na rzecz banku, co w konsekwencji doprowadziło do odpowiedzialności rzeczowej nabywców względem banku.

Określając zakres odszkodowania dochodzonego w rozpoznawanej sprawie powodowie odwołali się do treści prawomocnego nakazu zapłaty z dnia 22 lutego 2012 roku, wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w sprawie II Nc 179/12. Określając w pozwie treść i zakres swojego żądania powodowie przytoczyli niemal dosłownie treść nakazu zapłaty z dnia 22 lutego 2012 roku. Różnica sprowadza się jedynie do tego, że powodowie zażądali zasądzenia solidarnie na ich rzecz kwot wskazanych w nakazie zapłaty, które w tym nakazie były zasądzone solidarnie od nich, jako dłużników rzeczowych (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W..

Nakazem tym Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie orzekł, że B. M. i A. M. (1) w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu powinni solidarnie zapłacić (...) Bankowi (...) Spółce Akcyjnej w W. kwoty:

a) 22688,64 zł z odsetkami umownymi od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty liczonymi według zmiennej stopy procentowej obowiązującej w tym Banku, która na dzień wystawienia wyciągu z ksiąg banku nr (...) wynosi 24% w stosunku rocznym,

b) 9027,18 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 20 lutego 2012 roku do dnia zapłaty,

c) 2821 zł tytułem kosztów postępowania (k. 93 akt sprawy II Nc 179/12.

Rodzaj i zakres żądania powodów w sprawie I C 1/14 był niemal identyczny z treścią nakazu zapłaty wydanego w sprawie II Nc 179/12.

Tak określone żądanie zostało prawie w całości uwzględnione przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wyrokiem z dnia 6 listopada 2014 roku. Sąd Rejonowy zasądził jedynie dochodzoną kwotę w sposób niepodzielny na rzecz powodów, nie zaś w sposób solidarny.

W sprawach II Nc 179/12 i I C 1/14 nie tylko nie zachodziła tożsamość stron, ale również podstawy faktyczne powództw w obu sprawach były całkowicie odmienne:

I. W sprawie II Nc 179/12 powód dochodził w istocie czterech roszczeń, których podstawami faktycznymi były odpowiednio:

1) odpowiedzialność rzeczowa dłużników (małżonków M.) względem wierzyciela ( (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.), jako nabywców nieruchomości obciążonej hipoteką zabezpieczającą wierzytelności wierzyciela w stosunku do kredytobiorcy wynikające z umowy, za zapłatę kredytu w kwocie 22688,64 zł,

2) odpowiedzialność rzeczowa dłużników (małżonków M.) względem wierzyciela ( (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.), jako nabywców nieruchomości obciążonej hipoteką zabezpieczającą wierzytelności wierzyciela w stosunku do kredytobiorcy wynikające z umowy, za zapłatę odsetek za opóźnienie w kwocie 9027,18 zł wyliczonych w pozwie,

3) odpowiedzialność rzeczowa dłużników (małżonków M.) względem wierzyciela ( (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.), jako nabywców nieruchomości obciążonej hipoteką zabezpieczającą wierzytelności wierzyciela w stosunku do kredytobiorcy wynikające z umowy, za zapłatę odsetek za opóźnienie od kwoty 22688,64 zł za okres od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty, liczonych według zmiennej stopy procentowej obowiązującej u wierzyciela (w Banku będącym wierzycielem),

4) odpowiedzialność rzeczowa dłużników (małżonków M.) względem wierzyciela ( (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.), jako nabywców nieruchomości obciążonej hipoteką zabezpieczającą wierzytelności wierzyciela w stosunku do kredytobiorcy wynikające z umowy, za zapłatę odsetek za opóźnienie od kwoty 9027,18 zł za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, liczonych według stopy procentowej odsetek ustawowych.

Podstawą faktyczną dodatkowego roszczenia zasądzonego w nakazie zapłaty z dnia 22 lutego 2012 roku są koszty postępowania poniesione przez powoda w tej sprawie (2821 zł).

II. W sprawie I C 1/14 podstawą faktyczną powództwa była i jest wyłącznie odpowiedzialność osobista dłużnika (notariusza J. M.) za szkodę wyrządzoną wierzycielom (małżonkom M.) przez niezbadanie stanu prawnego przedmiotu sprzedaży przy sporządzaniu aktu notarialnego obejmującego umowę sprzedaży tego przedmiotu.

