Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku H. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania H. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 19 marca 2013r. sygn. (...)

oraz z dnia 10 lipca 2013 roku sygn. (...)

oddala odwołania.

Sygn. akt VU 754/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 marca 2013 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił przyznania wnioskodawcy H. T. prawa do emerytury. W uzasadnieniu podniósł, że wnioskodawca nie spełnia warunków do przyznania emerytury określonych w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS z dnia17 grudnia 1998 roku ( Dz.U. z 2009roku Nr 153, poz. 1227ze zm.), albowiem nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Do pracy w warunkach szczególnych organ rentowy zaliczył wnioskodawcy okres 8 lat 6 miesięcy i 29 dni .

Wnioskodawca wniósł odwołanie od powyższej decyzji, w którym podniósł, iż spełnia warunki do emerytury bowiem przepracował 15 lat w szczególnych warunkach, jak również spełnił warunki z art. 29 w/w ustawy, albowiem jest całkowicie niezdolny do pracy.

W odpowiedzi na powyższe organ rentowy wskazał, iż wnioskodawca na okoliczność pracy w szczególnych warunkach nie przedłożył żadnych dowodów potwierdzający prace w szczególnych warunkach w innych okresach, niż wskazane w świadectwie pracy z Elektrowni (...) S.A. w R. okres od 1989 roku do 31.12.1998 roku, natomiast art. 184 cytowanej na wstępie ustawy, wyraźnie wskazuje cezurę czasową tj. 31 grudnia 1998 roku.

Nadto zgodnie z art. 46 ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 29 przysługuje również ubezpieczonym urodzonym po 31.12.1948 roku - po osiągnięciu 601at mężczyzna, jeżeli ma co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy, albo jeżeli ma co najmniej 25- letni okres składkowy i nieskładkowy oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy, jednakże tylko wówczas gdy warunki te zostały spełnione do dnia 31.12.2008 roku. Tymczasem wnioskodawca na (...). nie spełnił jednego z warunków tj. nie osiągnął 601at

W dniu 28.05.2013r. wnioskodawca złożył kolejny wniosek o emeryturę. Wnioskodawca wskazując na treść art.29 ust.1 pkt. 2 w zw. z art.46 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wniósł o przyznanie prawa do emerytury po ukończeniu 60 roku życia, z uwagi na ponad 35 letni okres składkowy i nieskładkowy, ewentualnie 25 letni okres nieskładkowy oraz całkowitą niezdolność do pracy.

Decyzją z dnia 10 lipca 2013 roku, organ rentowy ponownie odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury, albowiem wnioskodawca na dzień 31.12.2008r. udowodnił 25 letni okres zatrudnienia, był i jest uprawniony do renty z tytułu całkowitej niezdolności, ale na dzień (...)nie osiągnął wymaganego wieku emerytalnego tj. 60 lat

Wnioskodawca odwołał się także od tej decyzji, domagając się jej zmiany.

ZUS wnosił o oddalenie odwołań od obu decyzji tj. z dnia 19 marca 2013 roku oraz z dnia 10 lipca 2013 roku.

Na rozprawie w dniu 5 listopada 2013 roku wnioskodawca wniósł o zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych również okresu po dniu 31 grudnia 1998 roku.

Postanowieniem z dnia 5 listopada 2013 roku, Sąd Okręgowy połączył obie sprawy celem łącznego rozpoznania rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

H. T., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 25 lutego 2013 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury (dowód: wniosek o emeryturę k. 1-6 w aktach ZUS).

Wnioskodawca udowodnił ponad 25 lat podlegania ubezpieczeniu społecznemu (bezsporne.)

Na wymagane 15 lat pracy w warunkach szczególnych, organ rentowy zaliczył wnioskodawcy 8 lat 6 miesięcy i 29 dni ,tj okres zatrudnienia w (...) S.A w R. na stanowisku montera kotłów-montera instalacji energetycznych.

Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie spełnił wymaganego 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, które pozwoliłoby mu na nabycie uprawnień emerytalnych po ukończeniu 60 lat ( dowód: odpowiedź organu rentowego na odwołanie wnioskodawcy k.5-6 praz k.29-30 w aktach sprawy, świadectwo pracy z dnia 31 października 2006 roku k.29 w aktach ZUS).

Decyzją z dnia 19 marca 2013 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił przyznania wnioskodawcy H. T. prawa do emerytury. W uzasadnieniu podniósł, że wnioskodawca nie spełnia warunków do przyznania emerytury określonych w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS z dnia17 grudnia 1998 roku ( Dz.U. z 2009roku Nr 153, poz. 1227ze zm.), albowiem na dzień 31 grudnia 1998 roku wnioskodawca nie spełnia warunku 15 lat pracy w warunkach szczególnych (okoliczności niesporne).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

odwołania nie zasługują na uwzględnienie.

