Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 08 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Popielińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Joanna Zelent

po rozpoznaniu w dniu 08 listopada 2017 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy K. S. i P. D.

z udziałem K. D. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do renty rodzinnej po zmarłej B. D.

na skutek odwołań K. S. i P. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

obie decyzje z dnia 08 lipca 2015 r. obie o nr (...)

oddala odwołania.

SSO Monika Popielińska

Sygn. akt VII U 1575/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 08 lipca 2015 r. (znak: (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił K. D. (2) prawa do renty rodzinnej po zmarłej matce B. D., jako że zmarła na wymagane 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgonu z uwzględnieniem okresu pobierania renty, to jest w okresie od 16 maja 2000 r. do 24 kwietnia 2015 r. udowodniła tylko 1 rok, 10 miesięcy i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych, zaś na przestrzeni całego życia zmarła udowodniła 15 lat, 3 miesiące i 13 dni okresów składkowych (tom I k. 33 akt rentowych).

Od powyższej decyzji odwołanie z dnia 12 sierpnia 2015 r. wniosła ubezpieczona K. D. (2). Ubezpieczona zarzuciła organowi rentowemu, że nie zastosował się do uchwały z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie o sygn. I UZP 5/05 oraz że źle zostały wyliczone okresy składkowe i nieskładkowe. Nadto ubezpieczona wskazała, iż po zmarłej B. D. toczy się postepowanie przed Sądem w sprawie o sygn. akt VII U 1452/14 w sprawie ustalenia prawa do renty i na dzień dzisiejszy (dzień złożenia odwołania) postanowieniem Sądu sprawa została zwrócone do ZUS celem ponownego rozpatrzenia. Na tej podstawie ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do renty, a do tego dopuszczenie wniosków dowodowych (k. 2 akt sprawy).

Organ rentowy w odpowiedzi z dnia 31 sierpnia 2015 r. na odwołanie wniósł o jego oddalenie, powołując się na argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji. Jak wskazał pozwany, w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgonu B. D. udowodniła 1 rok, 10 miesięcy i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych – zamiast wymaganych 5 lat. Łączny staż wyniósł 15 lat, 3 miesiące i 13 dni. Do tego pozwany wyjaśnił, iż ubezpieczona nie przedstawiła konkretnych zarzutów odnośnie nieprawidłowego wyliczenia okresów składkowych i nieskładkowych. Z kolei cytowana uchwała SN z dnia 23 marca 2006 r. sygn. akt I UZP 5/05 zapadła w indywidulnej sprawie i dotyczy przyznania prawa do renty osobie, która udowodniła okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety oraz która jest całkowicie niezdolna do pracy bez potrzeby wykazywania pięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przez dniem powstania niezdolności do pracy (k. 4-5 akt sprawy).

Równocześnie decyzją z dnia 08 lipca 2015 r. (znak: (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił P. D. prawa do renty rodzinnej po zmarłej matce B. D., jako że zmarła na wymagane 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgonu z uwzględnieniem okresu pobierania renty, to jest w okresie od 16 maja 2000 r. do 24 kwietnia 2015 r. udowodniła tylko 1 rok, 10 miesięcy i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych, zaś na przestrzeni całego życia zmarła udowodniła 15 la, 3 miesiące i 13 dni okresów składkowych (tom I k. 34 akt rentowych).

Od powyższej decyzji odwołanie z dnia 12 sierpnia 2015 r. wniosła ubezpieczona P. D.. Podobnie jak K. D. (2), ubezpieczona zarzuciła organowi rentowemu, że nie zastosował się do uchwały z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie o sygn. I UZP 5/05 oraz że źle zostały wyliczone okresy składkowe i nieskładkowe. Nadto ubezpieczona wskazała, iż po zmarłej B. D. toczy się postepowanie przed Sądem w sprawie o sygn. akt VII U 1452/14 w sprawie ustalenia prawa do renty i na dzień dzisiejszy (dzień złożenia odwołania) postanowieniem Sądu sprawa została zwrócone do ZUS celem ponownego rozpatrzenia. Na tej podstawie ubezpieczona wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do renty, a do tego dopuszczenie wniosków dowodowych (k. 9 akt sprawy).