Należy w tym miejscu jednoznacznie podkreślić, że w uzasadnieniu pozwu w sprawie I C 1/14, jak również w toku dalszego postępowania powodowie nie przytoczyli żadnych twierdzeń, które miałyby wskazywać, że domagają się od pozwanej odsetek za opóźnienie w zapłacie odszkodowania.

Dochodząc od pozwanej odszkodowania za naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym powodowie określili część tego żądania w sposób właściwy dla oznaczenia żądania przy dochodzeniu przyszłych powtarzających się świadczeń. Dotyczy to dwóch (z pięciu) części tego samego pod względem istoty i podstawy faktycznej żądania:

a) odszkodowania stanowiącego szkodę polegającą na zasądzeniu od B. M. i A. M. (1) odsetek umownych od kwoty 22688,64 zł za okres od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty,

b) odszkodowania stanowiącego szkodę polegającą na zasądzeniu od B. M. i A. M. (1) odsetek ustawowych od kwoty 9027,18 zł za okres od dnia 20 lutego 2012 roku do dnia zapłaty.

We wskazanym zakresie Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 16 czerwca 2016 roku, wydanym w sprawie II Ca 43/14, uchylił wyrok Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie z dnia 6 listopada 2014 roku i w tym zakresie przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania. Przyczyną uchylenia zaskarżonego wyroku w tej części było nierozpoznanie istoty sprawy przez Sąd pierwszej instancji, stanowiące konsekwencję niedokładnego określenia żądania przez powodów.

W piśmie procesowym z dnia 3 października 2016 roku powodowie określili dokładnie to żądanie, wskazując, że domagają się zapłaty kwot 13684,05 zł i 3586,14 zł (k. 332).

Należy w tym miejscu jednoznacznie podkreślić, że nie uległa rodzajowej zmianie podstawa faktyczna wskazanych żądań, określona pierwotnie w pozwie. Powodowie nadal domagali się zapłaty odszkodowania za szkodę, jaką miało im wyrządzić zachowanie notariusza polegające na niezbadaniu stanu prawnego kupowanej przez powodów nieruchomości, skutkujące powstaniem po stronie powodów długu rzeczowego względem Banku, nie zaś odsetek w zapłacie odszkodowania przez notariusza.

Nie ma natomiast wątpliwości, że w piśmie procesowym z dnia 3 października 2016 roku powodowie skonkretyzowali zakres dotychczasowej podstawy faktycznej, wskazując, że szkodą są także odsetki na rzecz Banku, które powstały już po wniesieniu pozwu. Pozew wniesiony został bowiem w dniu 20 grudnia 2013 roku, tymczasem w piśmie procesowym z dnia 3 października 2016 roku powodowie wskazali dzień 30 kwietnia 2015 roku, jako zamykający okres, za który miało powstać ich zobowiązanie względem Banku z tytułu odsetek, stanowiące w ich ocenie szkodę.

÷

W chwili obecnej rozstrzygnięciu przez Sąd Okręgowy podlega w istocie jedynie żądanie powodów zasądzenia od pozwanej kwoty 13000 zł tytułem odszkodowania, stanowiące część żądania zawartego w punkcie 1 pisma procesowego z dnia 3 października 2016 roku, uwzględnione przez Sąd Rejonowy w punkcie I wyroku z dnia 22 lutego 2017 roku. Pozostałe żądania zostały bowiem prawomocnie rozstrzygnięte:

a) wyrokiem Sąd Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie z dnia 6 listopada 2014 roku,

b) wyrokiem Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 16 listopada 2016 roku (punkt I i III tego wyroku) oraz

c) wyrokiem Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie z dnia 22 lutego 2017 roku (punkt II tego wyroku).

÷

Przechodząc do ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji dokonanych w uzasadnieniu wyroku z dnia 22 lutego 2017 roku należy zwrócić uwagę, że błędne jest ustalenie Sądu pierwszej instancji, że o tym, iż nieruchomość lokalowa przy ul. (...) obciążona jest hipoteką umowną w kwocie 50000 zł oraz hipoteką kaucyjną do kwoty 13000 zł powodowie dowiedzieli się w listopadzie 2011 roku (strona 55 uzasadnienia wyroku). Ustalenie to jest sprzeczne z ustaleniem samego Sądu Rejonowego przedstawionym na stronach 63 i 64 uzasadnienia wyroku, z którego wynika, że już w dniu 1 września 2011 roku powodowie otrzymali pisma Banku, które zawierało szczegółową informację o rodzajach hipotek obciążających nieruchomość oraz zakresie zabezpieczenia hipotecznego. Tylko ubocznie należy wskazać, że uzasadnienie Sądu pierwszej instancji na stronach 62-64 zawiera prawie dosłowne powtórzenie treści uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 16 czerwca 2016 roku.

