Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2016r.

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w W. XVI Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSR Joanna Chała-Małkowska

Protokolant: Klaudia Piekarczuk

Po rozpoznaniu: w dniu 14 listopada 2016 roku w W.

na rozprawie

sprawy z powództwa M. J. (1)

przeciwko (...) Spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę kwoty 1.870 zł

I.  zasądza od pozwanego (...) Spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki M. J. (1) kwotę 1.534,76 (jeden tysiąc pięćset trzydzieści cztery 76/100) złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

II.  w pozostałej części powództwo oddala;

III.  zasądza od powódki M. J. (1) na rzecz pozwanego (...) Spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 141,03 (sto czterdzieści jeden 03/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  wniosek powódki M. J. (1) o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności oddala.

Sygn. akt XVI GC 3056/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 15 lutego 2016 r. M. J. (1), działająca przez pełnomocnika M. J. (2) wniosła do Sądu Rejonowego w J. o zasądzenie od (...) spółki Akcyjnej w W. kwoty 1 870 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 stycznia 2015r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazano, że dochodzona pozwem kwota dotyczy świadczenia wyegzekwowanego w postępowaniu egzekucyjnym, na podstawie tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin- Zachód w L. w postępowaniu upominawczym, który następnie został uchylony (pozew- k. 2-3v).

W odpowiedzi na pozew (...) spółka akcyjna podniosła zarzut niewłaściwości miejscowej Sądu Rejonowego w J.. Odnosząc się merytorycznie do stanowiska zawartego w pozwie, pozwana uznała roszczenie powódki za bezzasadne i wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu swojego stanowiska podniosła, że strony łączyła umowa o współpracy na podstawie której pozwana dostarczała powódce produkty za które wystawiała faktury VAT. Pozwana wskazała, że powódka nie uiściła należności wynikających z dołączonych do przedmiotowego pisma faktur. Zdaniem pozwanej zatem, istnienie po jej stronie roszczenia o wykonanie zobowiązania wobec powódki, stanowi o wadliwości podstawy prawnej bezpodstawnego wzbogacenia (odpowiedź na pozew- k. 33-37).

Postanowieniem z dnia 30 maja 2016r. Sąd Rejonowy w J. stwierdził swoją niewłaściwość i przekazał sprawę do rozpoznania przez tut. Sąd (postanowienie- k. 73).

W toku postępowania strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

(...) Spółka akcyjna w W. wniosła do Sądu Rejonowego Lublin- Zachód w L. przeciwko M. J. (1) o zapłatę kwoty 968,33 zł wraz z odsetkami od kwot i dat wskazanych w pozwie tytułem nieopłaconych faktur wystawionych za świadczone usługi na postawie umowy o współpracy między stronami.

Uznając żądanie ujęte w pozwie za zasadne, w dniu 16 stycznia 2014 r. Sąd Rejonowy Lublin- Zachód w L. wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym przeciwko M. J. (1).

Korespondencja z w.w nakazem zapłaty adresowana do M. J. (1) pozostała w aktach ze skutkiem doręczenia na dzień 11 lutego 2014r, a następnie postanowieniem z dnia 07 maja 2014r. powyższemu nakazowi zapłaty została nadana klauzula wykonalności.

Na podstawie w.w nakazu zapłaty (...) Spółka akcyjna wystąpiła z wnioskiem o wszczęcie egzekucji przeciwko M. J. (1). Postępowanie egzekucyjne toczyło się przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym dla W. B. B. pod sygn. Km 4284/14.

M. J. (1) w dniu 23 stycznia 2015r. dokonała wpłaty na konto w.w Komornika Sądowego kwotę 1 870 zł. Kwota przekazana wierzycielowi - (...) spółka akcyjna wynosiła 1 534,76 zł, zaś pozostała suma przeznaczona została tytułem spłaty kosztów postępowania egzekucyjnego. Tym samym postępowanie egzekucyjne Km 4284/14 zostało zakończone.

Postanowieniem z dnia 15 lipca 2015 r. Sąd Rejonowy Lublin- Zachód w L., wobec nieskutecznego doręczenia powyższego nakazu zapłaty pozwanej M. J. (3), stwierdził skuteczne wniesienie sprzeciwu pozwanej a tym samym utratę mocy nakazu zapłaty z dnia 16 stycznia 2014r. i przekazał sprawę do rozpoznania do Sądu Rejonowego w J., Wydziałowi Gospodarczemu.