Organ rentowy w odpowiedzi z dnia 31 sierpnia 2015 r. na odwołanie wniósł o jego oddalenie, powołując się na argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji. Jak wskazał pozwany, w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgonu B. D. udowodniła 1 rok, 10 miesięcy i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych – zamiast wymaganych 5 lat. Łączny staż wyniósł 15 lat, 3 miesiące i 13 dni. Do tego pozwany wyjaśnił, iż ubezpieczona nie przedstawiła konkretnych zarzutów odnośnie nieprawidłowego wyliczenia okresów składkowych i nieskładkowych. Z kolei cytowana uchwała SN z dnia 23 marca 2006 r. sygn. akt I UZP 5/05 zapadła w indywidulnej sprawie i dotyczy przyznania prawa do renty osobie, która udowodniła okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety oraz która jest całkowicie niezdolna do pracy bez potrzeby wykazywania pięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przez dniem powstania niezdolności do pracy (k. 10-11 akt sprawy).

Zarządzeniem z dnia 11 września 2015 r. Sąd na mocy art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VII U 1585/15 do rozpoznania ze sprawą VII U 1575/15 i prowadzenia dalej pod wspólną sygn. akt VII U 1575/15 tut. Sądu (k. 13 akt sprawy).

Następnie na mocy postanowienia z dnia 19 października 2015 r. Sąd zawiesił postępowanie odwoławcze z uwagi na fakt, iż przesądzenie przed organem rentowym o prawie do renty z tytułu niezdolności do pracy dla B. D. będzie miało bezpośrednio wpływ na niniejsze postępowanie (k. 20-21 akt sprawy).

W dniu 02 lutego 2016 r. Sąd postanowił o zmianie podstawy zawieszenia postępowania odwoławczego w niniejszej sprawie z art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. na art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. wskazując, iż przed tut. Sądem zawisła pod sygn. VII U 2808/15 sprawa z odwołań ubezpieczonych P. D. i K. D. (2) od decyzji organu rentowego odmawiającej ubezpieczonym prawa do niezrealizowanego świadczenia w postaci renty z tytułu niezdolności do pracy, o którą wnioskowała zmarła matka ubezpieczonych B. D.. Zdaniem Sądu wynik niniejszego postepowania sądowego bezsprzecznie zależy od wyniku postępowania w sprawie VII U 2808/15 (k. 37-38 akr sprawy).

Postanowieniem z dnia 08 maja 2017 r. zawieszone postępowanie odwoławcze zostało podjęte (k. 49 akt sprawy).

W dniu 29 września 2017 r. Sąd wezwał K. D. (1) do udziału w niniejszej sprawie na prawach strony jako uczestnika (k. 85 akt sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. D., urodzona dnia (...), w dniu 15 kwietnia 2014 r. złożyła do pozwanego organu rentowego wniosek o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

okoliczności bezsporne, vide: wniosek ubezpieczonej o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy z dnia 15.04.2014 r. – tom III k. 1-3 verte akt rentowych

Uprzednio B. D. wielokrotnie ubiegała się o świadczenie rentowe.

Decyzją z dnia 08 listopada 2000 r. pozwany organ rentowy przyznał ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od dnia 23 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2001 r.

W dniu 21 lutego 2006 r. pozwany wydał decyzję o odmowie prawa do renty z powodu braku niezdolności do pracy.

Od powyższej decyzji ubezpieczona odwołała się do Sądu Okręgowego w Gdańsku, który po rozpoznaniu sprawy w dniu 08 czerwca 2006 r. wyrokiem oddalił odwołanie. (sygn. akt VIII U 1110/06)

okoliczności bezsporne, vide: decyzja pozwanego z dnia 08.11.2000 r. o przyznaniu renty – tom II k. 21-22 verte akt rentowych, decyzje ramowe w przedmiocie prawa do renty - tom II akt rentowych, decyzja pozwanego z dnia 2102.2006 r. o odmowie prawa do renty – tom II k. 67 akt rentowych, informacja z dnia 07.07.2006 r. o wyroku oddalającym odwołanie – tom II k. 77 akt rentowych

W związku z wnioskiem B. D. z dnia 15 kwietnia 2014r. stan zdrowia ubezpieczonej został poddany ocenie lekarza orzecznika pozwanego, który w orzeczeniu z dnia 09 maja 2014 r. uznał, iż ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy do 30 czerwca 2015 r., zaś jako datę powstania częściowej niezdolności do pracy wskazał dzień 19 lutego 2013 r.

dowód: orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 09.05.2014 r. –tom III k. 10-10 verte akt rentowych

Decyzją z dnia 12 czerwca 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonej B. D. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy wskazując, że na wymagane 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem powstania niezdolności do pracy z uwzględnieniem okresu pobierania renty ubezpieczona udowodniła 4 lata, 2 miesiące i 2 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz w okresie 10 lat przed zgłoszeniem wniosku, to jest w okresie od 07 maja 1999 r. do 15 kwietnia 2014 r. udowodniła ona 2 lata, 11 miesięcy i 4 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Wobec tego nie brak jest podstaw do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy.

