Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie Wydział V Gospodarczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Zofia Wolna

Protokolant: Renata Stanirowska

po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2017 roku w Częstochowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

od wyroku Sądu Rejonowego w Częstochowie

z dnia 7 czerwca 2017 roku

sygn. akt VIII GC 883/17

1.  oddala apelację;

2.  zasadza od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. na rzecz powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. kwotę 725,70 zł (siedemset dwadzieścia pięć złotych siedemdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania za II instancję.

Sygn. akt V Ga 271/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 czerwca 2017r. Sąd Rejonowy w Częstochowie zasądził od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. na rzecz powódki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. kwotę 3.556,81 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wysokości 7% w stosunku rocznym od dnia 7 lipca 2016r. oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.594,36 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwana współpracowała z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. Pozwana kupowała u cedentki materiały termoizolacyjne, które ta ostatnia w ramach umów sprzedaży wydała, za co wystawiała faktury VAT, których pozwana nie kwestionowała, a to:

⚫

nr (...) z dnia 18 sierpnia 2015 roku na kwotę 2 107,56 złotych, płatną do dnia 17 października 2015 roku,

⚫

nr (...) z dnia 21 sierpnia 2015 roku na kwotę 2 859,75 złotych, płatną do dnia 20 października 2015 roku,

⚫

nr (...) z dnia 21 sierpnia 2015 roku na kwotę 671,53 złotych, płatną do dnia 20 października 2015 roku,

⚫

nr (...) z dnia 25 sierpnia 2015 roku na kwotę 9 399,51 złotych, płatną do dnia 24 października 2015 roku.

⚫

nr (...) z dnia 26 sierpnia 2015 roku na kwotę 1 182,72 złote, płatną do dnia 25 października 2015 roku,

⚫

nr (...) z dnia 28 sierpnia 2015 roku na kwotę 2 106,38 złote, płatną do dnia 27 października 2015 roku,

⚫

nr (...) z dnia 1 września 2015 roku na kwotę 4 003,65 złote, płatną do dnia 31 października 2015 roku,

⚫

nr (...) z dnia 2 września 2015 roku na kwotę 2 552,25 złotych, płatna do dnia 1 listopada 2015 roku,

⚫

nr (...) z dnia 3 września 2015 roku na kwotę 11 251,57 złotych, płatna do dnia 2 listopada 2015 roku,

⚫

nr (...) z dnia 3 września 2015 roku na kwotę 8 590,32 złote, płatna do 2 listopada 2015 roku.

Ponieważ pozwana nie uregulowała należności wynikającej z powyższych faktur, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. zawarła w dniu 1 października 2015 roku z powódką umowę o świadczenie usług windykacji polubownej należności. Zgodnie z § 1 ust. 1, przedmiotem przywołanego kontraktu było świadczenie usług windykacji należności, obejmowało należność w kwocie 44 460,05 złotych. W § 6 umowy wskazano natomiast, że zleceniodawca był zobowiązany do zapłaty na rzecz zleceniobiorcy kwot ujętych w tabeli prowizji określonej w załączniku. Zgodnie zaś z tym załącznikiem, prowizja od kwot odzyskanych w przedziale od 10 001 złotych do 50 000 złotych wynosił 8%.

Na skutek działań powódki, pozwana zapłaciła (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 35 869,73 złote w dniu 25 stycznia 2016 roku zaliczoną na poczet należności z faktur FV (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), a w dniu 6 kwietnia 2016 roku kwotę 8 590,32 złote, która pokryła należności z faktury nr (...).

W dniu 29 kwietnia 2016 roku powódka wystawiła fakturę VAT nr (...) obciążającą cedentkę na kwotę 4 374,88 złotych brutto (3 556,81 złotych netto) z tytułu prowizji od odzyskanych wierzytelności. Faktura była płatna przelewem do dnia 13 maja 2016 roku. Należność z tytułu tej faktury została uregulowana przez (...) sp. z o.o. w dniu 18 maja 2016 roku.

W dniu 4 maja 2016 roku (...) sp. z o.o. wystawiła z kolei względem pozwanej notę obciążeniową nr (...) na kwotę 3 556,81 złotych.

W dniu 10 maja 2016 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. zawarła z powódką umowę przelewu wierzytelności, na mocy której przeniosła na nią przywołaną wyżej wierzytelność pieniężną wobec pozwanej w łącznej kwocie 3 556,81 złotych.

Stan faktyczny był bezsporny.

Roszczenie jej poprzedniczki prawnej, a zatem i jej, opierało się na treści art. 10 ustawy z dnia 8 marca 2003 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, zgodnie z którym, jako zasada, wierzycielowi od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, przysługiwała od dłużnika, bez wezwania do zapłaty, równowartość kwoty 40 Euro, stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności (ust. 1). Oprócz powyższej kwoty, stosownie do ust. 2 przywołanego przepisu, wierzycielowi przysługiwał również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających 40 Euro.

Skoro roszczenie, o którym mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, było zależne od dochodzenia należności przez wierzyciela, to na powódce ciążył obowiązek wykazania, po pierwsze, iż jej poprzedniczka prawna podjęła działania w celu odzyskania wymagalnych wierzytelności od dłużniczki, a oprócz tego powinna była wykazać wysokość poniesionych z tego tytułu kosztów (art. 6 k.c.).

W ocenie Sądu, przesłanki te zostały w przedmiotowej sprawie dowiedzione. Bez wątpienia, poprzedniczka prawna powódki poniosła koszty odzyskiwania przeterminowanych należności (3 556 złotych). W świetle zgromadzonych dowodów, sąd nie miał także wątpliwości w odniesieniu do tego, że pozwana regulowała ratalnie, po interwencji powódki, swoje zadłużenie wobec (...) sp. z o.o., które było objęte zleceniem windykacyjnym. Co więcej, po tym, jak sama została obciążona umówionym wynagrodzeniem prowizyjnym, które uregulowała, poprzedniczka prawna wystawiła obciążającą pozwaną notę księgową, a następnie wierzytelność z niej, w trybie przewidzianym w art. 509 i nast. k.c., przeniosła na powódkę.

Przepis art. 10 ust. 2 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, stanowił przyznany wierzycielowi instrument, który w swoim założeniu służył ułatwieniu dochodzenia od niesolidnego dłużnika wierzytelności. Stanowił zatem wyraz zasady pacta sunt servanda, a tym samym umacniał pozycję wierzyciela, który wywiązał się ze swojego zobowiązania, wobec kontrahenta, który z kolei pozostawał w zwłoce z płatnością swoich należności. Niewątpliwie wprowadzony przez ustawodawcę w art. 10 ust. 2 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych mechanizm zakłada, w odróżnieniu od art. 10 ust. 1 tejże ustawy, wykazanie poniesionych kosztów odzyskania wierzytelności. Co więcej, zakłada również uruchomienie obowiązku zapłaty przez dłużnika wskazanej należności, po wezwaniu go do zapłaty po myśli art. 455 k.c.

W świetle przywołanych zasad, bezsporne w sprawie było, że po tym, jak cedentka została obciążona przez firmę windykacyjną kosztami odzyskiwania wierzytelności, sama wystawił notę odsetkową nr (...), która została pozwanej doręczona, co nie było wszak przedmiotem sporu. Na powyższą notę, stanowiącą przecież ze swej istoty formę wezwania do zapłaty, o jakim mowa w art. 455 k.c.- wskazana była w niej konkretna suma pieniężna, podstawa żądania jej zapłaty oraz termin, do jakiego płatność miała być uregulowana- pozwana nie zareagowała. Wprawdzie wskazywała, że nota ta zawierała wadliwą podstawę prawną, która następnie okazała się inna, ale należy wskazać, że po pierwsze mogła ustalić czego dotyczyła sporna nota, a po drugie wskazane przepisy, choć natury ogólnej, wskazywały jednak czego generalnie dotyczyła. Zarzuty pozwanej w tym zakresie nie mogły zatem odnieść zamierzonego skutku.

Brak było natomiast podstaw do przyjęcia, że podstawą prawną żądania w badanej sprawie był art. 10 ust. 1 ustawy z dnia ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Jak wskazano wyżej, podstawą roszczenia mimo, twierdzeń pozwu, był ust. 2 wskazanego przepisu, który wprost odnosi się do sytuacji, w której koszty odzyskania wierzytelności przeniosły ryczałtową równowartość 40 euro.

