Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2013 roku

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mirosława Molenda-Migdalewicz

Protokolant: Katarzyna Awsiukiewicz

po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2013 r. w Legnicy

sprawy z wniosku Z. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o emeryturę

na skutek odwołania Z. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 20 marca 2013 roku

znak (...)

oddala odwołanie

sygn. akt VU 643/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 marca 2013r. w sprawie (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił Z. J. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca nie spełnia warunków do przyznania emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze określonych w art. 184 ust. 1 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jakkolwiek ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, osiągnął wymagany wiek emerytalny, zaś na dzień 1 stycznia 1999r wykazał 28 lat, 7 miesięcy i 21 dni stażu ubezpieczeniowego, o którym mowa w art. 27 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, to jednak udowodnił zaledwie 2 lata, 9 miesięcy i 3 dni pracy, o której mowa § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudniony w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy podał, iż nie uwzględnił do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia:

- od 28 lutego 1976r. do 28 lutego 1978r. oraz od 23 stycznia 1986r. do 30 kwietnia 1993r. w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w D., ponieważ w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie określono charakteru pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., zaś przy określaniu zajmowanego stanowiska nie powołano się na przepisy branżowe;

- od 1 sierpnia 1994r. do 15 października 1994r. w (...) W.z uwagi na brak informacji, czy w czasie zatrudnienia wystąpiły okresy nieskładkowe.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył Z. J.domagając się uwzględnienia do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...)w L.Zakład (...) L.od 7 stycznia 1978r. do 1 stycznia 1985r., gdzie wykonywał prace kierowcy samochodów ciężarowych.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. Odnosząc się do okresu zatrudnienia Z. J.w (...)w L.Zakład (...) L. podał, iż za wskazany okres wnioskodawca nie legitymował się świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca Z. J., urodzony w dniu (...), nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Na dzień 1 stycznia 1999r. udowodnił 28 lat, 7 miesięcy i 21 dni okresów składkowych i nieskładkowych, a w tym 2 lat, 9 miesięcy i 3 dni pracy w warunkach szczególnych.

/okoliczności bezsporne/

W okresie od 28 lutego 1976r. do 28 lutego 1978r. Z. J. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w D. (aktualnie (...) Przedsiębiorstwie (...) S.A. z siedzibą w K.).

W okresie tego zatrudnienia od dnia 28 lutego 1976r. do dnia 30 kwietnia 1977r. wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowcy samochodu specjalnego J. (...)z zamontowaną na podwoziu pompą typu S. (...), która służyła do podawania betonu przez system rurociągów zamontowanych na wysięgniku, a której ciężar całkowity wraz z podwoziem samochodu ciężarowego wynosił 15.400 kg.

W dniu 2 kwietnia 1977r. Z. J.ukończył kurs operatora pomp do betonu, w związku z czym, z dniem 1 maja 1977r. powierzono mu obowiązki maszynisty pompy (...), które wykonywał do 28 lutego 1978r. Do obowiązków wnioskodawcy jako operatora, po przybyciu na wyznaczoną budowę należało rozłożenie pompy na podporach hydraulicznych i wciągnika oraz wypoziomowanie urządzenia. Po dostawie betonu do kosza zsypowego, za pomocą pulpitu sterowniczego operator sterował wysięgnikiem w miejsce wskazane przez pracowników budowy. Po zakończeniu pracy, za pomocą tzw. piłki gąbczastej usuwał resztki betonu zalegające w rurociągu, a następnie przy użyciu wody mył kosz zsypowy pompy i odkuwał z niego resztki betonu. Po wykonaniu tych obowiązków, wnioskodawca składał podpory pompy oraz wysięgnik do pozycji transportowej.

Z. J.podjął ponownie zatrudnienie w (...)Sp. z o.o. z siedzibą w D.z dniem 23 stycznia 1986r. Początkowo wnioskodawcy powierzono stanowisko operatora pompy (...). Na okres od 8 grudnia 1988r. do 7 grudnia 1989r. wnioskodawca został oddelegowany do pracy na budowie eksportowej w M.na terenie byłego ZSRR, gdzie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace kierowcy pompy (...). Po powrocie z kontraktu, do 30 kwietnia 1993r. ubezpieczony pracował na stanowisku kierowca - operator pompy (...), przy czym w okresie od 10 lipca 1992r. do 9 stycznia 1993r. przebywał na urlopie bezpłatnym.

Prawo jazdy kat. C wnioskodawca uzyskał w dniu 4 grudnia 1975r., zaś prawo jazdy kat. CE w dniu 22 stycznia 1981r.

