Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 15 maja 2017 r. sprostowanym postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2017 r. Sąd Rejonowy w Płocku w sprawie z powództwa P. B. przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę 7.022,60 zł, w punkcie I – zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.772,58 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 15 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 748,58 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; w punkcie II – oddalił powództwo w pozostałej części; w punkcie III – nakazał zwrócić pozwanemu ze Skarbu Państwa –Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 380,00 zł tytułem niewykorzystanej części zaliczki (wyrok k. 161 tom I, postanowienie k. 202-203 tom II).

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając powyższy wyrok w części, co do punktu I, zarzucając:

I.  naruszenie przepisów prawa materialnego:

1) art. 436 w zw. z art. 415 k.c. oraz art. 822 k.c., art. 361 k.c. poprzez błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że zasądzona kwota pozostaje w związku z normalnym następstwami zdarzenia objętego odpowiedzialnością odszkodowawczą pozwanego (...);

2) art. 826 k.c. poprzez zwolnienie poszkodowanego z obowiązku minimalizacji szkody,

II. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału w skutek naruszenia przepisów postępowania, które miały wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

- w sposób niewszechstronny, bowiem z pominięciem znaczenia faktów, że pozwane (...): kwestionowało stosowaną przez powoda dobową stawkę najmu pojazdu zastępczego oraz w dniu 27 lipca 2015 r. zaproponowało osobie zgłaszającej szkodę pojazd z wypożyczalni współpracującej i zastrzegło, że w przypadku najmu z innej wypożyczalni, zweryfikuje stawkę za wynajem - pominięcie dowodu z dokumentu: umowy nr (...) z dnia 1 lutego 2013 r. w zakresie w jakim obrazowała możliwość zaoferowania poszkodowanemu pojazdu zastępczego z wypożyczalni współpracującej;

- w sposób niewiarygodny, skoro Sąd posłużył się argumentacją niewynikającą z żadnego niezaprzeczonego twierdzenia ani też dowodu.

Podnosząc powyższe zarzuty, pozwany wniósł o zmianę wyroku w części co do punktu I poprzez oddalenie powództwa w całości i zasadzenie od powoda P. B. na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje (apelacja k. 178-182 tom I).

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła oddalenie apelacji pozwanego i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wedle norm prawem przepisanych (odpowiedź na apelację k. 195-196 tom II).

Sąd Okręgowy – Sąd Gospodarczy zważył:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Sąd I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny i zastosował odpowiednie przepisy prawa rozstrzygając niniejszą sprawę. Sąd Okręgowy podziela ustalenia Sądu I instancji i przyjmuje je za własne.

Zebrany w sprawie materiale dowodowym, został oceniony przez Sąd I instancji w granicach swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie z logicznym rozumowaniem i doświadczeniem życiowym. Strona powodowa zarzuciła w apelacji naruszenie powyższego przepisu poprzez niewszechstronne dokonanie oceny wskazanych dowodów. Tymczasem wbrew jej stanowisku Sąd Rejonowy uwzględnił zarówno fakt zaoferowania poszkodowanej najmu pojazdu zastępczego z wypożyczalni współpracującej wraz z zastrzeżeniem weryfikacji stawki najmu w przypadku skorzystania z innej wypożyczalni (k. 80), co znalazło odzwierciedlenie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (k. 171 ostatni akapit), jak też odniósł się do warunków najmu wynikających z umowy najmu z dnia 1 lutego 2013 r. zawartej z wypożyczalnią współpracującą, prowadząc w tym temacie rozważania w uzasadnieniu wyroku odnośnie do konieczności poniesienia przez poszkodowaną kosztów odbioru i zwrotu pojazdu zastępczego, jak też arbitralności decyzji pozowanej, co do okresu najmu pojazdu (k. 175 przedostatni akapit).

Chybiony okazał się zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 436 k.c. w zw. z art. 415 k.c. w zw. z art. 822 k.c. i art. 361 § 1 k.c. poprzez uznanie, że zasądzona kwota odszkodowania pozostaje w związku z następstwami zdarzenia objętego odpowiedzialnością odszkodowawczą pozwanej poprzez ustalenie wysokości odszkodowania za koszty najmu pojazdu zastępczego w oparciu o stawkę dzienną czynszu najmu pojazdu zastępczego w kwocie 210,56 zł ustaloną przez biegłego sądowego.

Skarżąca kwestionując zaskarżone rozstrzygnięcie usiłowała podważyć wnioski Sądu I instancji wywiedzione z przedstawionej telefonicznie poszkodowanej oferty najmu pojazdu zastępczego organizowanego przez pozwaną wraz z informacją o wysokości stawek dla najmu pojazdu zastępczego w wysokości 130 zł brutto dla klasy uszkodzonego pojazdu (k. 80), jak też umową z dnia 1 lutego 2013 r. zawartą pomiędzy pozwaną jako ubezpieczycielem a wypożyczalnią współpracującą, z której wynikają dodatkowe warunki zaproponowanego poszkodowanej najmu pojazdu zastępczego (k. 44-47).

Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. stosowanego odpowiednio dla ustalenia wysokości odszkodowania wypłacanego na podstawie umowy ubezpieczenia uregulowanej w art. 822 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego. Jednakże, jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 17 listopada 2011 roku, sygn. akt: III CZP 5/11 (www.sn.pl), nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane. Istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2 k.c., art. 362 k.c. i art. 826 § 1 k.c.). Na ubezpieczycielu ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji gwarancyjnej ubezpieczyciela.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17 (www.sn.pl), na która powołała się apelująca w toku rozprawy apelacyjnej, wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione.

W ocenie Sądu odwoławczego zasądzone przez Sąd Rejonowy koszty powstałe tytułem najmu pojazdu zastępczego były celowe i ekonomicznie uzasadnione. Wynika to z porównania warunków zawartej przez stronę pozwaną umowy z wypożyczalnią współpracująca (k. 19-19 odwrót) z warunkami najmu obowiązującymi na rynku lokalnym.

Zauważyć należy, że Sąd Rejonowy odniósł się do oferowanych na podstawie umowy z wypożyczalnią współpracującą, wskazując dwa warunki, które przesądziły o celowości wynajmu pojazdu zastępczego przez poszkodowaną w lokalnej wypożyczalni w P., a mianowicie konieczności poniesienia przez nią kosztów odbioru i zwrotu wypożyczonego pojazdu do siedziby wypożyczalni (załącznik nr 1 do umowy k. 46), jak i okresu wynajmu, który musiał być przez pozwaną „zaakceptowany” z góry, na co poszkodowana nie miała wpływu (§ 2 ust. 2 umowy). Z treści tej umowy i jej załącznika wynika jeszcze kilka innych warunków, które stawiają ofertę pozwanej w kategorii ofert niekorzystnych dla poszkodowanej. Przede wszystkim dotyczy to konieczność poniesienia przez poszkodowaną opłaty przygotowawczej (załącznik nr 1 do umowy), czy też obowiązek zabezpieczenia przez poszkodowaną depozytu na karcie płatniczej w wysokości zależnej od rezerwowanej klasy pojazdu (załącznik nr 1 do umowy). Z powyższych warunków wynika, że poszkodowana korzystając z oferowanego jej najmu pojazdu zastępczego winna dysponować kartą płatniczą (co nie jest takie oczywiste, jak zakłada pozwana). Nadto sam depozyt stanowi dodatkowe obciążenie poszkodowanej, która przecież w sytuacji uszkodzenia pojazdu z winy osoby ubezpieczonej u pozwanej, nie musi posiadać środków na ten cel.

W toku postępowania likwidacyjnego poszkodowana powinna współdziałać z ubezpieczycielem zgodnie z art. 354 § 2 k.c. Tylko naruszenie tej zasady skutkuje uznaniem, że wierzyciel przyczynił się do zwiększenia rozmiarów szkody, co uzasadnia wówczas zmniejszenie zakresu obowiązku jej naprawienia stosownie do treści art. 362 k.c. Zatem fakt zaoferowania przez ubezpieczyciela najmu pojazdu zastępczego na warunkach mniej korzystnych dla poszkodowanej, nie wyłącza obowiązku naprawienia poniesionej przez nią szkody przez zapłatę sumy pieniężnej odpowiedniej dla skorzystania z oferty niezawierającej takich obciążeń dla poszkodowanej związanych z najmem pojazdu zastępczego na rynku lokalnym, jak prezentowana przez pozwaną oferta.

Nie ulega wątpliwości, że zachowanie poszkodowanej w przedmiotowym przypadku należy uznać za racjonalne. Z tego względu Sąd Okręgowy uznał, że koszty poniesione przez poszkodowaną za najem pojazdu zastępczego pomimo, że wyższe niż oczekiwała tego pozwana, winne wynikać ze stawki najmu obowiązującej na lokalnym rynku (...) na podstawie umowy zawartej z działającą na tym rynku inną wypożyczalnią.

Powód żądając zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w wysokości przekraczającej kwotę, do której zobowiązał się pokryć je ubezpieczyciel, niewątpliwie udowodnił, że ich poniesienie przez poszkodowaną było celowe i ekonomicznie uzasadnione (por. ww. uchwała SN z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17). Powód w ramach spoczywającego na nim ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) wykazał, że propozycja pozwanej, ze względu na jej niekorzystne warunki dla klienta, była nie do przyjęcia dla poszkodowanej i wykazał racjonalne przyczyny takiego stanu rzeczy.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą pozostają koszty najmu pojazdu zastępczego za stawkę dzienną czynszu obowiązującą na rynku lokalnym, ustaloną w sprawie przez biegłego sądowego, tj. 210,56 zł netto.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanej.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy oparł się na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu wynikającej z art. 98 § 1 k.p.c. uwzględniając dyspozycję art. 98 § 3 k.p.c. Powód wygrał postępowanie apelacyjne i pozwana powinna zwrócić mu poniesione przez niego koszty w kwocie 450,00 zł stanowiącej wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika ustalone stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 z późn. zm.).

Jarosław Pawlak Mariola Szczepańska Bartosz Kaźmierak