Odnosząc się do pierwszego z odwołań wnioskodawcy, a mianowicie prawa do emerytury z uwagi na przepracowany okres 15 lat pracy warunkach szczególnych, rację ma organ rentowy wskazując na regulację zawartą w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), zgodnie z którą ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

tosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2). Tym samym żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia). Tymczasem jak wynika całokształtu materiału dowodowego wnioskodawca na dzień 31 grudnia 1998 roku udowodnił okres pracy warunkach szczególnych w wymiarze 8 lat 6 miesięcy i 29 dni i wnosił o zaliczenie do okresu pracy w warunkach szczególnych również okresu po 1998 roku, co oczywiście nie podlega uwzględnieniu.

Odnosząc się do odwołania wnioskodawcy od decyzji z dnia 10 lipca 2013 roku, należy wskazać, że przywoływany przez wnioskodawcę zarzut naruszenia art. 46 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 29 ust. 1 powołanej ustawy ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego określonego w art. 27 pkt 1, mogą przejść na emeryturę:

1) kobieta - po osiągnięciu wieku 55 lat, jeżeli ma co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz została uznana za całkowicie niezdolną do pracy;

2) mężczyzna - po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli ma co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy albo jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje zaś ubezpieczonym, którzy:

1) ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, byli pracownikami oraz

2) w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawali w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy, chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnieni do renty z tytułu niezdolności do pracy (ust. 2). Spełnienia warunków, o których mowa w ust. 2, nie wymaga się od ubezpieczonych, którzy przez cały wymagany okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, podlegali ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pozostawania w stosunku pracy (ust. 3).

Z kolei w myśl art. 46 ust. 1 tejże ustawy prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 29, 32, 33 i 39 przysługuje również ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

1) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

2) warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2008 roku.

Jeżeli zaś ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1, nie zawrze umowy o przystąpieniu do otwartego funduszu emerytalnego w terminie do dnia 31 grudnia 1999 r., uważa się, że ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego (ust. 2).

Przystępując do oceny prawidłowości stanowiska organu rentowego w zakresie wykładni powyższego przepisu, podnieść należy, iż nie można jej dokonać w oderwaniu od założeń i celów reformy systemu świadczeń społecznych przyjętej od dnia 1 stycznia 1999 r., w następstwie której regulacje zawarte w obu cytowanych przepisach znalazły się w obowiązującym porządku prawnym. Wskazać należy przede wszystkim, iż istotą tego systemu (po jego reformie) jest powszechność. W miejsce dotychczas rozproszonych i fragmentarycznych regulacji, wprowadził on względnie jednolite zasady określania świadczeń emerytalno-rentowych. Równocześnie jednak obowiązujący od dnia 1 stycznia 1999 r. system miał charakteryzować się ograniczeniem zakresu podmiotowego wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, które wynikało z założeń i celów reformy systemu świadczeń społecznych. Jak to konkludował Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie K. 5/99, reforma systemu emerytalno-rentowego miała na celu m.in. ograniczenie uprawnień do wcześniejszej emerytury i ujednolicenie wieku emerytalnego. Miała więc ona charakter racjonalnie uzasadniony, według wyraźnie ustalonych kryteriów. Oceniając proporcjonalność ograniczenia prawa do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, trzeba z kolei zwrócić uwagę na strukturę ustawy. W dziale II tej ustawy emerytury dla ubezpieczonych zostały zróżnicowane według kryterium urodzenia; dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. (rozdział 1), przed 1 stycznia 1949 r. (rozdział 2) oraz przepisy szczególne dotyczące emerytur dla niektórych ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r. (rozdział 3). Struktura ustawy jednoznacznie wskazuje więc na to, że zamiarem ustawodawcy było ewolucyjne kształtowanie emerytur, z uwzględnieniem m.in. praw nabytych. Ogólnie ustawa utrzymała bowiem dotychczasowe zasady wcześniejszego przechodzenia na emeryturę urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., natomiast ograniczyła takie możliwości dla urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r. Regulacja zawarta w art. 29 (i odpowiednio art. 46 ust. 1) powołanej ustawy ma przy tym charakter przejściowy, gdyż dotyczy ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie tej ustawy osiągnęli wiek co najmniej 50 lat.