Zasądzając od pozwanej na rzecz powodów kwotę 13000 zł tytułem odszkodowania, Sąd Rejonowy uznał, że zachodzi normalny związek przyczynowy pomiędzy bezprawnym zachowaniem pozwanej a szkodą powodów, polegającą na powstaniu odsetek umownych według zmiennej stopy procentowej w stosunku rocznym (wskazanej w uzasadnieniu) za okres od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia 30 kwietnia 2015 roku, liczonych od kwoty 22688,64 zł, ponieważ pozwana była wezwana w czerwcu 2013 roku do zapłaty kwot objętych nakazem zapłaty i nie uznała swojej odpowiedzialności, a gdyby zadośćuczyniła temu wezwaniu i powodowie otrzymaliby od niej „przedmiotowe” środki pieniężne, to byliby w stanie spełnić na rzecz Banku (wierzyciela hipotecznego) żądane przez niego świadczenie (strona 60-61 uzasadnienia).

Powyższe stanowisko Sądu pierwszej instancji oznacza wyjście poza podstawę faktyczną powództwa wskazywaną przez powodów. Powodowie nie przytaczali tego rodzaju twierdzeń na uzasadnienie swojego żądania, ograniczając się wyłącznie do stwierdzenia, że zostały od nich zasądzone różnego rodzaju świadczenia na rzecz Banku i było to spowodowane zachowaniem notariusza. Stanowisko powodów wyrażone w końcowej części pisma z dnia 6 grudnia 2016 roku nie stanowi ani zmiany, ani też rozszerzenia dotychczasowej podstawy faktycznej żądania. W tym samym piśmie powodowie jednoznacznie wskazali, że „określone w piśmie procesowym z dnia 3 października 2016 r. kwoty pieniężne są roszczeniami tożsamymi z roszczeniami zgłoszonymi przez powodów w pozwie z dnia 20 grudnia 2013 roku” (k. 352), a stwierdzenie to zostało poprzedzone wskazaniem zaniechania notariusza sprawdzenia stanu prawnego nieruchomości, jako zdarzenia wyrządzającego powodom szkodę.

Stanowisko Sądu Rejonowego w omawianym zakresie oznacza nie tylko naruszenie przepisu art. 321 § 1 k.p.c., ale nie jest przede wszystkim w pełni zrozumiałe. Nie wiadomo bowiem, czy Sąd Rejonowy:

a) przyjmuje odpowiedzialność notariusza za powstanie po stronie powodów roszczenia w stosunku do notariusza o zapłatę odsetek za opóźnienie w spełnieniu przez notariusza świadczenia odszkodowawczego, czy też

b) upatruje związku przyczynowego pomiędzy nieterminowym spełnieniem przez notariusza świadczenia odszkodowawczego na rzecz powodów a powstaniem roszczenia Banku w stosunku do powodów o zapłatę odsetek za opóźnienie (według stopy zmiennej wynikającej z umowy kredytu).

Jeżeli chodzi o pierwszą kwestię, to powodowie nigdy nie domagali się od pozwanej zapłaty odsetek za opóźnienie w spełnieniu przez pozwaną świadczenia odszkodowawczego, a jedynie swoistej rekompensaty tego, co zostało zasądzone od nich na rzecz Banku. Zwrócić przy tym należy uwagę, że skoro pozwana została wezwana przez pozwanych do zapłaty w lipcu 2013 roku, to o jej opóźnieniu można by mówić co najwyżej od konkretnego dnia po wezwaniu, nie zaś od dnia 10 stycznia 2012 roku.

Jeżeli chodzi o drugą kwestię, to nie ma podstaw do przyjęcia, że niespełnienie świadczenia odszkodowawczego wynikającego z czynu niedozwolonego niezwłocznie po wezwaniu do wykonania, może rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie art. 471 k.c., a więc z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Odpowiedzialność odszkodowawcza wynikająca z przepisu art. 471 k.p.c. dotyczy wypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, które istniało wcześniej niż powstała szkoda.