Z uwagi na nieuzupełnienie braków formalnych pozwu Sąd Rejonowy w J. umorzył postępowanie w sprawie, toczące się pod sygnaturą V GC 608/15 upr.

( dowód : pozew w epu- k. 61-65, nakaz zapłaty w epu- k. 66-67, zarządzenie o uznaniu nakazu zapłaty za doręczone- k. 68,postanownienie z 07.05.2014r. o nadaniu klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty- k.69, raport komorniczy KM 42841/14- k. 70, zawiadomienie o zakończeniu egzekucji- k. 4, postanowienie z 16.07.2015r.- k. 6, postanowienie z 29.12.2015r.-k. 7,)

Pismem z dnia 14 stycznia 2016r. M. J. (1) wezwała (...) spółkę akcyjną w W. do zwrotu kwoty 2 019,60 zł tytułem niesłusznie wyegzekwowanej w dniu 22 stycznia 2015 r. kwoty przez Komornika Sądowego B. B. w sprawie sygn. KM 42841/14. Jak podała, na sumę składa się kwota 1870 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 22 stycznia 2015r. do dnia 14 stycznia 2016r. w wysokości 149,60 zł ( dowód: wezwanie do zwrotu kwoty 2 019,60 zł- k. 8).

(...) spółka akcyjna nie zwróciła kwoty wynikającej z powyższego wezwania do zapłaty, co skutkowało wniesieniem powództwa w niniejszej sprawie. W odpowiedzi na pozew pozwana przedstawiła faktury VAT nr (...) z których wywiodła istniejące zobowiązanie powódki wobec pozwanej.

Powyższe faktury, jako dokumenty o charakterze prywatnym nie stanowiły jednakże dowodu na istnienie zobowiązania między stronami.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych dokumentów złożonych do akt sprawy oraz twierdzeń stron co do okoliczności niespornych. Dokumenty, w zasadzie w większości stanowiły kserokopie dokumentów prywatnych w rozumieniu art. 245 k.p.c., Sąd włączył je do materiału dowodowego traktując w oparciu o przepis art. 308 k.p.c. jako dowód z wizerunku dokumentów odwzorowujących oryginał. Strony nie kwestionowały zgodności tych kserokopii z oryginalnymi dokumentami. Stosownie więc do treści art. 233 § 1 k.p.c. Sąd, dokonując ich oceny w ramach swobodnej oceny dowodów uznał je za wiarygodne i przydatne dla ustalenia stanu faktycznego.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w przeważającej części.

W toku niniejszego postępowania powódka M. J. (1) dochodziła od pozwanej (...) Spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 1 870 złotych tytułem zwrotu nienależnie wyegzekwowanego świadczenia w postępowaniu egzekucyjnym. Powódka wskazała, iż tytuł wykonawczy na podstawie którego prowadzone było postępowanie egzekucyjne tj. nakaz zapłaty z dnia 16 stycznia 2014r. wydany w elektronicznym postępowaniu upominawczym, został uchylony, a więc z uwagi na odpadnięcie tytułu wykonawczego, wyegzekwowane świadczenie należy uznać za nienależne.

Podstawą prawną dochodzonego przez powódkę roszczenia jest przepis art. 405 kodeksu cywilnego zgodnie z treścią którego „kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości”. Zgodnie zaś z treścią przepisu art. 410 k.c., „przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego”, przy czym „świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia”. Oparcie roszczenia o konstrukcję bezpodstawnego wzbogacenia jest nieskuteczne w sytuacji innego, ważnego w sensie prawnym źródła zobowiązania, na podstawie którego obiektywnie istnieje możliwość dochodzenia swoich praw przez powoda.

Skoro więc powód dochodził roszczenia, wskazując na bezpodstawne wzbogacenie, powinien wykazać, iż doszło do wzbogacenia strony pozwanej lub też doszło do spełnienia na jej rzecz świadczenia nienależnego, przy czym powinien wówczas wykazać także wysokość tego wzbogacenia lub świadczenia nienależnego, zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu, wynikającym z przepisu art. 6 k.c. oraz stanowiącego jego odpowiednik procesowy art. 232 k.p.c., jako że to powód wywodzi z tych okoliczności skutki prawne.