Wnioskodawca urodził się w dniu (...), a zatem jako osoba urodzona po dniu 31 grudnia 1948 roku, wiek 60 lat, osiągnął w dniu (...)r., a więc należy do tej kategorii ubezpieczonych, w stosunku do której ustawodawca, w ramach "wygaszania dotychczasowych uprawnień z uwzględnieniem zasad łagodnej ewolucji", przewidział wprawdzie możliwość nabycia uprawnień emerytalnych na zasadach dotychczasowych, jednakże (co już wyżej zostało wyjaśnione) wyłącznie na podstawie szczególnych uregulowań mających charakter przejściowy i wyjątkowy, na co wskazuje cytowany wyżej art. 46 ustawy o emeryturach i rentach. Przepis ten, co trafnie podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 lutego 2009 r., I UK 243/08 (LEX nr 571847), jest przejściowy w tym sensie, że dotyczy wąskiej grupy ubezpieczonych, gwarantując im prawo do wcześniejszej emerytury, mimo iż prawo to nie jest przewidziane przez nowy system emerytalno-rentowy. Cechą relewantną dla tej regulacji jest fakt urodzenia w okresie od 1949 r. do 1968 roku, fakt nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz fakt ukończenia wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 29 ustawy, do 2008 roku. Wypada dodać do tych stwierdzeń, iż owe dodatkowe - w stosunku do regulacji zawartej w art. 29 - warunki określone w art. 46 ustawy emerytalnej (urodzenie po dniu 31 grudnia 1948 r., wiek i staż emerytalny osiągnięty do dnia 31 grudnia 2008 r., a także nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego), są wspólne dla kobiet i mężczyzn.

Reasumując -wykładnia art. 46 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, wbrew stanowisku wnioskodawcy, nie może prowadzić do wniosku, iż przepis ten znajdzie zastosowanie również w stosunku do tych ubezpieczonych (mężczyzn), którzy nie spełnili wszystkich warunków do uzyskania emerytury przewidzianych w art. 29 tej ustawy, a więc także warunku ukończenia wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat, najpóźniej do dnia 31 grudnia 2008 r. Ma rację wnioskodawca, że konieczność spełnienia przez mężczyzn do dnia 31 grudnia 2008 r. warunku osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat w istocie prowadzi do tego, iż omawiany art. 46 nie znajdzie zastosowania w stosunku do żadnego mężczyzny, który urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r., natomiast z regulacji w nim zawartej będą mogły skorzystać wyłącznie kobiety, jednakże wskazać należy, iż : po pierwsze- taka sytuacja, o czym była już mowa, jest wynikiem przyjęcia zaaprobowanej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego zasady uprzywilejowania wyrównawczego kobiet; po drugie- jest ona następstwem, również zaaprobowanej w tym orzecznictwie, reguły, że wprowadzony ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS nowy system świadczeń emerytalnych przewiduje wprawdzie przejściowe utrzymanie przywilejów dotyczących możliwości nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, ale co do zasady odnosi się tylko do tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie tej ustawy (1 stycznia 1999 r.) osiągnęli, bez względu na płeć, wiek co najmniej 50 lat, a więc urodzili się nie później niż w dniu 31 grudnia 1948 r. Odstępstwo od tej zasady dotyczące osób, które urodziły się w latach 1949 - 1968, jest zaś obwarowane kolejnymi warunkami (m.in. polegającymi na spełnieniu przesłanek nabycia prawa do emerytury do dnia 31 grudnia 2008 r.)

Kierując się przedstawionymi wyżej motywami Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że przewidziana w art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS regulacja uzależniająca nabycie przez ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r. prawa do emerytury na podstawie art. 29 tej ustawy od spełnienia wszystkich warunków określonych w tym przepisie do dnia 31 grudnia 2008 r. nie narusza zasady równości kobiet i mężczyzn w zakresie zabezpieczenia społecznego.

Pogląd ten wyraził również Sąd Najwyższy, który wyrokiem z dnia 16 czerwca 2011 roku stwierdził, iż przewidziana w art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS regulacja uzależniająca nabycie przez ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r. prawa do emerytury na podstawie art. 29 tej ustawy od spełnienia wszystkich warunków określonych w tym przepisie do dnia 31 grudnia 2008 r. nie narusza zasady równości kobiet i mężczyzn w zakresie zabezpieczenia społecznego( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca2011 r. III UK 217/10).

Tymczasem wnioskodawca H. T. na dzień 31 grudnia 1998 roku nie udowodnił bowiem stażu pracy w warunkach szczególnych w wymiarze minimum 15 lat, a nadto mimo, że na dzień 31.12.2008r. udowodnił 25 letni okres zatrudnienia, był i jest uprawniony do renty z tytułu całkowitej niezdolności, to na dzień(...)roku nie osiągnął wymaganego wieku emerytalnego tj. 60 lat, a zatem nie spełniła kumulatywnie przesłanek do nabycia prawa do emerytury pomostowej określonych w art. 4 wskazanej na wstępie ustawy.

Z tych też względów, uznając oba odwołania za nieuzasadnione, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji.