Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2017 roku w Lublinie

sprawy E. G.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania E. G.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 10 lutego 2016 roku nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że E. G. podlega ubezpieczeniom społecznym rolników od dnia 1 maja 2014 roku;

II.  zasądza od Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na rzecz E. G. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII U 2532/16

UZASADNIENIE

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z dnia 10 lutego 2016 roku stwierdził ustanie ubezpieczenia społecznego rolników dla E. G. od dnia 1 maja 2014 roku. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w dniu 4 lutego 2016 roku zostały złożone dokumenty, z których wynika, że nie zajmuje się prowadzeniem gospodarstwa rolnego od dnia 1 maja 2014 roku z uwagi na pobieranie zasiłku dla opiekuna na M. J. G. (1) (decyzja – k. 105 a.u.).

E. G. złożył odwołanie od powyższej decyzji. Argumentował, pracownik Gminnego(...) (...) poinformował go o braku przeciwwskazań do pobierania zasiłku. Ponadto przez cały okres opłacał składki na ubezpieczenia społeczne rolników (odwołanie – k. 2 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że otrzymał informację o zaprzestaniu prowadzenia gospodarstwa rolnego przez E. G. w związku z pobieraniem zasiłku dla opiekuna, co potwierdzają oświadczenia wnioskodawcy. W czasie pobierania świadczenia rodzinnego podlegał on ubezpieczeniom społecznym oraz zdrowotnemu w ZUS (odpowiedź na odwołanie – k. 3-4 a.s.).

Sąd Okręgowy w Lublinie rozważył, co następuje:

E. G. od dnia 1 stycznia 1993 roku jest objęty ubezpieczeniem społecznym rolników (karta ewidencyjna płatnika – k. 23 a.u.).

Wraz z żoną J. G. (2) prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni 3,5 ha, położone w miejscowości S., w gminie S.. Zamieszkuje w nim z również matka ubezpieczonego M. G. (zeznania wnioskodawczy – k. 17v, 48v, 69v a.s., zeznania J. G. (2) – k. 18 a.s.).

Matka wnioskodawcy posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności od dnia 10 maja 2011 roku na stałe. Z uwagi na swój wiek oraz stan zdrowia wymaga sprawowania stałej opieki i pomocy w wykonywaniu codziennych czynności (zeznania wnioskodawcy – k. 48v a.s., orzeczenie k. 4 akt zasiłkowych – k. 54 a.s.).

W dniu 16 czerwca 2011 roku E. G. wystąpił do Gminnego (...) (...) w S. o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad matką. Do wniosku dołączył zaświadczenie z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o wysokości składek na ubezpieczenia społeczne rolników oraz oświadczenie o podleganiu temu ubezpieczeniu. (wniosek k. 9, zaświadczenie k. 5, oświadczenie k. 3 akt zasiłkowych – k. 54 a.s.).

Decyzją z dnia 14 lipca 2011 roku Gminny Ośrodek Pomocy (...) w S. przyznał wnioskodawcy świadczenie pielęgnacyjne w związku z koniecznością opieki nad niepełnosprawną matką na okres od dnia 10 maja 2011 roku bezterminowo na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (decyzja k. 10 akt zasiłkowych – k. 54 a.s.).

W dniu 16 maja 2014 roku E. G. złożył wniosek o ustalenie prawa do zasiłku dla opiekuna w związku z opieką nad matką. Do wniosku dołączył oświadczenie, że jest zgłoszony w KRUS, a od dnia 1 maja 2014 roku zaprzestał prowadzenia gospodarstwa rolnego. Dołączył także zaświadczenie o miesięcznych składkach na ubezpieczenia społeczne rolników za miesiąc kwiecień i maj 2014 roku. Podczas składania wniosku nie został poinformowany przez pracowników Ośrodka Pomocy (...) o skutkach jednoczesnego prowadzenia działalności rolniczej i pobierania zasiłku dla opiekuna w postaci wyłączenia z ubezpieczenia rolniczego. Również jego żona J. G. (2) nie była o tym informowana (zeznania wnioskodawcy – k. 17v-18, 48v a.s., zeznania J. G. (2) – k. 18 a.s., wniosek k. 18, zaświadczenie k. 17, oświadczenie k. 16 akt zasiłkowych – k. 54 a.s.)