÷

Odnosząc się do zarzutów apelacji należy stwierdzić, że w ustalonym stanie faktycznym nie ma podstaw do przyjęcia, że zasądzenie w nakazie zapłaty z dnia 22 lutego 2012 roku odsetek za opóźnienie w zapłacie kwoty 22688,64 zł za okres od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty, liczonych według zmiennej stopy procentowej (w istocie nie przekraczającej odsetek maksymalnych) pozostaje w normalnym związku przyczynowym z zachowaniem notariusza.

Sąd Rejonowy zajął analogiczne stanowisko w odniesieniu do zasądzonych w nakazie zapłaty odsetek ustawowych za fakt opóźnienia w zapłacie kwoty 9027,18 zł za okres od dnia 20 lutego 2012 roku, przytaczając prawie dosłownie w tym zakresie argumentację Sądu Okręgowego w Lublinie przytoczoną w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 czerwca 2016 roku na uzasadnienie braku związku pomiędzy zasądzeniem od powodów w nakazie zapłaty kwoty 2821 zł tytułem kosztów postępowania a zachowaniem notariusza.

W ocenie Sądu Okręgowego przedstawiona tam argumentacja stanowi również uzasadnienie braku normalnego związku przyczynowego między zachowaniem J. M. a zasądzeniem od powodów na rzecz (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej odsetek za opóźnienie w zapłacie kwoty 22688,64 zł kredytu za okres od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty.

Należy zatem przypomnieć, że wniesienie przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. pozwu o zapłatę należności wynikających z umowy kredytu zawartej z A. M. (2) nie stanowiło żadnego zaskoczenia dla dłużników rzeczowych.

Z wyjaśnień A. M. (1) wynika, że w lipcu 2011 roku B. M. i A. M. (1) otrzymali pierwszą korespondencję z Banku (...) Spółki Akcyjnej, z której wynikało, że istnieje względem tego Banku zadłużenie w związku z kredytem zaciągniętym przez A. M. (2) (k. 58).

Z dokumentów zawartych w aktach sprawy II Nc 179/12 Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie wynika, że w dniu 1 września 2011 roku B. M. i A. M. (1) otrzymali pisma (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. ( Oddział Centrum (...) w L.), w których Bank szczegółowo poinformował adresatów o tym, że Bankowi przysługuje prawo zaspokojenia się z nieruchomości położonej w L. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Lublinie prowadzi księgę wieczystą numer (...).

Pismo Banku zawierało informację, że wierzytelność jest zabezpieczona hipoteką zwykłą w kwocie 50000 zł oraz hipoteką kaucyjną do kwoty 13000 zł z tytułu umowy pożyczki hipotecznej numer (...) z dnia 30 marca 2004 roku, udzielonej A. M. (2), a także, że wierzytelność jest wymagalna i na dzień 26 sierpnia 2011 roku wierzytelność ta obejmuje:

a) niespłacony kapitał w kwocie 22688,64 zł,

b) zaległe odsetki w kwocie 6983,30 zł,

c) dalsze odsetki naliczane na bieżąco według zmiennej stopy procentowej wynoszącej na dzień 26 sierpnia 2011 roku 24 % w stosunku rocznym,

d) koszty w kwocie 255,41 zł.

Pismo zawierało oświadczenie, że stosownie do przepisu art. 78 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece Bank wypowiada adresatowi, jako dłużnikowi rzeczowemu, wymienioną wyżej wierzytelność hipoteczną ze skutkiem na czternasty dzień, licząc od daty doręczenia tego wypowiedzenia.

Pismo zawierało również wezwanie do zapłaty wierzytelności hipotecznej w kwocie wskazanej w piśmie w terminie czternastu dni od daty doręczenia wypowiedzenia pod rygorem wszczęcia postępowania sądowego celem uzyskania tytułu wykonawczego uprawniającego do egzekucji z nieruchomości (k. 38-39 akt sprawy II Nc 179/12 – odpisy pism z potwierdzeniami odbioru).

W dniu 19 stycznia 2012 roku B. M. i A. M. (1) otrzymali pisma (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. ( Oddział Centrum (...) w L.), w których Bank ponownie poinformował adresatów o podstawie faktycznej i wysokości wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki hipotecznej zawartej z A. M. (2).