W przedmiotowej sprawie bezspornym był fakt prowadzenia postępowania egzekucyjnego Km 42841/14 na podstawie tytułu egzekucyjnego stanowiącego nakaz zapłaty, który został następnie uchylony. Bezspornym było również, iż kwota dochodzona pozwem została wyegzekwowana od powódki w toku tegoż postępowania egzekucyjnego.

Pozwany jednakże podniósł zarzut bezzasadności dochodzonego roszczenia z uwagi na istnienie po jego stronie roszczenia o wykonanie zobowiązania wobec powódki. Równocześnie zakwestionował samą wysokość roszczenia powódki, wskazując, iż wprawdzie kwota wskazana pozwem została wyegzekwowana od powódki w toku postępowania egzekucyjnego, jednakże pomniejszając tę kwotę o sumę kosztów egzekucji, na rachunek pozwanego przypadła suma 1 534,76 zł.

Odnosząc się do zarzutów strony pozwanej, należy przyznać, iż w istocie wysokość kwoty będącej równowartością zubożenia strony powodowej a tym samym wzbogacenie pozwanego jest suma 1 534,76 zł.

Instytucja bezpodstawnego wzbogacenia bowiem zakłada swego rodzaju interakcje pomiędzy sferą interesu prawnego osoby zuobożonej i osoby wzbogaconej jej kosztem. Jak trafnie stwierdził Sąd Apelacyjny w B. „wartość bezpodstawnego wzbogacenia jest ograniczona dwiema wielkościami, a mianowicie wartością tego, co bez podstawy prawnej ubyło z majątku zubożonego i wartością, tego, co bez podstawy prawnej powiększyło majątego wzbogaconego. Wartości te nie muszą być równe, a w przypadku nierówności niższa kwota określa wartość bezpodstawnego wzbogacenia” (Wyrok Sądu Apelacyjnego w B.z dnia 19 marca 2015r. ICa 976/14)

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy należy zauważyć, iż z przedłożonego materiału dowodowego wynika, iż w wyniku postępowania egzekucyjnego Km 42841/14 od M. J. (1) została wyegzekwowana kwota 1 870 zł z czego sumę przekazaną na rzecz wierzyciela (...) spółki akcyjnej stanowiła kwota 1 534,76 zł. Pozostała suma wyegzekwowanej kwoty zaliczona została tytułem należnych kosztów postępowania egzekucyjnego.

Stosownie zatem do poczynionych wyżej wywodów, kwota 1 534,76 zł stanowi wartość odpowiadającą powstałemu zubożeniu strony powodowej przy jednoczesnym wzbogaceniu w tym samym stopniu pozwanego.

Przechodząc do zarzutu strony pozwanej istnienia po jej stronie roszczenia o wykonanie zobowiązania wobec powódki, podkreślenia wymaga, że w tym aspekcie pozwany zobowiązany był zgodnie z treścią art. 6 k.c. oraz stanowiącego jego odpowiednik procesowy art. 232 k.p.c., wykazać okoliczność istnienia stosunku zobowiązaniowego między stronami z którego wynikać miałoby ewentualne roszczenie pozwanego wobec powódki. Pozwany nie wypełnił jednak ciążącego na nim obowiązku.

W tym miejscu należy przyznać, iż stosownie do treści przepisu art. 410 k.c., „przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego”, przy czym „świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia”. Oparcie roszczenia o konstrukcję bezpodstawnego wzbogacenia jest nieskuteczne w sytuacji innego, ważnego w sensie prawnym źródła zobowiązania, na podstawie którego obiektywnie istnieje możliwość dochodzenia swoich praw przez powoda.

