Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2013 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Płaczek

Protokolant: st. sekr. sądowy Patrycja Czarnik

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2013 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania K. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 13 sierpnia 2013 roku nr (...)

w sprawie K. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu K. F. emeryturę od 1 czerwca 2013 roku;

2.  stwierdza, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 1554/13

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 8 listopada 2013 r.

Decyzją z dnia 13.08.2013 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. , na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153,
poz. 1227 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił K. F. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów, określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Od decyzji tej odwołał się K. F. , domagając się jej zmiany
i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że pracował
w szczególnych warunkach jako kierowca samochodu ciężarowego w (...)
w T. od 05.05.1975 r. do 15.12.1989 r., w firmie (...) M. O. w B. od 03.01.1990 r. do 31.01.1994 r. oraz w firmie Usługi (...) w B. od 04.05.1998 r. do 31.12.1998 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Podniósł też, że za sporne okresy odwołujący nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zaś ze zgromadzonej dokumentacji pracowniczej, w tym świadectw pracy nie wynika, aby we wskazanych w odwołaniu okresach pracował w takim charakterze.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że K. F., (...) ukończył 60 lat życia. Na dzień 01.01.1999 r. odwołujący udowodnił 27 lat,
11 miesięcy i 7 dni okresów składkowych.

We wniosku z dnia 21.06.2013 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 13.08.2013 r. ZUS Oddział w T. odmówił K. F. przyznania prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Odwołujący nie przystąpił do OFE.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Od 05.05.1975 r. do 15.12.1989 r. odwołujący K. F. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w T. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Przedsiębiorstwo to specjalizowało się w transporcie materiałów budowlanych dla przedsiębiorstw budowlanych. Placówka
w B. miała na swoim stanie około 60 samochodów ciężarowych. Na co dzień odwołujący jeździł J., T., w tym T. z przyczepą, K. i Z.. Pracę kierowcy samochodu ciężarowego świadczył on w pełnym wymiarze godzin i nie był kierowany do wykonywania jakichkolwiek innych czynności.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 18.12.1989 r.- k. 9 akt ZUS,

-

zeznania świadka T. S.- 00:04:33-00:06:01,

-

zeznania świadka B. W.- 00:12:38,

-

zeznania świadka S. Z.- 00:20:20-00:20:44,

Od 03.01.1990 r. do 31.01.1994 r. odwołujący pracował w firmie (...) M. O. w B. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony typu T.. W ramach dobowego wymiaru czasu pracy jeździł tylko T. i nie wykonywał jakiejkolwiek innych obowiązków. W szczególności nie był mechanikiem i nie zajmował się naprawami kierowanego przez siebie pojazdu. Usuwał jak każdy kierowca samochodu ciężarowego jedynie drobne, bieżące awarie, np. zmieniał koło w samochodzie czy wymieniał olej.

dowód:

-

zeznania świadka T. S.- 00:07:33,

-

zeznania świadka B. W.- 00:14:28-00:15:47,

-

zeznania świadka S. Z.- 00:22:01,

Od 04.05.1998 r. do 31.12.1998 r. odwołujący był zatrudniony w firmie Usługi (...) w B. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony typu T.. W ramach dobowego wymiaru czasu pracy jeździł tylko T.
i nie był kierowany do wykonywania jakiejkolwiek innej pracy, w szczególności pracy mechanika.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 07.07.1999 r.- k. 24 akt ZUS,

-

zeznania świadka T. S.- 00:10:03,

-

zeznania świadka B. W.- 00:17:55,

-

zeznania świadka S. Z.- 00:24:26,

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów
i zeznania świadków.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków T. S., B. W.
i S. Z., którzy złożyli depozycje odnośnie rodzaju czynności wykonywanych przez odwołującego w spornych okresach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w T., w firmie (...). O. w B. oraz w firmie Usługi (...) w B.. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, wzajemnie ze sobą korespondowały, a przy tym były przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Z zeznań tych
w sposób wyraźny wynika, że w spornych okresach wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze godzin pracował w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Odnośnie zatrudnienia w firmie (...). O. w B., świadek B. W. zaakcentował, że poza zwykłymi czynnościami związanymi z eksploatacją samochodu ciężarowego, typu zmiana koła czy wymiana oleju, ubezpieczony nie zajmował się naprawą pojazdu T., gdyż nie był mechanikiem.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd rozważył, co następuje:

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy odwołującemu K. F. przysługuje tzw. wcześniejsza emerytura z zastosowaniem obniżonego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Powołana ustawa w dziale X rozdział 2 zawiera szczególną regulację przejściową, dotyczącą niektórych ubezpieczonych, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 01.01.1999 r.

