Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2013 r. w Katowicach

sprawy z odwołania S. Ś. (S. Ś. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych

na skutek apelacji ubezpieczonego S. Ś.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Częstochowie

z dnia 21 listopada 2012 r. sygn. akt IV U 1618/12

oddala apelację.

/-/ SSA J. Ansion /-/ SSA E. Piotrowska /-/ SSA I. Goik

Sędzia Przewodnicząca Sędzia

Sygn. akt III AUa 169/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 listopada 2012 roku Sąd Okręgowy - Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie oddalił odwołanie ubezpieczonego S. Ś. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. z dnia
7 sierpnia 2012 roku, odmawiającej ubezpieczonemu przyznania prawa do emerytury z uwagi na nieudowodnienie wymaganego 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy ustalił, następujący stan faktyczny.

Ubezpieczony S. Ś. urodził się w dniu (...), nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego i nie pozostaje w stosunku pracy; w dniu
11 czerwca 2012 roku złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury.

W okresach od 24 sierpnia 1966r. do 31 sierpnia 1966r., od 1 grudnia 1966r. do
18 lutego 1970r. oraz od 19 grudnia 1970r. do 31 grudnia 1972r. świadczył pracę
w gospodarstwie rolnym swoich rodziców.

W okresie od 19 lutego 1970r. do 18 grudnia 1970r. odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Od 9 lutego 1977r. do 16 maja 1977r. pracował na stanowisku ładowacza - montera,
a od 24 września 1977r. do 8 maja 1978r. na stanowisku ładowacza węgla w kotłowni
i pomocy palacza CO w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...)
w C. (obecnie (...) Sp. z o. o. we W.).

W okresie od 18 października 1979r. do 29 lutego 1980r. pracował na stanowisku operatora urządzeń nawęglania w (...) Zakładach (...)
w C..

W okresie od 12 marca 1980r. do 8 grudnia 2009r. pracował na stanowisku palacza CO, portiera, starszego portiera oraz robotnika gospodarczego w SP ZOZ Miejskim Szpitalu (...) w C. (poprzednio Zespół (...) w C., po reorganizacji Szpital im. (...) T. C.), w tym w okresie od 13 marca 1980r. do 17 sierpnia 1987r., od dnia 1 września 1987r. do 21 października 1987r., od 1 listopada 1987r. do 30 czerwca 1988r., od 1 maja 1989r. do 3 marca 1996r., od dnia 1 czerwca 1996r. do
31 marca 2003r. na stanowisku palacza kotłów parowych lub wodnych.

Ubezpieczony, w okresie zatrudnienia na stanowisku palacza CO, świadczył pracę
w kotłowni szpitalnej, która niezależnie od pory roku funkcjonowała przez 24 godziny na dobę i obsługiwana była początkowo przez trzech, a następnie przez pięciu palaczy pracujących w systemie zmianowym.

W kotłowni znajdowały się początkowo trzy piece wodno - parowe, z których
w użyciu na stałe pozostawały dwa, natomiast trzeci był traktowany jako piec zapasowy na wypadek awarii. Od około 1997r. kotłownia posiadała cztery piece w następstwie przebudowy jednego z pieców wodno - parowych na dwa piece wodne.

Na jednej zmianie pracował jeden palacz CO. Piece nie były opalane tzw. miałem przemysłowym, bowiem paliwem opałowym dostarczanym do kotłów był zwyczajny węgiel.

Piece nie były nadmuchowe, posiadały tzw. wyciąg naturalny, ruszty były stałe, nieruchome. Kotły były niskociśnieniowe typu S nieprzekraczające 0,7 atmosfery; nie były to piece typu przemysłowego.

W okresie grzewczym spalano w nich około 40 ton węgla miesięcznie, ogrzewały one wodę na potrzeby instalacji centralnego ogrzewania oraz wytwarzały parę na potrzeby kuchni, pralni i suszarni, para służyła również do ogrzewania wody do mycia.

Ubezpieczony w okresach zatrudnienia na stanowisku palacza CO był kierowany również do innych prac na terenie szpitala, o charakterze porządkowym nie związanym
z obsługą kotłowni, a ponadto ubezpieczony jak i pozostali palacze byli codziennie kilkakrotnie angażowani do prac przy przewożeniu butli z tlenem dla pacjentów oddziału pulmonologicznego oraz do przewożenia w miarę potrzeb zwłok z oddziałów szpitalnych do prosektorium.

W oparciu o dokonane ustalenia Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Powołując się na art. 184 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd wskazał na przesłanki nabycia prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, a w szczególności na obowiązujące przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.), które regulują materię określoną
w przepisie ustawy, a więc wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk, oraz warunki, na jakich osobom wykonującym te prace przysługuje prawo do emerytury - przepisy § 4-8a określające wiek emerytalny i okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach pracowników wykonujących prace wyszczególnione w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, przepisy § 9-15 określające wiek emerytalny i warunki przechodzenia na emeryturę osób zatrudnionych w szczególnym charakterze, a ponadto przepis § 3 określający ogólny wymagany okres zatrudnienia oraz przepis § 2 ust. 1 stanowiący, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Sąd I instancji podkreślił, że zgodnie z § 3 w/w rozporządzenia do uzyskania prawa do emerytury wymagany jest dla mężczyzn okres zatrudnienia w wymiarze 25 lat, a pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnie wiek emerytalny, wynoszący dla mężczyzn 60 lat, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych
(§ 4 ust. 1), wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust. 1).