Od powyższej decyzji odwołanie wniosła B. D.. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt VII U 1452/14 tut. Sądu.

dowód: decyzja pozwanego o odmowie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy
z dnia 12.06.2014 r. – tom III k. 29 akt rentowych, odwołanie B. D. z dnia 07.07.2014 r. – k. 2 akt sprawy VII U 1452/14 tut. Sądu, postanowienie z dnia 11.05.2015 r. o zawieszeniu – k. 88 akt sprawy VII U 1452/14 tut. Sądu

Ubezpieczona B. D. zmarła w dniu 25 kwietnia 2015 r.

dowód: odpis skrócony aktu zgonu – tom I k. 14 akt rentowych, tom III k. 86 akt rentowych

Z uwagi na śmierć strony Sąd postanowieniem z dnia 11 maja 2015 r. wydanym w sprawie VII U 1452/14 zawiesił postępowanie z urzędu.

Pismami procesowymi z dnia 25 maja 2015 r. K. D. (2) oraz P. D. wniosły o podjęcie zawieszonego postępowania, podtrzymując stanowisko zmarłej matki jak w pismach procesowych.

Postanowieniem z dnia 30 czerwca 2015 r. Sąd podjął zawieszone postępowanie przy udziale K. D. (2) i P. D.. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt VII U 1264/15 tut. Sądu.

W dniu 15 lipca 2015 r. w sprawie VII U 1264/15 Sąd postanowił uchylić zaskarżoną decyzję i przekazać sprawę do rozpoznania organowi rentowemu oraz umorzyć postępowanie w sprawie. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Sąd wskazał, iż w stanie zdrowia skarżącej wystąpiły nowe okoliczności ujawnione po dniu złożenia odwołania od decyzji a które dotyczyły stwierdzenia jej niezdolności do pracy w okresie ją poprzedzającym. W związku z tym w ocenie tego Sądu brak było podstaw do rozpoznania zasadności odwołania ubezpieczonej.

Postanowienie stało się prawomocne od dnia 21 sierpnia 2015 r.

Akta sprawy zostały zwrócone do pozwanego organu rentowego w dniu 13 sierpnia 2015 r.

dowód: postanowienie z dnia 11.05.2015 r. o zawieszeniu – k. 88 akt sprawy VII U 1452/14 tut. Sądu, pisma procesowe K. i P. D. z dnia 25.05.2015 r. – k. 99-102 akt sprawy VII U 1452/14 tut. Sądu, postanowienie z dnia 30.06.2015 r. o podjęciu postępowania – k. 106 akt sprawy VII U 1452/14 tut. Sądu, postanowienie z dnia 15.07.2015 r. o umorzeniu postępowania – k. 124 oraz 129-131 akt sprawy VII U 1264/15 tut. Sądu, zpo – k. 133 akt sprawy VII U 1264/15 tut. Sądu

Celem wykonania prawomocnego orzeczenia Sądu stan zdrowia zmarłej ponownie został poddany ocenie lekarza orzecznika pozwanego, który w orzeczeniu z dnia 28 sierpnia 2015 r. stwierdził, iż zmarła była trwale całkowicie niezdolna do pracy. Jako datę powstania całkowitej niezdolności do pracy wskazano 25 kwietnia 2015 r., a częściowej niezdolności do pracy trwale od dnia 19 lutego 2013 r.