Pismo zawierało również wezwanie do zapłaty wierzytelności hipotecznej w kwocie wskazanej w piśmie w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia pisma (wezwania do zapłaty). Pismo zawierało informację, że niezapłacenie należności w podanym terminie spowoduje skierowanie sprawy na drogę sądową, a następnie wszczęcie postępowania egzekucyjnego, oraz informację, że uniknięcie powyższych skutków jest możliwe poprzez spłatę należności w podanym terminie, ewentualnie poprzez uzgodnienie innych warunków dokonania płatności (k. 41-42 akt sprawy II Nc 179/12 – odpisy pism z potwierdzeniami odbioru).

Z pism doręczonych powodom w dniu 1 września 2011 roku wynikał szczegółowy rodzaj i zakres obciążenia hipotecznego nieruchomości lokalowej, wysokość zadłużenia i informacje o dłużniku osobistym. Co więcej, z wypowiedzi A. M. (1) wynika, że informacje wskazujące na to, że Bank uważa ich za dłużników uzyskali już w lipcu 2011 roku.

B. M. i A. M. (1) nie twierdzili, że w jakikolwiek sposób odpowiedzieli na doręczone im pisma Banku.

W związku z powyższym nie można przyjąć, że zasądzenie w sprawie II Nc 179/12 od B. M. i A. M. (1) odsetek za opóźnienie od kwoty 22688,64 zł za okres od dnia 10 stycznia 2012 roku stanowi normalne następstwo zaniechania przez notariusza sprawdzenia stanu prawnego nieruchomości. Gdyby pozwani w sprawie II Nc 179/12 zareagowali w jakikolwiek sposób na wezwania Banku, w szczególności w zakresie potwierdzenia zadłużenia z tytułu odpowiedzialności rzeczowej, odsetki za opóźnienie w zapłacie kwoty zaległego kredytu mogłyby w ogóle nie powstać.

W rozpoznawanej sprawie po częściowym uchyleniu przez Sąd Okręgowy w Lublinie wyroku z dnia 6 listopada 2014 roku powodowie nie przedstawili żadnych nowych okoliczności faktycznych i dowodów na istnienie takich okoliczności, które wskazywałyby, że ich opóźnienie w zwrocie kredytu na rzecz Banku po dniu 10 stycznia 2012 roku związane było z zaniedbaniami notariusza przy zawarciu umowy sprzedaży, a nie z ich własną postawą.

Zasądzenie przez Sąd Rejonowy odszkodowania w kwocie 13000 zł, pomimo że ustalony stan faktyczny nie uzasadniał przyjęcia związku przyczynowego pomiędzy zaniedbaniem notariusza przy zawarciu umowy sprzedaży a opóźnieniem powodów w zapłacie kredytu na rzecz Banku, stanowi naruszenie przepisu art. 361 § 1 k.c.

÷

Uzasadniony częściowo jest również drugi z zarzutów podniesionych w części wstępnej apelacji.

Odpowiedzialność odszkodowawcza notariusza nie może być oderwana całkowicie od zakresu odpowiedzialności powodów względem Banku, jako dłużników rzeczowych z tytułu zabezpieczenia hipotecznego.

Okolicznością bezsporną jest fakt, że hipoteka kaucyjna na nieruchomości kupionej przez powodów miała zabezpieczać zobowiązania kredytobiorcy z tytułu odsetek jedynie do kwoty 13000 zł.

Od pozwanej zostało już prawomocnie zasądzone odszkodowanie obejmujące szkodę wyrządzoną powodom polegającą na zasądzeniu od powodów na rzecz Banku zaległych odsetek za opóźnienie w kwocie 9027,18 zł, obciążających kredytobiorcę. Ewentualna dalsza odpowiedzialność rzeczowa powodów, wynikająca z zabezpieczenia hipotecznego przyszłych odsetek mogła się ograniczać zatem jedynie do różnicy pomiędzy kwotą 13000 zł a kwotą zasądzonych już w nakazie zapłaty odsetek – 9027,18 zł. Powodowie mogli powołać się w toku egzekucji na ograniczenie ich odpowiedzialności do wysokości sumy hipoteki.

W związku z powyższym odpowiedzialność odszkodowawcza notariusza w omawianym zakresie, a więc za powstanie zobowiązania powodów względem Banku z tytułu odsetek za opóźnienie, mogła być rozważana tylko do łącznej kwoty 13000 zł, gdyż zaniedbania notariusza przy zawarciu umowy sprzedaży prowadzić mogły do powstania odpowiedzialności rzeczowej powodów z tytułu przyszłych odsetek jedynie do kwoty 13000 zł.

W chwili obecnej, w związku z częściowym uprawomocnieniem się w dniu 16 czerwca 2016 roku wyroku Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 16 czerwca 2016 roku, ewentualna odpowiedzialność odszkodowawcza notariusza z omawianego tytułu mogła ograniczać się jedynie do kwoty 3972,82 zł (= 13000 zł – 9027,18 zł). Tylko w zakresie takiej szkody mógł istnieć jeszcze związek przyczynowy między zaniedbaniami notariusza przy zawarciu umowy a szkodą powodów. Koszty procesu zasądzone nakazem zapłaty z dnia 22 lutego 2012 roku nie pozostają natomiast w normalnym związku przyczynowym z zachowaniem notariusza, co zostało już rozstrzygnięte w prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 16 czerwca 2016 roku.

Z przyczyn, które zostały wyżej wyjaśnione, nie można uznać, że w odniesieniu do zobowiązania powodów zapłaty na rzecz Banku odsetek za opóźnienie w zapłacie kwoty 22688,64 zł za okres od dnia 10 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty istnieje związek między zachowaniem notariusza przy zawarciu umowy sprzedaży a powstaniem zobowiązania powodów.

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił częściowo zaskarżony wyrok:

1) w punkcie I w ten sposób, że oddalił powództwo również w części obejmującej żądanie zasądzenia kwoty 13000 zł,

2) w punkcie III w ten sposób, że zasądzoną od J. M. na rzecz B. M. i A. M. (1) kwotę 3617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu obniżył do kwoty 1199,75 zł;

3) w punkcie IV w ten sposób, że nakazał pobrać od J. M. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie kwotę 1054 zł tytułem części nieuiszczonej opłaty od pozwu, a w pozostałej części nieuiszczoną opłatę od pozwu przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Zmiana rozstrzygnięć zawartych w punktach III i IV zaskarżonego wyroku jest konsekwencją zmiany tego wyroku w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w punkcie I. Oddalenie powództwa również w części obejmującej żądanie zasądzenia kwoty 13000 zł oznacza, że zmienił się stosunek w jakim każda ze stron odpowiednio wygrała i przegrała sprawę w pierwszej instancji. Okoliczność ta rzutuje na treść rozstrzygnięcia o kosztach procesu za pierwszą instancję oraz na treść rozstrzygnięcia o nieuiszczonych w pierwszej instancji kosztach sądowych.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu za pierwszą instancję stanowi przepis art. 100 zd. 1 k.p.c., który stanowi, że w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Z uwagi na to, że powództwo zostało częściowo oddalone, Sąd Okręgowy stosunkowo rozdzielił koszty procesu pomiędzy stronami, mając na względzie fakt, w jakiej części żądanie pozwu zostało uwzględnione.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w postanowieniu z dnia 31 stycznia 1991 roku, II CZ 255/90 (OSP 1991, z. 11, poz. 279), stosunkowy podział kosztów procesu (art. 100 k.p.c.) dotyczy ich całości, co oznacza przyjęcie za podstawę obliczeń sumy należności obu stron, ustalonych stosownie do zasad z art. 98 § 2 i 3 k.p.c. (oraz art. 99 k.p.c.), w wypadkach tam wskazanych. Sumę tę dzieli się proporcjonalnie do stosunku, w jakim strony utrzymały się ze swymi roszczeniami lub obroną, otrzymując w wyniku kwoty, stanowiące ich udziały w całości kosztów. Jeżeli poniesione przez stronę koszty przewyższają obciążający ją udział – zasądzeniu na jej rzecz podlega różnica.

Pozwana przegrała sprawę w 0,61 części, ponieważ w takim zakresie zostało uwzględnione żądanie pozwu. Powodowie przegrali sprawę w 0,39 części.

(22688,64 zł + 9027,18 zł)* : (22688,64 zł + 9027,18 zł + 2821 zł + 13684,05 zł + 3568,14 zł)** = 31715,82 zł : 51807,01 zł = 0,61

*suma uwzględnionych żądań powodów

** suma wszystkich żądań powodów

Ogółem koszty procesu w rozpoznawanej sprawie wyniosły w pierwszej instancji 18603,20 zł.