W tym kontekście, skoro przedmiotem pozwu były rzeczywiście poniesione przez wierzycielkę koszty odzyskania wierzytelności o określonej wartości, za bezprzedmiotowe należało uznać zarzuty pozwanej, co do tego czy roszczenie pozwu było skorelowane z jedną transakcją czy też wieloma. Jedynie dla porządku należy zaznaczyć, że art. 10 u.z.t.h., ale także i pozostałe jej przepisy, jak chociażby art. 5, czy też 6, wbrew twierdzeniom pozwanej, za priorytet stawiają nie „transakcję handlową”, a „terminy zapłaty” w transakcjach handlowych. Innymi słowy, rygory i uprawnienia wierzyciela należy korelować nie z umową, z której wynika obowiązek zapłaty, a z płatnościami w niej ukształtowanymi. Chodzi zatem o inne rozłożenie akcentów, aniżeli wynikałoby to z rozważań pozwanej, to znaczy, mechanizmy z omawianej ustawy powinny być odnoszone nie do ilości umów, ale każdego, wynikającego z nich obowiązku zapłaty. Transakcja handlowa ze swej istoty może ab initio zakładać świadczenie podzielne co do przedmiotu, jak i płatności- dzieje się tak, gdy asortyment jest sprzedawany partiami, czy też dostawą objęte są partie towaru. Każda ze sprzedaży, czy też dostaw nabiera wówczas charakteru autonomicznego, szczególnie wtedy, gdy płatność za każdą z nich miałyby zostać uregulowana oddzielnie. Swoiste zatem sankcje za opóźnienie w płatnościach powinny dotyczyć każdej z nich. Za takim rozumieniem przywołanej regulacji prawnej, przemawia także treść art. 11 u.z.t.h., który pozwala na wyciąganie konsekwencji wobec dłużnika w przypadku opóźnienia w płatności rat, gdzie ewidentnie chodzi nie tylko o jedną transakcję, ale i zapłatę jednej, z góry ustalonej ceny.

Należy wreszcie wskazać, że zdaniem sądu, dochodzone pozwem koszty windykacji nie były zawyżone. W przedmiotowej sprawie windykacja dotyczyła kwoty 44 460,05 złotych a zatem wynagrodzenie za jej odzyskanie oscylowało w granicach wynagrodzeń radców prawnych określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku (Dz. U. 2013.490 j.t.) 2 400 złotych i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz.U. poz. 1804) 3 600 złotych.

Od zasądzonej na rzecz powoda kwoty, zgodnie z jego żądaniem, na podstawie art. 481 § 1 k.c. zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości 7%, począwszy od daty złożenia pozwu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., a składały się na nie: opłata od pozwu 100 złotych, koszty zastępstwa procesowego – 1 200 złotych, 277,36 złotych tytułem kosztów podróży pełnomocnika.

Od powyższego wyroku apelację wywiodła strona pozwana, zaskarżając wyrok w całości zarzuciła mu:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 10 w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych poprzez przyjęcie, iż rekompensata w kwocie 40 euro przysługuje od każdej wystawionej przez powoda faktury VAT, podczas gdy przysługuje ona od umowy łączącej strony,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, poprzez ich łączne zastosowanie, podczas gdy wierzycielowi przysługuje od dłużnika z tytułu rekompensaty za koszty odzyskiwania należności równowartość kwoty 40 euro, a jeżeli koszty odzyskiwania należności poniesione z tytułu opóźnień w zapłacie w transakcji handlowej przekroczą kwotę 40 euro wierzycielowi przysługuje zwrot tych kosztów, w tym kosztów postępowania sądowego, pomniejszonych o tę kwotę.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, według norm prawem przepisanych za obie instancje.

Odpowiedź na apelację pozwanej wywiodła strona powodowa wnosząc o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej jest bezzasadna.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne ustalenia i rozważania poczynione przez Sąd I instancji.

Sąd Rejonowy przyznał, iż co do zasady powódka miała tytuł do tego by korzystać z prawa do rekompensaty w wysokości równowartości 40 euro, przewidzianej w art. 10 ust. 1 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności .

Na skutek działań powódki, pozwana zapłaciła cedentowi kwotę 35 869,73 złote w dniu 25 stycznia 2016 roku zaliczoną na poczet należności z faktur FV (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), a w dniu 6 kwietnia 2016 roku kwotę 8 590,32 złote, która pokryła należności z faktury nr (...).

W dniu 29 kwietnia 2016 roku powódka wystawiła fakturę VAT nr (...) obciążającą cedentkę na kwotę 4 374,88 złotych brutto (3 556,81 złotych netto) z tytułu prowizji od odzyskanych wierzytelności. Faktura była płatna przelewem do dnia 13 maja 2016 roku. Należność z tytułu tej faktury została uregulowana przez cedentkę w dniu 18 maja 2016 roku.

W dniu 4 maja 2016 roku cedentka wystawiła z kolei względem pozwanej notę obciążeniową nr (...) na kwotę 3 556,81 złotych. W dniu 10 maja 2016r. cedenta zawarła z powódką umowę przelewu wierzytelności, na mocy której przeniosła na nią przywołaną wyżej wierzytelność pieniężną wobec pozwanej w łącznej kwocie 3 556,81 złotych.

Zarzut naruszenia art. 10 w zw. z art. 4 ust 1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych poprzez przyjęcie, iż rekompensata w kwocie 40 euro przysługuje od każdej wystawionej przez powoda faktury VAT, podczas gdy przysługuje ona od umowy łączącej strony jest niezasadny. Przedmiotem umowy przelewu wierzytelności była wierzytelność w kwocie 3556,81 zł wynikająca z noty obciążeniowej nr 5/5/016 obejmującą odszkodowanie za szkodę z tytułu zwłoki w wykonaniu zobowiązania.

Prawidło zatem wskazał Sąd Rejonowy, iż bez znaczenia pozostaje czy roszczenie pozwu skorelowane było z jedną transakcją handlową czy wieloma bowiem dotyczy ono określonej prowizji wynikającej z umowy z dnia 1 października 2015r.

Wbrew twierdzeniom pozwanej podstawą dochodzonego roszczenia nie było żądanie zapłaty kwoty 40 euro od 8 transakcji handlowych oraz kwoty przewyższającej koszty odzyskiwania należności poniesione z tytułu opóźnień w zapłacie w transakcji handlowej ponad kwotę 40 euro, bowiem przedmiotem pozwu były rzeczywiście poniesione przez wierzycielkę koszty odzyskania wierzytelności w dochodzonej wysokości. Za bezprzedmiotowe zatem należało uznać zarzuty pozwanej, co do tego czy roszczenie pozwu było skorelowane z jedną transakcją . W przypadku bowiem gdy koszty odzyskania należności, czyli wydatki, które poniósł wierzyciel, dochodząc należnej mu kwoty, przekroczą kwotę stałej rekompensaty, wierzyciel ma możliwość uzyskania na drodze sądowej zwrotu wszelkich wydatków, jakie poniósł w związku z próbą odzyskania należności, w tym kosztów postępowania sądowego.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wierzycielowi od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, bez wezwania, przysługuje od dłużnika z tytułu rekompensaty za koszty odzyskiwania należności równowartość kwoty 40 euro przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. Przedmiotowa rekompensata ma charakter ryczałtowy, jest ona należna od chwili popadnięcia dłużnika w opóźnienie z zapłatą świadczenia pieniężnego, niezależnie od wysokości faktycznie poniesionych przez niego kosztów.

Art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych dotyczy sytuacji, w której koszty odzyskiwania należności przekraczają wysokość wskazanej w art. 10 ust. 1 omawianej ustawy kwoty ryczałtowej, a jednocześnie wierzyciel chce dochodzić wyrównania kosztów odzyskiwania należności w pełnej, a nie tylko ryczałtowej wysokości. W takiej sytuacji wierzyciel może dochodzić tych wyższych kosztów, ale pomniejszonych o wartość ryczałtu wynikającego z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Powyższe oznacza, że wierzyciel winien ustalić jakie faktycznie poniósł koszty odzyskiwania należności, następnie od tych faktycznie poniesionych kosztów odjąć sumę ryczałtową, która należna jest mu zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych i dochodzić na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych nadwyżki ponad ryczałt określony w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Niezasadny okazał się zarzut naruszenia art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Ponieważ uzasadnione koszty odzyskania należności przekroczyły przysługującą rekompensatę odzyskiwania należności ustaloną na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych Sąd Rejonowy prawidłowo orzekł na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych zasądzając kwotę 3.556,81 zł.

Mając powyższe na uwadze Sąd apelację oddalił na podstawie art. 505 ¹² § 3 k.p.c

O kosztach postępowania za II instancję Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., art. 99 k.p.c. oraz §2 pkt 3 w zw. z §10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackiego. Na zasądzoną kwotę składa się kwota 450 złotych tytułem ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika oraz kwota 275,70 zł tytułem zwrotu kosztów dojazdu na rozprawę pełnomocnika powoda.