W art. 184 ustawy zostało przewidziane prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31.12.1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w art. 184 ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zostało według kryterium urodzenia, ale także według kryterium posiadania na dzień 01.01.1999 r. wymaganego stażu zawodowego i ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy, ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31.12.1948 r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 01.01.1999 r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt. 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje art. 27 ustawy, w świetle którego okres ten wynosi co najmniej
20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Przepisy dotychczasowe w rozumieniu art. 184 powołanej ustawy, to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z § 1 tego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Natomiast § 2 ust. 1 stanowi, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl zaś § 4, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat oraz posiadał na dzień 01.01.1999 r. wymagany 25- letni okres ubezpieczenia i nie przystąpił do OFE.

Kwestią sporną pozostawała natomiast kwalifikacja jego pracy od 05.05.1975 r. do 15.12.1989 r. w Przedsiębiorstwie (...)
w T., od 03.01.1990 r. do 31.01.1994 r. w firmie (...). O. w B. oraz od 04.05.1998 r. do 31.12.1998 r. w firmie Usługi (...) w B..

Odmawiając zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach tych okresów zatrudnienia organ rentowy podniósł, że za okresy te wnioskodawca nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w takim charakterze, zaś ze zgromadzonej dokumentacji nie wynika, aby w okresach tych był kierowcą samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie świadczy o tym, że ubezpieczony faktycznie pracy takiej nie realizował. W postępowaniu przed sądem nie stosuje się bowiem ograniczeń dowodowych, jakie istnieją w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym. Zatem okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach może być dowodzona wszelkimi środkami dowodowymi, przy czym sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. Reasumując, w postępowaniu przed Sądem dopuszczalne jest dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w sytuacji, gdy wnioskodawca nie jest w stanie wykazać tej okoliczności
w oparciu o dokumenty (por. uchwały SN: z dnia 17.06.1987 r., III PZP 19/87, OSNC 88/10/132 i z dnia 27.05.1985 r. III UZP 5/85, LEX nr 14635).

W związku z powyższym, Sąd oparł się na zeznaniach świadków celem ustalenia okoliczności związanych z charakterem pracy i zakresem obowiązków wnioskodawcy
w spornych okresach.

Na podstawie jednoznacznych ustaleń faktycznych, poczynionych w oparciu o te dowody, Sąd uznał, że w tym czasie odwołujący pracował w szczególnych warunkach.

Jak bowiem wynika z ustaleń Sądu, od 05.05.1975 r. do 15.12.1989 r., pozostając
w zatrudnieniu Przedsiębiorstwie (...)
w T., specjalizującym się w transporcie materiałów budowlanych dla przedsiębiorstw budowlanych, wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze godzin był kierowcą samochodu ciężarowego typu J., T., w tym T. z przyczepą, K. i Z.. Wiadomo przy tym, że oprócz czynności kierowcy nie wykonywał żadnych innych prac. Powyższe ustalenia potwierdza treść świadectwa pracy z dnia 18.12.1989 r.

W charakterze kierowcy samochodu ciężarowego odwołujący pracował również
w okresie zatrudnienia w firmie (...). O. w B. od 03.01.1990 r. do 31.01.1994 r. W ramach tego zatrudnienia wnioskodawca jeździł na co dzień samochodem ciężarowym typu T. i wbrew zapisom świadectwa pracy z dnia 31.01.1994 r. nie był mechanikiem i nie zajmował się naprawami samochodu ciężarowego. Jak zeznał świadek B. W., usuwał jedynie drobne, bieżące awarie, np. zmieniał koło czy wymieniał olej. Wykonywał zatem zwykłe czynności, związane z eksploatacją samochodu, którymi zajmuje się każdy kierowca.

Analiza treści zeznań świadków doprowadziła Sąd do wniosku, że również w okresie zatrudnienia w firmie Usługi (...) w B. od 04.05.1998 r. do 31.12.1998 r. odwołujący pracował w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego, co potwierdza zresztą treść świadectwa pracy z dnia 07.07.1999 r. W tym czasie odwołujący był kierowcą samochodu ciężarowego typu T. i jako kierowca tego pojazdu pracował
w pełnym wymiarze czasu pracy. Podobnie, jak w okresie zatrudnienia w firmie (...). O. w B., wnioskodawca nie zajmował się czynnościami związanymi z naprawą T., które leżały w gestii mechaników i poza czynnościami kierowcy nie wykonywał żadnych innych zadań.

Realizowana przez ubezpieczonego w spornych okresach praca wymieniona została
w dziale VIII, zatytułowanym: „W transporcie i łączności” pkt 2 (prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

W konsekwencji Sąd uznał, że odwołujący legitymuje się 15- letnim stażem pracy
w szczególnych warunkach, co uprawnia go do tzw. wcześniejszej emerytury.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego, w tym art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz
art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt 2 wyroku). W tej mierze miał na uwadze przepis art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Dopiero bowiem postępowanie sądowe, a w szczególności przeprowadzone w tym postępowaniu dowody z zeznań świadków pozwoliły na ustalenie istotnych, a nie znanych wcześniej organowi rentowemu okoliczności i przesądziły ostatecznie o zasadności wniosku
o emeryturę.