Decyzją z dnia 12 czerwca 2014 roku Gminny (...) (...) przyznał E. G. prawo do zasiłku dla opiekuna w związku z opieką nad niepełnosprawną matką od dnia 1 lipca 2013 roku bezterminowo na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów oraz ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (decyzja k. 23 akt zasiłkowych – k. 54 a.s.).

Z tytułu pobierania zasiłku wnioskodawca został zgłoszony do ubezpieczeń emerytalno-rentowych i zdrowotnego jako świadczeniobiorca, za którego jednostka organizacyjna pomocy społecznej ma obowiązek opłacać składki w okresie od dnia 1 maja 2014 roku do dnia 6 marca 2016 roku. Składki w tym czasie opłacał płatnik (...) S.. Zgłoszenie E. G. nastąpiło na podstawie kwestionariusza (...), wypełnionego w dniu 26 lutego 2016 roku. Podstawę wymiaru składek stanowiła kwota przyznanego zasiłku, tj. 520 złotych, a łączna wysokość składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe wyniosła 3.176,82 złotych i na ubezpieczenie zdrowotne 1.076,40 złotych (pisma ZUS – k. 24, 32, 35-39, 56-57 a.s., zaświadczenie (...) k. 51 akt zasiłkowych – k. 54 a.s.).

W dniach 5 czerwca 2014 roku, 15 grudnia 2014 roku, 29 lipca 2015 roku oraz 29 stycznia 2016 roku pracownicy (...) przeprowadzili rodzinny wywiad środowiskowy w miejscu zamieszkania E. G.. Nie stwierdzili wówczas przeciwwskazań do przyznania prawa do zasiłku dla opiekuna. W dniu 29 sierpnia 2015 roku wnioskodawca złożył również oświadczenie o zaprzestaniu prowadzenia gospodarstwa rolnego (kwestionariusze wywiadu k. 22, 26, 29, 39, oświadczenie k. 37 akt zasiłkowych – k. 54 a.s.).

Decyzją z dnia 1 kwietnia 2016 roku Gminny (...) (...) uchylił wnioskodawcy od dnia 1 kwietnia 2016 roku prawo do zasiłku dla opiekuna przyznanego decyzją z dnia 12 czerwca 2014 roku oraz odmówił prawa do zasiłku dla opiekuna od dnia 1 kwietnia 2016 roku (decyzja k. 50 akt zasiłkowych – k. 54 a.s.).

Podczas okresu pobierania zasiłku dla opiekuna E. G. nie zaprzestał prowadzenia gospodarstwa rolnego. W tym czasie obsiewał pole zbożem oraz hodował krowę, 2-3 byki oraz 5-10 świń. Pobierał także dopłaty z funduszy unijnych. Nie był w tym czasie informowany przez pracowników Ośrodka Pomocy (...) lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o konsekwencjach prowadzenia gospodarstwa i pobierania zasiłku (zeznania wnioskodawcy – k. 48v, 69v a.s., zeznania J. G. (2) – k. 18 a.s.).

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony w oparciu o wskazaną dokumentację oraz zeznania wnioskodawcy i jego żony J. G. (2).

Sąd obdarzył wiarą zeznania wnioskodawcy E. G.. Z zeznań wynika, że pomimo składania oświadczeń w rzeczywistości nie zaprzestał on prowadzenia gospodarstwa rolnego. Złożył on nieprawdziwe oświadczenie. O prawdziwości zeznań wnioskodawcy świadczy fakt opłacania składek na ubezpieczenia społeczne rolników, co w przypadku jego świadomości o wyłączeniu z tego ubezpieczenia nie byłoby uzasadnione. Ponadto zgłoszenie E. G. do ubezpieczenia w ZUS przez (...) nastąpiło dopiero w dniu 23 lutego 2016 roku. Nie miał on zatem właściwej wiedzy na temat swojego tytułu ubezpieczenia.

Również zeznania J. G. (2) zostały uznane za wiarygodne. Zeznająca w charakterze świadka żona wnioskodawcy wskazała, że E. G. nigdy nie zaprzestał prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Dowody z dokumentów zostały uznane przez Sąd za wiarygodne. Składają się na nią decyzje KRUS, (...), zaświadczenia o opłacaniu składek, kwestionariusze wywiadu środowiskowego, oświadczenia wnioskodawcy oraz informacje z ZUS na temat podlegania ubezpieczeniu społecznemu i wysokości składek. Dokumenty nie były kwestionowane przez strony, a ich forma i treść nie budziła zastrzeżeń Sądu.