Mając na uwadze powyższe decyzjami z dnia 07 października 2015 r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonym K. D. (2) i P. D. prawa do wypłaty niezrealizowanego świadczenia po zmarłej B. D., wskazując, iż na wymagane 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem powstania niezdolności do pracy z uwzględnionym okresem pobierania renty, tj. od dnia 10 marca 1998 r. do 18 lutego 2013 r. zmarła udowodniła 4 lata, 2 miesiące i 2 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Natomiast na wymagane 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgonu z uwzględnieniem okresu pobierania renty, tj. w okresie od 16 maja 2000 r. do 24 kwietnia 2015 r. udowodniła tylko 1 rok, 10 miesięcy i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Nadto pozwany ustalił, że zmarła na przestrzeni całego życia nie udowodniła również 25 lat okresów składkowych, a jedynie 15 lat, 3 miesiące i 13 dni okresów składkowych.

dowód: orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 28.08.2015 r. – tom III k. 87-87 verte akt rentowych, decyzje z dnia 07.10.2015 r. – tom III k. 91-92 verte akt rentowych

Odwołania z dnia 12 listopada 2015 r. od powyższej decyzji pozwanego złożyły obie ubezpieczone K. D. (2) i P. D.. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt VII U 2808/15 tut. Sądu.

dowód: odwołanie P. D. z dnia 12.11.2015 r. – k. 2-5 akt sprawy VII U 2808/15 tut. Sądu, odwołanie K. D. (2) z dnia 12.11.2015 r. – k. 13-16 akt sprawy VII U 2808/15 tut. Sądu

Celem ustalenia, czy stan zdrowia zmarłej B. D. wskazywał, że była ona całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy zarobkowej zgodnej z kwalifikacjami z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, jeżeli tak, należy ustalić: 1. stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, 2. możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowości przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychiczne, 3. najwcześniejszą datę powstania ustalonego stopnia niezdolności do pracy (czy był to dzień 5 stycznia 2011 r. lub 30 czerwca 2007 r.), 4. trwałość lub przewidywany okres (od kiedy do kiedy)niezdolności do pracy – w sprawie VII U 2808/15 Sąd postanowieniem z dnia 15 lipca 2016 r. dopuścił dowód
z opinii biegłych sądowych: ortopedy i onkologa.

W ocenie biegłej onkolog stan zdrowia zmarłej wskazywał, że była ona z onkologicznego punktu widzenia całkowicie niezdolna do pracy zarobkowej (niezależnie od kwalifikacji) od początku lutego 2015 r. i nie rokowała odzyskania zdolności do pracy. W dniach 05 stycznia 2011 r. lub 30 czerwca 2007 r. biegła nie stwierdziła niezdolności do pracy spowodowanej chorobą nowotworową. Zdaniem biegłej nie ma możliwości oceny, czy przed wystąpieniem całkowitej niezdolności do pracy B. D. była częściowo niezdolna do pracy z powodu skąpej dokumentacji onkologiczno-medycznej.

Biegły ortopeda podzielił uprzednio wydaną w sprawie VII U 1264/15 opinię biegłego ortopedy w zakresie częściowej niezdolności do pracy od października 2012 r. Do tego biegły zauważył, iż protokół badania sądowego biegłych z dnia 02 kwietnia 2006 r. wskazuje, że powódka po dniu 01 stycznia 2006 r. była zdolna do pracy zarobkowej. Na tej podstawie biegły uznał, iż powódka po dniu 01 stycznia 2006 r. odzyskała zdolność do pracy. Następnie biegły wskazał, że częściowa niezdolność do pracy powstała ponownie po dniu 29 października 2012 r. Jak stwierdził biegły, po tej dacie zmarła nie odzyskała zdolności do pracy. Zdaniem biegłego z powodów ortopedycznych powódka po dniu 29 października 2012 r. do daty zgonu była osobą częściowo niezdolną do pracy.

dowód: postanowienie Sądu z dnia 15.07.2016 r. – k. 53 akt sprawy VII U 2808/15, opinia biegłej onkolog – k. 62-64 akt sprawy U 2808/15, opinia biegłego ortopedy – k. 71 akt sprawy U 2808/15

W odpowiedzi na zobowiązanie Sądu w sprawie o sygn. akt VII U 2808/15 pismem procesowym z dnia 17 czerwca 2016 r. pozwany organ rentowy wyjaśnił, iż B. D. spełniałaby warunki stażowe na dzień 05 stycznia 2011 r., to jest na dzień 05 stycznia 2011 r. udowodniłaby wymagany staż w wymiarze 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu (z uwzględnieniem okresu pobierania renty) od 27 stycznia 1996 r. do 04 stycznia 2011 r.

Dalej pozwany wskazał, że gdyby niezdolność do pracy ustalono na dzień 05 stycznia 2011 r., niezdolność ta nie powstałaby w okresie ubezpieczenia ani w ciągu 18-tu miesięcy od ustania ubezpieczenia. Ostatnie ubezpieczenie ustało w dniu 22 stycznia 2001 r., zaś ponownie ubezpieczona podlegała ubezpieczeniu od dnia 09 maja 2011 r.

Jak stwierdził pozwany, ubezpieczona w okresie od 23 stycznia 2001 r. do 31 grudnia 2005 r. miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Mając na uwadze treść przepisu art. 61 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, spełniałaby warunek do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyby ponowna niezdolność do pracy powstała przed 30 czerwca 2007 r.

dowód: pismo pozwanego z dnia 17.06.2016 r. – k. 52 akt sprawy VII U 2808/15

Wyrokiem z dnia 15 marca 2017 r., wydanym w sprawie o sygn. VII U 2808/15 o prawo do niezrealizowanego świadczenia po zmarłej B. D. Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił odwołania K. i P. D..

Wyrok jest prawomocny od dnia 06 kwietnia 2017 r.

dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 15.03.2017 r. wydany w sprawie VII U 2808/15 – k. 95 akt sprawy VII U 2808/15

B. D. w dacie zgonu pozostawała w związku małżeńskim z K. D. (1) ( urodzonym (...) ) . Małżonkowie mieli dwoje dzieci – K. D. (2) (urodzoną w dniu (...)) oraz P. D. (urodzoną w dniu (...)).

okoliczności bezsporne, vide: odpis skrócony aktu urodzenia K. D. (2) –tom I k. 11 akt rentowych, odpis skrócony aktu urodzenia P. D. –tom I k. 13 akt rentowych

W dniu 04 maja 2015 r. ubezpieczone P. i K. D. (2) złożyły w pozwanym organie rentowym wniosek o rentę rodzinną po zmarłej matce B. D..

dowód: wniosek ubezpieczonej z dnia 24.04.2015 r.– k. 1-6 akt rentowych

Zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 08 lipca 2015 r. (znak: (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił K. D. (2) prawa do renty rodzinnej po zmarłej matce B. D., jako że zmarła na wymagane 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgonu z uwzględnieniem okresu pobierania renty, to jest w okresie od 16 maja 2000 r. do 24 kwietnia 2015 r. udowodniła tylko 1 rok, 10 miesięcy i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych, zaś na przestrzeni całego życia zmarła udowodniła 15 lat, 3 miesiące i 13 dni okresów składkowych.

Równocześnie kolejną kwestionowaną decyzją z dnia 08 lipca 2015 r. (znak: (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił P. D. prawa do renty rodzinnej po zmarłej matce B. D., jako że zmarła na wymagane 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgonu z uwzględnieniem okresu pobierania renty, to jest w okresie od 16 maja 2000 r. do 24 kwietnia 2015 r. udowodniła tylko 1 rok, 10 miesięcy i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych, zaś na przestrzeni całego życia zmarła udowodniła 15 la, 3 miesiące i 13 dni okresów składkowych.

dowód: decyzje pozwanego o odmowie prawa do renty rodzinnej z dnia 08.07.2015 r. – tom I k. 33 oraz 34 akt rentowych

Powyższy stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych pozwanego oraz na podstawie dokumentacji związanej z wnioskiem zmarłej B. D. o rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz następczym wnioskiem ubezpieczonych o prawo do niezrealizowanego świadczenia po zmarłej B. D. znajdujących się w aktach sprawy VII U 1264/15 oraz VII U 2808/15 Sądu Okręgowego w Gdańsku a nadto dokumentacji lekarskiej ZUS, których prawdziwości i rzetelności nie kwestionowała żadna ze stron postępowania. Podstawą rozstrzygnięcia był także prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 15 marca 2017 r. wydany w przywołanej sprawie o sygn. akt VII U 2808/15.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Odwołania ubezpieczonych P. D. i K. S. ( z domu D. ) w świetle powyższych ustaleń jako niezasadne, nie zasługują na uwzględnienie.