W niniejszej sprawie jednakże jak wskazano wyżej, pozwany nie wykazał istnienia stosunku zobowiązaniowego łączącego strony. W szczególności pozwany nie przedstawił umowy o współpracy na którą powołuje się w pismach procesowych, a która miałby stanowić źródło zobowiązania powódki wobec pozwanego. Pozwany w odpowiedzi na pozew przedłożył faktury VAT z których wywiódł istnienie wymagalnego roszczenia powódki wobec pozwanego, a tym samym wystąpienie negatywnej przesłanki dla przyjęcia bezpodstawnego wzbogacenia. W tym miejscu, oceniając wartość przedłożonych dokumentów należy podkreślić, że faktury VAT są dokumentami prywatnymi. Dokument prywatny stanowi zaś jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c.). Na przedstawionych fakturach brak jest takich podpisów. Wobec powyższego dokumenty te dowodzą tylko, że pozwany złożył oświadczenie o treści zawartej w fakturze. Nie stanowią natomiast te faktury dowodu, że powódka jest zobowiązana w stosunku do powoda w zakresie kwot wskazanych w ich treści, oraz że pozwany wykonał świadczenia wskazane w fakturach. Zachodzi zasadnicza różnica między oświadczeniem o istnieniu faktu, a dowodzeniem faktu. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto, że faktura stanowi powszechnie przyjęty dokument rozliczeniowy. Jej doręczenie umożliwia dłużnikowi podjęcie czynności mających na celu sprawdzenie, czy świadczenie jest zasadne, tak co do istnienia, jak i co do wysokości. Umożliwia też podjęcie czynności zmierzających do spełnienia świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1987 roku IV CR 461/86, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1992 roku, III CZP 56/92, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2001 roku, I CKN 323/99). Faktura, jako dokument rozrachunkowy, nie stanowi jednak dowodu wykonania umowy w sposób uzasadniający żądanie zapłaty wynagrodzenie. Dłużnik zobowiązany jest świadczyć to co stwierdzono w dokumencie rozliczeniowym, gdy wynika to z istniejącego stosunku zobowiązaniowego. Pozwany w niniejszym postępowaniu nie przedstawił dowodu na istnienie stosunku zobowiązaniowego z powódką oraz na spełnienie świadczeń wskazanych w przedstawionych fakturach.

Powyższe uwagi w sprawie znaczenia dokumentów w postaci faktur nie oznaczają, że faktury nie mogą być samodzielnymi środkami dowodowymi, na podstawie których dopuszczalne jest dokonywanie ustaleń faktycznych co do istnienia zobowiązania. Nie sposób jednak w niniejszej sprawie wywodzić na podstawie nie podpisanych przez strony faktur, że strony zawarły umowę o określonej treści i że została ona przez powoda wykonana (tak Sąd Okręgowy w S., (...)).

Pozwany w prawdzie w ostatnim piśmie procesowym z dnia 31października 2016r. wniósł o zobowiązanie powódki do przedstawienia umowy o współpracy na okoliczność wykazania obowiązków stron w zakresie współpracy oraz okresu wypowiedzenia, jednakże sąd na podstawie art. 217 k.p.c. pominął powyższe wnioski dowodowe uznając je jako spóźnione. Powódka bowiem od początku kwestionowała istnienie zobowiązania między stronami, zaś pozwany mając ku temu możliwość nie wnioskował w odpowiedzi na powyższe twierdzenia o przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci przedłożenia umowy o współpracy między stronami. Jak wskazano wyżej, zarówno faktury VAT jak również zestawienia wykonanych przelewów dokonywanych przez powódkę na rzecz pozwanego są dokumentami prywatnymi, które nie świadczą o istnieniu stosunku zobowiązaniowego, z którego wynikałby obowiązek świadczenia powódki na rzecz pozwanego.

Biorąc pod uwagę poczynioną argumentację orzeczono jak w punkcie I i II sentencji wyroku.

Rozstrzygając o kosztach procesu Sąd miał na względzie treść art. 100 zd. 2 k.p.c. i dokonał ich stosunkowego rozdzielenia. Pozwany przegrał sprawę w 82,07 %, natomiast powód w 17,93% i w takim też zakresie każdy z nich powinien ponieść koszty procesu. Na koszty procesu poniesione w jego toku przez strony złożyły się koszty poniesione przez powódkę w postaci opłaty od pozwu w wysokości 94 zł. Pozwany zaś poniósł koszty zastępstwa procesowego w wysokości 1 200 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, opłatę skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Łączne zatem koszty procesu wyniosły 1311,00 zł (w tym koszty powoda: 94 zł, koszty pozwanego: 1217,00 zł). Ponieważ pozwany powinien ponieść 82,07 % łącznych kosztów procesu a powód 17,93 % łącznych kosztów procesu, Sąd zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 141,03 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, orzekając jak w pkt. III sentencji wyroku.

Sąd uznał również, iż nie zachodzą przesłanki wymienione w art. 333 k.p.c. uzasadniające nadanie wyrokowi natychmiastowej wykonalności, dlatego wniosek powódki oddalił o czym orzeczono w punkcie IV sentencji wyroku.

Mając na względzie powyższą argumentację orzeczono jak w sentencji wyroku.