Sąd Okręgowy w Lublinie rozważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznych rolników (Dz. U. z 2016 r., poz. 277, tekst jedn. ze zm.) rolnikiem jest pełnoletnia osoba fizyczna, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia. Natomiast zgodnie z art. 6 pkt 3 i pkt 4 ustawy działalnością rolniczą jest działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, a gospodarstwem rolnym każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej.

Kwestie podlegania ubezpieczeniom społecznym rolników reguluje m.in. art. 7 ust. pkt 1 cytowanej ustawy, zgodnie z którym ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu rolnik podlega z mocy ustawy, jeżeli nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, a także art. 16 ust. 1 pkt 1, zgodnie z którym ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu rolnik podlega z mocy ustawy.

W świetle art. 3a ust. 1 omawianej ustawy ubezpieczenie ustaje natomiast od dnia następującego po dniu, w którym ustały okoliczności uzasadniające podleganie ubezpieczeniu.

Zasiłek dla opiekuna został wnioskodawcy przyznany na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2016 r., poz. 162, tekst jedn. ze zm). Jak stanowi art. 3 ust. 1 pkt 1 tej ustawy w przypadku, gdy o zasiłek dla opiekuna ubiegają się rolnicy, małżonkowie rolników lub domownicy, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników świadczenie to przysługuje rolnikom w przypadku zaprzestania prowadzenia przez nich gospodarstwa rolnego.

Jednocześnie na podstawie art. 6 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963) osoby pobierające zasiłek dla opiekuna podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, za których składki opłacają wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

Z analizy zacytowanych przepisów wynika, że aby otrzymać zasiłek dla opiekuna rolnik powinien zaprzestać prowadzenia gospodarstwa rolnego, co skutkuje wyłączeniem go z ubezpieczenia społecznego rolników.

W rozpatrywanej sprawie Sąd Okręgowy ustalił, że E. G. w rzeczywistości nie zaprzestał prowadzenia gospodarstwa rolnego. Postępowanie dowodowe wykazało, że w czasie pobierania zasiłku dla opiekuna w dalszym ciągu prowadził działalność rolniczą poprzez uprawianie zboża i hodowlę zwierząt . Taki stan rzeczy istniał pomimo faktu, że składał oświadczenia, zgodnie z którymi od dnia 1 maja 2014 roku zaprzestał prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Należy dodać, że kwestia zasadności pobierania zasiłku dla opiekuna oraz oceny przesłanek do jego przyznania nie jest przedmiotem niniejszego postępowania. Składane przed Ośrodkiem Pomocy (...) oświadczenia o zaprzestaniu prowadzenia gospodarstwa również nie są decydujące dla ustalenia podlegania ubezpieczeniom rolników. Należy pamiętać, że objęcie ubezpieczeniem społecznym rolników następuje z mocy ustawy i jest uzależnione od faktu prowadzenia działalności rolniczej. Podobnie z mocy prawa ubezpieczony podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Jeżeli wnioskodawca nie zaprzestał prowadzenia gospodarstwa rolnego tym samym nie spełnił przesłanek do pobierania zasiłku dla opiekuna i w konsekwencji przesłanek do objęcia go ubezpieczeniami społecznymi. Jak wskazano wyżej kwestia ewentualnego potraktowania wypłaconego zasiłku jako świadczenia nienależnego nie jest przedmiotem niniejszego postępowania.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że E. G. podlega ubezpieczeniom społecznym rolników od dnia 1 maja 2014 roku.

Orzeczenie o kosztach z uwagi na wynik sprawy uzasadniają art. 98 § 1 i § 3 oraz art. 99 kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którymi strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu, w tym wynagrodzenie tzw. profesjonalnego pełnomocnika. Wysokość wynagrodzenia określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804). Zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia w brzmieniu obowiązującym do dnia 26 października 2016 roku, w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego stawki minimalne wynoszą 360 złotych.

Tym samym zasadnym było zasądzenie od Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na rzecz E. G. kwoty 360 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Lublinie, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.