Przypomnieć na wstępie należy, iż stosownie do treści art. 363 § 1 k.p.c. orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje od niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia. Zgodnie z treścią art. 365 § 1 k.p.c., prawomocne orzeczenie wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Skutkiem zasady mocy wiążącej prawomocnego wyroku jest to, że przesądzenie we wcześniejszym wyroku kwestii o charakterze prejudycjalnym oznacza, że w procesie późniejszym ta kwestia nie może być już w ogóle badana. Zachodzi tu zatem ograniczenie dowodzenia faktów objętych prejudycjalnym orzeczeniem (wyrok Sądu Najwyższego z 12 lipca 2002 r., V CKN 1110/00). Związanie orzeczeniem oznacza niedopuszczalność nie tylko dokonywania ustaleń sprzecznych z nim, ale nawet przeprowadzania postępowania dowodowego w tym zakresie (wyrok Sądu Najwyższego z 12 maja 2011 roku, I PK 193/10). Moc wiążąca orzeczenia określona w art. 365 § 1 k.p.c. oznacza zatem, że dana kwestia prawna, która była przedmiotem rozstrzygnięcia w innej sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie rozpoznawanej, kształtuje się tak jak to przyjęto we wcześniejszym prawomocnym orzeczeniu. Przesądzenie tej kwestii oznacza, że w późniejszym postępowaniu nie może być ona już ponownie badana, a zatem zachodzi konieczność ograniczenia dowodzenia faktów objętych prejudycjalnym orzeczeniem.

Przenosząc powyższe rozważania natury ogólnej na grunt przedmiotowej sprawy , w której ubezpieczone ubiegają się o prawo o renty rodzinnej po zmarłej matce B. D. , stwierdzić należy, iż prawomocne orzeczenie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 15 marca 2017 r. wydane w sprawie o sygn. akt VII U 2808/15 , w świetle którego brak było podstaw do przyznania dzieciom zmarłej prawa do niezrealizowanego świadczenia po B. D., z uwagi na fakt, iż zmarłej nie przysługiwało prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy wobec niespełnienia przesłanek stażowych wymaganych do przyznania tegoż świadczenia w myśl art. 57 i 58 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych , należy uznać za wiążące.

W konsekwencji prawomocnego przesądzenia o kwestii niespełnienia przez zmarłą B. D. przesłanek do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz braku wymaganego wieku dla uzyskania prawa do emerytury, odwołanie ubezpieczonych K. i P. D., stanowiące przedmiot niniejszego postępowania, nie może zostać uwzględnione.

Zgodnie bowiem z art. 65 ust. 1 ustawy dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 j.t. ze zm.), dalej: ustawa rentowa, renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.

Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy (ust. 2).

Jak wynika z treści art. 67 ust. 1 cytowanej ustawy do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny spełniający warunki określone w art. 68-71:

1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;

2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie

w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;

3) małżonek (wdowa i wdowiec);

4) rodzice.

Zgodnie z art. 68 ust. 1. ustawy rentowej dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa

w pkt 1 lub 2.

Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów (ust. 2).

Jak przyjmuje w sposób ugruntowany Sąd Najwyższy, przez naukę w szkole, o której mowa w art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy, rozumie się naukę w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych (publicznych i niepublicznych), szkołach wyższych (państwowych i niepaństwowych), szkołach prowadzonych przez Kościół (...), a także pozaszkolnych formach kształcenia, dokształcania bądź doskonalenia zawodowego (np. w ramach różnego rodzaju kursów lub praktyk zawodowych). W grę wchodzą wszelkie formy kształcenia w systemie stacjonarnym, zaocznym, wieczorowym i korespondencyjnym. Renta rodzinna przysługuje również słuchaczom studiów doktoranckich i studiów podyplomowych. Możliwość przedłużenia wypłaty świadczenia rentowego po osiągnięciu przez uprawnionego wieku 25 lat uzależniona jest nie tyle od formalnego wpisu na listę studentów ostatniego roku studiów w szkole wyższej ile od rzeczywistego studiowania na tymże roku. Również osoby, które ukończyły 25. rok życia w trakcie rzeczywistego, zgodnego z regulaminem uczelni pobierania nauki jednocześnie na przedostatnim i ostatnim roku studiów, zachowują prawo do renty rodzinnej, ale tylko do zakończenia tego roku akademickiego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2014 r., I UK 414/13).

Z kolei w myśl przepisu art. 70 ust.1. ustawy rentowej wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo

2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.

Zgodnie z ust. 5 tego przepisu, przepisy ust. 1-4 stosuje się odpowiednio do wdowca.

Jak wynika z treści art. 57 ust. 1 ustawy renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy,

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3.  niezdolność do pracy powstała w okresach ubezpieczenia, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przepisu art. 57 ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (art. 57 ust. 2 ustawy).