Powodowie ponieśli koszty w kwocie 8455 zł, obejmujące:

a) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, które zakończyło się wydaniem wyroku z dnia 6 listopada 2014 roku – 2400 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490 – tekst jednolity ze zm.) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.),

b) opłaty skarbowe od pełnomocnictw procesowych – 34 zł (k. 11),

c) opłaty pocztowe za przesłanie przesyłek poleconych skierowanych do Sądu, obejmujących pisma procesowe i przesyłek poleconych skierowanych do pełnomocnika pozwanej, obejmujących odpisy pism procesowych – 4,20 zł (k. 114), 4,20 zł (k. 213), 4,20 zł (k. 358), 4,20 zł (k. 373), 4,20 zł (k. 380),

d) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji, które zakończyło się wydaniem wyroku z dnia 16 czerwca 2016 roku – 1200 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490 – tekst jednolity ze zm.) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.),

e) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w ponownym postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, które zakończyło się wydaniem wyroku z dnia 22 lutego 2017 roku – 4800 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804) w zw. z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1667).

Pozwana poniosła koszty w kwocie 10148,20 zł, obejmujące:

a) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, które zakończyło się wydaniem wyroku z dnia 6 listopada 2014 roku – 2400 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461 – tekst jednolity ze zm.) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.),

b) opłatę skarbową od pełnomocnictwa procesowego – 17 zł (k. 52),

c) opłatę od apelacji od wyroku z dnia 6 listopada 2014 roku – 1727 zł (k. 203),

d) opłatę pocztową – 4,20 zł (k. 213a),

e) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji, które zakończyło się wydaniem wyroku z dnia 16 czerwca 2016 roku – 1200 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461 – tekst jednolity ze zm.) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.),

f) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w ponownym postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, które zakończyło się wydaniem wyroku z dnia 22 lutego 2017 roku – 4800 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800) w zw. z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2016 r., poz. 1668).

Udział w sumie kosztów procesu obciążający pozwaną wynosi 11347,95 zł (= 18603,20 zł · 0,61). Udział w sumie kosztów procesu obciążający powodów wynosi 7255,25 zł.

Ponieważ poniesione przez powodów koszty (8455 zł) o 1199,75 zł przewyższają obciążający ich udział, zasądzeniu na ich rzecz tytułem zwrotu kosztów procesu podlega ta właśnie różnica.

÷

Na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 zd. 1 k.p.c. Sąd Okręgowy nakazał pobrać od J. M. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie kwotę 1054 zł tytułem części nieuiszczonej opłaty od pozwu.

Biorąc pod uwagę stopień, w jakim pozwana przegrała sprawę w pierwszej instancji (0,61), należy przyjąć, że pozwaną obciąża w tym zakresie obowiązek zapłaty na rzecz Skarbu Państwa nieuiszczonej opłaty od pozwu, od której powodowie byli zwolnieni.

1727 zł · 0,61 = 1053,47 ≈ 1054 zł

W pozostałej części nieuiszczona opłata od pozwu podlega przejęciu na rachunek Skarbu Państwa, gdyż brak jest pomiotu, na który mógłby zostać włożony obowiązek uiszczenia tej części.

*

W pozostałej części apelacja pozwanej jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Rozstrzygnięcie oddalające częściowo apelację dotyczy tej nieznacznej części apelacji, w której apelująca wnosiła o zasądzenie całości kosztów za pierwszą instancję, a nie tylko o ich odpowiednie zmniejszenie.

*

Na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od B. M. i A. M. (1) na rzecz J. M. kwoty po 1225 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

W związku z tym, że apelacja pozwanej została uwzględniona prawie w całości, Sąd Okręgowy uznał, że pozwana uległa tylko co do nieznacznej części swojej apelacji i włożył na powodów obowiązek zwrotu pozwanej wszystkich kosztów, jakie pozwana poniosła w postępowaniu odwoławczym. Koszty te obejmują:

a) opłatę od apelacji – 650 zł (k. 428),

b) wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej – 1800 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Joanna Misztal-Konecka Dariusz Iskra Anna Wołucka-Ławnikowicz

1 W uzasadnieniu wyroku z dnia 16 czerwca 2016 roku znajduje się oczywista omyłka co do zakresu uchylenia wyroku Sądu pierwszej instancji. Nie chodzi o uchylenie tego wyroku w całości, lecz w oznaczonej dokładnie części.