Dowód: - wyjaśnienia wnioskodawcy: 00:26:44-00:49:31;

- akta sprawy: pismo z dnia 29.10.2013r., k. 42-44; zaświadczenie, k. 51;świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, k. 46;

- akta ZUS: świadectwo pracy z dnia 27.04.1993r., k. 22;

- akta osobowe: pismo z dnia 18.05.1977r.; pismo z dnia 13 stycznia 1993r.; angaże.

W okresie od 7 stycznia 1978r. do 1 stycznia 1985r. Z. J.był zatrudniony w (...)w L.Zakład (...) L. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodowego.

W spornym okresie wnioskodawca obsługiwał samochód S. (...) oraz J. o ładowności ok. 8 ton, za pomocą których przewoził materiały sypkie (piasek, żwir), które były wykorzystywane przy budowie budynków mieszkalnych i gospodarczych oraz zboże. W zależności od potrzeb przedsiębiorstwa zajmował się również rozładunkiem wahadeł kolejowych oraz transportem bydła. W przypadku awarii pojazdu, wnioskodawca obsługiwał zastępczy samochód ciężarowy.

W okresie zatrudnienia od 10 lutego 1982r. do 3 lutego 1984r. wnioskodawca został oddelegowany do pracy na budowę eksportową do Libii na rzecz Przedsiębiorstwa (...), gdzie wykonywał prace kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 50 ton.

Po powrocie z kontraktu wnioskodawca kontynuował zatrudnienie na dotychczas zajmowanym stanowisku.

Dowód: - wyjaśnienia wnioskodawcy: 00:26:44-00:49:31;

- zeznania świadka S. B.: 00:11:56-00:18:07;

- zeznania świadka J. G.: 00:18:40-00:26:32;

- akta ZUS: świadectwo pracy z dnia 31.01.1985r., k. 18; świadectwo pracy z dnia 18.03.2004r., k. 19-20.

W dniu 1 marca 2013r. Z. J. złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu wykonywana pracy w warunkach szczególnych.

/okoliczności bezsporne/

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy Z. J. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 wskazanej ustawy, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 tj. 25 lat dla mężczyzn. Emerytura, o której mowa, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie zaś z dyspozycją art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Wiek emerytalny, o którym mowa we wskazanym artykule, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Z dyspozycji § 4 ust. 1 cytowanego rozporządzenia wynika, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn, ma okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Przy czym, zgodnie z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy, o których mowa powyżej, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Zgodnie z § 22 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń istnieje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia w przypadku braku odmiennych regulacji ustawowych w tym przedmiecie. Dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może on przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres.

Na gruncie niniejszej sprawy bezspornym było, iż wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, osiągnął wiek emerytalny, zaś do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął 28 lat, 9 miesięcy i 3 dni stażu ubezpieczeniowego, o którym mowa w art. 27 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej.

Kwestią sporną pomiędzy stronami było natomiast ustalenie, czy Z. J.spełniał pozostałe warunki niezbędne do nabycia prawa do emerytury. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wywodził bowiem, iż na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony wykazał zaledwie 2 lata, 9 miesięcy i 3 dni pracy, o której mowa w § 4 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wnioskodawca argumentował natomiast, iż decyzja organu rentowego jest niezgodna ze stanem faktycznym, bowiem w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)Sp. z o.o. z siedzibą w D.oraz w (...)w L.Zakład (...) L. wykonywał prace w warunkach szczególnych, w wymiarze umożliwiającym nabycie prawa spornego świadczenia.

Odnosząc się do zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w D. od 28 lutego 1976r. do 28 lutego 1978r. Sąd miał na uwadze, iż zakwalifikowaniu do pracy w warunkach szczególnych podlegał wyłącznie okres wykonywania przez Z. J. pracy na stanowisku kierowcy samochodu od 28 lutego 1976r. do 30 kwietnia 1977r.

Podkreślenia wymaga, iż następca prawny Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w D., (...) Przedsiębiorstwie (...) S.A. z siedzibą w K. sporządził świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach potwierdzające, iż w okresie od 28 lutego 1976r. do 30 kwietnia 1977r. Z. J. wykonywał prace wskazane w Wykazie A, dział VIII pod. poz 2 (prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych, pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów) stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudniony w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wprawdzie świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie ma mocy wiążącej dla Sądu, nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., jednakże stwarza ono domniemanie i podstawę do przyjęcia, że okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej.

Co istotne, fakt wykonywania przez Z. J.pracy w charakterze kierowcy samochodu specjalistycznego znajduje potwierdzenie w treści dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych (karta skierowania na badania, skierowanie do pracy) oraz w wyjaśnieniach ubezpieczonego, który wskazał, iż w okresie od 28 lutego 1976r. do 30 kwietnia 1977r. pracował stale i w pełnym wymiarze jako kierowca samochodu J. (...)z zamontowaną na podwoziu pompą typu S. (...), która służyła do podawania betonu przez system rurociągów zamontowanych na wysięgniku.

Zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych nie podlegał natomiast okres zatrudnienia Z. J. w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w D. od 1 maja 1977r. do 28 lutego 1978r. Jakkolwiek wnioskodawca legitymował się za wskazanym okres świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych, to uwagę zwraca, iż dokument ten został sporządzony przez syndyka masy upadłości przedsiębiorstwa, które powstało w 1997r., a więc po rozwiązaniu stosunku pracy z ubezpieczonym. W konsekwencji, następca prawny (...) Sp. z o.o. z siedzibą w D. prawidłowo nie zaliczył rozpatrywanego okresu do pracy w warunkach szczególnych.

Niezależnie od powyższego należało wskazać, iż tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia.

Tymczasem, w dniu 2 kwietnia 1977r. wnioskodawca ukończył kurs operatora pomp do betonu system Z. S. w związku z czym, z dniem 1 maja 1977r. został zatrudniony na stanowisku maszynisty pompy S.. W wyjaśnień Z. J.oraz z opisu czynności wykonywanych przez operatorów pomp wynikało natomiast, iż do obowiązków wnioskodawcy na wskazanym stanowisku należało nie tylko prowadzenie pojazdu specjalistycznego, ale również wykonywanie takich czynności jak przygotowanie pompy do podawania betonu, sterowanie wysięgnikiem, czy usuwanie resztek betonu z rurociągu i kosza zsypowego, a więc wykonywanie prac, których nie wymieniono w wykazach A i B, stanowiących załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Sąd miał na uwadze, iż zgodnie z ugruntowanym w judykaturze poglądem, iż w stosunku do czynności wykonywanych w warunkach nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia o charakterze incydentalnym, krótkotrwałym, ubocznym w stosunku do czynności podstawowych kwalifikowanych jako praca w szczególnych warunkach, to nie ma podstaw, aby tej pracy nie zaliczać do okresu uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012r., sygn. akt II UK 233/11). Istotne jest jednak, iż obowiązki związane z obsługą i czyszczeniem pompy dominowały w systemie zajęć ubezpieczonego w rozpatrywanym okresie, natomiast obowiązki kierowcy pojazdu miały względem nich charakter uboczny. Tym samym w rozpatrywanym okresie wnioskodawca nie wykonywał pracy kierowcy samochodu specjalistycznego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Analogicznie Sąd ocenił okres zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w D. w okresie zatrudnienia na stanowisku operatora pompy S. od 23 stycznia 1986r. do 7 grudnia 1988r. oraz kierowcy – operatora pompy S. od 8 grudnia 1989r. do 30 kwietnia 1993r. Jakkolwiek również za wskazane okresy wnioskodawca legitymował się świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych sporządzonym przez syndyka, to jednak następca prawny przedsiębiorstwa prawidłowo zaliczył do pracy w warunkach szczególnych, o której mowa w Wykazie A, dział VIII pod. poz 2 (prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych, pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów) stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudniony w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wyłącznie okres zatrudnienia na budowie eksportowej w M. na terenie byłego ZSRR, gdzie Z. J. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał prace kierowcy samochodu specjalistycznego. Z treści wyjaśnień Z. J. oraz z opisu czynności wykonywanych przez operatorów pomp wynikało, iż w czasie zatrudnienia na stanowisku operatora pompy S. oraz kierowcy – operatora pompy S. wnioskodawca łączył obowiązki kierowcy pojazdu specjalistycznego, z pracami których nie wymieniono w wykazach A i B, stanowiących załączniki do wskazanego rozporządzenia, a zatem nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd pomiął rozważania w kwestii oceny charakteru zatrudnienia wnioskodawcy w okresie od 7 stycznia 1978r. do 1 stycznia 1985r. w (...)w L.Zakład (...) L.. Wymiar tego okresu (6 lat, 4 miesiące i 26 dni), przy uwzględnieniu okresu, który został zaliczony do pracy w warunkach szczególnych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (2 lata, 9 miesięcy i 3 dni), a także zatrudnienia wnioskodawcy w (...)Sp. z o.o. z siedzibą w D.od 28 lutego 1976r. do 30 kwietnia 1977r. (rok, 2 miesiące i 28 dni) oraz na budowie eksportowej w M.na terenie byłego ZSRR od 8 grudnia 1988r. do 7 grudnia 1989r. (11 miesięcy i 29 dni) jest bowiem niewystarczający do nabycia prawa do emerytury.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie Z. J. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 20 marca 2013r. w sprawie (...).