Wszystkie wymienione powyżej warunki ubezpieczony musi spełniać łącznie,
a niespełnienie choćby jednego z nich skutkuje brakiem możliwości przyznania mu prawa do tzw. „wcześniejszej emerytury”.

Ubezpieczony w dniu (...) roku ukończył 60 lat, nie pozostaje w stosunku pracy, nie jest członkiem OFE, legitymuje się również 25-letnim okresem składkowym
i nieskładkowym, jednak nie spełnił przesłanki dotyczącej co najmniej 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Pomimo złożenia świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 16 maja 2012r., w którym wskazano, że w okresach od 13 marca 1980r. do 17 sierpnia 1987r., od dnia 1 września 1987r. do 21 października 1987r., od 1 listopada 1987r. do 30 czerwca 1988r., od 1 maja 1989r. do 3 marca 1996r., od dnia 1 czerwca 1996r. do 31 marca 2003r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace niezautomatyzowane palaczy rusztowych kotłów parowych i wodnych, Sąd I instancji odmówił uwzględnienia tych okresów jako okresów wykonywania pracy w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu prawy.

Sąd Okręgowy podkreślił, że świadectwo pracy (świadectwo wykonywania pracy
w warunkach szczególnych) jakkolwiek jest dokumentem ważnym, to zawiera jedynie świadczenie wiedzy, nie jest to dokument prawotwórczy i mający znaczenie prejudycjalne dla ustalania ewentualnych przyszłych uprawnień, a okoliczności w tym dokumencie potwierdzone przez pracodawcę, podlegają weryfikacji zarówno w postępowaniu przed organem rentowym, jak i w postępowaniu sądowym.

Odnosząc się do spornych okresów zatrudnienia ubezpieczonego w SP ZOZ Miejski Szpital (...) w C. na stanowisku palacza CO Sąd wskazał, że warunkiem koniecznym umożliwiającym zaliczenie danego okresu zatrudnienia do okresów wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze uprawniających do obniżenia wieku emerytalnego, jest wykonywanie przez pracownika pracy na stanowisku wymienionym w Wykazach A i B, stanowiących załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. nr 8, poz. 43 ze zm.).

Tymczasem w Wykazie A, Dziale XIV, poz. 1 rozporządzenia, wymienione zostały jedynie prace niezautomatyzowane palaczy rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego, w poz. 2 wymieniono prace oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych, zaś wykaz B, w ogóle nie wymienia pracy palaczy i pokrewnych.

Z kolei z zeznań świadków i wyjaśnień ubezpieczonego wynika, że obsługiwał on kotłownię dostarczającą ciepłą wodę do ogrzewania szpitala oraz wytwarzającą parę na potrzeby kuchni, pralni i suszarni, zainstalowane tam piece nie były częścią ciągu techniczno - produkcyjnego zakładu przemysłowego, a ilość spalanych taczek węgla na zmianę (około
5 na jeden piec) oraz sam charakter paliwa (węgiel kamienny) nie przemawiają
za możliwością zaliczenia ich do kotłów przemysłowych, gdzie paliwem jest węgiel mielony pyłowy, kotły są nadmuchowe, a sama komora spalinowa ma duże gabaryty, tym bardziej,
że świadkowie przyznali, iż nie były to piece typu przemysłowego, ale piece niskociśnieniowe typu S do 0,7 atmosfery.

Nadto Sąd I instancji wskazał na rozgraniczenie w przywołanych przepisach Działu XIV stanowiska palacza od stanowiska rusztowego i oczyszczacza, co jednoznacznie świadczy o tym, że kotły przemysłowe wymagały różnego rodzaju obsługi na odrębnych stanowiskach, gdy tymczasem w przypadku kotłów „zwykłych” wszystkie te prace wykonuje palacz, jak to miało miejsce w przypadku odwołującego i świadków. Nadto, kotły przemysłowe, z uwagi na ich moc i generowane temperatury wymagały nieustannego ścisłego dozoru, a tymczasem odwołujący w trakcie swojej zmiany mógł opuścić kotłownię i udać się na teren szpitala czy otaczającego go placu, gdzie wykonywał różnego rodzaju czynności porządkowe oraz transportowe przy przewozie butli z tlenem czy tez zwłok.

Stąd między kotłem typu przemysłowego, umiejscowionym w ciągu technologicznym danego zakładu pracy, którego praca ma zasadniczo dostarczać temu zakładowi energii
w postaci pary (np. poruszającej rozmaite urządzenia i maszyny) lub gorącej wody wykorzystywanej w procesie produkcji, a kotłem typu grzewczego, którego zadaniem jest zasadniczo dostarczanie ciepła, dla którego gorąca woda lub para jest jedynie nośnikiem lub też dostarczanie ciepłej wody i pary do celów użytkowych, ale nie przemysłowych (np. mycie, pranie, gotowanie), istnieje szereg technicznych różnic (m.in. temperatury uzyskiwane w komorze spalania, ciśnienie wody/pary osiągane w instalacji, ilość i rodzaj spalanego paliwa), powodujących istotne różnice w ich obsłudze, co wyklucza zastosowanie rozszerzającej wykładni zapisów Działu XIV, poz. 1 cytowanego rozporządzenia i objęcie nimi również prac przy obsłudze innych pleców (kotłów), nie będących kotłami typu przemysłowego. Sam natomiast rodzaj obsługiwanych przez ubezpieczonego pleców nie był sporny i wprost wynikał z jego wyjaśnień oraz zeznań świadków.

Ponadto, gdyby nawet pracę ubezpieczonego na stanowisku palacza CO zakwalifikować jako pracę niezautomatyzowaną palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego, to i tak nie można by jej było uznać za wykonywaną stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy, ponieważ ubezpieczony w trakcie dnia pracy był regularnie kierowany do prac o charakterze porządkowym czy transportowym przy przewożeniu butli z gazem lub zwłok, a zarówno świadek A. J. jak i ubezpieczony jednoznacznie stwierdzili, że byli traktowani jak „ekipa gospodarcza”.

Apelację od wyroku wniósł ubezpieczony.

Zaskarżając w całości wyrok Sądu I instancji zarzucił temu wyrokowi:

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego
i ustalenie, że ubezpieczonemu nie przysługuje prawo do emerytury za pracę w warunkach szczególnych i nie zaliczenie okresów zatrudnienia wskazanych w decyzji ZUS jako zatrudnienia w warunkach szczególnych, mimo że ubezpieczony pracował jako palacz parowo - wodny w trudnych i uciążliwych warunkach dla zdrowia,

- nieuwzględnienie zeznań świadków, którzy potwierdzili okoliczności wskazane przez ubezpieczonego,

- niewyjaśnienie wszystkich okoliczności mających wpływ na treść orzeczenia,
a w szczególności warunków zatrudnienia ubezpieczonego.

W oparciu o podniesione zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
i uwzględnienie odwołania bądź o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji ubezpieczony opisał warunki wykonywanej pracy wskazując, że praca była ciężka i szkodliwa dla zdrowia i nie każdy nadawał się do pracy w tych szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja podlega oddaleniu jako nieuzasadniona

Swoje roszczenie opierał ubezpieczony na przepisach art.184 w zw. z art.32 ustawy
z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. 2009/153/1227 ze zm.) w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.01.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r. Nr 8, poz.43 ze zm.).

Sąd Apelacyjny w całości podziela ustalenia oraz stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, a wobec trafności ustaleń oraz oceny dokonanych przez Sąd I instancji, zawartych w zacytowanym pisemnym uzasadnieniu, Sąd Apelacyjny nie znajduje potrzeby ich powtórzenia.

Przedstawione przez ubezpieczonego w apelacji argumenty nie wnoszą do sprawy żadnych nowych okoliczności faktycznych ani prawnych, mogących stanowić podstawę zmiany zaskarżonego orzeczenia, a stanowią jedynie polemikę z dokonaną przez Sąd I instancji oceną dowodów wspartą stabilnym orzecznictwem oraz nie budzącą wątpliwości interpretacją przepisów prawa, powołanych w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Podkreślenia wymaga, że apelacja ubezpieczonego oparta jest na nieprawidłowym rozumieniu sformułowania „praca w szczególnych warunkach”, albowiem pojęcie to nie oznacza - jak interpretuje ubezpieczony - jakichkolwiek szczególnie trudnych, niekomfortowych czy szkodliwych warunków pracy, ale oznacza konkretne rodzaje prac wymienione w wykazach A i B, stanowiących załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. nr 8, poz. 43
ze zm.) i to jedynie pod warunkiem, że praca na tych stanowiskach wykonywana była stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy dla danego stanowiska pracy.

Mając zatem powyższe na względzie Sąd Apelacyjny uznał, że Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny i kwalifikacji rodzaju pracy ubezpieczonego uznając, że praca ta nie była pracą wymienioną w załącznikach do powołanego rozporządzenia, ani także nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Dlatego też okresów zatrudnienia ubezpieczonego w SP ZOZ Miejski Szpital (...) w C. na stanowisku palacza CO nie można zaliczyć jako okresów pracy w warunkach szczególnych z obydwu powołanych przesłanek.

W konsekwencji prawidłowo uznał Sąd I instancji, że ubezpieczony nie spełnił warunku 15 lat pracy w warunkach szczególnych i nie może on nabyć prawa do emerytury
z tego tytułu, a zatem apelacja od tego wyroku podlega oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c.

/-/ SSA J. Ansion /-/ SSA E. Piotrowska /-/ SSA I. Goik

Sędzia Przewodnicząca Sędzia

JM