W myśl art. 58 ust. 1 warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1.  1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2.  2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3.  3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4.  4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5.  5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Zgodnie z art. 58 ust. 2 ustawy okres, o którym mowa w art. 58 ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

W niniejszej sprawie niespornym było, że ubezpieczone K. i P. D. jako dzieci zmarłej B. D. są osobami uprawnionymi do ubiegania się o prawo do renty rodzinnej po zmarłej matce. W spornym okresie K. D. (2) (obecnie S.) była studentką II roku Akademii Marynarki Wojennej, Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich na kierunku bezpieczeństwo wewnętrzne (tom I k. 16 akt rentowych), zaś P. D. była studentką 1 roku G. Uniwersytetów Medycznego na kierunku położnictwo z planowanym okresem ukończenia studiów w dniu 20 lutego 2018 r. (tom I k. 17 akt rentowych).

Na rozprawie w dniu 08 listopada 2017 r. ubezpieczona K. S. oświadczyła, że w latach 2012-2016 kontynuowała naukę na akademii Marynarki Wojennej, naukę zakończyła w czerwcu 2016 r. i nie obroniła licencjatu. Z kolei P. D. zeznała, że nadal kontynuuje naukę na Uniwersytecie Medycznym w G. na studiach dziennych i jest obecnie na III roku studiów licencjackich na kierunku położnictwo (protokół skrócony – k. 96-98 akt sprawy, protokół elektroniczny – k. 99 akt sprawy).

Nadto w świetle oświadczenia K. D. (1) (urodzonego w dniu (...)) złożonego na rozprawie w dniu 08 listopada 2017 r., iż nie występował we własnym imieniu o rentę rodzinną po zmarłej żonie, a w dacie zgonu małżonki pozostawał z nią w związku małżeńskim Sąd uznał, iż należy on do grona osób uprawnionych do ubiegania się o rentę rodzinną po zmarłej żonie B. D. jako wdowiec.

Kwestią sporną w przedmiotowym postępowaniu było przesądzenie, czy zmarła ubezpieczona B. D. spełniała w dacie śmierci tj. w dniu 25 kwietnia 2015 r. warunki do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Zgodnie bowiem z cytowanym wyżej art. 65 ust. 2 ustawy, to datę śmierci osoby uprawnionej przyjmuje się za datę powstania niezdolności do pracy.

Kluczowym dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy było ustalenie, zapadłe na gruncie sprawy o sygn. akt VII U 2808/15 Sądu Okręgowego w Gdańsku (dot. wniosku ubezpieczonych K. i P. D. o prawo do niezrealizowanego świadczenia po zmarłej).

W toku tego postępowania celem ustalenia, czy stan zdrowia zmarłej B. D. wskazywał, że była ona całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy zarobkowej zgodnej z kwalifikacjami z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, jeżeli tak, należy ustalić: 1. stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, 2. możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowości przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychiczne, 3. najwcześniejszą datę powstania ustalonego stopnia niezdolności do pracy (czy był to dzień 5 stycznia 2011 r. lub 30 czerwca 2007 r.), 4. trwałość lub przewidywany okres (od kiedy do kiedy)niezdolności do pracy Sąd postanowieniem z dnia 15 lipca 2016 r. dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych: ortopedy i onkologa.

Jak zostało wyżej wskazane, w ocenie biegłej onkolog stan zdrowia zmarłej wskazywał, że była ona z onkologicznego punktu widzenia całkowicie niezdolna do pracy zarobkowej (niezależnie od kwalifikacji) od początku lutego 2015 r. i nie rokowała odzyskania zdolności do pracy. W dniach 05 stycznia 2011 r. lub 30 czerwca 2007 r. biegła nie stwierdziła niezdolności do pracy spowodowanej chorobą nowotworową.

Z kolei biegły ortopeda podzielił uprzednio wydaną opinię biegłego ortopedy w zakresie częściowej niezdolności do pracy od października 2012 r. Do tego biegły zauważył, iż protokół badania sądowego biegłych z dnia 02 kwietnia 2006 r. wskazuje, że powódka po dniu 01 stycznia 2006 r. była zdolna do pracy zarobkowej. Na tej podstawie biegły uznał, iż powódka po dniu 01 stycznia 2006 r. odzyskała zdolność do pracy. Następnie biegły wskazał, że częściowa niezdolność do pracy powstała ponownie po dniu 29 października 2012 r. Jak stwierdził biegły, po tej dacie zmarła nie odzyskała zdolności do pracy. Zdaniem biegłego z powodów ortopedycznych powódka po dniu 29 października 2012 r. do daty zgonu była osobą częściowo niezdolną do pracy.

Nie bez znaczenia dla rozstrzygnięcia we wskazanej sprawie o sygn. akt VII U 2808/15 tut. Sądu była treść pisma procesowego z dnia 17 czerwca 2016 r., gdzie pozwany organ rentowy wyjaśnił, iż B. D. spełniałaby warunki stażowe na dzień 05 stycznia 2011 r., to jest na dzień 05 stycznia 2011 r. udowodniłaby wymagany staż w wymiarze 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu (z uwzględnieniem okresu pobierania renty) od 27 stycznia 1996 r. do 04 stycznia 2011 r. Dalej pozwany wskazał, że gdyby niezdolność do pracy ustalono na dzień 05 stycznia 2011 r., niezdolność ta nie powstałaby w okresie ubezpieczenia ani w ciągu 18-tu miesięcy od ustania ubezpieczenia. Ostatnie ubezpieczenie ustało w dniu 22 stycznia 2001 r., zaś ponownie ubezpieczona podlegała ubezpieczeniu od dnia 09 maja 2011 r. Jak stwierdził pozwany, ubezpieczona w okresie od 23 stycznia 2001 r. do 31 grudnia 2005 r. miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Mając na uwadze treść przepisu art. 61 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, spełniałaby warunek do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyby ponowna niezdolność do pracy powstała przed 30 czerwca 2007 r. (k. 52 akt sprawy VII U 2808/15).

Mając powyższe na uwadze prawomocnym wyrokiem z dnia 15 marca 2017 r., wydanym w sprawie o sygn. VII U 2808/15 o prawo do niezrealizowanego świadczenia po zmarłej B. D. Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił odwołania K. i P. D.. (k. 95 akt sprawy VII U 2808/15).

Powyższe prawomocne orzeczenie Sądu Okręgowego uzasadniało zatem z powołanych wyżej przyczyn na podzielenie przez tut. Sąd w niniejszym postępowaniu ustaleń dokonanych przez Sąd Okręgowy w sprawie VII U 2808/15 , iż zmarłej nie przysługiwało prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, którego pochodną byłoby prawo odwołujących się do renty rodzinnej po zmarłej matce B. D..

Znaczeniu, jakie dla rozpoznania niniejszej sprawy miały ustalenia i rozstrzygnięcie sprawy o sygn. akt VII U 2808/15 Sądu Okręgowego w Gdańsku, Sąd Okręgowy dał już bowiem wyraz, zawieszając niniejsze postępowanie do czasu rozstrzygnięcia postępowania przed Sądem Okręgowym.

Nie uszło uwadze Sądu, że pozwany organ sporną w sprawie decyzję oparł na ustaleniu, iż B. D. na wymagane 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgonu z uwzględnieniem okresu pobierania renty, to jest w okresie od 16 maja 2000 r. do 24 kwietnia 2015 r. udowodniła tylko 1 rok, 10 miesięcy i 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych, zaś na przestrzeni całego życia zmarła udowodniła 15 lat, 3 miesiące i 13 dni okresów składkowych. Zatem zmarła nie spełniła wymogu wynikającego z art. 57 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 58 ust. 1 pkt 5 oraz ust. 2 ustawy.

Natomiast ubezpieczone w przedmiotowym postępowaniu nie udowodniły, aby organ rentowy nie uwzględnił wszystkich okresów składkowych i nieskładkowych , jakimi legitymowała się zmarła na datę zgonu lub aby zostały błędnie określone okresy podlegania ubezpieczeniom społecznym i daty ich ustania.

Tym samym w żaden sposób nie zostały skutecznie podważone ustalenia organu rentowego, iż zmarła B. D. w dacie śmierci nie spełniała przesłanek wynikających z art. 57 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 58 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 ustawy. Tym samym niewątpliwie nie spełniała ona wszystkich warunków koniecznych do przyznania jej zstępnym prawa do renty rodzinnej .

W konkluzji z przytoczonych wyżej względów Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami orzekł w sentencji wyroku, oddalając odwołania K. i P. D. jako niezasadne.

SSO Monika Popielińska